Türkçe Öğretmeni Adaylarının Öğretmenlik Uygulaması I Dersine İlişkin Deneyimleri

Yıl 2025, Cilt: 38 Sayı: 2, 262 - 286, 26.08.2025

Özüm Uygül , Mükerrem Nur Demircan , Melek Pir , Ozan İpek

https://doi.org/10.19171/uefad.1536322

Öz

Hizmet öncesi Türkçe öğretmenlerinin Öğretmenlik Uygulaması 1 dersine ilişkin deneyimlerine verdikleri anlamı keşfetmeyi amaçlayan bu araştırma nitel yaklaşım çerçevesinde tasarlanmış bir olgu bilim araştırmasıdır. Bu doğrultuda araştırmada hizmet öncesi Türkçe öğretmenlerinin 4. sınıfta aldıkları Öğretmenlik Uygulaması 1 dersindeki deneyimleri mesleki gelişime katkı, sorunlar ve öneriler temaları etrafında ele alınmıştır. Araştırmanın katılımcıları Marmara Bölgesinde yer alan bir devlet üniversitesinin Türkçe eğitimi ana bilim dalında öğrenim gören ve Öğretmenlik Uygulaması 1 dersini tamamlayan 36 lisans öğrencisidir. Araştırmanın katılımcıları, amaçlı örnekleme yöntemlerinden maksimum çeşitlilik örneklemesi ile seçilmiştir. Veri toplama sürecinde araştırmacılar tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmış, veri analizi sürecinde ise MAXQDA nitel araştırma yazılımı aracılığıyla içerik analizi yapılmıştır. Araştırmanın sonuçları, Öğretmenlik Uygulaması 1 dersinin katılımcıların mesleki gelişimlerine katkı teması altında öğretim deneyimi, hedef kitle farkındalığı ve meslek bilinci; derste yaşanan sorunlar teması altında uygulama okulu temelli sorunlar, uygulama öğretmeni temelli sorunlar, üniversite temelli sorunlar ve ders temelli sorunlar; öneriler teması altında ise uygulama öğretmenlerine yönelik öneriler, öğretim elemanlarına yönelik öneriler, dersin yapılandırılmasına ilişkin öneriler ve diğer öneriler şeklinde kategorilendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Öğretmenlik uygulaması , Mesleki gelişim , Türkçe öğretmeni adayı

Etik Beyan

Bu araştırmanın, Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma ve Yayın Etik Kurulu tarafından 27.10.2023 tarihinde E-92662996-044-133772 sayılı kararıyla verilen etik kurul izni mevcuttur. Bu araştırmanın planlanmasından, uygulanmasına, verilerin toplanmasından verilerin analizine kadar olan tüm süreçte “Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi” kapsamında uyulması belirtilen tüm kurallara uyulmuştur. Yönergenin ikinci bölümü olan “Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiğine Aykırı Eylemler” başlığı altında belirtilen eylemlerden hiçbiri gerçekleştirilmemiştir. Bu araştırmanın yazım sürecinde bilimsel, etik ve alıntı kurallarına uyulmuş; toplanan veriler üzerinde herhangi bir tahrifat yapılmamıştır.

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK 2209-A

Proje Numarası

1919B012305244

Teşekkür

2209-A Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Destekleme Programı kapsamında bu araştırmayı destekleyen TÜBİTAK'a teşekkür ederiz.

Pre-service Turkish Teachers’ Experiences in The Teaching Practice I Course

Öz

This study employs a phenomenological research design within a qualitative framework to explore how pre-service Turkish teachers evaluate their experiences in the Teaching Practice I course. The research focuses on three main themes: contributions to professional development, encountered problems and participant suggestions. The study involved 36 final year undergraduate students enrolled in the Department of Turkish Language Education at a state university in the Marmara Region, all of whom had completed the Teaching Practice I course. Participants were selected using maximum variation sampling, a purposive sampling method. Data were collected through a semi-structured interview form developed by the researchers and analyzed using content analysis via MAXQDA qualitative research software. The results of the study were organized under the categories of a) contributions to professional development—including teaching experience, awareness of the target group, and professional awareness; problems experienced—categorized as school-based, teacher-based, university-based, and course-based; and (c) suggestions for improvement—including recommendations for mentor teachers, university instructors, course structure, and other general suggestions.

Anahtar Kelimeler

Teaching practice , Professional development , Pre-service Turkish teachers

Proje Numarası

1919B012305244

Kaynakça

• Aslan, M. ve Sağlam, M. (2018). Öğretmenlik uygulaması dersinin öğretmen adaylarının görüşlerine göre değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(1),144-162. https://doi.org/10.16986/HUJE.2017030313
• Baran, M., Yaşar, Ş. ve Maskan, A. (2015). Fizik öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulaması dersine yönelik görüşlerinin değerlendirilmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 230-248. https://doi.org/10.14582/DUZGEF.587
• Başal, H. A., Kahraman, B, P., Uyar, Ö.R., Tabak, D. ve Turan, N. (2017). Okul öncesi eğitimi öğretmen adayları, uygulama öğretmenleri, öğretim elemanları ve uygulama okulu yöneticilerinin öğretmenlik uygulaması dersine ilişkin görüşleri. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 30(2), 389-417. https://doi.org/10.19171/uefad.368841
• Becit, G., Kurt, A. A. ve Kabakçı, I. (2009). Bilgisayar öğretmen adaylarının okul uygulama derslerinin yararlarına ilişkin görüşleri. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 169-184.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Creswell, J. W. (2007). Qualitative inquiry & research design choosing among five approaches. Sage Publications.
• Creswell, J. W. (2017). Araştırma deseni: Nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları. (4. Baskıdan çeviri). (S. B. Demir, Çev. Ed.). Siyasal.
• Connelly, L. M. (2010). What is phenomenology? MEDSURG Nursing, 19(2), 127-129.
• Çepni, S. (2014). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş. Celepler Matbaacılık.
• Çetintaş, B. ve Genç, A. (2005). Almanca öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulaması derslerine ilişkin görüş ve deneyimleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(29), 75-84.
• Çiçek, Ş. ve İnce, L. (2005). Öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulaması sürecine ilişkin görüşleri. Spor Bilimleri Dergisi, 16(3), 146-155.
• Çifçi, M. (2001). Dinleme eğitimi ve dinleme eğitimini etkileyen faktörler. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 165-177.
• Değirmençay, Ş. ve Kasap, G. (2013). Okul deneyimi ve öğretmenlik uygulaması derslerine ilişkin öğretmen adaylarının görüşleri. Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(2), 47-57.
• Doğan, Y. (2009). Konuşma becerilerinin geliştirilmesine yönelik etkinlik önerileri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi,7(1), 185-204.
• Edwards, A., & Collion, J. (1996). Mentoring and developing practice in primary schools: Supporting student teacher learning in schools. Open University Press.
• Eraslan, A. (2009). İlköğretim matematik öğretmen adaylarının "öğretmenlik uygulaması" üzerine görüşleri. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 3(1), 207-221.
• Ersoy, A. F. (2017). Fenomenoloji. A. Saban ve A. Ersoy (Edt.). Eğitimde nitel araştırma desenleri içinde (ss. 81-138). Anı Yayıncılık.
• Glaser B., & Strauss A. (1967). The discovery of grounded theory. Routledge.
• Gündoğdu, K., Coşkun, Z. S., Albez, C. ve Bay, E. (2010). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmenlik uygulamasına ilişkin görüşleri ve beklentileri. Bayburt Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 55–67.
• Kana, F. (2014). Türkçe eğitiminde öğretmenlik uygulaması dersi: Bir durum çalışması. Tarih Okulu Dergisi, 7(17), 745-764. https://doi.org/10.14225/Joh447
• Karabulut, A. (2022). Türkçe öğretmenlerinin öğretmenlik uygulaması hakkındaki değerlendirmeleri. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (26), 242-255. htps://doi.org/10.29000/rumelide.1073900
• Karagöz, M., Ak Başoğul, D. ve Yücelşen, N. (2017). Türkçe öğretmeni adaylarının ders planı hazırlamadaki yeterlikleri (Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi örneği). International Journal of Language Academy, 5(7), htps://doi.org/67-80. 10.18033/ijla.3777
• Karasu Avcı, E. ve Ünal İbret, B. (2016). Öğretmenlik Uygulaması-II dersine ilişkin okul öncesi öğretmen adaylarının görüşlerinin değerlendirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(5), 2519-2536.
• Karatay, H. ve Dilekçi, A. (2019). Türkçe öğretmenlerinin dil becerilerini ölçme ve değerlendirme yeterlikleri. Millî Eğitim Dergisi, 48(1), 685-716.
• Kavas, A. B. ve Bugay, A. (2009). Öğretmen adaylarının hizmet öncesi eğitimlerinde gördükleri eksiklikler ve çözüm önerileri I. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(25), 13-21.
• Kırcı, A. (2022). Türkçe öğretmeni adaylarının salgın dönemindeki uzaktan eğitim uygulamaları sürecinde Türkçe dersi okul deneyimi ve öğretmenlik uygulamasında karşılaştıkları sorunlar. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (26), 125-142. https://doi.org/10.29000/rumelide.1073857
• Kolçak, G., Yıldırım, P. ve Mindivanli-Akdoğan, E. (2023). Farklı branşlardan öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulamasına yönelik görüşler. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 13(1), 211-240. https://doi.org/10.24106/kefdergi.3611
• Kökçü, Y. (2015). Türkçe öğretmen adaylarının okul deneyimi ve öğretmenlik uygulaması dersleri kapsamında uygulama öğretmenleri hakkındaki görüşleri. Turkish Studies, 10(15), 585-600. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8835
• Kurudayıoğlu, M. ve Kana, F. (2013). Türkçe öğretmeni adaylarının dinleme becerisi ve dinleme eğitimi özyeterlik algıları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2), 245-258. https://doi.org/10.17860/efd.00033
• Melanlıoğlu, D. (2012). Dinleme becerisine yönelik ölçme değerlendirme çalışmalarında üstbiliş stratejilerinin kullanımı. Turkish Studies,7(1), 1583-1595.
• Oğuz, S. ve Avcı, E. (2014). Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının okul deneyimi dersine yönelik görüşleri. Cumhuriyet International Journal of Education, 3(3), 40–53.
• Özbay, M. (2009). Anlama teknikleri II: Dinleme eğitimi. Öncü Kitap
• Özdaş, F. (2018). Evaluation of pre-service teachers' perceptions for teaching practice course. Educational Policy Analysis and Strategic Research, 13(2), 87-103. https://doi.org/10.29329/epasr.2018.143.5
• Özdaş, F. ve Çakmak, M. (2018). Öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulaması dersine ilişkin metaforik algıları. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(4), 2747-2766.
• Paker, T. (2008). Öğretmenlik Uygulamasında öğretmen adaylarının uygulama öğretmeni ve uygulama öğretim elemanının yönlendirmesiyle ilgili karşılaştıkları sorunlar. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(23), 132-139.
• Patton, Q. M. (1987). How to use qualitative methods in evaluation. Sage Publications.
• Saldaña J., & Omasta M. (2017). Qualitative research: Analyzing life. Sage Publications.
• Seidman, I. (2006). Interviewing as qualitative research (3rd ed.). New Teachers College Press.
• Selvi, M., Doğru, M., Gençosman, T. ve Saka, D. (2017). Fen bilimleri öğretmen adaylarının okul deneyimi ve öğretmenlik uygulaması derslerine ilişkin görüşlerinin etkinlik kuramına göre incelenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36(1), 175-193. https://doi.org/10.7822/omuefd.327397
• Starks, H., & Trinidad, S. B. (2007). Choose your method: A comparison of phenomenology, discourse analysis, and grounded theory. Qualitative Health Research, 17(10), 1372-1380.
• Taşdere, A. (2014). Sınıf öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulaması dersine yönelik yaşadıkları sorunlar ve çözüm önerileri. Turkish Studies, 9(2), 1477-1497.
• Tagliante, C. (1994). La classe de langue. CLE International.
• Tonga, F. E. ve Tantekin Erden, F. (2021). Okul öncesi öğretmen adaylarının ve uygulama öğretmenlerinin öğretmenlik uygulaması dersine ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Yaşadıkça Eğitim, 35(1), 20-37. https://doi.org/10.33308/26674874.2021351228
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, M. (2011). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmenlik uygulaması dersini yürüten öğretim elemanlarına ilişkin görüşleri. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(4), 1377-1387.
• YÖK. (1998). Fakülte-okul işbirliği. Öğretmen Eğitimi Dizisi.
• Yüksek Öğretim Kurulu (2018). Türkçe öğretmenliği lisans programı. https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yeni-Ogretmen-Yetistirme-Lisans-Programlari/Turkce_Ogretmenligi_Lisans_Programi.pdf (Erişim tarihi: 23.05. 2023).