Faiz, Döviz Kuru ve Enflasyonun Gelir Dağılımı Üzerine Etkisi: Türkiye Üzerine Bir Eş-Bütünleşme Analizi / The Effect of Interest, Exchange Rate and Inflation on Income Distribution: A Cointegration Analysis on Turkey

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 2, 295 - 310, 05.10.2023

İsmail Hakkı İşcan , Tuğba Demirel

https://doi.org/10.29216/ueip.1263844

Öz

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de 2002-2019 döneminde faiz, döviz kuru ve enflasyonun gelir dağılımına etkilerini araştırmak ve literatürdeki konu hakkında eksikliği gidermektir. Zira literatürde çeşitli makroekonomik unsurların gelir dağılımına etkilerini araştıran çalışmaların varlığına rağmen, faiz ve döviz kuru ile enflasyonun gelir dağılımı üzerine etkilerini bütünüyle araştıran çalışma tespit edilememiştir. Çalışmada, Türkiye’de 2002-2019 dönemi için faiz, enflasyon ve reel efektif döviz kurunun gelir dağılımı üzerindeki etkileri ekonometrik olarak araştırılmış ve bu etkiler çerçevesinde dinamik ilişkiler tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu amaçla, 3 model oluşturulmuş ve bu modeller ARDL sınır testi yaklaşımına dayanan eş-bütünleşme analiziyle sınanmıştır. Buna göre Türkiye’de ele alınan dönemde faiz oranındaki %1’lik bir artışın, gelir dağılımını temsil eden Gini endeksini %0.016; enflasyon oranındaki %1’lik bir artışın, Gini endeksini %0.16 ve reel efektif döviz kurundaki %1’lik bir artışın Gini endeksini %0.40 oranında arttırdığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Faiz, Döviz Kuru, Enflasyon, Gelir Dağılımı, Türkiye.

The Effect of Interest, Exchange Rate and Inflation on Income Distribution: A Cointegration Analysis on Turkey / Faiz, Döviz Kuru ve Enflasyonun Gelir Dağılımı Üzerine Etkisi: Türkiye Üzerine Bir Eş-Bütünleşme Analizi

Öz

The aim of this study is to investigate the effects of interest, exchange rate and inflation on income distribution in the period 2002-2019 in Turkey and to fill the gap about the subject in the literature. Because, despite the existence of studies investigating the effects of various macroeconomic factors on income distribution in the literature, no study has been found that fully investigates the effects of interest and exchange rates and inflation on income distribution. In the study, the effects of interest, inflation and real effective exchange rate on income distribution for the 2002-2019 period in Turkey were investigated econometrically and dynamic relations were tried to be determined within the framework of these effects. For this purpose, 3 models were created and these models were tested with cointegration analysis based on ARDL bounds test approach. . According to this, in the period considered in Turkey, by 1% increase in the interest rate the Gini index, which represents the income distribution, increases by 0.016%, by 1% increase in the inflation rate increases the Gini index by 0.16% and by 1% increase in the real effective exchange rate increases the Gini index by 0.40%.

Anahtar Kelimeler

Interest, Exchange rate, Income Distribution, Türkiye

Kaynakça

• Akbulut, E. (2021). Türkiye’de Enflasyon, Faiz, Vergiler ve Gelir Dağılımı İlişkisi: Ampirik Analiz. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 17(1), 147-169.
• Aksu Ö.A. (1993). Gelir ve Servet Dağılımı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Akyüz Y. (1980). Sermaye Bölüşüm Büyüme. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayını.
• Baylan, M. (2021). Türkiye’de Finansallaşma ve Gelir Dağılımı, 1990-2017. Journal of Economics and Research, 2(1), 46-58.
• Bilgiç, A. (2015) Türkiye’de Uygulanan Vergilendirme Politikalarının Gelir Dağılımı Üzerindeki Etkileri: 1990-20013 Dönemi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Bükey, A. ve Çetin, B. (2017). Türkiye’de Gelir Dağılımına Etki Eden Faktörlerin En Küçük Kareler Yöntemi ile Analizi. Maliye Araştırmaları Dergisi, 3(1), 103-117.
• Çetin, B.I. (2013). İktisadi Sistemler Bağlamında Gelir Dağılımı-Kredi Ekonomisi İlişkisi ve Türkiye. Ankara: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi Yayınları.
• Dağdemir, Ö. (1998). Ekonomik Kalkınma Sürecinde Gelir Eşitsizliği Sorunu ve Makroekonomik Göstergeler. Ekonomik Yaklaşım, 9(30), 41-58.
• Demir, M. ve Sever, E. (2008). Kamu İç Borçlanmasının Büyüme, Faiz ve Enflasyon Oranı Üzerindeki Etkileri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7(25), 170-196.
• Dişbudak, C. ve Süslü, B. (2007). Türkiye’de Kişisel Gelir Dağılımını Belirleyen Makroekonomik Faktörler. Ekonomik Yaklaşım, 18(65), 1-23.
• Dolmas J. Huffman G. W. and Wynne, M. A. (2000). Inequality, Inflation, and Central Bank Independence. Canadian Journal of Economics, 33(1), 271-287.
• Ersezer D. (2004). Türkiye'de 1980 Sonrası Dönemde Kamu Harcamalarının Gelir Dağılımı Üzerine Etkileri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Grüner, H. P. (2001). Wealth Distribution and Interest Rates: Empirical Evidence For The US. CEPR Discussion Paper 3106. Review of Economic Studies, 5(71), 1001–1026.
• Güder, F. ve Kurt, S. (2018). Makroekonomik Değişkenlerin Gelir Adaletsizliği Üzerine Etkileri: BRIC-T Ülkeleri için Panel Veri Analizi. International Journal of Social Sciences and Education Research Online, 4(3), 501-513.
• Gülmez, A. ve Altıntaş N. (2015). Türkiye’de Ticari Açıklık ve Enflasyonun Gelir Dağılımına Etkisi: Ekonometrik Bir Analiz. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(9), 31-44.
• Kanberoğlu, Z. ve Arvas, M. A. (2014). Finansal Kalkınma ve Gelir Eşitsizliği: Türkiye Örneği, 1980-2012. Sosyoekonomi, 21, 105-122.
• Monnin (2014). Inflation and Income Inequality in Developed Economies. CEP Working Paper. Access Adress: CEP_WP_Inflation_and_Income_Inequality.pdf
• Nantob, N. (2015). Income Inequality and Inflation in Developing Countries: An Empirical Investigation. Economics Bulletin, 35(4), 2888-2902.
• Narayan, P.K. and Narayan S. (2005). Estimating Income and Price Elasticities of Imports for Fiji in a Cointegration Framework. Economic Modelling, 22(3), 423–438.
• Narayan, P.K., (2005). The Savings and Investment Nexus for China: Evidence from Cointegration Test. Applied Economics, 37(17),1979–1990.
• OECD (2023). Income inequality (indicator). Access Address: https://data.oecd.org/ inequality/income-inequality.htm
• Pasinetti, L.L. (2000). Critique of the Neoclassical Theory of Growth and Distribution. Access Address: http://www.unicatt.it/docenti/pasinetti/pdf_files/Treccani.pdf
• Peçe M. A., Ceyhan M. S. ve Akpolat, A. (2016). Türkiye’de Gelir Dağılımının Ekonomik Büyümeye Etkisi Üzerine Ekonometrik Bir Analiz. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(1), 135-148.
• Pesaran, H., Y. Shin and R. J. Smith (2001). Bound Testing Approaches to the Analysis of Long Run Relationships. Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289-326.
• Ricardo D. (1997). Ekonomi Politiğin ve Vergilendirmenin Ülkeleri. (Çev: Ertan T.). Belge Yayıncılık. Savaş F.V. (1997). Anayasal İktisat. İstanbul: Avcıol Yayıncılık.
• Sugözü, İ.H., Erdoğan, S. and Ulaşan, E. (2017). The Impacts Of Interest Expenditure on Income Distribution and An Application on The Factors Distorting Income Distribution: An Empirical Analysis For Turkey. Turkish Studies, 12(12), 231-250.
• Şengür M. ve Taban S. (2016). Gelir Dağılımı ve Tasarruf İlişkisi: Türkiye’de Hanehalkı Gelir Türünün Tasarruflar Üzerine Etkisi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1), 49-71.
• Şentürk,M. ve Akbaş, Y.E. (2014). İşsizlik-enflasyon ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Karşılıklı İlişkinin Değerlendirilmesi: Türkiye Örneği. Journal of Yasar University, 29(34), 5820-5832.
• Tunca H. (2005). Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları ve Türkiye Örneği: Bir Zaman Serisi Analizi Uygulaması (1992-2003). (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Ulutürk S. (1998). Türkiye'de Planlı Dönemde Kamu Harcamalarının Gelişimi ve Devletin Ekonomideki Rolü. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Ulutürk, S. ve Ersezer D. (2005). Gelir, Gelir Dağılımı Yaklaşımı ve Devletin Rolü. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, 47, 88-105.
• World Bank (2022). World Development Indicators. Access Address https://databank. worldbank.org/ source/world-development-indicators#]