KALKINMADAN REKABETE TÜRKİYE’DE PLANLAMANIN DÖNÜŞÜMÜ

Yıl 2017, Sayı: 18, 137 - 156, 01.01.2017

Veysel Erat , İbrahim Arap

Öz

Özellikle benimsenen ekonomik anlayış çerçevesinde biçimlenen kalkınma planları içerdiği kamu politikalarında meydana gelen değişimi anlamada önemli metinlerdir. Bu bağlamda çalışmada Türkiye’nin planlama anlayışında yaşanan dönüşüm, planların temel hedefleri üzerinden çözümlenmiştir. Çalışmada öncelikle Türkiye’nin erken dönem planları incelenmiştir. Kalkınma planlarının uygulanmaya başlamasından günümüze kadar olan dönem “kalkınma dönemi” ve “rekabet dönemi” olarak iki ana boyutta analiz edilmiştir. Her boyut için ilgili kavramsal çerçeve ayrıca incelenmiştir. Devletin kuruluş evresinde hazırlanan ilk iki sanayi planı, siyasal alanda gerçekleşen dönüşümün ekonomik alan ile tamamlanmasının aracı olarak görülmüştür. 1946 İvedili Sanayi Planı da bu planların devamı niteliğinde olmuştur. 1947 planıyla başlayan süreci, 1963’te uygulanmaya konan beş yıllık planlar izlemiş ve planlar değişen sistemin yol haritası olmuştur. 1960’larda benimsenen içe yönelik birikim modelinin sermayeyi dış rekabetten korunması ve bütünsel ilerlemenin gerçekleşmesi kalkınma kavramının öne çıkmasını sağlarken, 1980’lerde dışa açılmanın zorunluluğu altında rekabet gücünü arttırmak temel hedef olmuştur. Değişen ekonomik anlayış planlar üzerinde belirleyici olurken bu değişimin çözümleneceği kavramlar planlara yansımıştır.