BOĞAZKESEN: FATİH’İN ROMANI’NDA POSTMODERNİST TEKNİK

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 2, 534 - 554, 31.05.2022

Hacire Aktaş Seyit Battal Uğurlu

https://doi.org/10.47525/ulasbid.1093192

Öz

Sanatta olduğu gibi kurgusal bir tür olan romanda da klasik, modernist ve postmodernist aşamalar gözlenir. İlki yirminci yüzyılın başlarında sona ererek yerini aynı yüzyılın ilk çeyreğinden itibaren modernist estetiğe terk eder. Postmodernist dönem ise 1960’larda görülmeye başlamakla birlikte hem teorik hem de anlatı sanatı açısından 1980’lerde yoğun şekilde tartışılmaya başlanır. Önce sosyal bilimler sonra da edebiyat kuramı alanında temel metinlerin yazılmasıyla birlikte postmodern roman sayısında artış görülür. İlk örnekleri yaklaşık yirmi yıl önce gözlenmesine rağmen postmodern romanın Türk edebiyatına girişi Orhan Pamuk’un 1990’da yayınlanan Kara Kitap adlı eseri ile başlar. Türk romanının önemli yazarlarının yazdığı eserler günümüze kadar çeşitlenerek artış göstermektedir.
Roman sanatının üçüncü kez form değiştirerek geldiği yeni aşamada teknik fazlasıyla öne çıkar. Yeni bir tarih ve toplum yorumu, toplumsal hiyerarşi dengesinin kaotik bir hal alması, üstkurmaca, oyunsuluk, çoğulculuk, metinlerarasılık, parodi, pastiş, polisiye, gerilim gibi öğelerle bezeli bu yeni anlatının insan ve mekânı veriş biçimi de parçalı bir durumu ortaya koyar. Roman sanatının bu aşamasında yazar ve okur rolleri de yeniden şekillenir.
Nedim Gürsel’in (1951-) Boğazkesen/Fatih’in Romanı (19915) adlı eseri postmodern bir romanda görülebilecek hemen hemen bütün anlatı teknikleri ile başarılı bir şekilde yazılmıştır. Eserin anlatı zamanında Boğaziçi’nde bir yalıda romanını yazmakta olan bir kurgusal yazar, tarihten ve gündelik yaşamdan kesitlerden güç alarak ilerler ve Fatih Sultan Mehmet zamanı ile eserin güncel zamanı arasında sarmal bir yapı inşa eder. Bu ikili zaman arasında gelgitlerle ilerleyen eseri besleyen alt öykülerde kadın ve aşk ve güç ilişkileri üzerinden çeşitlenir. Bu makale, Gürsel’in anılan eserinin oluşum sürecini ve postmodern tekniklerin kullanımını çözümlemeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Postmodernist roman, anlatı tekniği, Nedim Gürsel, Boğazkesen: Fatih’in Romanı, tarih.

POSTMODERN TECHNIQUES IN BOĞAZKESEN: FATİH’S NOVEL

Öz

Classical, modernist and postmodernist stages are observed in the novel, which is a fictional genre as in art. The first one ended at beginning of the twentieth century and left its place to the modernist aesthetics as of the first quarter of the same century. The postmodernist period, on the other hand, started to be seen in the 1960’s, but began to be discussed intensively in the 1980’s, both in terms of theory and narrative art. With the writing of basic texts first in the field of social sciences and then in the field of literary theory, an increase in the number of postmodern novels is observed. Although the first examples were observed about twenty years ago, the entry of the postmodern novel into Turkish literature begins with Orhan Pamuk’s work called Black Book, published in 1990. The works written by the important writers of the Turkish novel have been increasing and diversifying until today.
In the new stage, in which the art of the novel changed form for the third time, technique comes to the fore. A new interpretation of history and society, the chaotic state of the social hierarchy balance, the way this new narrative presents people and space, adorned with elements such as metafiction, playfulness, pluralism, intertextuality, parody, pastiche, detective crime, and tension, also reveals a fragmented situation. At this stage of the art of the novel, the roles of writer and reader are also reshaped.
Nedim Gürsel’s (1951-) Boğazkesen/Fatih’s Novel (1995) was written successfully with almost all the narrative techniques that can be seen in a postmodern novel. A fictional writer, who is writing his novel in a mansion in the Bosporus during the narrative time of the work, advances by takin strength from sections of history and daily life and builds a spiral structure between the time of Fatih Sultan Mehmet and the current time of the work. In the sub-stories that feed the work, which progress with the tides between this dual time, it diversifies through the relationship of woman and love and power. This article aims to analyse the formation progress of Gürsel’s work and the use of postmodern techniques.

Anahtar Kelimeler

Postmodernist novel, narrative technique, Nedim Gürsel, Boğazkesen: Fatih’s Novel, history.

Kaynakça

• Aktulum, K. (2015). Romanesk Söylemin Tarihselleştirilmesi ya da Tarihi Yaniden Yazmak. Bilig, (23), s. 1-16.
• Anderson, P. (2002). Postmodernitenin Kökenleri. (E. Gen, Çev.). İstanbul: İletişim Yay.
• Aytaç, G. (1999). Genel Edebiyat Bilimi. İstanbul: Papirüs Yay.
• Cevizci, A. (1999). Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yay.
• Çelik, Y. (2003). Tarih ve Tarihî Roman Arasındaki İlişki Tarihi Romanda Kişiler. Bilig, (22), s.49-68.
• Eagleton, T. (2011). Postmodernizmin Yanılsamaları. (M.Küçük, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Ecevit, Y. (2001). Türk Edebiyatında Postmodernist Açılımlar. İstanbul: İletişim Yay.
• Gürsel, N. (1997). Tarihsel Roman Tarihi Yorumlayan Romandır. Hürriyet Gösteri Dergisi, (197-198), s.74-75.
• Huyugüzel, Ö. F. (2019). Eleştiri Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• İlim, F. (2017). Diyaloji, Karnaval ve Politika. İstanbul: Ayrıntı Yay.
• Koçakoğlu, B. (2012). Anlamsızlığın Anlamı/ Postmodernizm. Ankara: Hece Yay.
• Korkmaz, F. (2017). Metinlerarası İlişkilerin Klasik Retorikteki Kökeni Üzerine Bir Araştırma. Hikmet-Akademik Edebiyat Dergisi, (Özel Sayı 3), s.71-88.
• Moran, B. (1998). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 3. İstanbul: İletişim Yay.
• Opperman, S. (2006). Postmodern Tarih Kuramı. Ankara: Phoenix Yay.
• Sağlık, Ş. (2017). Postmodernizmin Modern Türk Edebiyatında Üç Hali. VYY Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (Özel Sayı 1-2), s.1-16.
• Sarup, M. (2004). Post-Yapısalcılık ve Postmodernizm. çev. (A. Güçlü. Çev.). İstanbul: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Sazyek, H. (2002). Türk Romanında Postmodernist Yöntemler ve Yönelimler. Hece Dergisi, (S. Hece Roman Özel Sayısı), s.493-509.
• Sazyek, H. (2021). Roman Terimleri Sözlüğü. Ankara: Hece Yay.
• Tekeli, İ. (1998). Tariyazımı Üzerine Düşünmek. Ankara: Dost Kitabevi Yay.
• Yılancıoğlu, S.S. (2014). Göçebeliğin Büyüsü. İstanbul: Doğan Kitap.