Serbest Ticaret Anlaşmalarının Türkiye’nin Dış Ticaretine Etkileri: Çekim Modeli İle Bir İnceleme

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 2, 143 - 163, 25.10.2022

Kezban Ayran Cihan Ali Rıza Sandalcılar

https://doi.org/10.20979/ueyd.1075275

Öz

Bu çalışmada Türkiye’nin yapmış olduğu Serbest Ticaret Anlaşmalarının (STA) dış ticaret üzerine etkileri araştırılmıştır. Bu amaçla STA’ların ihracat ve ithalat üzerine olan etkileri ürün grupları bazında incelenmiştir. 1991-2019 dönemi için Türkiye’nin STA yapmış olduğu ülkeler içinde ticarette payı en fazla olan 12 ülke çalışmaya dahil edilmiştir. Çalışmada uluslararası ticari akımları açıklamak üzere kullanılan yöntemlerden biri olan çekim modeli kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlar STA’ların ürün grupları bazında ele alınan ticaret üzerinde anlamlı bir etkiye sahip olduğunu göstermiştir. Diğer taraftan ülkeler arasındaki uzaklığın ticareti azaltıcı bir faktör olarak yer aldığı belirlenmiştir. Ayrıca tahmin edilen modeller sonucunda Türkiye’nin dış ticaretinde çekim modelinin geçerli olduğu ortaya konmuştur

Anahtar Kelimeler

Serbest Ticaret Anlaşmaları, STA, SITC, Çekim Modeli

The Effects Of Free Trade Agreements On Turkey's Foreıgn Trade: An Investıgatıon Wıth The Gravıty Model

Öz

In this study, the effects of Free Trade Agrements (FTA) made by Turkey on foreign trade were investigated. For this purpose, the effects of FTAs on exports and imports were examined on the basis of product groups. For the period 1991-2019, 12 countries with the highest share in trade among the countries with which Turkey has made FTA are included in the study. In the study, gravity model, which is one of the methods used to explain international trade flows, was used. The results showed that FTAs have a significant effect on trade handled on the basis of product groups. On the other hand, it was determined that the distance between countries is a factor reducing trade. In addition, as a result of the estimated models, it was revealed that the gravity model is valid in Turkey's foreign trade.

Anahtar Kelimeler

Free Trade Agrements, FTA, SITC, Gravity Model

Kaynakça

• Anderson, J. E. (1979). A Theoretical Foundation For The Gravity Equation. American Economy Review, 69 (1), 106-116.
• Ayran Cihan, K. (2022). Serbest Ticaret Anlaşmalarının Türkiye’nin Dış Ticaretine Etkileri: Çekim Modeli İle Bir İnceleme. (Doktora Tezi). https://tez.yok.gov.tr/Ulusal Tez Merkezi adresinden edinilmiştir.
• Ayran Cihan, K. ve Sandalcılar, A. R. (2021). Serbest Ticaret Anlaşmalarının Türk Dış Ticaretine Etkileri. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (33), 37-52
• Baltagi, B. H. (2013). Econometric Analysis of Panel Data (5. Edition). John Wiley and Sons Ltd., London.
• Barbero J. & De Lucio J. J. and Rodríguez-Crespo E. (2021). Effects Of COVID-19 On Trade Flows: Measuring Their Impact Through Government Policy Responses. Plos ONE, 16(10): E0258356. https://Doi.Org /10.13 71/Journal.Pone.0258356.
• Batra, A. (2006). India’s Global Trade Potential: The Gravity Model Approach. Global Economic Review, 35(3), 327-361.
• Bayraktutan, Y. ve Solmaz, A. R. (2020). Türkiye Turizm Talebi: Panel Çekim Modeli. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 10(1), 425-435.
• Bergeijk, P. V. and Brakman, S. (2010). The Gravity Model in International Trade: Advances and Applications. New York: Cambridge University Press.
• Bergstrand, J. H. (1985). The Gravity Equation In International Trade. Review Of Economics And Statistics, 67(3), 474-81.
• Deardorff, A.V. (1995). Determinants Of Bilateral Trade: Does Gravity Work In A Neoclassical World. Working Paper 5377, Nber Working Paper Series, National Bureau Of Economic Research, December, 3-9.
• Gujarati, D. N. (2012). Basic Econometrics. Tata McGraw-Hill Education (4th Edition). Noida.
• Head, K. (2003). Gravity For Beginners. Working Paper 2053. Faculty Of Commerce. University Of British Columbia.
• Hsiao, C. (2002). Analysis of Panel Data (2. Edition). New York: Cambridge University Press.
• Hsiao, C. (2003). Analysis Of Panel Data. United Kingdom: Cambridge University Press.
• Leontief, W. (1953). Domestic Production And Foreign Trade; The American Capital Position Re-Examined. Proceedings Of The American Philosophical Society, 97(4), 332-349.
• Li, X. (2004). Trade Liberalization And Real Exchange Rate Movement. IMF Staff Papers, 51(3), 553-584.
• Linneman, H. (1966) . An Econometric Model Of International Trade Flows. Amsterdam: North Holland Publishing Co.
• Özekicioglu, H., Soyyiğit, S. (2019). Dış Ticaret ve Göç İlişkisi Üzerine Bir Çekim Modeli Analizi: Almanya Örneği. Journal of Economy Culture and Society, 60, 125–143.
• Öztürk, N. (2021). Serbest Ticaret Antlaşmaları, http://izto.org.tr/demo_betanix/uploads/cms/yonetim.ieu.edu.tr/6731_1533 278594.pdf. (Erişim 25.01.2021)
• Pazarlıoğlu, V. ve Gürler, Ö.K. (2007). Telekomünikasyon Yatırımları ve Ekonomik Büyüme: Panel Veri Yaklaşımı. Finans, Politik-Ekonomik Yorumlar, 44(508), 35-43.
• Pesaran, M. H. (2007). A Simple Panel Unit Root Test in The Presence of Cross Section Dependence. Journal of Applied Econometrics, 22(2), 265-312.
• Pesaran, M. H. and Yamagata, T. (2008). Testing Slope Homogeneity in Large Panels. Journal Of Econometrics, 142(1), 50-93.
• Pöyhönen, P. (1963). A Tentative Model For The Volume Of Trade Between Countries. Weltwirtschaftliches Archiv, 90(1), 93-100.
• Sandalcılar, A. R. (2012). Türkiye’nin BRIC Ülkeleriyle Ticari Potansiyeli: Panel Çekim Modeli Yaklaşımı. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 7(25), 4164-4175.
• Ticaret Bakanlığı Ticaret Bakanlığı (2021). Yürürlükte Bulunan STA'lar. https://ticaret.gov.tr/dis-iliskiler/serbest-ticaret-anlasma lari/yururlukte-bulunan-stalar. (Erişim Tarihi:25.02.2021)
• Tinbergen J. (1962). Shaping The World Economy: Suggestions For An International Economic Policy. New York: Twentieth Century Fund.
• TÜİK (2021). İstatistik Veri Portalı, Dış Ticaret (https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=dis-ticaret-104&dil=1)
• Urata, S. and Okabe, M. (2007). The Impacts Of Free Trade Agreements On Trade Flows: An Application Of The Gravity Model Approach. RIETI Discussion Paper Series, No: 07-E -052.
• Verbeek, M. (2008). Pseudo-Panels And Repea- Ted Cross-Sections. L. Matyas, P. Sevestre (eds.), The Econometrics of Panel Data.
• Wooldridge, J. M. (2009). Introductory Econometrics (4th Edition). South Western: Cengage Learning.
• Yapraklı, S. (2007). Ticari Ve Finansal Dışa Açıklık İle Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Türkiye Üzerine Bir Uygulama.
• İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri Ve İstatistik Dergisi, 5, 67-89.
• Yerdelen Tatoğlu, F. (2016). Panel Veri Ekonometrisi Stata Uygulamalı (3.Baskı), İstanbul: Beta Yayınları.
• Yiğit M. (2003). Ekonomik Entegrasyon. İstanbul: Beta Yayınlar