RUSÇA KONUŞMA KÜLTÜRÜNE ÖZGÜ KALIP SÖZLER

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 3, 1320 - 1340, 30.09.2025

Hakan Saraç

https://doi.org/10.37999/udekad.1720079

Öz

İletişim, her toplumun gündelik yaşamında yaygın olarak kullanılan kalıp sözler aracılığıyla gerçekleşen dinamik bir süreçtir. Bu dilsel ögeler, evrensel niteliklerinin yanı sıra, toplumsal ve kültürel normlarla bütünleşerek her dile özgü iletişim biçimlerine dönüşmektedir. Bu bağlamda, kalıp sözlerin incelenmesi, bir toplumun konuşma kültürünün inceliklerini, kültürel değerlerini ve iletişim stratejilerini anlamada anahtar bir rol oynamaktadır. Bu çalışma, Rusça konuşma kültüründe yaygın şekilde kullanılan selamlaşma, temenni, teşekkür ve tebrik kalıplarını ele alarak, söz konusu ifadelerin dilsel, kültürel ve toplumsal boyutlarını kapsamlı bir şekilde analiz etmeyi amaçlamaktadır. Araştırmanın temel hedefi, Rusların ulusal kimliğine, inançlarına, kültürel normlarına dair izler taşıyan kalıp sözlerin tespit edilmesi ve gündelik dildeki kullanım özelliklerinin ortaya konulmasıdır. Belirtilen amaca yönelik olarak, literatür taraması yöntemi benimsenmiş; basılı, dijital ve alanyazındaki bilimsel yayınlar detaylı bir incelemeye tabi tutulmuştur. Veri toplama süreci tamamlandıktan sonra, çalışma betimsel bir yaklaşımla ele alınmış; kalıp ifadelerin Rusçaya özgü yönlerini saptamak amacıyla dilbilimsel, anlambilimsel, kültürdilbilimsel ve karşılaştırmalı analiz yöntemleri uygulanmıştır. Çalışmadan elde edilen bulgulara göre, Rusça kalıp sözlerin yalnızca sözlü iletişimi kolaylaştırmakla kalmayıp aynı zamanda Rusların karakteristik özelliklerini, dilsel örüntülerini, halk düşüncelerini ve kültürel normlarını yansıttıkları tespit edilmiştir. Bu çalışmanın, yabancı dil öğretimi ve kültürlerarası iletişim çalışmalarına kayda değer katkılar sağlayacağı öngörülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Rusça , Toplumdilbilimi , Kültürlerarası iletişim , Konuşma Kültürü , Kalıp Sözler

FORMULAIC EXPRESSIONS SPECIFIC TO RUSSIAN COMMUNICATION CULTURE

Öz

Communication is a dynamic process occurring through formulaic expressions commonly used across various domains of daily life. These linguistic units, while sharing universal features, align with specific cultural and social norms, thus becoming distinct communicative forms within each language. Examining such expressions is essential for understanding a society’s communication practices, cultural values, and communication strategies. This study analyzes the linguistic, cultural, and social dimensions of commonly used Russian greetings, good wishes, expressions of thanks, and congratulatory phrases. The primary goal is to identify formulaic expressions that reflect Russian national identity, belief systems, and cultural conventions, and to examine their usage in everyday speech. To this end, the document analysis method was employed, involving a detailed review of printed and digital materials, as well as scholarly publications. Upon completion of the data collection process, the study adopted a descriptive approach: linguistic, semantic, linguo-culturological, and comparative analysis methods were applied to determine the Russian specific features of the formulaic expressions. The research further utilized linguistic, semantic, linguoculturological, and comparative methods to determine the Russian-specific features of these expressions. Findings indicate that Russian formulaic expressions not only facilitate communication but also reflect characteristic linguistic structures, folk beliefs, and cultural norms. This study is anticipated to make significant contributions to foreign language teaching and intercultural communication studies.

Anahtar Kelimeler

Russian , sociolinguistics , cross-cultural communication , speech culture , formulaic expressions

Kaynakça

• Akişina, A. A., Formanovskaya, N. I., & Akişina, T. E. (2016). Etiketnıye vırajeniya v russkom yazıke Uçebnoye posobiye dilya inostrannıh uçaşihsya. İzdatelstvo Russkiy yazık.
• Ateyan, G. L. (2024). Natsional’nıye osobennosti Reçevogo etiketa. Mejdunarodnıy Nauçnıy Jurnal İnnovatsionnaya Nauka, 10 (2), 121-127.
• Balakay, A. G. (2001). Slovar’ russkogo reçevogo etiketa. İzdatelstvo AST-PRESS.
• Basko, N. V. (2014). Znakomimsya s russkimi traditsiyami i jiznyu rossiyan. İzdatelstvo Russkiy yazık.
• Basko, N. V. (2015). Russkiye frazeologizmı v situatsiyah. Uçebnoye posobiye po russkoy frazeologii i razvitiya reçi. İzdatelstvo Russkiy yazık.
• Ergeçmen, S. (2024, Nisan 25-26). Kultura russkogo zastol’ya ot proşlogo k nastoyaşemu [Sempozyum tam bildirisi]. III. Uluslararası Bilimsel Öğrenci Sempozyumu “Geçmişten Günümüze Rus Dili, Edebiyatı ve Kültürü” (Varlam Şalamov’un kaleminden GULAG gerçekleri), Eskişehir.
• Erol, Ç. (2007). Türkiye Türkçesinde kalıp sözler üzerine bir inceleme [Yayımlanmış yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Formanovskaya, N. I. (1984). Upotrebleniye russkogo reçevogo etiketa. İzdatelstvo Russkiy yazık.
• Formanovskaya, N. I. (2002). Kul’tura obşçeniya i reçevoy etiket. İzdatelstvo IKAR.
• Gura, A. V. (1995). Brak. N. İ. Tolstoy (Ed.), Slavyanskiye Drevnosti: Etnolingvistiçeskiy Slovar’ (C. 1, ss. 244-250). İzdatelstvo Mejdunarodnıye Otnoşeniya.
• Kargin, A. C. (2008). Ot sostaviteley. A. V. Kostina, & L. F. Mironihina (Ed.), Traditsionnoye russkoye zastol’ye: sbornik statey içinde (ss. 5-14). Gosudarstvennıy respublikanskiy tsentr russkogo fol’klora.
• Kohan, O. V. (2011). Reçevoy etiket kak otrajeniye osobennostey kommunikativnogo protsessa v russkoy i nemetskoy kul’turah. Uçeniye Zapiski Komsomolskogo Na-Amure Gosudarstvennogo Tehniçeskogo Universiteta, 2 (7), 46-51.
• Kruçinina, Ç. N. (1990). Obraşçeniye. V. N. Yartseva (Ed.), Lingvistiçeskiy Entsiklopediçeskiy Slovar’ (ss. 340-341). İzdatelstvo Sovetskaya Entsiklopediya.
• Kun, L. (t.y.). K izuçeniyu poryadka slov v russkom yazıke. chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://acta.bibl.uszeged.hu/728/1/dissert_slav_011_103-110.pdf adresinden edinilmiştir. (Erişim Tarihi: 29.05.2025).
• Livejournal (2021, Ağustos 15). Goy yesi, dobriy molodets, https://masterok.livejournal.com/7343094.html adresinden edinilmiştir. (Erişim Tarihi: 14.05.2025).
• Mir frazeologizmov (2016-2025). Milosti proşu k namşemu şalaşu. https://www.fraze.ru/index.php/poslovitsy-pogovorki/poslov-na-bukvu-m/milosti-proshu-k-nashemu-shalashu adresinden edinilmiştir. (Erişim Tarihi: 18.05.2025).
• Nisanyansozluk (2022-2025). Merhaba. https://www.nisanyansozluk.com/kelime/merhaba. (Erişim Tarihi: 30.07.2025).
• Özdemir, N. (2024). Yabancı dil öğreniminde sözdizimsel yanlışların analizi. Söylem Filolojisi Dergisi, 9 (2), 1133-1148. https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1490836.
• Podionova, A. Ye. (2009). Kontaktoustanavlivayuşçiye Formulı v russkom i tyurkskom yazıkah: oppozitivnıy podhod k izuçeniyu mejyazıkovoy interferentsii. [Konferans tam bildirisi]. Rol’ Klassiçeskih Universitetov v Formirovanii İnnovatsionnoy Sredı Regionov. Materialı Mejdunarodnoy Nauçno-Praktiçeskoy Konferentsii, Ufa.
• Russkaya semerka (t.y.) Sovet da lubov!: Şto na samom dele oznaçayet eta pojelaniye jenihu s nevestoy. https://russian7.ru/post/sovet-da-lyubov-chto-na-samom-dele-oz/ adresinden edinilmiştir. (Erişim Tarihi: 12.06.2025).
• Russkiy mir (2022, Ocak 11). Spasibo – velikoye slovo. https://russkiymir.ru/publications/296681/ adresinden edinilmiştir. (Erişim Tarihi: 20.04.2025).
• Rusça Ulusal Derlemi (2003-2025). https://ruscorpora.ru/ (Erişim Tarihi: 14.06.2025).
• Samedov, D. S., Gamaley, T. V. & Musaeva, T. M. (2019). K voprosu o reçevom etikete. Vestnik Dagestanskogo Gosudarstvennogo Universiteta Gumanitarnıye Nauki, 3, 62-68.
• Selçuk, A. (2005). Kültürlerarası İletişim Açısından Gündelik İletişim Davranışları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13, 1-17.
• Sergeyeva, A. B. (2006). Russkiye. Stereotipı povedeniya. Traditsii. Mental’nost. İzdatelstvo Flinta.
• Tasueva, S. İ. (2022). Formulı Reçevogo etiketa v anglisyskoy i russkoy lingvokulturah. [Konferans tam bildirisi]. Sbornik Nauçnıh Statey Po Materialam XIV Mejdunarodnoy Nauçno-Praktiçeskoy Konferentsii: «Yazıkı, Kul’turı, Etnosı Formirovaniye Yazıkovoy Kartını Mira: Filologiçeskiy i Metodiçeskiy Aspektı», Yoşkar-Ola.
• Uzeneva, E. S. (1995). Novoselye. N. İ. Tolstoy (Ed.), Slavyanskiye Drevnosti: Etnolingvistiçeskiy Slovar’ (C. 3, ss. 244-250). İzdatelstvo «Mejdunarodnıye Otnoşeniya».
• Vinokur, T. G. (1993). Govoryaşçiy i sluşayuşçiy (Variantı reçevogo povedeniya). İzdatelstvo Nauka.