EXAMINATION OF CREATIVE DRAMA ACTIVITIES IN SPECIAL EDUCATION

Yıl 2021, 30. Ulusal Özel Eğitim Kongresi Özel Sayısı, 335 - 385, 22.09.2021

Emine Eratay

https://doi.org/10.19171/uefad.865658

Öz

This study uses document analysis to examine creative drama activities in in the literature on special education. Articles published in refereed journals and theses in the National Thesis Center between 1993 and 2020 were searched using the keywords "drama, drama in special education". Inclusion and exclusion criteria such as the use of creative drama as a method or technique, research conducted with individuals with special needs and access to the article were determined through examination of articles by the researcher and the creative drama expert in the field of special education. After the researcher and expert examined the studies, the data were coded. Interobserver reliability was found to be 95%. The search yielded 180 articles and 932 theses on drama, 58 studies (19 theses, 39 articles) were included in the study. Data were gathered in 11 categories as evaluations based on the effects of creative drama in the disability groups and teachers' opinions. Findings showed that creative drama activities in special education were mostly carried out with individuals with mental disabilities; quantitative designs were used more prominently; creative drama studies were carried out the least with individuals with physical disabilities; applications were made mostly in social skills and literacy education; and candidate teachers and special education teachers had a positive perspective on creative drama applications. Results of the study will provide guidance to experts planning creative drama application with individuals with special needs in Turkey.

Anahtar Kelimeler

Creative drama, Drama, Drama in special education, Individuals with special needs

ÖZEL EĞİTİMDE YARATICI DRAMA ÇALIŞMALARININ İNCELENMESİ

Öz

Bu araştırmanın amacı alanyazındaki özel eğitimde yaratıcı drama çalışmalarını incelemektir. Niteliksel araştırmalardan doküman incelemesiyle planlanan araştırmada özel gereksinimli bireylerle gerçekleştirilmiş olan özel eğitimdeki yaratıcı drama uygulamaları ve etkileri değerlendirilmeye çalışılmıştır. 1993-2020 yılları arasında hakemli dergilerde yayınlanan makaleler ve Ulusal Tez Merkezinde yer alan tezler “drama, özel eğitimde drama” anahtar kelimeleriyle taranmıştır. Araştırmacı ve özel eğitim alanında yaratıcı drama uzmanı tarafından makaleler incelenerek araştırmada yer alacak makalelere ilişkin; yaratıcı dramanın yöntem veya teknik olarak kullanılması, araştırmanın özel gereksinimli bireylerle yapılmış olması, makaleye erişim izni olması gibi dâhil edilme ve dışlama kriterleri belirlenmiştir. Araştırmacı ve uzman araştırmaları inceledikten sonra değişkenler açısından kodlamışlar ve gözlemciler arası güvenirlik % 95 olarak bulunmuştur. Taramalar sonucu 180 makaleye, Ulusal Tez Merkezinde 932 drama tezine ulaşılmış; tezlerden 19 ‘u, makalelerden 39’u olmak üzere toplam 58 makale araştırmaya dâhil edilmiştir. Yetersizlik gruplarındaki yaratıcı dramanın etkilerine ve öğretmenlerin görüşlerine göre değerlendirmeler olmak üzere 11 kategoride veriler toplanmıştır. Araştırma sonucunda en fazla zihinsel yetersizliği olan bireylerle özel eğitimde yaratıcı drama çalışmalarının gerçekleştirildiği; nicel yöntemin daha fazla kullanıldığı, en az fiziksel yetersizliği olan bireylerle yaratıcı darama araştırmalarının yapıldığı, en fazla sosyal beceri, okuma-yazma eğitimi konularında uygulamalarının yapıldığı; aday öğretmenler ve özel eğitim öğretmenlerinin yaratıcı drama uygulamalarına ilişkin olumlu bakış açısına sahip oldukları sonuçlarına ulaşılmıştır. Araştırma sonuçlarının Türkiye’de özel gereksinimli bireylerle yaratıcı drama uygulaması planlayan araştırmalara yol göstermesi beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yaratıcı drama, Drama, Özel eğitimde drama, Özel gereksinimi olan bireyler

Kaynakça

• Acar, Ç. & Diken, H.İ. (2012). Otistik bozukluk gösteren çocuklara video model öğretim uygulamalarıyla yapılan çalışmaların incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(4). 2719-2738.
• Adıgüzel, Ö. (2020). Eğitimde yaratıcı drama. (6. Baskı). Yapı Kredi Yayınları.
• Akbayrak, K. (2019). Özel yetenekli ilkokul 4. sınıf öğrencilerine yaratıcı drama yöntemiyle girişimcilik becerisi kazandırılması üzerine bir eylem araştırması. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi.
• Akçadağ, T. (2012). Teacher’s expectations from in-service training and the Project “No limit to teach(er)”. Eurasian Journal of Educational Research, 48, 193-212.
• Akdemir, H. & Karakuş, M. (2016). Yaratıcı drama yönteminin akademik başarı üzerine etkisi: Bir meta-analiz çalışması. International Journal of Active Learning (IJAL), 1(2).
• Akdenizli, C. (2015). Yaratıcı dramanın, zihinsel yetersizliği olan bireylerin toplumsal yaşam becerileri ve alıcı dil gelişimi üzerindeki etkisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Aldemir-Fırat, Ö. & Ergenekon, Y. (2018). Personel eğitimi alan uygulamacıların gelişimsel yetersizliği olan okulöncesi çocuklara sunduğu gömülü öğretimle ilgili araştırmaların incelenmesi. International Online Journal of Educational Sciences, 10(4). 63-87. DOI:https://doi.org/10.15345/iojes.2018.04.004
• Arbay, B. (2009). Yaratıcı drama yöntemi ile işitme engelli çocuklarda sosyal beceri geliştirme. Özel Doğaç Yaratıcı Drama Liderliği/Eğitmenliği Bitirme Projesi.
• Arslan, A. (2019). Zihinsel engelli bireylerde rekreaktif etkinliklerden dramanın sosyal ve motor beceri gelişimine etkisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Arslan-Soyaltın, Ş. (2017). Yaratıcı drama yöntemi ile hazırlanan öğretim programının hafif düzeyde zihinsel yetersizliği olan öğrencilerin okuduğunu anlama becerileri üzerindeki etkisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi.
• Arslan-Soyaltın, Ş. (2019). Yaratıcı drama yöntemi ile hazırlanan programın özel öğrenme güçlüğü olan öğrencilerin iletişim başlatma ve grupla işbirliği yapma becerilerine etkisi. Özel Doğaç Yaratıcı Drama Eğitmenliği/Liderliği Bitirme Projesi.
• Aslan, C. & Karasu, N. (2018). Sabit bekleme süreli öğretimle gerçekleştirilen çalışmaların etkililiğinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 18(1). 21-40.
• Aslan, C. & Özkubat, U. (2019). Ulusal özel eğitim kongreleri bildirilerindeki araştırma eğilimleri: Bir içerik analizi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 23(2). 535-554.
• Avcıoğlu, H. (2012). Zihinsel yetersizliği olan çocuklara sosyal beceri kazandırmada işbirliğine dayalı öğrenme ve drama yöntemlerinin etkililiği. Eğitim ve Bilim, 37(163). 110-125.
• Aydın, O. & Tekin-İftar, E. (2020). Otizm spektrum bozukluğu olan bireylere matematik becerilerinin öğretimi: Tek-denekli araştırmalarda betimsel ve meta-analiz. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 21(2). 383-426. DOI:10.21565/ozelegitimdergisi.521232
• Ayvaz-Öztürk, S. (2020). Kaynaştırma eğitimine ilişkin sosyal bilgiler alanında yapılan çalışmaların incelenmesi. Journal of Innovative Research in Social Studies, 3(1). 70-89.
• Bakkaloğlu, H., Yılmaz, B., Altun-Könez, N. & Yalçın, G. (2018). Türkiye’de okul öncesi kaynaştırma konusunda yapılan araştırmalar bize neler söylüyor? İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1). 119-150. DOI:10.17679/inuefd.302031
• Basso, R. & Pelech, W. (2008). Creative arts in a children’s cystic fibrosis continuing car program: a Canadian case study. The International Journal of Learning, 15(5). 219-224.
• Başaran, M. & Güleryüz, H. (2020). Okul öncesi eğitimde kaynaştırma ile ilgili lisansüstü tezlerin yöntem açısından incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 13(74). 340-347.
• Batdı, V. (2020). Yaratıcı dramanın mini meta-tematik analizi. Yaratıcı Drama Dergisi, 15 (Özel Sayı). 45-60. DOI:10.21612/yader.2020.033
• Batubara, J. & Maniam, S. (1997). Enhancing creativity through musical drama for children with special needs. Musical Education. 2587-6341. 166-177. DOI: 10.17674/1997-0854.2019.2.166-177
• Baysan, S. (2014). Yaratıcı drama yöntemi ile özel öğrenme güçlüğü olan çocuklarda sosyal beceri geliştirme. Özel Doğaç Yaratıcı Drama Liderliği/Eğitmenliği Bitirme Projesi.
• Bencik-Kangal, S. (2010). Normal ve üstün yetenekli çocukların ahlaki yargılarının karşılaştırılması ve yaratıcı drama programının çocukların ahlakı yargılarına etkisi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi.
• Boran, E. (2010). Risk gruplarıyla sosyal alanda yaratıcı drama çalışmalarının etkileri. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi.
• Bulut, S. & Karaman, H.B. (2018). Engelli bireylerin cinsel, fiziksel ve duygusal istismarı. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 19(2). 277-301. DOI:10.21565/ozelegitimdergisi.382961
• Byers Van Volkenburg, J. (2015). Reaching children with autism spectrum disorders using creative dramatics: the building blocks model. Dimensions of Early Childhood, 43(2). 13-20.
• Calp, Ş. & Seçgin, M.G. (2019). Türkiye’de yaratıcı drama alanında yapılmış tezlere yönelik betimsel bir analiz. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi. 23(2).
• Corbett et all. (2011). Brief report: Theatre as therapy for children with autism. Journal of Autism & Developmental Disorders. 41.505-511. DOI 10.1007/s10803-010-1064-1
• Crimmens, P. (2006). Drama therapy and story making in special education. Jessica Kinsley Publishers.
• Çalışkan-Çoban, E. (2007). Sosyal beceri sorunu olan öğrenciler ve annelerine uygulanan yaratıcı drama etkinlikleri programının öğrencilerin sosyal beceri düzeylerinin gelişimi üzerindeki etkisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Çay, E. & Bozak, B. (2020). Bilimsel dayanaklı uygulamalardan video ipucu yönteminin özel eğitimde kullanımına yönelik bir betimsel analiz çalışması. Balıkesir University The Journal of Social Sciences Institute, 23(43). 31-62. DOI:https://doi.org/10.31795/baunsobed.7180
• Çolak, Y. (2019). Disleksi teşhisi konmuş öğrencilere drama ile okuma yazma öğretimi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi.
• Davis, S. & Dolan, K. (2016). Contagious learning: drama, experience and perezhivanie. International Research in Early Childhood Education, 7(1). 50-67.
• Deniz, E. & Çoban, A. (2019). Kaynaştırma eğitimine ilişkin öğretmen görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18(70). 73-761. DOI:10.17755/esosder.448379
• Dibek, E. (2003). 7-11 yaş öğretilebilir zihinsel engelli çocuklarda eğitimci dramanın kelime kazanımına etkisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi.
• Dimitrova, P.Z. (2017). The effect of music in dance and drama for the integration of children with special educational needs. Social Sciences, Art & Culture, 3, 266-271.
• Edmiston, B. (2007). Mission to mars: Using drama to make a more inclusive classroom for literacy learning. Language Arts, 84(4).337-346.
• Eldeniz-Çetin, M. & Avcıoğlu, H. (2010). Investigation of the effectiveness of social skills training program prepared through drama technique for mentally disabled students. International Online Journal of Educational Sciences, 2(3).792-817.
• Eldeniz-Çetin, M., Çay, E. & Bozak, B. (2020). Çoklu yetersizliği olan bireylerle yapılmış tek denekli araştırmaların incelenmesi: Sistematik derleme. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 21(2). 357-381. DOI:10.21565/ozelegitimdergisi.521556
• Eratay, E. (2005, Haziran). İlköğretimde drama dersinin özel eğitim bölümü öğrencilerinin empatik becerilerine etkisinin incelenmesi. Türkiye 7. Drama Liderleri Buluşması ve Ulusal Drama Semineri. Ankara. Dramada arayışlar. 81-89.
• Eratay, E. (2006, Haziran). Özel eğitim bölümü öğretmen adaylarının dramayı kullanmaya ilişkin görüşleri. Türkiye 8. Drama Liderleri Buluşması ve Ulusal Drama Semineri. Haziran, İzmir. Drama ve tiyatro. 85-95.
• Eratay, E. (2007,Haziran). Özel eğitim öğretmen adaylarına göre yaratıcı okul. Türkiye 9. Drama Liderleri Buluşması ve Ulusal Drama Semineri. Haziran, Bolu. Drama kavramları. 25-35.
• Eratay, E. (2009). Özel eğitim öğretmen adayları,,yla drama çalışmalarının değerlendirilmesi. Oluşum Drama Enstitüsü. Drama Liderlik Programı Bitirme Projesi.
• Eratay, E. (2012). Özel eğitimde drama dersinin değerlendirilmesi (Bir eylem araştırması örneği). International Journal of New Trends in Arts, Sport & Science Education, 1(3). 97-110.
• Eratay, E. (2016). Özel eğitim öğretmenlerinin dramaya ilişkin görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(İpekyolu Özel Sayı), 2239-2254.
• Ergenekon, Y. & Çolak, A. (2019). Bağımsız yaşama güvenli bir adım: Gelişimsel yetersizliği olan bireyler için güvenlik becerileri. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 9(1). 295-320. DOI:10.23863/kalem.2019.128
• Faramarzi, S., Reza-Moradi, R.M. & Motamedi, B. (2015). Effectiveness of psychodrama with pantomime on the social adjustment of deaf female students. Audiol, 23(6).85-91.
• Fernandez, A.O.D.Z. ve ark. (2014). The role of meaningful interaction of drama techniques in the education of students with visual impairment at UACh. Colombian Applied Linguistics Journal, 16(2). 261-276. DOI:http://dx.doi.org/10.14483/udistrital.jour.calj.2014.2.a.08
• Filiz, T. (2021). Matematik öğrenme güçlüğü yaşayan öğrencilere yönelik öğretimsel müdahalelerin öğrencilerin akademik başarılarına etkisinin incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, Erken Görünüm. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.713496
• Freeman, G.D., Sullivan, K. & Fulton, C.R. (2003). Effect of creative drama on self-concept, social skills, and problem behaviour. Journal of Educational Research, 96(3). 131-139.
• Genç-Tosun, D. & Kurt, O. (2017). Otizmli bireylerin kullandığı yeni nesil konuşma üreten cihazlara ilişkin araştırmaların incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 18(1). 125-147. DOI:10.21565/ozelegitimdergisi.277442
• George, N.J. (2000). Beneficial use of dramatics in the classroom. New England Reading Association Journal. 36(2).
• Glayds, B.B. (2014). Enhancing literacy skills of students with congenital and profound hearing impairment in Nigeria using Babudoh’s comprehension therapy. Journal of International Association of Special Education, 15(1). 48-57.
• Görgün, B. & Melekoğlu, M.A. (2019). Türkiye’de özel öğrenme güçlüğü alanında yapılan çalışmaların incelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 9(1), 83-106. DOI:10.19126/süje.456198
• Güçin, G. & Oruç, Ş. (2015). Türkiye’de üstün yetenekliler ve üstün zekalılar alanında yapılmış akademik çalışmaların çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Adıyaman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2), 113-135. DOI:http://dx.doi.org/10.17984/adyuebd.05095
• Güngörmüş-Özkardeş, O. (2013). Türkiye’de özel öğrenme güçlüğüne ilişkin yapılan araştırmaların betimsel analizi. Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi, 30(2). 123-153.
• Gürgür, H. & Hasanoğlu-Yazçayır, G. (2019). Türkiye’de kaynaştırma eğitimine yönelik öğretmenlerin görüşlerine odaklanılmış lisansüstü eğitim tezlerinin sentezlenmesi: Meta-etnografik bir çalışma. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi-ENAD, 7(2), 845-872. DOI:10.14689/issn.2148-2624.1.7c.2s.16m
• İpek, A. (1998). Eğitimde dramanın zihinsel engelli çocukların sosyal gelişimleri üzerine etkisinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi
• Kadıoğlu Ateş, H. & Mazı, M.G. (2017). Türkiye’de üstün yetenekliler eğitimi ile ilgili yapılan lisansüstü tezlere genel bir bakış. Üstün Zekalılar Eğitimi ve Yaratıcılık Dergisi, 4(3), 33-57.
• Kale, M., Nur, İ. & Kara, İ. (2017). Okul öncesinde kaynaştırma eğitimi üzerine bir çalışma. Tezlerde sunulan önerilerin uygulamalara yansıması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 220-234. DOI:10.17979/inuefd.306517
• Kanlı, E. (2011). Üstün zekalı ve yeteneklilerin alan eğitiminde hızlandırma. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(2), 85-104.
• Karaer, G. & Melekoğlu, M.A. (2020). Özel öğrenme güçlüğü olan öğrencilere fen bilimleri öğretimi üzerine yapılan çalışmaların incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 21(4), 789-818. DOI:10.21565/ozelegitimdergisi.532903
• Karasu, N. (2009). Otizmden etkilenmiş bireylerde sosyal ve iletişim becerilerini artıran yöntemlerin delile dayalı yöntem olarak belirlenmesi: Bir meta-analiz örneği. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(3), 713-739.
• Karatay, N. & Ünal, E. (2020). Türkiye’de disleksi alanında yapılan çalışmaların incelenmesi. Uluslararası sosyal bilimler kongresi. 15-18 Ekim 2020. Bildiri tam metinleri kongre e-kitabı, 150-171.
• Kaya, D. & Eratay, E. (2009). Yetişkin zihin engelli bireylerin sosyal becerilerinin gelişiminde yaratıcı drama yönteminin etkililiği. Yaratıcı Drama Dergisi, 4(8), 53-75.
• Kempe, A. & Tissot, C. (2012). The use of drama to teach social skills in a special school setting for students with autism. British Journal of Learning Support, 27(3), 97-102.
• Keşaplı, G. (2019). Yaratıcı dramayla planlanmış Türkçe eğitimi ve öğretimi alanındaki lisansüstü çalışmalara genel bir bakış. Avrasya Dil Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 3(1), 77-94.
• Kılınç, S. ve ark. (2017). Expanding opportunities to learn to support inclusive education through drama-enhanced literacy practices. British Journal of Special Education. 44(4). 431-447. DOI: 10.1111/1467-8578.12186
• Kıvanç-Erdoğan, F. & Baş, S. (2018). Özel gereksinimli birey farkındalığının 4-6 yaş çocuklarına kazandırılması. Yaratıcı Drama Dergisi, 13(1).
• Kizir, M. (2021). Otizm spektrum bozukluğu olan bireylerin iletişim becerilerinin öğretiminde uzaktan aile eğitim uygulamaları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 22(1), 253-261. DOI:10.21565/ozelegitimdergisi.554714
• Krajnc-Joldikj, S. (2008). Physical disability and drama activity. Journal of Special Education and Rehabilitation, 1-2, 86-92.
• Lashua, B.D., Widmer, M.A. & Munson, W.W. (2000). Some well-deserved. P&R., May,56-63.
• Malley, S.M. & Silverstein, L.B. (2014). Examining the intersection of arts education and special education. Arts Education Policy Review, 115, 39-43. DOI: 10.1080/10632913.2014.883894
• Matthews, D. & Kitchen, J. (2007). Allowing idiosyncratic learners to thrive: policy implications of a study of school-within-a-school gifted programs. Journal of School Choice, 1(4), 27-52. DOI:10.1080/15582150802098647
• Mehta-Diston, P. (2018). The impact of drama on students with learning difficulties, career choices in a special school. Support for Learning, 33(3), 303-322. DOI: 10.1111/1467-9604.12220
• Odluyurt, S. & Şentürk, M. (2018). Gelişimsel yetersizliği olan bireylerde eşzamanlı ipucuyla öğretim yöntemiyle Türkiye’de yapılan çalışmaların incelenmesi. İlköğretim Online, 17(3), 1417-1443. DOI:10.1705/ilkonline.2018.466362
• Oğuz, B. (2021). Özel yetenekli öğrencilere anadili öğretimi konulu çalışmaların (2017-2020) eğilimleri üzerine bir inceleme. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 10(1), 330-348.
• Önalan-Akfırat, F. (2004). Yaratıcı dramanın işitme engellilerin sosyal becerilerinin gelişimine etkisi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi.
• Önemli, M., Totan, T. & Abbasov, A. (2015). Yaratıcı drama eğitiminin özel gereksinimi olan çocukların sosyal beceri alanlarından konuşma ve ilişki kurma becerileri gelişimine katkısı. Asian Journal of Instruction, 3(1), 50-65.
• Özbey, Ö.F. (2017). Türkiye’de drama yöntemi ile yapılan çalışmaların etkililiğinin incelenmesi: Bir meta-analiz çalışması. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi.
• Özkubat, U., Karabulut, A. & Akçayır, İ. (2020). Şemalarla matematik problemi çözme: Öğrenme güçlüğü olan öğrencilerle yürütülen şema temelli öğretim araştırmalarının incelenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(2), 327-342. DOI:10.7822/omuefd.7744137
• Park, K. (1998). Focus on practice: Dicken’s for all: inclusive approaches to literature and communication with people with severe profound learning disabilities. British Journal of Special Education, 25(3), 114-118.
• Peter, M. (2009). Drama: narrative pedagogy and socially challenged children. British Journal of Special Education, 36(1), 9-17.
• Roy, B. (2007). How community theatre can enrich the life of a person with special needs. EP Magazine, December, 32-33.
• Sağlam, T. (2007). Kendi oyununu kendin yap. Dramadan tiyatroya. Öğretmenler için tiyatro el kitabı. Deniz Kitapevi.
• Samsunlu, Ö. (2015). Özel eğitim dersinde yaratıcı drama yöntemi kullanılmasının öğretmen adaylarının kaynaştırma eğitimine ilişkin görüşlerine etkisi ve bu yöntemin uygulanabilirliğine ilişkin öğretmen adayı görüşleri. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi.
• San, İ. (2006). Yaratıcı dramanın eğitsel boyutları. Eğitsel yaratıcı drama nedir? Ne değildir? Yaratıcı drama. 1985-1988 yazılar (Ed. Adıgüzel, Ö). Natürel Yayıncılık, 113-123.
• Sazak, E., Bozak, B., Çay, E. & Deli Mehmet-Dada, Ş. (2020). Erken çocukluk özel eğitimine yönelik Türkiye’de gerçekleştirilmiş tek denekli araştırmaların gözden geçirilmesi. Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, 4(6), 1-25. DOI:10.29228/sbe.39944
• Sevgi-İçyüz, B. (2019). Otizm spektrum bozukluğu olan çocukların sosyal becerilerinin gelişiminde yaratıcı drama yönteminin etkililiğinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Sönmez, M. & Diken, H.İ. (2010). Problem davranışların azaltılmasında işlevsel iletişim öğretiminin etkililiği: Betimsel ve meta-analiz çalışması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 11(1), 1-16.
• Sönmez, N. & Özcan, B. (2020). Türkiye’de ilkokulda kaynaştırma eğitimiyle ilgili yapılan lisansüstü tezlerin betimsel incelenmesi. Yaşadıkça Eğitim, 34(1), 1-27. DOI:10.3308/26674874.2020341121
• Sözbilir, M., Gül, Ş., Okçu, B., Yazcıcı, F., Kızılaslan, A., Zorluoğlu, S.L. & Atila, G. (2015). Görme yetersizliği olan öğrencilere yönelik fen eğitimi araştırmalarında eğilimler. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 218-241.
• Stanton, K., Cawthon, S. & Dawson, K. (2018). Self-efficacy, teacher concerns, and levels of implementation among teachers participating in drama-based instruction professional development. Teacher Development, 22(1), 51-77. https://doi.org/10.1080/13664530.2017.1308430
• Şahin, S., Şahin, E.S., Öz, N.S., Atav, P.Ü. & Kıvanç, R. (2019). Pediatrik yeme ve yutma bozukluğu ve beslenme alışkanlığında aile rolünün etkisinin meta-analiz yöntemiyle incelenmesi. H.Ü. Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 6(2), 200-214. DOİ:10.21020/husbfd.529292
• Tanrıkulu, F. & Yoğurtçu, M. (2018). Özel yetenekli öğrencilerin eğitiminde masalları drama yöntemiyle işlemenin Türkçe dersine etkisi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(4), 2572-2590.
• Tavil, Y.Z. & Karasu, N. (2013). Aile eğitim çalışmaları. Bir gözden geçirme ve meta-analiz örneği. Eğitim ve Bilim, 38(168), 85-95.
• Taylor, J. (2011). Occupational therapy discovers special gifts. A therapeutic creative drama program. The Communique’ Illinois Occupational Therapy Association, June-July(3).
• Tekin-İftar, E. & Kırcaali-İftar, G. (2012). Özel eğitimde yanlışsız öğretim yöntemleri. (1. Baskı). Vize Yayıncılık.
• Topalca, S. (2019). Drama yönteminin dislekside sesbilgisel farkındalık becerisine etkisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi .
• Toper-Korkmaz, Ö. & Diken, H.İ. (2010). Stereotipik davranışların azaltılmasında kullanılan yöntemlerin etkililiği: Betimsel ve meta analizi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 11(2), 1-12.
• Tosun-Sümer, E. & Güven, M. (2018). Okul psikolojik danışmanlarıyla ilgili lisansüstü tezler üzerine bir inceleme. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(60), 794-801. http://dxdoi.org/10.17719/jisr.2018.2833
• Trowsdale, J. & Hayhow, R. (2013). Can mimetics, a theatre-based practice, open possibilities for young people with learning disabilities? A capability approach. British Journal of Special Education, 40(2), 71-79. DOI: 10.1111/1467-8578.12019
• Türker, Ç., Şen, S.G. & Sazak, E. (2020). Otizmli çocukların sosyal becerilerini geliştirmede uygulanan müdahalelerin etkililiği: Bir derleme çalışması. Eğitim ve Toplum Araştırmaları Dergisi, 7(1), 28-45.
• Uysal-Özaslan, T. & Bilaç, Ö. (2015). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu epidemiyolojisi. Türkiye Klinikleri/Child Psychiatry-Special Topics, 1(1), 1-5.
• Ülke-Kürkçüoğlu, B. & Saral, D. (2020). Otizm spektrum bozukluğu olan bireylere sosyal etkileşim ve iletişim becerilerinin öğretiminde ipucunun giderek artırılması: Sistematik bir derleme. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, Erken Görünüm, 1-30.
• Üstündağ, T. (2004). Yaratıcı drama öğretmenimin günlüğü. (6. Basım). Pegem A Yayınları.
• Wright, C. (2008). Big friendly-fun. The Times Educational Supplement, 48, 17-26.
• Yassıbaş, U., Şahin, C.H., Çolak, A. & Toprak, Ö.F. (2019). Çocukları otizm spektrum bozukluğu olan ailelerin yaşam deneyimlerine yönelik yapılan çalışmaların incelenmesi: Meta-sentez çalışması. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi. ENAD, 7(1).
• Yayla-Eskici, G. & Özsevgeç, T. (2019). Yaşam becerileri ile ilgili çalışmaların tematik içerik analizi: Bir meta-sentez çalışması. International e-Journal of Educational Studies, 3(5), 1-15 DOI:10.31458/iejes.421255
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Matbaacılık.
• Yıldırım, İ. & Aydın, N. (2019). Liselerde istenmeyen öğrenci davranışlarını konu edinen çalışmaların meta sentez yöntemiyle incelenmesi. Elementary Education Online, 18(4), 1574-1608. DOI:10.17051/ilkonline.2019.632526
• Yıldırım-Doğru, S.S. (2017). The effect of creative drama on pre-teaching skills and social communication behaviors of children with autism. Studies on Ethno-Medicine, 9(2),181-189. https://doi.org/10.1080/09735070.2015.11905433
• Yıldız, H. (2019). Yaratıcı drama yöntemiyle verilen eğitimin 5-6 yaş çocukların farklılıklara saygı kazanımına etkisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi.
• Yılmaz, G. (2018). Zihin engelli öğrencilerin temel becerilerinin geliştirilmesinde drama ile öğretimin uygulanabilirliğinin öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Yücesoy-Özkan, Ş. & Sönmez-Kartal, M. (2011). Yetersizliği olan bireylerle yapılmış ve kendini yönetme stratejilerinin kullanıldığı tek denekli araştırmaların incelenmesi. Bir meta-analiz çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(2), 795-821.