Özel Gereksinimli Çocuğu Olan Ailelerin Karşılaştığı Sorunlar Ve Beklentilerinin İncelenmesi

Yıl 2017, Cilt: 30 Sayı: 2, 657 - 681, 20.12.2017

Dila Nur Yazıcı Mine Canan Durmuşoğlu

https://doi.org/10.19171/uefad.369222

Cited By: 6

Öz

Ülkemizde özel gereksinimli çocuğu olan aileler karşılaştıkları sorunların çoğuyla kendi başlarına mücadele etmek zorundadır. Bu durum da özel gereksinimli çocukların gerekli ve yeterli seviyede tedavi, bakım, gelişim ve eğitim almasını güçleştirmektedir. Bu noktadan yola çıkılarak yapılan çalışmada, nitel araştırma yöntemlerinden olan görüşme tekniği kullanılmıştır. Araştırmada, araştırmacılar tarafından geliştirilen ve uzman görüşü alınarak son hali oluşturulmuş olan 10 soruluk görüşme formu ve özel gereksinimli çocuk ve çocuğun ailesi ile ilgili olmak üzere 28 soruluk kişisel bilgi formu kullanılmıştır. Görüşme formundaki sorular, insanların özel gereksinimli çocuğa karşı tutumları, mimari ve çevre açısından karşılaşılan sorunlar, özel gereksinimli çocuğun okulda karşılaştığı sorunlar, özel gereksinimli çocukta gözlemledikleri olumlu ve olumsuz davranışlar, problem davranışlar karşısında ailenin çözüm yolları ve son olarak ailelerin öğretmenlerden, özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinden, devletten, sivil toplum kuruluşlarından ve yerel yönetimlerden beklentileri olarak gruplandırılmıştır. Araştırmaya ilişkin sonuçlar ayrıntılı olarak ailelerin verdikleri örneklerle açıklanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Özel gereksinimli çocuk, özel eğitim, aile

An Examination of the Problems Encountered by Families Having Children with Special Needs and Their Expectations

Öz

In Turkey, families having children with special needs have to deal with most of the problems they encounter by themselves. That makes it difficult for children with special needs to receive treatment, care, development, and education services at required and adequate levels. Interview technique, a qualitative research method, was employed in the present study. A 12-question interview form developed by the researchers and finalized based on expert opinions and a personal information form composed of 28 questions were used. The questions included in the interview form were categorized as follows: the attitudes of people towards children with special needs, architectural and environmental problems encountered, the problems experienced by children with special needs in school, the positive and negative behaviors observed to be displayed by children with special needs in childhood, the solutions of families for problem behaviors, and the expectations of families from teachers, special education and rehabilitation centers, the state, non-governmental organizations, and local administrations. The results related to the research are described in detail with examples given by the family.

Anahtar Kelimeler

Children with special needs, special education, family

Kaynakça

• Akçamete, G. ve Kargın, G. (1996). İşitme engelli çocuğa sahip annelerin gereksinimlerinin belirlenmesi. Özel Eğitim Dergisi, 2(2), 7-24.
• Alkan Ersoy, Ö. (2010). Özel gereksinimi olan çocukların aileleri ile ilgili yapılan çalışmalar. Fulya Temel (Ed.), Aile eğitimi ve erken çocukluk eğitiminde aile katılımı çalışmaları (s.406-435). Ankara: ANI.
• Aslan, M. ve Şeker, S. (2011). Engellilere yönelik toplumsal algı ve dışlanmışlık (Siirt Örneği). 3. Sosyal Haklar Uluslararası Sempozyumu, 24-25 Ekim, Kocaeli.
• Aydoğan, Y. (2010). Okul Öncesi Eğitim Programlarında Aile Katılımı. Tülin Güler (Ed.), Anne Baba Eğitimi (s. 103-131).Ankara: PEGEM.
• Bailey, D. B. ve Simeonsson, R. J. (1988). Assessing needs of families with handicapped ınfants. The Journal of Special Education, 22(1), 117-127.
• Baker BL, Landen JJ ve Kashima KJ.(1991). Effects of parent training on families of child with mental retardation: increased burden or generalized benefit. Mental Retard, 96(2), 127- 136.
• Cavkaytar, A. (2010). Özel gereksinimli çocuğu olan aileler. Tülin Güler (Ed.), Anne baba eğitimi (s. 73-89).Ankara: PEGEM.
• Creswell, J. W. (2013). Qualitative ınquiry& research design choosing among five approaches. California: SAGE.
• Creswell, J. W. (2014).Research design. California: SAGE.
• Durmuşoğlu, M.C. (2013). Parents opinions on parent ınvolvement studies in preschool education ınstitutions. Ninth International Congress of Qualitative Inquiry, University of Illioni-USA. May 15-18, 2013.
• Ergin, D., Şen, N., Pekuslu, N., Kayacı, S. (2007). Engelli çocuğa sahip ebeveynlerin depresyon düzeyi ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 10(1), 41-48.
• Ersoy Ö.(1997). İşitme ve zihinsel engelli çocuğu olan annelerin kaygı düzeyleri ve çocuklarını kabullenme durumlarına “destekleyici eğitim programlarının” etkisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Karadağ, G. (2009). Engelli çocuğa sahip annelerin yaşadıkları güçlükler ile aileden algıladıkları sosyal destek ve umutsuzluk düzeyleri. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 8(4), 315-322.
• Kaytez, N., Durualp, E. ve Kadan, G. (2015). Engelli çocuğu olan ailelerin gereksinimlerinin ve stres düzeylerinin incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 197-214.
• Koçak Uyaroğlu ve Bodur, S. (2009). Zihinsel yetersizliği olan çocukların anne-babalarında kaygı düzeyi ve bilgilendirmenin kaygı düzeyine etkisi. TAF Preventive Medicine Buulletin, 8(5), 405-412.
• Kurt, A.S., Tekin, A., Koçak, A., Koçak, V., Kaya, Y., Özpulat, Ö. Ve Önat, H. (2008). Zihinsel engelli çocuğa sahip anne babaların karşılaştığı güçlükler. Türkiye Klinikleri Pediatri Dergisi, 17(3), 158-163.
• Mert, E. (1997). Farklı engel grubunda çocuğu olan anne ve babaların gereksinimlerinin karşılaştırılması. (Yayımlanmamış Yuksek Lisans Tezi). Abant İzzet Baysal Universitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Özen, A., Çolak, A. Ve Acar, Ç.(2002). Zihinsel özürlü çocuğa sahip annelerin günlük yaşamda karşılaştıkları problem davranışlarla ilgili görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 3(2), 1-13.
• Özsoy, A.S., Özkahraman, Ş. ve Çallı, F. (2006). zihinsel engelli çocuk sahibi ailelerin yaşadıkları güçlükleri incelenmesi. Aile ve Toplum Eğitim, Kültür ve Araştırma Dergisi, 3(9), 68-76.
• Özşenol, F., Işıkhan, V., Ünay, B. ve ark. (2003). engelli çocuğa sahip ailelerin aile işlevlerinin değerlendirilmesi. Gülhane Tıp Dergisi, 45(2),156-164.
• Sardohan Yıldırım, E. A. ve Akçamete, G. (2014). Çoklu yetersizliği olan çocuğa sahip annelerin erken çocukluk özel eğitimi hizmetleri sürecinde karşılaştıkları güçlüklerin belirlenmesi. Cumhuriyet International Journal of Education, 3(1), 74-89.
• Sivrikaya, T. Ve Çiftçi Tekinaralan, İ. (2013). Zihinsel yetersizliği olan çocuğa sahip annelerde stres, sosyal destek ve aile yükü. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 14(2), 17-31.
• Stake, R. E. (1995). The art of case study research. Thousand Oaks, CA:Sage.
• Sucuoğlu, B. (1995). Assessments of needs of the parents of exceptional children. Turkish Journal of Child and Adolescent Mental Health, 2(1), 10-19.
• Şengül, S. ve Baykan, H. (2013). Zihinsel engelli çocukların annelerinde depresyon, anksiyete ve stresle başa çıkma tutumları. Kocatepe Tıp Dergisi, 14(1), 30-38.
• Turnbull, A. Pv. Ve Turnbull, H.R. III(1997). Families, professional and exceptionality: A special partnership (3rd ed.). Upper Saddle River, NJ:Merrill.
• Wang, P., Michaels ve C. A. (2009). Chinese families of children with severe disabilities: family needs and available support. Research&Practice for Persons with Severe Disabilities, 34(2), 21-32.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: SEÇKİN.