FEN BİLGİSİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ ÇEVREYE KARŞI TUTUM VE ÇEVRESEL DUYUŞLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN BELİRLENMESİ

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 1, 17 - 28, 30.05.2021

Seda Okumuş

https://doi.org/10.47714/uebt.854393

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmada fen bilgisi öğretmen adaylarının çevreye karşı tutum ve çevresel duyuşlarının belirlenmesi ve bu değişkenler arasındaki ilişkinin ortaya konması amaçlanmıştır. Bu amaç çerçevesinde nicel yaklaşımlardan ilişkisel tarama desenine göre hareket edilmiştir. Araştırmanın örneklemini Atatürk Üniversitesi fen bilgisi öğretmenliği programı 3. sınıfında öğrenim gören 50 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplamak amacıyla Sontay, Gökdere ve Usta’nın (2015) geliştirdiği Çevresel Duyuş Ölçeği- ÇDÖ ve Okur ve Yalçın Özdilek’in (2012) geliştirdiği Çevresel Tutum Ölçeği- ÇTÖ kullanılmıştır. Ölçeklerin güvenirlikleri ölçekleri geliştiren araştırmacılar tarafından sırası ile α=.86 ve α=.73 olarak belirlenmiştir. Bu araştırma için güvenirlik katsayıları tekrar hesaplanmış ve sırası ile α=.90 ve α=.85 olarak tespit edilmiştir. Araştırmada elde edilecek verilere öncelikle normallik testleri yapılmış, ardından çevreye karşı tutum ve duyuş arasındaki ilişkinin tespiti için Spearman Sıra Farkları Korelasyonu analizleri yapılmıştır. Buna göre fen bilgisi öğretmen adaylarının çevresel tutumları ve çevresel duyuşları yüksek seviyede olduğu belirlenmiş ancak değişkenler arasında anlamlı bir ilişki tespit edilmemiştir (p>.05).

Anahtar Kelimeler

Çevreye karşu tutum, çevresel duyuş, korelasyon, fen bilgisi öğretmen adayları

Kaynakça

• Acungil, Y. (2020). Üniversite öğrencilerinin çevresel tutum ve davranış düzeylerini belirlemeye yönelik bir çalışma: Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi örneği. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 75(3), 997 – 1032. Doi: 10.33630/ausbf.780600
• Ağtaş, B., Bektaş, O. ve Güneri, E. (2019). Ortaokul öğrencilerinin çevreye yönelik tutum düzeylerinin belirlenmesi. Online Fen Eğitimi Dergisi, 4(1), 66 - 85.
• Ahi, B. ve Özsoy, S. (2015). İlkokullarda görev yapan öğretmenlerin çevreye yönelik tutumları: cinsiyet ve mesleki kıdem faktörü. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(1), 31-56.
• Akıllı, M. ve Genç, M. (2015). Ortaokul öğrencilerinin çevre okuryazarlığı alt boyutlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 81-97.
• Akıllı, M. ve Yurtcan, M. (2009). İlköğretim fen bilgisi öğretmeni adaylarının çevreye karşı tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi (Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi örneği). Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 119-131.
• Arık, S. & Yılmaz, M. (2017). Fen bilimleri öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumları ve çevre kirliliğine yönelik metaforik algıları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(3), 1147-1164.
• Aydın, N. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının ve öğretmenlerinin çevre eğitimine yönelik öz-yeterlik inançları üzerine sınıf düzeyi, kıdem ve değer yönelimlerinin etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
• Başaran Uğur, R.A., Bektaş, O. ve Güneri, E. (2019). Sınıf ve fen bilgisi öğretmen adaylarının sürdürülebilir çevre tutum düzeyleri. Journal of International Social Research, 12(63), 775- 788.
• Candaş, Z. ve Karataş, A. (2017). Türkiye’de 1996-2016 yılları arasında çevre eğitimi alanında yapılan çalışmaların içerik analizi. Fen Bilimleri Öğretimi Dergisi, 5(2), 143-159.
• Çetiner, S. (2010). Genetiği değiştirilmiş organizma (GDO) nedir? Sorular ve yanıtlar-1. Uluslararası Ekonomik Sorunlar Dergisi, 10(38), 40-54.
• Çimen, H. & Benzer, S. (2019). Fen bilgisi ve sınıf öğretmen adaylarının sürdürülebilir çevreye yönelik tutumlarının incelenmesi. İnsan & İnsan, 6(21), 525-542. Doi:10.29224/insanveinsan.475471
• Disinger, J.F. & Roth, C.E. (1992). Environmental literacy. Columbus, Ohio: ERIC/SMEAC Information Reference Center. ED 351201.
• Duman, B. & Yakar, A. (2017). Öğretime yönelik duyuşsal farkındalık ölçeği. Cumhuriyet International Journal of Education-CIJE, 6(1), 2017, 200- 229. Eagly, A.H. & Chaiken, S. (1993). The psychology of attitudes. Fort Worth, TX: Harcourt Brace Jovanovich.
• Eilam, E. & Trop, T. (2012). Environmental attitudes and environmental behavior-Which is the horse and which is the cart? Sustainability, 4, 2210-2246.
• Evans, E.D. & Tribble, M. (1986). Perceived teaching problems, self-efficacy and commitment to teaching among preservice teachers. Journal of Educational Research, 80, 81-85.
• Gable R. (1986). Instrument development in the affective domain. Kluwer- Nichoff Publishing. USA.
• Gül, S., Çobanoğlu, İ.H., Aydoğmuş, M. ve Türk, H. (2018). Sınıf öğretmenlerinin çevreye yönelik tutumlarının incelenmesi: Samsun ili örneği. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37(2), 139-157.
• Güven, E. (2013). Çevre sorunlarına yönelik tutum ölçeğinin geliştirilmesi ve öğretmen adaylarının tutumlarının belirlenmesi. GEFAD, 33(2), 411-430.
• Güzelyurt, T. & Özkan, Ö. (2018). Okul öncesi öğretmenlerinin okul öncesi dönemde çevre eğitimine ilişkin görüşleri: durum çalışması. Turkish Studies Educational Sciences, 13(11), 651-668. Doi: 10.7827/TurkishStudies.13425
• Kahyaoğlu, M. (2011). Öğretmen adaylarının öğrenme stilleri ile çevre eğitimi öz-yeterlikleri arasındaki ilişki. Eğitim Bilimleri Araştırma Dergisi (EBAD), 1(2), 67-82. Karademir, E. (2016). Eğitim fakültelerinin yapılandırılması sürecinde öğretmen adaylarının çevre bilinci ve özyeterliklerinin belirlenmesi. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, 7(13), 3-18.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayınları.
• Ko, A.C. & Lee, J.C. (2003). teachers’ perceptions of teaching environmental issues within the science curriculum: A Hong Kong perspective. Journal of Science Education and Technology, 12(3), 187-204.
• Köksal Akyol A., Körükçü Ö., Salı, G. & Sarıaslan, S. (2019). A study on the adolescents’ attitudes towards environment and their empathic tendency. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 50, 51-70. Doi: 10.21764/maeuefd.371072
• Kuhlemeier, H., Bergh, H.V.D. & Lagerweıj, N. (1999). Environmental knowledge, attitudes and behavior in dutch secondary education. The Journal of Environmental Education, 30(2), 6-14.
• Kurt Gökçeli, F., Bilmez, B. & Tarkoçin, S. (2015). Okul öncesi öğretmenlerinin çevre sorunlarına yönelik davranışlarının incelenmesi. Sosyal Bilimler Dergisi (SOBİDER), 2(4), 258-270. Doi: 10.16990/sobider.87
• Leeming, F.C., Dwyer, W.O. & Bracken, B.A. (1995). Children's environmental attitude and knowledge scale: construction and validation. Journal of Environmental Education, 26(3), 22–31.
• Malhotra, T. & Chabra, S. (2014). A study of responsible behaviour among b.ed. distance learners with reference to their locality, gender, stream and socio-economic status. International Women Online Journal of Distance Education, 3(2), 1-10.
• McKeown Ice, R. (2010). Environmental education in the united states: a survey of preservice teacher education programs. The Journal of Environmental Education, 32(1), 4-11.
• Mercan, Y. & Işık Mercan, S. (2020). The relationship between ‘environmental attitudes and behaviors’, and ‘environmental sensitivity and perceived environmental risks’. Journal of International Psychological Counseling and Guidance Researches, 2(3), 231- 251. Doi: 10.47793/hp.763272
• Milfont, T.L. & Duckitt, J. (2004). The structure of environmental attitudes: a first –and second– order confirmatory factor analysis. Journal of Environmental Psychology, 289- 303.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB] (2018). Fen bilimleri dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Ankara.
• Morgan, C. T. (1989). Psikolojiye giriş (Çev. ed: Sirel Karakaş, 7. baskı). Ankara: Meteksan Yayıncılık.
• Mudasiru, O.Y. (2005). An investigation into teacher’s self‐efficacy in implementing computer education in Nigerian secondary schools. Meridian: A Middle School Technologies Journal, 8(2), 1-5.
• Okumuş, S. ve Okur Akçay, N. (2020). Okul öncesi okul öncesi öğretmen adaylarının çevreye yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Turkish Studies - Education, 15(2), 1101-1112. doi:10.29228/TurkishStudies.41733
• Okumuş, S. ve Öztürk, B. (2019). Sınıf öğretmeni adaylarının çevre öz yeterlik algılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. E-Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(2), 9-18. doi: 10.30900/kafkasegt.587686
• Okur, E. ve Yalçın Özdilek, Ş. (2012). Yapısal eşitlik modeli ile geliştirilmiş çevresel tutum ölçeği. İlköğretim Online, 11(1), 85-94.
• Owens, M.A. (2000). The environmental literacy of urban middle school teachers. (Unpublished doctoral dissertation). Faculty of the Graduate School of Emory University, USA.
• Özgüven, İ. E. (1994). Psikolojik testler. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Sağsöz, G. ve Doğanay, G. (2019). İlkokul öğrencilerinin çevre ve çevre sorunlarına ilişkin görüşlerinin incelenmesi (Giresun İli Örneği). Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (AUJEF), 3(1), 1-20.
• Salta, K., & Tzougraki, C. (2004). Attitudes toward chemistry among 11th grade students in high schools in Greece. Science Education, 88(4), 535-547.
• Sargın, S.A., Baltacı, F., Katipoğlu, M., Erdik, C., Arbatlı, M.S., Karaardıç, H., Yumuşak, A. & Büyükcengiz, M. (2016). Öğretmen adaylarının çevreye karşı bilgi, davranış ve tutum düzeylerinin araştırılması. Education Sciences (NWSAES),11(1), 1-22. Doi:10.12739/NWSA.2016.11.1.1C0650
• Sontay, G., Gökdere, M. & Usta, E. (2015). Ortaokul seviyesinde çevre okuryazarlık bileşenleri ile ilgili ölçek geliştirme çalışması. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi (EFMED), 9(1), sayfa 49-80.
• Şahin, H.G. ve Doğu, S. (2018). Okul öncesi öğretmen adaylarının çevre sorunlarına ilişkin tutum ve davranışlarının incelenmesi. İlköğretim Online, 17(3), 1402-1416.
• Şahinöz, A. (1990). Yeşil devrim ve açlık sorunu. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(1), 233-239.
• Şenyurt, A., Temel, A.B. & Özkahraman, Ş. (2011). Üniversite öğrencilerinin çevresel konulara duyarlılıklarının incelenmesi. S.D.Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2(1), 18-15.
• Şimşekli, Y. (2004). Çevre bilincinin geliştirilmesine yönelik çevre eğitimi etkinliklerine ilköğretim okullarının duyarlılığı. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 83-92.
• Tikka, P.M., Kuitunen, M.T. & Tynys, S.M. (2000). Effects of educational background on students' attitudes, activity levels, and knowledge concerning the environment. Journal of Environmental Education, 31(3), 12-19.
• Türk Dil Kurumu – Güncel Türkçe Sözlük. (2012). Online: www.tdk.gov.tr
• Türküm, S. (1998). Çağdaş toplumda çevre sorunları ve çevre bilinci. İçinde Çağdaş Yaşam Çağdaş İnsan. Eskişehir: Açıköğretim Yayınları.
• Uzun, N. & Sağlam, N. (2005). Sosyo-ekonomik durumun çevre bilinci ve çevre akademik başarısı üzerindeki etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 194-202.
• Varışlı, T. (2009). Evaluating eighty grade student’s environmental literacy: the role of socio-demographic variables (Unpublished master thesis). Middle East Technical University, Ankara.
• Wang, T.H. (2014). Implementation of Web-based argumentation in facilitating elementary school students to learn environmental issues. Journal of Computer Assisted Learning, 30, 479–496.
• Yavetz, B., Goldman, D. & Pe'er, S. (2009). Environmental literacy of pre-service teachers in Israel: a comparison between students at the onset and end of their studies'. Environmental Education Research, 15(4), 393-415.
• Yavuz, M., Balkan Kıyıcı, F. & Atabek Yiğit, E. (2014). İlköğretim II. kademe öğrencileri için çevre okuryazarlığı ölçeği: ölçek geliştirme ve güvenirlik çalışması. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(3), 40-53.
• Yüksek Öğretim Kurumu [YÖK] (2018). Fen bilgisi öğretmenliği lisans programı. Ankara.