Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi'nde uygulanan yayın süreçleri, bilginin tarafsız ve saygın bir şekilde gelişimine ve dağıtımına temel teşkil etmektedir. Bu doğrultuda uygulanan süreçler, yazarların ve yazarları destekleyen kurumların çalışmalarının kalitesine doğrudan yansımaktadır. Hakemli çalışmalar bilimsel yöntemi somutlaştıran ve destekleyen çalışmalardır. Bu noktada sürecin bütün katılımcıların (yazarlar, okuyucular ve araştırmacılar, yayıncı, hakemler ve editörler) etik ilkelere yönelik standartlara uyması önem taşımaktadır. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi yayın etiği kapsamında tüm katılımcıların aşağıdaki etik sorumlulukları taşıması beklenmektedir.
• Aşağıda yer alan etik görev ve sorumluluklar oluşturulurken açık erişim olarak Committee on Publication Ethics (COPE) tarafından yayınlanan rehberler ve politikalar dikkate alınarak hazırlanmıştır.
Yazarların Etik Sorumlulukları
• Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi’nde makalelerin başvuru ve değerlendirme süreçleri DergiPark sistemi üzerinden gerçekleştirilmektedir. E-postayla gönderilen makaleleri kabul edilmemektedir. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi’ne çalışma gönderen yazar(lar), bütün başvuru belgeleri (Çalışma Metni (kör), Yazar Bilgisi Sayfası, Etik Kurul İzin Raporu, Benzerlik Raporu, Makale Telif Formu, Makale Gönderim Formu) eksiksiz olarak DergiPark sistemine yüklemelidir.
• Yazarlar, açık erişim olarak COPE tarafından yayınlanan Responsible research publication: international standards for authors rehberi temelinde aşağıdaki etik görev ve sorumluluklara sahip olmalıdır.
• Yazar(lar)ın gönderdikleri çalışmaların özgün olması beklenmektedir. Yazar(lar)ın başka çalışmalardan yararlanmaları veya başka çalışmaları kullanmaları durumunda eksiksiz ve doğru bir biçimde atıfta bulunmaları ve/veya alıntı yapmaları gerekmektedir.
• Çalışmanın oluşturulmasında içeriğe entelektüel açıdan katkı sağlamayan kişiler, yazar olarak belirtilmemelidir.
• Yayınlanmak üzere gönderilen tüm çalışmaların varsa çıkar çatışması teşkil edebilecek durumları ve ilişkileri açıklanmalıdır.
• Yazar(lar)dan değerlendirme süreçleri çerçevesinde makalelerine ilişkin ham veri talep edilebilir, böyle bir durumda yazar(lar) beklenen veri ve bilgileri yayın kurulu ve bilim kuruluna sunmaya hazır olmalıdır.
• Yazar(lar) kullanılan verilerin kullanım haklarına, araştırma/analizlerle ilgili gerekli izinlere sahip olduklarını veya katılımcıların rızasının alındığını gösteren belgeye sahip olmalıdır.
• Yazar(lar)ın yayınlanmış, erken görünüm veya değerlendirme aşamasındaki çalışmasıyla ilgili bir yanlış ya da hatayı fark etmesi durumunda, dergi editörünü veya yayıncıyı bilgilendirme, düzeltme veya geri çekme işlemlerinde editörle işbirliği yapma yükümlülüğü bulunmaktadır.
• Yazarlar çalışmalarını aynı anda birden fazla derginin başvuru sürecinde bulunduramaz. Her bir başvuru önceki başvurunun tamamlanmasını takiben başlatılabilir. Başka bir dergide yayınlanmış çalışma Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi’ne gönderilemez.
• Değerlendirme süreci başlamış bir çalışmanın yazar sorumluluklarının değiştirilmesi (Yazar ekleme, yazar sırası değiştirme, yazar çıkartma gibi) teklif edilemez.
Editörün Etik Sorumlulukları
Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi editör ve alan editörleri, açık erişim olarak COPE tarafından yayınlanan "COPE Code of Conduct and Best Practice Guidelines for Journal Editors" ve "COPE Best Practice Guidelines for Journal Editors" rehberleri temelinde aşağıdaki etik görev ve sorumluluklara sahip olmalıdır.
Editörün genel görev ve sorumlulukları
• Editör dergisinde yayınlanan her şeyden sorumludur.
•Ayrıca editör;
• okuyucuların ve yazarların ihtiyaçlarını karşılamaya çalışmalıdır.
• dergisini sürekli geliştirmeye çalışmalıdır.
• yayınladığı makalelerin niteliğinden emin olmak için uygun süreçler kullanmalıdır.
• ifade özgürlüğünü savunmalıdır.
• akademik geçmişinin bütünlüğünü korumalıdır.
• iş ihtiyaçlarının entellektüel ve etik standartlarına gölge düşürmesine izin vermemelidir.
• gerektiğinde düzeltme, açıklama, geri çekme ve özür yayınlamaktan çekinmemelidir.
Okurlarla ilişkiler
• Okurlar araştırmaların kim tarafından finanse edildiği, fon sahiplerinin araştırma ve yayın sürecinde bir rolü olup olmadığı konusunda bilgilendirilmelidir.
Yazarlarla ilişkiler
• Editörün yayınlanmak üzere gönderilen bir yazıyı kabul veya reddetme kararı, yazının önemi, özgünlüğü ve netliğine, çalışmanın geçerliliğine ve derginin konu alanına uygunluğunu esas almalıdır.
• Editörler, gönderilen makalelerle ilgili kabul kararını, makale ile ilgili ciddi bir sorun olmadıkça değiştirmemelidir.
• Yeni editörler, gönderilen makalelerle ilgili kendilerinden önceki editör döneminde verilmiş yayın kararını, ciddi bir sorun olmadıkça, değiştirmemelidir.
• Hakemlik sürecini anlatan bir tanım yayınlanmalı ve editörler bu süreçten herhangi bir sapma olduğunda bunun nedenini açıklayabilmelidir.
• Dergilerin, yazarların gerektiğinde editöre itiraz edebilmesini sağlayamak için açıklanmış bir mekanizması olmalıdır.
• Editörler yazarlara gerekebilecek her konuda rehberlik edecek bir kılavuz hazırlamalı, bu kılavuz belli aralıklarla güncellenmeli ve bu yönergeye link vermelidir.
• Editörler yazarlık ilkeleri ve ilgili alanın standartlarına uygun olarak katkıda bulunacak isimler listesi konusunda yol gösterici olmalıdır.
Hakemlerle ilişkiler
• Editörler hakemlere, teslim edilen malzemeyi gizliliğine özen göstererek incelemek dahil, kendilerinden beklenen şeyler konusunda yol gösteren bir rehber hazırlamalıdır. Bu rehber düzenli güncellenmeli ve bu yönergeye link vermelidir.
• Editörler hakemlerden bir makaleyi incelemeyi kabul etmeden önce herhangi bir potansiyel çıkar çatışması olup olmadığını açıklamalarını istemelidirler.
• Editörler, yazarlara ve hakemlere bildirerek açık hakemlik süreci kullanmadıkları sürece, hakemlerin kimliklerinin korunduğu bir sisteme sahip olmalıdır.
Editoryal kurul üyeleri ile ilişkiler
• Editörler yeni kurul üyelerine kendilerinden beklenen her şey konusunda yol gösterici rehberler sunmak ve eski üyeleri de yeni gelişmeler ve politikalar konusunda bilgilendirmek.
Dergi sahibi ve yayıncı ile ilişkiler
• Editörler ve yayıncı arasındaki ilişki editöryal bağımsızlık ilkesine dayanmaktadır. Editörler ile yayıncı arasında yapılan yazılı sözleşme gereği, editörlerin alacağı tüm kararlar yayıncı ve dergi sahibinden bağımsızdır.
Editöryal ve Kör Hakemlik Süreçleri
• Editörler; dergi yayın politikalarında yer alan Kör Hakemlik ve Değerlendirme Süreci politikalarını uygulamakla yükümlüdür. Bu bağlamda editörler her çalışmanın adil, tarafsız ve zamanında değerlendirme sürecinin tamamlanmasını sağlar.
Kalite Güvencesi
• Editörler; dergide yayınlanan her makalenin dergi yayın politikaları ve uluslararası standartlara uygun olarak yayınlanmasından sorumludur.
Kişisel Verilerin Korunması
• Editörler; değerlendirilen çalışmalarda yer alan katılımcılara veya görsellere ilişkin kişisel verilerin korunmasını sağlamakla yükümlüdür. Çalışmalarda kullanılan bireylerin açık rızası belgeli olmadığı sürece çalışmayı reddetmekle görevlidir. Ayrıca editörler; yazar, hakem ve okuyucuların bireysel verilerini korumaktan sorumludur.
Etik Kurul, İnsan Hakları
• Editörler; değerlendirilen çalışmalarda insan haklarının korunmasını sağlamakla yükümlüdür. Çalışmalarda kullanılan katılımcılara ilişkin etik kurul onayı, deneysel araştırmalara ilişkin izinlerin olmadığı durumlarda çalışmayı reddetmekle sorumludur.
Olası suistimal ve görevi kötüye kullanmaya karşı önlem
• Editörler; olası suistimal ve görevi kötüye kullanma işlemlerine karşı önlem almakla yükümlüdür. Bu duruma yönelik şikayetlerin belirlenmesi ve değerlendirilmesi konusunda titiz ve nesnel bir soruşturma yapmanın yanı sıra, konuyla ilgili bulguların paylaşılması editörün sorumlulukları arasında yer almaktadır.
Akademik yayın bütünlüğünü sağlamak
• Editörler çalışmalarda yer alan hata, tutarsızlık ya da yanlış yönlendirme içeren yargıların hızlı bir şekilde düzeltilmesini sağlamalıdır.
Fikri Mülkiyet Haklarının Korunması
• Editörler; yayınlanan tüm makalelerin fikri mülkiyet hakkını korumakla, olası ihlallerde derginin ve yazar(lar)ın haklarını savunmakla yükümlüdür. Ayrıca editörler yayınlanan tüm makalelerdeki içeriklerin başka yayınların fikri mülkiyet haklarını ihlal etmemesi adına gerekli önlemleri almakla yükümlüdür.
Yapıcılık ve Tartışmaya Açıklık
• Editörler; dergide yayınlanan eserlere ilişkin ikna edici eleştirileri dikkate almalı ve bu eleştirilere yönelik yapıcı bir tutum sergilemelidir.
• Eleştirilen çalışmaların yazar(lar)ına cevap hakkı tanımalıdır.
• Olumsuz sonuçlar içeren çalışmaları göz ardı etmemeli ya da dışlamamalıdır.
Şikayetler
Editörler; yazar, hakem veya okuyuculardan gelen şikayetleri dikkatlice inceleyerek aydınlatıcı ve açıklayıcı bir şekilde yanıt vermekle yükümlüdür.
Politik ve Ticari Kaygılar
Dergi sahibi, yayıncı ve diğer hiçbir politik ve ticari unsur, editörlerin bağımsız karar almalarını etkilemez.
Çıkar Çatışmaları
Editörler; yazar(lar), hakemler ve diğer editörler arasındaki çıkar çatışmalarını göz önünde bulundurarak, çalışmaların yayın sürecinin bağımsız ve tarafsız bir şekilde tamamlamasını garanti eder.
Alan Editörlerin Etik Sorumlulukları
• Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi “Çift Kör Hakemlik Süreci”’ni benimsemiştir. Bu çerçevede makalelerin başvuru ve değerlendirme süreçleri DergiPark sistemi üzerinden gerçekleştirilmektedir. Alan Editörleri tarafından hakemlere değerlendirilmek üzere atanan makaleler DergiPark sistem üzerinden Kör Hakemliği garanti edecek şekilde iletilmektedir. Bu kapsamda bir çalışmayla ilgili gerçekleştirilecek iletişimler Alan editörü aracılığı ile gerçekleştirilir.
• Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisinin alan editörleri dergimize gönderilen tüm bilimsel yazılarda Committee on Publication Ethics (COPE) tarafından yayınlanan "COPE Code of Conduct and Best Practice Guidelines for Journal Editors" rehberi temelinde dikkate alınmalıdır.
• Derginin Baş-Editörü ya da Editör Yardımcısı tarafından değerlendirme süreci için atanan alan editörü kendisine atanan çalışmanın uzmanlık alanıyla ilgili bilimsel ön-değerlendirmesini gerçekleştirir.
• Ön-değerlendirme aşamasında bir çalışmanın bilimsel alan yazına katkısı, okuyucuya katkısı, Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisine katkısı ve çalışmanın bilimsel ölçütlere uygunluğu açısından nesnel şekilde değerlendirir.
• Çalışmanın bilimsel ön-değerlendirme aşamasını karşılaması durumunda çalışmayla ilgili uzmanlık alanında ve en az doktora derecesine sahip iki hakem atamasını kurumsal çeşitliliği göz önünde bulundurarak gerçekleştirir.
• Çalışmaların değerlendirme süreçlerinin kör hakemliği garanti altına alacak şekilde gerçekleştirilmesine özen gösterir. Bu kapsamda gerek yazar ile gerçekleştirilen iletişimlerde, gerekse hakem ile gerçekleştirilen iletişimlerde çift kör hakemliğin ihlal edilmediğinden emin olur. İhlal edildiği durumlarda ilgili hakem değerlendirme sürecini iptal ederek yeni bir hakem değerlendirme süreci başlatır.
• Gönderilen çalışmaların bilimsel ölçütler çerçevesince düşünce özgürlüğünü ihlal etmeyecek şekilde, akademik geleneklere uygun şekilde ve çerçevede, fikri ve mülkiyet haklarına uyarak değerlendirme sürecini tamamlamalarını sağlar.
• Bir çalışmanın değerlendirme sürecinin zamanında gerçekleştirilmesini sağlar.
• Bir çalışmanın değerlendirme sürecinde burada belirtilen etik sorumluluklar ya da belirtilmeyen genel evrensel etik kurallar çerçevesince gerçekleştirilmesini sağlar.
• Bir çalışmanın değerlendirme sürecinin çalışmanın kalitesini arttırmaya yönelik yapıcı ve yönlendirici yorumlarla gerçekleşmesini sağlar. Bir çalışmanın reddedilmesi durumunda ise çalışmanın bilimsel çerçevede hangi gerekçelerle reddedildiğine yönelik yorum ve açıklamalara yer verilmesini sağlar. Yazarların bu kapsamdaki itirazlarını değerlendirir ve hakemlere iletir. Bu süreci çift kör hakemlik sürecine sadık kalarak nesnel bir şekilde tamamlar.
• Eğer bir çalışma hakemlerden bir kabul bir ret kararı aldı ise çalışmanın üçüncü hakem değerlendirme sürecini başlatır.
• Bir çalışmanın kabul –ret bildirimini gerçekleştirir.
Hakemlerin Etik Sorumlulukları
Tüm çalışmaların Kör Hakemlik ile değerlendirilmesi yayın kalitesini doğrudan etkilemektedir. Bu süreç yayının nesnel ve bağımsız değerlendirilmesi ile güven sağlar. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, değerlendirme süreci çift taraflı kör akran hakemlik ilkesiyle yürütülür. Bu çerçevede makalelerin değerlendirme süreçleri DergiPark sistemi üzerinden gerçekleştirilmektedir. Hakemler yazarlar ile doğrudan iletişime geçemez, değerlendirme ve yorumlar DergiPark yönetim sistemi aracılığıyla iletilir. Bu süreçte değerlendirme formları ve tam metinler üzerindeki hakem yorumları alan editör aracılığıyla yazar(lar)a iletilir. Bu bağlamda Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi için çalışma değerlendiren hakemlerin, açık erişim olarak Committee on Publication Ethics (COPE) tarafından yayınlanan Ethical Guidelines for Peer Reviewers rehberi temelinde aşağıdaki etik sorumluluklara sahip olması beklenmektedir.
• Sadece uzmanlık alanı ile ilgili çalışma değerlendirmeyi kabul etmelidir.
• Tarafsızlık ve gizlilik içerisinde değerlendirme yapmalıdır.
• Değerlendirme sürecinde çıkar çatışması ile karşı karşıya olduğunu düşünürse, çalışmayı incelemeyi reddederek, dergi editörünü bilgilendirmelidir.
• Gizlilik ilkesi gereği inceledikleri çalışmaları değerlendirme sürecinden sonra imha etmelidir. İnceledikleri çalışmaların sadece nihai versiyonlarını ancak yayınlandıktan sonra kullanabilir.
• Değerlendirmeyi nesnel bir şekilde sadece çalışmanın içeriği ile ilgili olarak yapmalıdır. Milliyet, cinsiyet, dini inançlar, siyasal inançlar ve ticari kaygıların değerlendirmeye etki etmesine izin vermemelidir.
• Değerlendirmeyi yapıcı ve nazik bir dille yapmalıdır. Düşmanlık, iftira ve hakaret içeren aşağılayıcı kişisel yorumlar yapmamalıdır.
• Değerlendirmeyi kabul ettikleri çalışmayı zamanında ve yukarıdaki etik sorumluluklarda gerçekleştirmelidir.
Yayıncının Etik Sorumlulukları
Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi yayıncısı olan Bursa Uludağ Üniversitesi kar amacı gütmeyen bir devlet üniversitesidir. Bursa Uludağ Üniversitesi kuruluş felsefesi gereği, eğitim ve bilim ilişkisini uluslararası standartlarda araştırılmasını sağlayarak mal etmek amacıyla Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisini yayınlamaktadır. Bu bağlamda, Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi aşağıdaki etik sorumlulukların bilinciyle hareket etmektedir:
• Editörler, Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi'ne gönderilen çalışmaların tüm süreçlerinden sorumludur. Bu çerçevede ekonomik ya da politik kazançlar göz önüne alınmaksızın karar verici kişiler editörlerdir.
• Bağımsız editör kararı oluşturulmasını taahhüt eder.
• Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi'nde yayınlanmış her bir makalenin mülkiyet ve telif hakkını korur ve yayınlanmış her kopyanın kaydını saklama yükümlülüğünü üstlenir.
• Editörlere ilişkin her türlü bilimsel suistimal, atıf çeteciliği ve intihalle ilgili önlemleri alma sorumluluğuna sahiptir.
Açık Erişim Politikası
Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi'ne yayımlanmak üzere gönderilen yazıların özgün olması ve daha önce yayımlanmamış veya yayımlanmak üzere başka bir yere gönderilmemiş olması gerekir. Yazarlar, açık erişim politikasının ve Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International lisansının gerekliliklerini kabul eder. Ayrıca Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi'ne göndererek çalışmanın telif haklarını reddetmeyi de kabul ederler.
Yazarlar, çalışmalarının telif hakkını Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi'ne devrettiklerini kabul ettikleri için, Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi Yayın Kurulu'nun yayın sürecini sürdürme hakkı vardır. Bu nedenle makalesini geri çekmek isteyen yazar(lar)ın Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi'ne makale geri çekme talebi göndermeleri gerekmektedir. Geri çekme talepleri yayın kurulu tarafından değerlendirilecek ve karar bir hafta içinde yazar(lar)a gönderilecektir.
Yazar(lar)ın aşağıdaki hakları saklıdır:
• Patent hakları,
• Telif hakkı dışında kalan tüm tescilsiz haklar,
• Çalışmanın satılmaması koşuluyla çoğaltma hakkı,
• Yazarın kendi kitaplarında veya diğer akademik çalışmalarda, çalışmanın tamamını veya bir kısmını kaynak göstermek koşuluyla kullanma hakkı,
• Çalışmayı kendi üniversitesinin kişisel web sitelerinde veya açık arşivinde telif hakkı detaylarının belirtilmesi şartıyla yayınlama hakkı.
Etik Olmayan Bir Durumla Karşılaşırsanız
Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi'nde yukarıda bahsedilen etik sorumluluklar ve dışında etik olmayan bir davranış veya içerikle karşılaşırsanız lütfen uuefad@gmail.com adresine e-posta yoluyla bildiriniz.