Beyaz Ayı ve Kızıl Ejder Kıskacında Orta Asya Devletleri’nin Çok Vektörlü Dış Politikaları

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 1, 75 - 105, 29.05.2023

Medihanur Argalı

Öz

19. yüzyıldan itibaren Rus hegemonyasında varlığını devam ettiren Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan ve Tacikistan’dan oluşan Orta Asya Devletleri 1991 yılında bağımsızlıklarını kazandıklarında Rusya, Çin, ABD, AB gibi büyük güçlerin oyun sahnesi olmaya devam etmişlerdir. Bu bağlamda yeni bir “ağabey” istemeyen bölge devletleri, tüm büyük güçleri birbirlerine karşı dengeledikleri çok vektörlü dış politika izlemeye başlamışlardır. Çalışmanın konusu gereği, bölge devletlerinin Rusya ve Çin ile ilişkileri incelenmiştir. Böylelikle Orta Asya Devletleri’nin çok vektörlü dış politikayı Rusya’yı Çin’e, Çin’i Rusya’ya karşı nasıl uyguladıkları ortaya konmaya çalışılmıştır. Çalışmada Türkçe, İngilizce, Rusça literatür taraması yapılmıştır. Çalışmanın birinci bölümünde Orta Asya Devletleri'nin çok vektörlü dış politikaları tanıtılmıştır. İkinci bölümünde Rusya'nın Orta Asya üzerindeki etkisi ve Orta Asya Devletleri'nin buna tepkisi ortaya koyulmuştur. Son bölümdeyse Çin'in Orta Asya Devletleri üzerindeki etkisi ve Orta Asya Devletleri'nin Çin'e bakış açısı sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Rusya, Çin, Orta Asya, Çok Vektörlü Dış Politika, Denge Politikası

Kaynakça

• ABDURASULOV, A. (2016). Страх перед Китаем вывел людей в Казахстане на улицы. BBC, https://www.bbc.com/russian/ international/2016/04/160429_kazakhstan_land_rent_protests.
• ALTYNBAYEV, K. (2018). Russia’s Energy Deals in Central Asia Have A Smell of Self-Interest. Central Asia News, http://central.asia-news.com/ru/articles/cnmi_ca/features/2018/11/05/feature-01.
• Axios: Orta Asya’da Rusya’nın Etki Alanı Daralıyor. (2022). En Son Haber, https://www.ensonhaber.com/dunya/axios-orta-asyada-rusyanin-etkialani-daraliyor.