The Hidden Curriculum Approach: A Scale Development Study

Yıl 2023, Cilt: 36 Sayı: 2, 560 - 594, 30.08.2023

Ayşe Ahsen Talu , Erdoğan Tezci

https://doi.org/10.19171/uefad.1277015

Öz

Determining unplanned classroom learning experiences is important for the direction of learning and teaching processes. These unplanned learning experiences are related to hidden curriculum. Analyzing hidden curriculum approaches will contribute to the explanathe tion of the nature of educational processes. The current study aimed to develop a scale based on Lynch’s (1989) theory to determine the hidden curriculum approaches of the faculty members and teacher candidates in faculties of education. In the first stage of the study, Exploratory Factor Analysis (EFA) was conducted with 219 faculty members and 454 teacher candidates. As a result of EFA, eight items were removed from the 42-item scale. Confirmatory Factor Analysis (CFA) was conducted with a different sample group (353 teacher candidates and 47 faculty members) via a 34-item scale consisting of three factors and seven sub-dimensions. The fit indices of CFA show that the structure revealed by EFA is supported by CFA and the fit index values of the structure were also determined as acceptable. It was understood that both CFA results, were parallel with EFA results. It can be said that the Cronbach Alpha reliability coefficients determined for both the sub-dimensions and the scale are at a good level. The hidden curriculum approach scale consisted of three factors, seven sub-dimensions and 34 items. The results show that the scale developed to determine hidden curriculum approaches of education faculty members and teacher candidates is reliable and valid.

Anahtar Kelimeler

Hidden curriculum, Scale Development, Faculty Members, Teacher Candidates

Proje Numarası

YOKTUR

Örtük Program Yaklaşımı: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması

Öz

Sınıflarda planlı olmayan öğrenme yaşantılarının belirlenmesinin, öğrenme öğretme süreçlerinin yönünün belirlemede önemli olduğu söylenebilir. Planlı olmayan bu öğrenme yaşantıları örtük program ile ilişkilidir. Örtük program yaklaşımlarının analiz edilmesi ise eğitim süreçlerinin doğasını açıklamaya katkı sunacaktır. Çalışma ile eğitim fakültelerinde görev yapan öğretim elemanlarının ve öğretmen adaylarının örtük program yaklaşımlarını belirlemeye yönelik bir ölçek geliştirmek amaçlanmıştır. Ölçeğin geliştirilmesinde, Lynch’in (1989) örtük program teorisinden yararlanılmıştır. Çalışmanın ilk aşamasında 219 öğretim elemanı ve 454 öğretmen adayından oluşan gruptan elde edilen veriler ile Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA) yapılmıştır. AFA sonucunda 42 maddelik ölçekten sekiz madde çıkarılmıştır. Bu analiz sonucunda elde edilen 34 maddelik üç faktör ve yedi alt boyuttan oluşan ölçek farklı bir örneklem grubundan (353 öğretmen adayı ve 47 öğretim elemanı) elde edilen veriler ile Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) yapılmıştır. DFA’dan elde edilen uyum indeksleri AFA ile ortaya çıkan yapının DFA ile desteklendiğini göstermiştir. DFA ile elde edilen yapının uyum indeks değerleri de kabul edilebilir olarak belirlenmiştir. Her iki DFA sonucunun AFA sonuçları ile uyumlu olduğu anlaşılmıştır. Ölçeğin hem alt boyutları hem de geneline ait olarak belirlenen Cronbach Alpha güvenirlik katsayılarının iyi bir düzeyde olduğu söylenebilir. Örtük program yaklaşımı ölçeği, üç faktör, yedi alt boyut ve 34 maddeden oluşmuştur. Sonuçlar, eğitim fakültesi öğretim elemanları ve öğretmen adaylarının örtük program yaklaşımlarını tespit etmek amacı ile geliştirilen ölçeğin güvenilir ve geçerli olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Örtük Program, Ölçek geliştirme, Öğretim elemanı, Öğretmen adayı

Destekleyen Kurum

YOKTUR

Proje Numarası

YOKTUR

Teşekkür

Araştırmanın ortaya çıkarılması sürecinde herhangi bir kurum ya da kuruluştan destek alınmamıştır.

Kaynakça

• Abbaspour, H., Moonaghi, H. K., Kareshki, H., & Esmaeili, H. (2022). Positive consequences of the hidden curriculum in undergraduate nursing education: An integrative review. Iranian Journal of Nursing and Midwifery Research, 27(3), 169-180. doi: 10.4103/ijnmr.ijnmr_325_21
• Addai-Mununkum, R. (2017). Adding and dividing by religion: The not-so-hidden curriculum of mission-public schools in Ghana. Religion and Education, 44(2), 225–243. https://doi.org/10.1080/15507394.2016.1243435
• Akbulut N., ve Aslan, S. (2016). Hidden curriculum: Scale development. Electronic Journal of Social Sciences, 15(56), 169-176.
• Akbulut, E. (2011). İlköğretim okullarında örtük program faaliyetlerinin saptanması (Yayın No. 277608) Yüksek lisans tezi, İnönü Üniversitesi. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Akçakoca, B. (2018). Hemşirelik eğitiminde örtük programı değerlendirmede kullanılacak bir ölçme aracı geliştirme çalışması (Yayın No. 531156) Yüksek lisans tezi, Ege Üniversitesi. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Akçakoca, B., & Orgun, F. (2021). Developing a measurement tool for evaluating the hidden curriculum in nursing education. Nurse Education Today, 97, 104688 https://doi.org/10.1016/j.nedt.2020.104688
• Alsubaie, M. A. (2015). Hidden curriculum as one of current issue of curriculum. Journal of Education and practice, 6(33), 125-128.
• Andarvazh, M. R., Afshar, L., & Yazdani, S. (2017). Hidden curriculum: An analytical definition. Journal of Medical Education, 16(4), 198-207.
• Apple, M. W. (1979). What correspondence theories of the hidden curriculum miss. The Review of Education, 5(2), 101–112. https://doi.org/10.1080/0098559790050204
• Arnot, M., & Whitty, G. (1982). School texts, the hidden curriculum and the curriculum in use: A British view of recent American contributions to the sociology of the curriculum. Discourse: Studies in the Cultural Politics of Education, 3(1), 1–21. https://doi.org/10.1080/0159630820030101
• Aytaç, M., & Öngen, B. (2012). Doğrulayıcı faktör analizi ile yeni çevresel paradigma ölçeğinin yapı geçerliliğinin incelenmesi. İstatistikçiler Dergisi: İstatistik ve Aktüerya, 5(1), 14-22.
• Bacanlı, H. (2011). Gizli müfredat bağlamında bağımlılık. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim, 131, 45-49.
• Bain, L. L. (1985). The hidden curriculum re-examined. Quest, 37(2), 145–153. https://doi.org/10.1080/00336297.1985.10483829
• Bandini, J., Mitchell, C., Epstein-Peterson, Z. D., Amobi, A., Cahill, J., Peteet, J., Balboni, T., & Balboni, M. J. (2017). Student and faculty reflections of the hidden curriculum. American Journal of Hospice and Palliative Medicine, 34(1), 57–63. https://doi.org/10.1177/104990911561635
• Barfels, S. E., & Delucchi, M. (2000). A class above the rest: The hidden curriculum of work in higher education. Research in Post-Compulsory Education, 5(1), 63–76. https://doi.org/10.1080/13596740000200065
• Barrett, S. E., Solomon, R. P., Singer, J., Portelli, J. P., & Mujuwamariya, D. (2009). The hidden curriculum of a teacher induction program: Ontario teacher educators’ perspectives. Canadian Journal of Education/Revue canadienne de l'éducation, 32(4), 677-702.
• Başar, M. (2011). Sınıf içi istenmeyen öğrenci davranışlarının yönetiminde örtük program (Uşak ili örneği) (Yayın No. 298548) Doktora tezi, Marmara Üniversitesi. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Bentler, P. M. (1990). Comparative fit indexes in structural models. Psychological Bulletin, 107(2), 238-246. https://doi.org/10.1037/0033-2909.107.2.238
• Bergenhenegouwen, G. (1987). Hidden curriculum in the university. Higher Education, 16(5), 535-543.
• Berkowitz, M. W., Althof, W., & Jones, S. (2008). Educating for Civic Character. Arthur, J., Davies, I., & Hahn, C. (Ed.). The SAGE Handbook of Education for Citizenship and Democracy (pp. 399-409). Sage.
• Bowles, S., & Gintis, H. (2011). Schooling in capitalist America: Educational reform and the contradictions of economic life (2nd edition). Haymarket Books.
• Brown, J. D. (2001). Statistics Corner: Questions and answers about language testing statistics: What is an eigenvalue? Shiken: JALT Testing & Evaluation SIG Newsletter, 5(1), 15-19.
• Büyüköztürk, Ş., Akgün, Ö. E., Kahveci, Ö., & Demirel, F. (2004). Güdülenme ve öğrenme stratejileri ölçeğinin Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 4(2), 207-239.
• Campbell, D. T., & Fiske, D. W. (1959). Convergent and discriminant validation by the multitrait-multimethod matrix. Psychological Bulletin, 56(2), 81–105. https://doi.org/10.1037/h0046016
• Clark, L. A., & Watson, D. (1995). Constructing validity: Basic issues in objective scale development. Psychological Assessment, 7, 309–319.
• Cohen, B. H., & Lea, R. B. (2004). Essentials of statistics for the social and behavioral sciences. John Wiley & Sons.
• Cornbleth, C. (1984). Beyond hidden curriculum? Journal of Curriculum Studies, 16(1), 29-36. https://doi.org/10.1080/0022027840160105
• Costello, C. Y. (2001). Schooled by the classroom: The (re)production of social stratification in professional school settings. E. Margolis (Ed.) In The hidden curriculum in higher education (pp. 43-60). Routledge.
• Coşkun, N. (2016). Eğitim fakültesi öğrencilerinin ve öğretim elemanlarının öğretmenlik meslek etiği değerlerine ilişkin görüşleri: Mesleki etik değerlerin kazanımı sürecinde örtük program (Yayın No. 435886). Doktora tezi, Adnan Menderes Üniversitesi. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Cox, A. M. (2011). Students’ experience of university space: An exploratory study. International Journal of Teaching and Learning in Higher Education, 23(2), 197-207.
• Çengel, M. (2013). Sınıf ikliminin oluşması sürecinde örtük program: Meslek liseleri üzerine bir araştırma (Yayın No. 332669) Doktora tezi, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• DeVellis, R. F. (2022). Ölçek geliştirme kuram ve uygulamalar (Gözden geçirilmiş yeni basım 3. baskı). T. Totan (Çev. Ed.). Nobel Akademi Yayınları.
• Doğanay, A., ve Sarı, M. (2004). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerine temel demokratik değerlerin kazandırılma düzeyi ve bu değerlerin kazandırılması sürecinde açık ve örtük programın etkilerinin karşılaştırılması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 39(39), 356-383.
• Dreeben, R. (1968). On what is learned in school. Addison Wesley Publishing Company.
• Ercan, İ., Yüksel, S., Özkaya, G., Ocakoğlu, G., Yüksel, A., ve Uncu, Y. (2009). Development of hidden curriculum scale of medical faculty. Cerrahpaşa Medical Journal, 40(3), 81-87. doi: 10.2399/ctd.09.81
• Fornell, C., & Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of Marketing Research, 18(1), 39–50. https://doi.org/10.2307/3151312
• Gable, R. (2021). The hidden curriculum: First generation students at legacy universities. Princeton University Press.
• Gardeshi, Z., Amini, M., & Nabeiei, P. (2018). The perception of hidden curriculum among undergraduate medical students: A qualitative study. BMC research notes, 11(1), 1-4. https://doi.org/10.1186/s13104-018-3385-7
• George, D., & Mallery, M. (2019). IBM SPSS statistics 25 step by step: A simple guide and Reference (15th ed.) Routledge.
• Girayhan, S. (2019). Üniversite yerleşkelerinin kalite yaklaşımları ve örtük program açısından değerlendirilmesi (Gazi Üniversitesi Örneği) (Yayın No. 598125) Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Giroux, H. A. (1983). Theory and resistance in education. Bergin & Garvey.
• Giroux, H. A., & Penna, A. N. (1979). Social education in the classroom: The dynamics of the hidden curriculum. Theory & Research in Social Education, 7(1), 21-42.
• Gün, M. (2018). Türk Hava Kuvvetleri subay ve astsubay yetiştirme okulu örtük program kapsamının okul iklimi ve sınıf iklimi boyutlarıyla incelenmesi (Yayın No. 497920) Yüksek lisans tezi, Balıkesir Üniversitesi. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Gündoğdu, M. (2020). 5.sınıf fen bilimleri dersinde örtük program uygulamalarının öğrenci başarısına ve tutumlarına etkisi (Yayın No. 636628) Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., & Anderson, R. E. (2010). Multivariate data analysis: A global perspective. Prentice Hall.
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E., & Tatham, R. L. (2014). Multivariate data analysis (7’th edition) (Pearson new international edition). Pearson.
• Harrington, D. (2009). Confirmatory factor analysis. Oxford university press.
• Hayton, J. C., Allen, D. G., & Scarpello, V. (2004). Factor retention decisions in exploratory factor analysis: A tutorial on parallel analysis. Organizational Research Methods, 7, 191–205. https://doi.org/10.1177/1094428104263675
• Hemmings, A. (2000). The hidden curriculum corridor. High School Journal, 83(2), 1-10.
• Henson, R. K., & Roberts, J. K. (2006). Use of exploratory factor analysis in published research: Common errors and some comment on improved practice. Educational and Psychological measurement, 66(3), 393-416. https://doi.org/10.1177/0013164405282
• Hooper, D., Coughlan, J., & Mullen, M. (2008, September). Evaluating model fit: A synthesis of the structural equation modelling literature. In 7th European Conference on research methodology for business and management studies. Regent’s College, London, United Kingdom.
• Hu, L., & Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 6(1), 1–55. https://doi.org/10.1080/10705519909540118
• Hunter, K., & Cook, C. (2018). Role-modelling and the hidden curriculum: New graduate nurses’ professional socialisation. Journal of Clinical Nursing, 27(15-16), 3157–3170. https://doi.org/10.1111/jocn.14510
• Ito, T., Kubota, K., & Ohtake, F. (2022). Long-term consequences of the hidden curriculum on social preferences. The Japanese Economic Review,73(2), 269-297. https://doi.org/10.1007/s4297 3-019-00033-8
• İpekel, I. I., & Şahin, H. (2019). Hidden curriculum scale in teacher education: A scale development study. European Journal of Education Studies, 6(4), 323-338. http://dx.doi.org/10.5281/zenodo.3354576
• Jackson, P. W. (1968). Life in classrooms. Teachers College Press.
• Karagöz, Y. (2019). SPSS, AMOS, META uygulamalı istatistiksel analizler (Güncellenmiş 2. basım). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Karnieli-Miller, O., Vu, T. R., Holtman, M. C., Clyman, S. G., & Inui, T. S. (2010). Medical students' professionalism narratives: A window on the informal and hidden curriculum. Academic Medicine, 85(1), 124-133. doi: 10.1097/ACM.0b013e3181c42896
• King, N. R. (1976). The hidden curriculum and the socialization of kindergarten children. (Order No. 7706614). Available from ProQuest Dissertations & Theses Global. (302837458). https://www.proquest.com/dissertations-theses/hidden-curriculum-socialization-kindergarten/docview/302837458/se-2
• Kirk, D. (1992). Physical education, discourse, and ideology: Bringing the hidden curriculum into view. Quest, 44(1), 35-56. https://doi.org/10.1080/00336297.1992.10484040
• Kline, P. (1994). An easy guide to factor analysis. Routledge.
• Koç, M., Horzum, M. B., Ayas, T., Aydın, F., Özbay, A., Uğur, E., & Çolak, S. (2016). Sanal zorbalıkla baş etme ölçeği: Geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Sakarya University Journal of Education, 6(3), 116-128. http://dx.doi.org/10.19126/suje.281376
• Kuş, D. (2009). İlköğretim programlarının, örtük programın ve okul dışı etmenlerin değerleri kazandırma etkililiğinin 8.sınıf ilköğretim öğrencilerinin ve öğretmenlerinin görüşlerine göre incelenmesi (Yayın No. 240185). Yüksek lisans tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Langhout, R. D., & Mitchell, C. A. (2008). Engaging contexts: Drawing the link between student and teacher experiences of the hidden curriculum. Journal of Community & Applied Social Psychology, 18(6), 593-614. https://doi.org/10.1002/casp.974
• LeCompte, M. (1978). Learning to work: The hidden curriculum of the classroom. Anthropology & Education Quarterly, 9(1), 22-37. https://doi.org/10.1525/aeq.1978.9.1.05x1748z
• Lynch, K. (1989). The hidden curriculum: Reproduction in education, a reappraisal. The Flamer Press.
• Mackin, R., Baptiste, S., Niec, A., & Kam, A. J. (2019). The hidden curriculum: A good thing? Cureus, 11(12), e6305. doi: 10.7759/cureus.6305
• Mardia, K. V. (1974). Applications of some measures of multivariate skewness and kurtosis in testing normality and robustness studies. Sankhyā: The Indian Journal of Statistics, Series, 36(2), 115-128.
• Mariani, L. (1999, March). Probing the hidden curriculum: Teachers’ students’ beliefs and attitudes. In British Council 18th National Conference for Teachers of English (Vol. 18, p. 20), Palermo.
• Martimianakis, M. A. T., Michalec, B., Lam, J., Cartmill, C., Taylor, J. S., & Hafferty, F. W. (2015). Humanism, the hidden curriculum, and educational reform: A scoping review and thematic analysis. Academic Medicine, 90(11), 5-13. doi: 10.1097/ACM.0000000000000894
• McKenna, L., & Williams, B. (2017). The hidden curriculum in near-peer learning: An exploratory qualitative study. Nurse Education Today, 50, 77–81. https://doi.org/10.1016/j.nedt.2016.12.010
• Mclaren, P. (2011). Okullarda yaşam: Eleştirel pedagojiye giriş (M. Y. Eryaman, H. Arslan, Ed.). Anı Yayıncılık.
• Mitchell, K. M., McMillan, D. E., Lobchuk, M. M., & Nickel, N. C. (2021). Writing activities and the hidden curriculum in nursing education. Nursing Inquiry, 28(3), e12407. https://doi.org/10.1111/nin.12407
• Murakami, M., Kawabata, H., & Maezawa, M. (2009). The perception of the hidden curriculum on medical education: An exploratory study. Asia Pacific Family Medicine, 8(1). http://dx.doi.org/10.1186/1447-056X-8-9
• Nami, Y., Marsooli, H., & Ashouri, M. (2014). Hidden curriculum effects on university students’ achievement. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 114, 798-801.
• Ntoumanis, N. (2003). A step-by-step guide to SPSS for sport and exercise studies. Routledge.
• Orgun, F., Özkütük, N., & Akçakoca, B. (2019). Öğrenci hemşirelerin öğrenim gördükleri fakültedeki örtük programa ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27 (3), 1337-1345. https://doi.org/10.24106/kefdergi.3149
• Ornstein, A. C., & Hunkins, F. P. (2016). Eğitim programı. (2.Baskı). A. Arı (Çev). Eğitim Yayınevi.
• Özdemir, N. (2018). The relationship between hidden curriculum perception and university life quality in sports education. Universal Journal of Educational Research, 6(4), 742-750 doi: 10.13189/ujer.2018.060417
• Özdemir, S. M. (2011). Toplumsal değişme ve küreselleşme bağlamında eğitim ve eğitim programları: Kavramsal bir çözümleme. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 85-110.
• Öztürk, A. (2022). Yükseköğretim örtük programında neoliberal ideoloji: Kültürlerarası etnografi araştırması (Yayın No. 740904). Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Park, S. K., Chen, A. M., Daugherty, K. K., Frankart, L. M., & Koenig, R. A. (2023). A scoping review of the hidden curriculum in pharmacy education. American Journal of Pharmaceutical Education, 87(3), 438-453. https://doi.org/10.5688/ajpe8999
• Parsons, T. (1959). The school class as a social system. Harvard Educational Review, 29, 297-318.
• Phillips, S. P., & Clarke, M. (2012). More than an education: The hidden curriculum, professional attitudes and career choice. Medical Education, 46(9), 887-893. https://doi.org/10.1111/j.1365-2923.2012.04316.x
• Rennert-Ariev, P. (2008). The hidden curriculum of performance-based teacher education. Teachers College Record, 110(1), 105–138.
• Robati, F., Tonkaboni, F., & Bagheri, M.M. (2015). The experience of hidden curriculum on selecting a supervisor from the perspective of students. International Journal of Learning, Teaching and Educational Research, 10(3), 27-42.
• Saldıray, A., & Doğanay, A. (2017). Örtük programda toplumsal cinsiyet: Bir ilkokulun örtük programında toplumsal cinsiyete ilişkin nitel bir çalışma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Enstitüsü Dergisi, 12(25), 671-704. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.12299
• Sazegar, Z., Ashraf, H., & Motallebzadeh, K. (2021). Hidden curriculum components, learners’ national identity, and self-efficacy: A model for İranian efl teachers. Issues in Language Teaching, 10(2), 233-267. https://doi.org/10.22054/ilt.2022.61181.599
• Seçer, İ. (2021). SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi: Analiz ve raporlaştırma (4.Baskı). Anı Yayıncılık.
• Serhatlıoğlu, B. (2012). Sosyal becerilerin kazanımı sürecinde örtük programın işlevi (Yayın No. 181624) Yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Silveira, G. L., Campos, L. K., Schweller, M., Turato, E. R., Helmich, E., & de Carvalho-Filho, M. A. (2019). “Speed up”! The influences of the hidden curriculum on the professional identity development of medical students. Health Professions Education, 5(3), 198-209. https://doi.org/10.1016/j.hpe.2018.07.003
• Singh, K. (2007). Quantitative social research methods. Sage.
• Skelton, A. (1997). Studying hidden curricula: Developing a perspective in the light of postmodern insights. Curriculum Studies, 5(2), 177-193. https://doi.org/10.1080/14681369700200007
• Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş: Temel ilkeler ve LISREL uygulamaları. Ekinoks.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2007). Experimental designs using ANOVA (Vol. 724). Thomson/Brooks/Cole.
• Taber, K. S. (2018). The use of Cronbach’s alpha when developing and reporting research instruments in science education. Research in science education, 48, 1273-1296. doi:10.1007/s11165-016-9602-2
• Tavşancıl, E. (2018). Tutumların ölçülmesi ve spss ile veri analizi (6.Basım). Nobel.
• Tekin, H. (1996). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Yargı yayınları.
• Tezcan, M. (2021). Eğitim sosyolojisi (21.Baskı). Anı yayıncılık.
• Tezci, E. (2016). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Detay yayıncılık.
• Thode, H. C. (2002). Testing for normality (Vol. 164). CRC Press.
• Tor, D. (2015). Exploring physical environment as hidden curriculum in higher education: A grounded theory study (Yayın No. 399815) Doktora tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Torralba, K. D., Jose, D., & Byrne, J. (2020). Psychological safety, the hidden curriculum, and ambiguity in medicine. Clinical Rheumatology, 39(3), 667-671. https://doi.org/10.1007/s10067-019-04889-4
• Tuncel, İ. (2008). Duyuşsal özelliklerin gelişimi açısından fiziki ortamdan kaynaklanan örtük programın incelenmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(20), 26-38.
• Vallance, E. (1973). Hiding the hidden curriculum: An interpretation of the language of justification in nineteenth-century educational reform. Curriculum Theory Network, 4(1), 5-21.
• Vechachart, R., & Sulisworo, D. (2017). Comparative study on hidden curriculum in accordance to the schools culture development indicator between Thailand and Indonesia. The International Journal of Business & Management, 5(4), 4-10.
• Veznedaroğlu, R. L. (2007). Okulda ve sınıfta örtük program: Bir özel ilköğretim okulu örneği (Yayın No. 234254). Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Vooris, R., & Clavio, G. (2017). Scale development. In Matthes, J (ed) The International Encyclopedia of Communication Research Methods, (pp.1-20). John Wiley & Sons.
• Winter, J., & Cotton, D. (2012). Making the hidden curriculum visible: Sustainability literacy in higher education. Environmental Education Research, 18(6), 783-796. https://doi.org/10.1080/13504622.2012.670207
• Wren, D. J. (1993). A comparison of the theories of adolescent moral development of Lawrence Kohlberg and Carol Gilligan: Alternative views of the hidden curriculum (Order No. 9325972) Available from ProQuest Dissertations & Theses Global. (304069801). https://www.proquest.com/dissertations-theses/comparison-theories-adolescent-moral-development/docview/304069801/se-2
• Wren, D. J. (1999). School culture: Exploring the hidden curriculum. Adolescence, 34(135), 593-596.
• Yaşlıoğlu, M. M. (2017). Sosyal bilimlerde faktör analizi ve geçerlilik: Keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46, 74-85.
• Yazdani, S., Andarvazh, M. R., & Afshar, L. (2020). What is hidden in hidden curriculum? A qualitative study in medicine. Journal of Medical Ethics And History of Medicine, 13,4. https://doi.org/10.18502/jmehm.v13i4.2843
• Yurdugül, H., & Sırakaya, D. A. (2013). Çevrimiçi öğrenme hazır bulunuşluluk ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim ve Bilim, 38(169), 391-406.
• Yurtseven, N. (2019). Öğretimi planlama ve uygulama sürecinde örtük programın rolüne ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Ulusal Eğitim Akademisi Dergisi (UEAD), 3(1), 62-83.
• Yüksel, S. (2002a). Örtük program. Eğitim ve Bilim, 27(126), 31-37.
• Yüksel, S. (2002b). Yükseköğretimde eğitim-öğretim faaliyetleri ve örtük program. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 361-370.
• Yüksel, S. (2004). Örtük program: Eğitimde saklı uygulamalar. Nobel Yayın Dağıtım.
• Yüksel, S. (2005). Kohlberg ve ahlak eğitiminde örtük program: Yeni ilköğretim programlarında yer alan ahlaki değerleri kazandırma için bir açılım. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 5(2), 329-338.