EBEVEYNLERİN İSTİSMAR FARKINDALIK DÜZEYLERİNİN VE İSTİSMARA İLİŞKİN EĞİTİM GEREKSİNİMLERİNİN BELİRLENMESİ

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 3, 609 - 621, 02.10.2024

Nurcan Hamzaoğlu , Hacer Özel

https://doi.org/10.47525/ulasbid.1502010

Öz

Bu çalışmada, 4-6 yaş çocuğu olan ebeveynlerin istismar farkındalık düzeylerinin ve istismara ilişkin eğitim gereksinimlerinin belirlenmesi amaçlamıştır. Tanımlayıcı tipte planlanan araştırmanın örneklemini Türkiye’nin farklı şehirlerinden 339 ebeveyn oluşturmaktadır. Çalışmada elde edilen bulgular katılımcıların çocuk istismar ve ihmal potansiyellerinin orta düzeyde olduğunu (X̄: 54,96) göstermektedir. Çocuğa yönelik istismar ve ihmal konusunda yeterli bilgi düzeyine sahip olduğunu belirten katılımcıların ölçek toplam puanları ile diğer katılımcıların toplam ölçek puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık bulunmamıştır (p >,05). Çocuk haklarına her ortamda vurgu yapılmasına ve çocuk istismarı konusunda farkındalık yaratmaya yönelik yoğun çabalara rağmen mevcut araştırmada elde edilen sonuçlar, önleme çalışmalarında farklı yaklaşımların benimsenmesi gerektiğini doğrulamaktadır. Araştırmada elde edilen bulgular, genel halka veya büyük gruplara yönelik eğitimler düzenlemek yerine daha küçük gruplara yönelik eğitim programları düzenlenmesinin; sağlık kurumları çocuk klinikleri, okul öncesi eğitim kurumları vb. olup ebeveynlere yönelik eğitim programlarının düzenlenmesinin hem etkililik hem de süreklilik açısından etkili olacağına inanılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Çocuk istismarı, İhmal, Aile içi şiddet, Ev içi şiddet, Ebeveyn farkındalığı.

Etik Beyan

Çalışma için Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hamidiye Bilimsel Araştırmalar Etik Kurulu’nun 27/11/2020 tarih ve E.41553 sayılı onayı alınmıştır. Katılımcılardan gönüllü olur alınmıştır.

Destekleyen Kurum

Çalışma için herhangi bir kurumdan destek alınmamıştır.

DETERMINING PARENTS' ABUSE AWARENESS LEVELS AND ABUSE EDUCATION NEEDS

Öz

This study was conducted for parents with children aged 4-6 years, in order to determine the parents level of abuse awareness and identifying the parents educational needs regarding the abuse. The sample for this descriptive study comprises 339 parents from various cities across Turkey. The findings obtained in the study show that the potential of child abuse and neglect of the participants is moderate (X̄: 54.96). There was no significant difference found between the total scale scores of the participants that stated they had sufficient knowledge about child abuse and neglect and the scale total scores of the other participants(p >0,05). Despite the emphasis on children's rights in every environment and the intensive efforts to raise awareness about child abuse, this result obtained in the current study confirms that different approaches should be adopted in prevention work. The findings obtained in the study show that rather than organising training sessions for the general public or large groups of people, it is believed that organising educational programs for smaller groups such as; health institutions children’s clinics, pre-school education institutions etc. and it is believed that organising educational programs for parents will be effective both in terms of effectiveness and continuity.

Anahtar Kelimeler

Child abuse, Domestic violence, Neglect, Family violence, Parent awareness.

Kaynakça

• Acehan, S , Bilen, A , Ay, M , Gülen, M , Avci, A , İçme, F. (2013). Çocuk İstismarı ve İhmalinin Değerlendirilmesi . Arşiv Kaynak Tarama Dergisi , 22 (4) , 591-614 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/aktd/issue/2206/29347
• Aktay, M. (2020). İstismar ve İhmalin Çocuk Üzerindeki Etkileri ve Tedavisi. Gelişim ve Psikoloji Dergisi, 1(2), 169-184.
• Al Eissa, M., & Almuneef, M. (2010). Child abuse and neglect in Saudi Arabia: Journey of recognition to implementation of national prevention strategies. Child Abuse & Neglect, 34(1), 28-33.
• Aslan, G. (2020). Türkiye’de adli değerlendirmeden geçen çocuğa yönelik cinsel ıstismar vakaları hakkında bir değerlendirme. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi,1226(73):2–12.
• Bahadır Yılmaz, E. (2013). Çocuk İstismarının Önlenmesinde Kullanılan Programlar ve Özellikleri Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 16:4.
• Bakır, E., Kapucu S. (2017). Çocuk İhmali ve İstismarının Türkiye’de Yapılan Araştırmalara Yansıması: Bir Literatür İncelemesi. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 4(2), 13–24.
• Belsky, J. (1993). Etiology of child maltreatment: A developmental€ cological analysis. Psychological bulletin, 114(3), 413.
• Briere, J., Runtz, M., Eadie, E., Bigras, N., & Godbout, N. (2017). Disengaged parenting: Structural equation modeling with child abuse, insecure attachment, and adult symptomatology. Child abuse & neglect, 67, 260-270.
• Chen, JQ,. Chen, DG. (2005). Awareness of Child Sexual Abuse Prevention Education Among Parents of Grade 3 Elementary School Pupils In Fuxin City, China. Health Education Research, 20(5):540-7.
• Donnelly, C. L. (2003). Pharmacologic treatment approaches for children and adolescents with posttraumatic stress disorder. Child and Adolescent Psychiatric Clinics, 12(2), 251-269.
• Dönmez, YE., Soylu, N., Özel, Ö., Yüksel, T., Çalışkan, DA., Çon, BP., et al. (2014). Cinsel istismar mağduru çocuk ve ergen olgularımızın sosyodemografik ve klinik özellikleri. Turgut Özal Tıp Merkezi Dergisi, 21(1):44–8.
• Deveci, S. E., & Açık, Y. (2003). Çocuk istismarı nedenlerinin incelenmesi. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 12(4).
• Ercan N. (2018). 4-6 yaş grubunda çocuğu olan ebeveynlerin istismar farkındalıkları, 2018 (Diyarbakır örneği) [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Mersin: Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ethier, L. S., Couture, G., & Lacharité, C. (2004). Risk factors associated with the chronicity of high potential for child abuse and neglect. Journal of family Violence, 19, 13-24.
• Fortson, B. L., Klevens, J., Merrick, M. T., Gilbert, L. K., & Alexander, S. P. (2016). Preventing child abuse and neglect: A technical package for policy, norm, and programmatic activities. Centers for Disease Control and Prevention.
• Gencer Ö., Özbek A., Özyurt G., Kavurma C. (2016). Çocuk ve ergenlerde aile dışı ve aile içi cinsel istismar olgularının karşılaştırılması. Anadolu Psikiyatri Dergisi;17(1):56–64.
• George, D. & Mallery, P.(2003). SPSS for Windows step by step: A Simple guide and reference 11.0 Update. Pearson Education, Inc, United States of America
• George, D., & Mallery, P. (2019). IBM SPSS statistics 26 step by step: A simple guide and reference. Routledge.
• Gökçe, C., Beyazit, U. (2018). Çocuk İstismarı Potansiyelini Yordayan Faktörlerin İncelenmesi. Mediterranean Journal of Humanities. 87-99.
• Gürbüz, S., Şahin, F. (2016). Felsefe–Yöntem–Analiz, 3. Baskı, Seçkin Yayıncılık, 103-140.
• Horwitz, A. V., Widom, C. S., McLaughlin, J. ve White, H. R. (2001). The impact of childhood abuse and neglect on adult mental health: A prospective study. Journal of Health and Social Behavior, 42 (2),184- 201
• Hovens, J. G., Giltay, E. J., Wiersma, J. E., Spinhoven, P., Penninx, B. W., & Zitman, F. G. (2012). Impact of childhood life events and trauma on the course of depressive and anxiety disorders. Acta psychiatrica scandinavica, 126(3), 198-207.
• Işık, Ü., Aktepe, E., Şimşek, F., Akyıldız, A. Yıldız A. (2019). Isparta ilinde bir üniversite hastanesinde değerlendirilen cinsel istismar mağdurlarının sosyodemografik, klinik ve ailevi özellikleri: 2014– 2018 verileri. Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 10(1):53–7.
• Kahraman, PB., Çubukçu, A. (2019). Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Annelerinin İstismar Düzeyleri, Ebeveyn Tutumları ve Çocuklarının Davranış Problemleri Arasındaki İlişki. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 10(17):1304-31
• Kara B, Gökalp A.S. (2004). Çocuk İstismarı. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 47: 140-51.
• Khosravan, S., Sajjadi, M., Moshari, J., & Sofla, F.B.S. (2018). The effect of education on the attitude and child abuse behaviors of mothers with 3-6 Year old children: a randomized controlled trial study. International Journal of Community based nursing and midwifery, 6(3), 227.
• Kılıç, M. (2020). Ebeveynlerin çocuk istismarına yönelik farkındalık düzeyinin ebeveyn-çocuk ilişkisine etkisi (Master's thesis, İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü).
• Koç Başaran, Y. (2017). Sosyal bilimlerde örnekleme kuramı. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 47, 480-495.
• Lee, H. M., & Kim, J. S. (2018). Predictors of intention of reporting child abuse among emergency nurses. Journal of pediatric nursing, 38, e47-e52.
• Loria, H, Caughy M. (2018) Prevalence of adverse childhood experiences in low-income Latino immigrant and nonimmigrant children. The Journal of Pediatrics, 192:209-15
• Mathews, B., Pacella, R., Dunne, M. P., Simunovic, M., & Marston, C. (2020). Improving measurement of child abuse and neglect: A systematic review and analysis of national prevalence studies. PLoS one, 15(1), e0227884.
• Müderrisoglu, S., Dedeoğlu, C. (2014). Türkiyede 0-8 Yaş Arası Çocuğa Yönelik Aile İçi Şiddet Araştırması. İstanbul, Bernard van Leer Vakfı.
• Örsel, S., Karadağ, H., Kahİloğullari, A. K., & Aktaş, E. A. (2011). Psikiyatri hastalarında çocukluk çağı travmalarının sıklığı ve psikopatoloji ile ilişkisi. Anatolian Journal of Psychiatry/Anadolu Psikiyatri Dergisi, 12(2).
• Özdemir, D.E., Özmen, S., Öztop, D.B., Özdemir, Ç., Çıkılı, U.M. (2014). Çocuk ve ergen cinsel istismar olgularında istismar ile ilişkili sosyodemografik özelliklerin, ailesel değişkenlerin ve ruhsal bozuklukların değerlendirilmesi. Adli Tıp Bülteni, 19(3):146–53.
• Özer, G. (2014). Ebeveynlerin çocuk cinsel istismarına dair bilinçleri, endişeleri ve aldıkları önlemler (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, Adli Tıp Enstitüsü, İstanbul.
• Özkan, G. (2022). Ekolojik Sistem Yaklaşımı Açısından Çocuk İhmal ve İstismarında Bireysel, Ailesel ve Çevresel Risk Faktörlerinin Değerlendirilmesi. Uluslararası Sosyal Bilimler Akademi Dergisi, 4(8), 217-240
• Paolucci, E. O., Genuis, M. L., & Violato, C. (2001). A meta-analysis of the published research on the effects of child sexual abuse. The Journal of psychology, 135(1), 17-36.
• Pekdoğan, S. ve Kanak, M. (2017). 4-6 yaş çocuğa sahip annelerin istismar düzeylerinin kadının çalışması ve algılanan cinsiyet rolleri ile olan ilişkisinin incelenmesi. Journal of International Social Research, 10(48), 510-516.
• Polat, O. (2007). Çocuk istismarı tanımlar 1. İstanbul: Seçkin Yayıncılık.
• Silverman A.B., Reinherz H.Z., Giaconia R.M. (1996). The long-term sequelae of child and adolescent abuse: A longitudinal community study. Child Abuse Negl. 20:709-723.
• Simsek, S., Uysal, C., Bez, Y., Gencoglan, S. (2014). Comparison of sexual abuse survivors from two different geographical regions of Turkey in terms of the sociodemographic and abuse-related characteristics. Düşünen Adam: The Journal Of Psychiatry and Neurological Sciences, 27 (4):323-327.
• Slopen, N., Shonkoff, J.P., Albert, M.A., Yoshikawa, H., Jacobs, A., Stoltz, R., et al. (2016). Racial disparities in child adversity in the US: Interactions with family immigration history and income. American Journal of Preventive Medicine, 50(1):47-56.
• Stith, S. M., Liu, T., Davies, L. C., Boykin, E. L., Alder, M. C., Harris, J. M., ... & Dees, J. E. M. E. G. (2009). Risk factors in child maltreatment: A meta-analytic review of the literature. Aggression and violent behavior, 14(1), 13-29.).
• Stoltenborgh, M., van Ijzendoorn, M. H., Euser, E. M., & Bakermans-Kranenburg, M. J. (2011). A global perspective on child sexual abuse: Meta-analysis of prevalence around the world. Child Maltreatment, 16(2), 79-101.
• Suri, H. (2011). Purposeful sampling in qualitative research synthesis. Qualitative Research Journal,11(2):63-75.)
• Taner, HA., Çetin, FH., Işık, Y., İşeri, E. (2015). Cinsel istismara uğrayan çocuk ve ergenlerde psikopatoloji ve ilişkili risk etkenleri. Anadolu Psikiyatri Dergisi,16:294-300.
• Teresi, JA., Burnes, D, Skowron, EA., et al. (2016). State of the science on prevention of elder abuse and lessons learned from child abuse and domestic violence prevention: Toward a conceptual framework for research. J Elder Abuse Negl., 28: 263–300.
• Thomas, R., ve Zimmer‐Gembeck, M. J. (2011). Accumulating evidence for parent–child interaction therapy in the prevention of child maltreatment. Child development, 82(1), 177-192.
• Topal, Y., Balcı, Y., Erbaş, M. (2018). Muğla’da 18 yaş ve altı cinsel istismar olgularının retrospektif değerlendirilmesi. Ortadoğu Tıp Dergisi, 10(2):135–41.
• Türkiye'de Çocuk İstismarı ve Aile İçi Şiddet Araştırması - Özet Raporu 2010.
• UNICEF (2017). A familiar face. 15.08.2021. https://data.unicef.org/resources/a-familiar-face/
• Türkkan, T., Odacı, H., & Bülbül, K. (2021). Çocuk istismarı ve ihmalini anlamak: Ekolojik bir yaklaşım. Toplum ve Sosyal Hizmet, 32(2), 709-728.
• UNICEF (2020). Global Status Report on Preventing Violence Against Children. 15.08.2021 https://www.unicef.org/media/70731/file/Global-status-report-on-preventing-violence-against-children-2020.pdf
• Urazel, B., Fidan ST., Gündüz, T., Şenlikli, M., Özçivit, AB. (2017). Çocuk ve ergen cinsel istismarlarının değerlendirilmesi. Osmangazi Tıp Dergisi, 3 (2):18–25.
• Usta, MB., Akbaş, S., Aydın, B.( 2018). Behavioural problems associated with child sexual abuse in adolescents: A retrospective study. Konuralp Tıp Dergisi,10(2):188–93.
• Uysal-Bayrak, H. (2019). Ebeveynlerin Gözünden Çocuk İstismarı: Metaforik Bir Çalışma. Toplum ve Sosyal Hizmet, 30(2), 376-389.
• Ünal Bozcan, E , Berkmen, B , Koran, N , Tatlıcalı, E . (2019). 4-6 Yaş Arasındaki Çocukların Ebeveynlerinin İstismara Yönelik Farkındalığı . Folklor/Edebiyat , folklor/edebiyat , 494-508 . DOI: 10.22559/folklor.961
• Ünal, Hazal Begüm; Boz, Menekse (2020). Development of the Child Neglect and Abuse Awareness Scale for Parents and Its Relationship with Various Variables. International Electronic Journal of Elementary Education, 13, 1, p21-34
• Üstündağ, A., Şenol, F., & Mağden, D. (2015). Ebeveynler çocuk istismarına yönelik bilgi düzeylerinin belirlenmesi ve bilinçlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1(2), 212-227.
• Walsh, K., Zwi, K., Woolfenden, S., & Shlonsky, A. (2015). School-based education programmes for the prevention of child sexual abuse: A Cochrane systematic review and meta-analysis. Research on Social Work Practice, 25(3), 223-235.
• Wang, N, E., Baz, B. ve Bechtel, K. (2007). Physical Abuse of Children: Identification, Evaluation, and Management in the Emergency Department Setting.Emergency Medicine 12(9),97-108.
• World Health Organization WHO, (1999). World report on violence and health. Report of the Consultation on Child Abuse Prevention, 29-31 March, WHO/HSC/PV/99.1. Geneva
• Wright, M.O.D., Crawford, E., & Del Castillo, D. (2009). Childhood emotional maltreatment and later psychological distress among college students: The mediating role of maladaptive schemas. Child abuse & neglect, 33(1), 59-68.
• Yalçın, H., Koçak, N. ve Duman, G. (2014). Anne babaların çocuk istismarıyla ilgili tutumlarının incelenmesi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 3, 137-143.
• Yektaş Ç, Tufan AE, Büken B, Yurteri ÇN, Yazıcı M. (2018). Cinsel istismar mağduru çocuk ve ergenlerde istismar ve istismarcıya ilişkin özelliklerin ve psikopataloji ile ilişkili risk etkenlerinin değerlendirilmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi,19(5):501–8.
• Zhao, K. (2020). Sample representation in the social sciences. Synthese, 1-19.