Ortaokul Ders Kitapları Geometri ve Ölçme Öğrenme Alanındaki Konuların Gerçekçi Matematik Eğitimi İlkelerine Göre Analizi

Yıl 2024, Cilt: 37 Sayı: 1, 1 - 30, 30.04.2024

Ebru Korkutan , Gülçin Oflaz

https://doi.org/10.19171/uefad.1302294

Öz

Araştırmanın amacı, ortaokul matematik ders kitaplarında geometri ve ölçme öğrenme alanlarında gerçekçi matematik eğitimi ilkelerine ne sıklıkla rastlandığını belirlemektir. Bu amaçla çalışmada doküman analizi tekniği benimsenmiştir. Çalışma kapsamında incelenecek kitaplar ölçüt örnekleme tekniği kullanılarak belirlenmiştir. Bu bağlamda, farklı yayınevlerine ait dört kitabın geometri ve ölçme alanında bulunan 720 görev incelenmiştir. Ders kitaplarındaki görevler, araştırmacıların hazırlamış olduğu kodlama matrisine göre analiz edilmiştir. Bu matrisin oluşturulmasında gerçekçi matematik eğitiminin ilkeleri olan aktivite, gerçeklik, sarmal yapı, seviye, etkileşim ve rehberlik esas alınmıştır. Bu ilkelerin özelliklerini kitapta yansıtabilecek kodlar belirlenmiş ve kodlama matrisi oluşturulmuştur. Belirlenen matematik kitaplarındaki görevler kodlama matrisi doğrultusunda incelenmiştir. Analiz sonucunda elde edilen verilere ait frekans ve yüzde değerleri grafikler vasıtasıyla sunulmuştur. Çalışmanın sonucuna göre, matematik öğretim programının temel hedefleri ile hazırlanmış ders kitaplarının içeriklerinin paralellik gösterebilmesi için ders kitaplarında öğrencilerin aktif olduğu, yaratıcı düşünebilme ve sosyal becerilerini geliştirebilecekleri görevlerin sayısı arttırılmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Gerçekçi Matematik Eğitimi, Matematik Ders Kitabı İnceleme, Doküman Analizi

Analysis of Topics in the Field of Geometry and Measurement in Secondary School Textbooks According to the Principles of Realistic Mathematics Education

Öz

The study aims to examine the frequency of realistic mathematics education principles in the fields of geometry and measurement in secondary school mathematics textbooks. The current study, which has a qualitative research design, adopted the document analysis technique. The textbooks were selected based on the criterion sampling technique. In this context, 720 geometry and measurement tasks in four textbooks by different publishers were examined. The tasks in the textbooks were analyzed according to the coding matrix prepared by the researchers. The coding matrix was constructed by considering the key principles of Realistic Mathematics Education (RME), namely activity, reality, hierarchy, interconnection, interaction, and guidance. Codes reflecting the characteristics of these principles in the textbooks were determined, and the coding matrix was created. The tasks in the selected textbooks were examined in line with the coding matrix. The coding matrix focused on capturing the essential characteristics of RME principles. The findings, including frequency and percentage values, were presented using graphical representations.The findings highlighted the varying degrees of adherence to RME principles across different grade levels. According to the results of the study, it was suggested that the number of tasks in which students can actively participate and develop their creativity and social skills should be increased in the textbooks. Thus, the content of the textbooks and the basic objectives of the mathematics curriculum can be made compatible.

Anahtar Kelimeler

Realistic Mathematics Education, Mathematics Textbook Review, Document Analysis

Kaynakça

• Akran, K. (2022). Ortaokul matematik ders kitaplarının gerçekçi matematik eğitimine uygunluğunun incelenmesi (Yayın No. 716705) [Yüksek lisans tezi, Siirt Üniversitesi]. YÖK . https://tez.yok.gov.tr
• Akkuş, O. (2008). İlköğretim matematik öğretmen adaylarının matematiği günlük yaşamla ilişkilendirme düzeyleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35, 01- 12.
• Akkuş, K. (2020). 7. sınıf matematik ders kitabındaki görevlerin, gerçekçi matematik eğitimi perspektifinden incelenmesi, söz konusu teori ve görevlere ilişkin öğretmen görüşlerinin araştırılması (Yayın No. 664473) [Yüksek lisans tezi, Erciyes Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Altun, M. (2015). Ortaokullarda (5,6,7ve 8. Sınıflarda) matematik öğretimi (10. Baskı). Aktüel.
• Argüden, Y. (2003). Okul Kitapları. Dünya Gazetesi http://www.arge.com/Yayinlarimiz/Makaleler/Turkiye/OkulKitaplari.asp.
• Arslan, S. & Özpınar, İ. (2009). İlköğretim 6. sınıf matematik ders kitaplarının öğretmen görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 12, 97-113.
• Atasoy, M. (2017). Türkiye ve Singapur ortaokul son sınıf matematik ders kitaplarının analizi: Gerçekçi matematik eğitimi perspektifi (Yayın No. 482015) [Yüksek lisans tezi, Başkent Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Aydın, M. (2010). Matematik öğretmenlerinin matematik eğitimine yönelik inanışlarındaki değişimin incelenmesi (Yayın No. 270707) [Doktora, Karadeniz Teknik Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Biber, A. Ç., & Tuna, A. (2015). The views of mathematics teachers about the 5E instructional model. Journal of Education Faculty, 17(1), 175-196.
• Biber, A. & Tuna, A. (2017). Ortaokul matematik kitaplarındaki öğrenme alanları ve bloom taksonomisine göre karşılaştırmalı analizi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36(1), 161-174.
• Bingölbali, E., & Özdiner, M. (2022). İlkokul ve ortaokul matematik ders kitabı etkinliklerinin gerçek hayatla ilişkilendirme açısından incelenmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(1), 45-65.
• Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative research journal, 9(2), 27-40.
• Brousseau, G. (1997). Theory of didactical situations in mathematics (N. Balacheff, M. Cooper, R. Sutherland, & V. Warfield, Trans.). Dordrecht, Netherlands: Kluwer.
• Bulut, S., Boz Yaman, B. & Yavuz, F. D. (2016). 7. sınıf matematik ders kitaplarında dönüşüm geometrisi işlenişinin öğretim programları açısından değerlendirilmesi. İlköğretim Online, 15(4), 1164-1190.
• Boz, N. (2008). Matematik neden zor?. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 2(2), 52-65.
• Canibey, K. (2013). Yeni matematik öğretim programında benimsenen ölçme ve değerlendirme anlayışının 9. sınıf matematik ders kitaplarına yansımalarının incelenmesi ( Yayın No. 336322) [Yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Cinemre, Y. (2010). İlköğretim 8. Sınıf matematik öğretim programına göre hazırlanan öğretim materyallerinin değerlendirilmesi (Yayın No. 259884) [Yüksek lisans tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Coşkun, M. (2013). Matematik derslerinde ilişkilendirmeye ne ölçüde yer verilmektedir? Sınıf içi uygulamalardan örnekler (Yayın No. 357654) [Yüksek lisans tezi, Gaziantep Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Çakır, A. (2006). İlköğretim dördüncü sınıf matematik ders kitapları ile ilgili öğretmen görüşleri ( Yayın No. 191480) [Yüksek lisans tezi, Eskişehir Osman Gazi Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Çelik, Ş. ( 2023). Ortaokul matematik ders kitaplarında yer verilen etkinliklerin bilişsel düzeylerine göre incelenmesi (Yayın No. 824587) [ Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi ]. https://tez.yok.gov.tr
• Demiral, T.B. (2022). Ortaokul matematik ders kitaplarındaki geometri ve ölçme öğrenme alanı etkinlik ve problemlerinin Yenilenmiş Bloom Taksonomisine göre incelenmesi (Yayın No. 753024) [Yüksek lisans tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi ] . https://tez.yok.gov.tr
• Demirdöğen, N., & Kaçar, A. (2010). İlköğretim 6. Sınıfta kesir kavramının öğretiminde gerçekçi matematik eğitimi yaklaşımının öğrenci başarısına etkisi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 56-74.
• Dilegelen, Y. (2018). 5. sınıf matematik ders kitaplarının ilişkilendirme becerisi açısından incelenmesi ( Yayın No. 514683) [Yüksek lisans tezi, Gaziantep Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Dursun, Ş. & Dede, Y. (2004). Öğrencilerin matematikte başarısını etkileyen faktörler: matematik öğretmenlerinin görüşleri bakımından. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(2), 217-230.
• Ekiz, D. (2003). Eğitimde araştırma yöntem ve metotlarına giriş. Anı.
• Erbaş, İ. (2021). Ortaokul matematik dersi öğretim programı kazanımlarının ve matematik ders kitabı değerlendirme sorularının SOLO taksonomisi çerçevesinde incelenmesi. (Yayın No. 695011 ) [Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Ericek, A. (2020). Gerçekçi Matematik Eğitimi (Gme) etkinlikleri ile tasarlanan öğretim sürecinde ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin tam sayılarda problem çözme becerilerinin değerlendirilmesi (Yayın No. 662370) [Yüksek lisans tezi, Dicle Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Erdoğan, H. (2018). Gerçekçi matematik eğitimine dayalı matematik öğretiminin akademik başarı, kalıcılık ve yansıtıcı düşünme becerisine etkisi (Yayın No. 511076) [Yüksek lisans tezi, Pamukkale Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Erturan, D. (2007). 7.sınıf öğrencilerinin sınıf içindeki başarıları ile günlük hayatta matematiği fark edebilmeleri arasındaki ilişki ( Yayın No. 229421) [Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Freudenthal, H. (1973). Mathematics as an educational task. Reidel, Netherlands.
• Gravemeijer, K., & Terwel, J. (2000). Hans freudenthal: A mathematician on didactics and curriculum theory. Journal of Curriculum Studies, 32(6), 777- 796.
• Ildırı, A. (2009). İlköğretim beşinci sınıf matematik ders kitabında ve öğrenci çalışma kitabında yer alan problemlerin incelenmesi ve bu problemlere ilişkin öğretmen görüşlerinin belirlenmesi ( Yayın No. 241522) [Yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• İncikabı, S. (2016). Ortaokul matematik ders kitaplarının farklı temsilleri kullanım biçimlerinin araştırılması (Yayın No. 447041) [Yüksek lisans tezi, Katamonu Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Karakuzu, B. (2017). İlkokul ve ortaokul matematik ders kitaplarındaki geometri görevlerinin tür, bağlam, temsil biçimi ve bilişsel istem düzeyleri açısından incelenmesi ( Yayın No. 463464) [Yüksek lisans tezi, Eskişehir Anadolu Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayın Dağıtım.
• Katipoğlu, M. & Katipoğlu, S. N. (2016). Matematik öğretmenlerinin öğrenci ders kitabı hakkındaki görüşleri. Uluslararası Eğitim, Bilim ve Teknoloji Dergisi, 3(2), 156- 165.
• Miles, M, B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. (2. ed). Sage.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB] (2018). Matematik Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Ankara.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB] (2019). İlköğretim Matematik 5 Ders Kitabı. Tuna.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2019). İlköğretim Matematik 6 Ders Kitabı. Öğün.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2019). İlköğretim Matematik 7 Ders Kitabı. Ekoyay.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2019). İlköğretim Matematik 8 Ders Kitabı. Kök-e.
• Ocakbaşı, E.N. (2019). Gerçekçi matematik eğitimi temelli öğrenme ortamında 8.sınıf öğrencilerinin karekök kavramını oluşturma süreçleri (Yayın No. 600066) [Yüksek lisans tezi, 19 Mayıs Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Oflaz, G. (2022). Gerçekçi matematik eğitimi. A. Kızılkaya Namlı (Ed.), Eğitimin kavramsal temelleri 5 içinde (s. 381-398). Efe Akademi.
• Olkun, S. & Toluk, Z. (2003). İlköğretimde etkinlik temelli matematik öğretimi. Anı.
• Özdiner, M. (2021). İlkokul ve ortaokul matematik ders kitaplarındaki etkinliklerin matematiksel ilişkilendirme becerisi açısından incelenmesi (Yayın No. 672178 ) [Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Özgeldi, M. & Esen, Y. (2010). Analysis of mathematical tasks in Turkish elementary school mathematics textbooks. Procedia -Social And Behavioral Sciences, 2(2), 2277-2281.
• Özsoy, G. (2002). İlköğretim 5.sınıfta matematik dersi genel başarısı ile problem çözme becerisi arasındaki ilişki ( Yayın No. 113202) [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Pınar, F. (2019). Ortaokul 7. ve 8. sınıf matematik öğretiminin gerçekçi matematik eğitimi kuramına göre incelenmesi (Yayın No. 620173) [Yüksek lisans tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Sak, R, Şahin Sak, İ. T., Öneren Şendil, Ç & Nas, E. (2021). Bir araştırma yöntemi olarak doküman analizi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4(1), 227-256.
• Sanca, M., Artun, H., Bakırcı, H. & Okur, M. (2021). Ortaokul beceri temelli soruların yeniden yapılandırılmış Bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 219-248.
• Sevim, H. (2019). Gerçekçi matematik eğitimi yaklaşımına göre tasarlanan öğrenme ortamlarının 6. sınıf öğrencilerinin başarısına etkisi ( Yayın No. 612936) [Yüksek lisans tezi, Dicle Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Toprak, Z. (2019). Türkiye Ve Singapur 5. sınıf matematik ders kitaplarının karşılaştırmalı analizi (Yayın No. 566065) [Doktora tezi, Gaziantep Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Usluoğlu, B. (2020). İlkokul 3 ve 4. sınıf matematik ders kitaplarındaki etkinliklerin yenilenmiş bloom taksonomisine göre incelenmesi (Yayın No. 628643) [Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale Üniversitesi ]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Uyanıker, İ.G. (2021). Türkiye’de gerçekçi matematik eğitimi’nin meta-tematik analizi ( Yayın No. 681564) [Yüksek lisans tezi, Kilis 7 Aralık Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Üredi, L. & Ulum, H. (2020). İlkokul matematik ders kitaplarında bulunan ünite değerlendirme sorularının yenilenmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16 (2) , 432-447. DOI: 10.17860/mersinefd.693392
• Van Den Heuvel-Panhuizen, M. (1998). Gender differences in mathematics achievements in Dutch primary schools-on the search for features of mathematics education that are important for girls. Freie Universität Berlin.
• Van Den Heuvel-Panhuizen, M. (2000). Mathematics education in the Netherlands: A guided tour. Freudenthal Institute Cd-rom for ICME9.
• Yayla, Y. (2021). Gerçek hayattaki geometri örneklerinin sosyal bir öğrenme ortamı aracılığıyla paylaşımı: bir durum çalışması (Yayın No. 664140) [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Yeğit, H. (2020). Türkiye ve Almanya’da okutulan matematik ders kitaplarının matematik okuryazarlığı bakımından incelenmesi ve karşılaştırılması (Yayın No. 640256) [Yüksek lisans tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Yekrek, E. (2019). Alan ölçme konusunu 5. sınıf matematik ders kitabından çalışan öğrencilerin okuma stillerinin incelenmesi ( Yayın No. 593701) [Yüksek lisans tezi, Mersin Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Yüksel, E. (2010). İlköğretim 6. sınıf matematik ders kitaplarının öğretmen ve öğrenci görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi ( Yayın No. 253463) [Yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Yükselen, A. (2020). Türkiye, Singapur Ve Avustralya ortaokul matematik ders kitaplarındaki yüzdeler konusu sorularının karşılaştırmalı analizi (Yayın No. 666748) [Yüksek lisans tezi, Kastamonu Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr