İŞYERİ GÜVENLİK İKLİMİNİN İÇ GİRİŞİMCİLİK ÜZERİNE ETKİSİNDE PSİKOLOJİK SERMAYENİN DÜZENLEYİCİ ROLÜ

Yıl 2017, 16. Ulusal İşletmecilik Kongresi, 665 - 680, 02.11.2017

M. Fikret Ateş Hakan Turgut , İsmail Tokmak

https://doi.org/10.18092/ulikidince.324565

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmanın amacı, işyeri güvenlik iklimi ile iç girişimcilik
arasındaki anlamlı ve aynı yöndeki ilişkinin, psikolojik sermayeden kaynaklı
bir etkiyle değişiklik gösterip göstermeyeceğini test etmektir. Bu kapsamda, İstanbul
merkezli bir kimya şirketinin 681 işgörenine uygulanan ankette; Choudhry, Fang
ve Lingard (2009)’ın güvenlik iklimi ölçeği; Luthans, Avolio, Avey,
& Norman (2007)’nın psikolojik sermaye ölçeği ile Şeşen (2010)’nin iç girişimcilik ölçeği kullanılmıştır. Ölçekler, hesaplanan Cronbach Alpha
katsayılarına göre örneklem için oldukça güvenilir bulunmuştur. Faktör
analizlerinde; güvenlik iklimi iki-faktörlü, psikolojik sermaye dört-faktörlü, iç girişimcilik ölçeği ise beş-faktörlü
yapılarıyla doğrulanmıştır. Korelasyon değerleri incelendiğinde, işyeri
güvenlik ikliminin “yönetimin bakış açısı ve kurallar” ile “iş arkadaşları ve
güvenlik eğitimleri” boyutlarının iç girişimcilik boyutlarından “bireysel
ağları genişletme” ile her hangi bir anlamlı ilişkilerinin bulunmadığı tespit
edilmiştir. Bunun dışında, korelasyon analizine dahil edilen bütün
değişkenlerin birbirleri ile anlamlı ve aynı yönde ilişkilerinin bulunduğu
görülmüştür. Hiyerarşik regresyon analizi neticesinde; işyeri güvenlik iklimi
algılarının iç girişimcilik eğilimlerini artırdığı ve aralarındaki bu ilişkide
psikolojik sermayenin düzenleyici bir rol üstlendiği belirlenmiştir. Regresyon analiziyle kabul edilen hipotez 2 ayrıca, basit eğim testi ile tekrar
teyit edilmiştir. Elde edilen sonuçların, bu
çalışmanın alanında nadir olması sebebiyle yazına katkı sağlayacağı
değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

güvenlik iklimi, iç girişimcilik, psikolojik sermaye

Kaynakça

• Ağca V. & Kurt, M., (2007). İç girişimcilik ve temel belirleyicileri: kavramsal bir çerçeve, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 29, 83-112.
• Aiken, L. S. & West, S. G. (1991). Multiple regression: Testing and ınterpreting ınteractions. Newbury Park, CA: Sage Publications.
• Alpkan, L., Bulut, C., Gunday, G., Ulusoy, G., Kilic, K. (2010). Organizational support for intrapreneurship and its interaction with human capital to enhance innovative performance. Management Decision, 48(5), 732-755.
• Antoncic, B. & Hisrich, R. D., (2001). Intrapreneurship: Construct refinement and cross-cultural validation, Journal of Business Venturing, 16 (5), 495-527. Antoncic, B., & Hisrich, R. D. (2003). Clarifying the ıntrapreneurship concept, Journal of Small Business and Enterprise Development,10(1), 7-24.
• Avey, J. B., Luthans, F., Smith, R. M. & Palmer N. F. (2010). Impact of positive psychological capital on employee well-being over time, Journal of Occupational Health Psychology, 15(1), 17-28.
• Baba V. V., Tourigny L., Wang X., Liu W. (2009). Proactive personality and work performance in China: the moderating effects of emotional exhaustion and perceived safety climate. Canadian Journal of Administrative Sciences, 26(1), 23-37.
• Baer, M., & Frese, M. (2003). Innovation is not enough: Climates for initiative and psychological safety, process innovations, and firm performance. Journal of organizational behavior, 24(1), 45-68.
• Baron, R. M. & Kenny, D. A. (1986), The moderator–mediator variable distinction in social psychological research: conceptual, strategic, and statistical considerations, Journal of Personality and Social Psychology, 51, 1173–1182.
• Basım, H. N., Meydan, C. H. & Şeşen, H. (2009). Bireyin örgütsel adalet algısının iç girişimcilik davranışı ile ilişkisi: Kamuda bir araştırma, İktisat İşletme ve Finans, 24(274), 79-99.
• Battal, F. (2013). Psikolojik sermaye, dönüşümcü liderlik ve çalışanların yaratıcılığı arasındaki ilişki. (Unpublished Master Dissertation), Gümüşhane University, Social Sciences Institute, Department of Business Administration, Gümüşhane.
• Büte, M. (2008). Örgütsel faktörlerin iç girişimcilik üzerine etkileri, EKEVAkademi Dergisi, 37, 41-60.
• Choudhry, R. M., Fang, D., & Lingard, H. (2009). Measuring safety climate of a construction company, Journal of Construction Engineering and Management, 135(9), 890-899.
• Cohen, J., Cohen, P., West, S.G. & Aiken, L. S. (2003). Applied Multiple Regression/Correlation Analysis for the Behavioral Sciences, Inc: Mahwah, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.
• Covin, J. G., & Slevin, D. P. (1991). A conceptual model of entrepreneurship as firm behavior. Entrepreneurship: Critical Perspectives on Business and Management, 3, 5-28.
• Çetin, F. & Basım, H. N. (2012). Örgütsel psikolojik sermaye: Bir ölçek uyarlama çalışması, Amme İdaresi Dergisi, 45(1), 121-137.
• De Bono, E. (1995). Sur / Petition - Going beyond competition, Harpercollins Publishers Ltd.
• Drucker, P. F. (1998). Sonuç için yönetim (Çev. Bülent Toksöz), İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• Erkmen, T. & Esen, E. (2012). Psikolojik sermaye konusunda 2003-2011 yıllarında yapılan çalışmaların kategorik olarak incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(19), 89-102.
• Erkuş, A. & Fındıklı, M. (2013). Psikolojik sermayenin iş tatmini, iş performansı ve işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisine yönelik bir araştırma, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 42(2), 302-318.
• Fiş, A. M., & Wasti S. A. (2009). Örgüt kültürü ve girişimcilik yönelimi ilişkisi, METU Studies In Development (Muhan Soysal Special Issue), 35, 127–164.
• Gohel, K. (2012). Psychological capital as a determinant of employee satisfaction, International Referred Research Journal, 3(36), 34-37.
• Griffin, M. A., & Neal, A. (2000). Perceptions of safety at work: A framework for linking safety climate to safety performance, knowledge and motivation, Journal of Occupational Health Psychology, 5(3), 347-358.
• Gündoğdu, M.C. (2012), Re-thinking entrepreneurship, intrapreneurship, and innovation: A multi-concept perspective. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 41, 296-303.
• Gürbüz, S., Bekmezci, M., & Mert, İ. S. (2010). Örgütsel faktörlerin iç girişimciliğe etkisi: İş tatminini aracı değişken mi? Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(2), 127-135.
• Ireland R. D., Hitt, M. A. & Sirmon D. G., (2003). A model of strategic entrepreneurship: The construct and its dimensions, Journal of Management, 29(6), 963-989.
• Kamaşak, R. (2010). Jenerik rekabet stratejilerinin işletme karlılığı ve pazar performansına etkisi, Yönetim Dergisi, 21(65), 47-64.
• Kaplan, M. & Biçkes, M. D. (2013). Psikolojik sermaye ile iş tatmini arasındaki ilişkinin analizi: otel işletmelerinde yapılan bir araştırma, Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 20(2), 233-242.
• Kaya, N., & Arkan A. F. (2005). Örgütsel faktörlerin, şirket girişimciliğinin potansiyel sonuçlarına etkileri: Bilgi teknolojileri ve iletişim sektöründe bir araştırma, İstanbul Üniversitesi İsletme Fakültesi İsletme İktisadı Enstitüsü Dergisi: Yönetim, 16(12), 7-16
• Kaygın, E. (2012). Sürdürülebilir bir rekabet avantajı sağlamanın yolu: İç girişimcilik anlayışı, Online: Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 4(1), 2012.
• Lumpkin, G. T., & Dess, G. G. (1996). Clarifying the entrepreneurial orientation cunstruct and linking it to performance, Academy of Management Review, 21(1), 135-172.
• Luthans, F., Avey, J.B., Avolio, B.J. & Peterson, S.J. (2010). The development and resulting performance impact of positive psychological capital, Human Resource Developmet Quarterly, 21(1), 41-67.
• Luthans, F., Avolio, B. J., Avey, J. B. & Norman, S. M. (2007). Positive psychological capital: measurement and relationship with performance and satisfaction, Personnel Psychology, 60(3), 541-572.
• Luthans, F., Norman, S. M., Avolio, B. J. & Avey, J. B. (2008). The Mediating Role of Psychological Capital in the Supportive Organizational Climate–Employee Performance Relationship, Journal of Organizational Behavior, 29(2), 219-238.
• Naktiyok, A. & Bayrak Kök, S. (2006). Çevresel faktörlerin iç girişimcilik üzerine etkileri, Afyon Kocatepe Üniversitesi, İİBF. Dergisi, 8(2), 77-96.
• Ocak, M., Güler, M. & Basım, H. N. (2016). Psikolojik sermayenin örgütsel bağlılık ve iş tatmini tutumları üzerine etkisi: Bosnalı öğretmenler üzerine bir araştırma. Çankırı Karatekin Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(1), 113-130.
• Oenderstrup-Andersen, H. H., Carlsen, K., Kines, P., Bjoerner, J. B., & Roepstorff, C. (2011). Exploring the relationship between leadership style and safety climate in a large scale Danish Cross-Sectional Study, Safety Science Monitor, 15(1), 1-9.
• Öktem, M. K., Leblebici, D. N. & Arslan M. (2003). Girişimci örgütsel kültür ve çalışanların iç girişimcilik düzeyi: Uygulamalı bir araştırma, Hacettepe Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Dergisi, 21(1), 169–188.
• Özer, P. S., Topaloğlu, T. & Özmen, Ö. N. T. (2013). Destekleyici örgüt ikliminin, psikolojik sermaye ile iş doyumu ilişkisinde düzenleyici etkisi, Ege Academic Review,13(4), 437-447.
• Öztürk, H., & Babacan, E. (2012). Bir ölçek geliştirme çalışması: Hastanede çalışan sağlık personeli için iş güvenliği ölçeği. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 9(1), 36-42.
• Pinchot, G. (1985). Intrapreneuring: Why you don’t have to leave the corporation to become an entrepreneur, Harper and Row, New York.
• Serinkan, C., Kaymakçi, K., Arat, G., Avcik, C. (2013), An empirical study on intrapreneurship: In a service sector in Turkey. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 89, 715-719.
• Stevenson, H. H., & Jarillo, J. C. (2007). A paradigm of entrepreneurship: Entrepreneurial management. In Entrepreneurship (pp. 155-170). Springer Berlin Heidelberg.
• Sweetman, D., Luthans, F., Avey, J. B., & Luthans, B. C. (2011). Relationship between positive psychological capital and creative performance. Canadian Journal of Administrative Sciences, 28(1), 4-13.
• Şeşen, H. (2010). Öncülleri ve sonuçları ile örgüt içi girişimcilik: Türk savunma sanayinde bir araştırma, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara: KHO Savunma Bilimleri Enstitüsü.
• Thornberry, N. (2001). Corporate entrepreneurship: Antidote or oxymoron? European Management Journal, 19(5), 526–533.
• Türen, U., Gökmen, Y., Tokmak, İ. & Bekmezci, M. (2014). Güvenlik iklimi ölçeği’nin geçerlilik ve güvenilirlik çalışması, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(4), 171-190.
• Tüzüner, V. L. & Özaslan, B. Ö. (2011). Hastanelerde iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarının değerlendirilmesine yönelik bir araştırma, Istanbul University Journal of the School of Business Administration, 40(2), 138-154.
• Uçkun, G., Yüksel, A., Demir, B., & Yüksel İ., (2013). Kurumsal itibarın artırılmasında iş sağlığı ve güvenliği kültürünün rolü ile meslek yüksekokullarında bulunan iş güvenliği uzmanlığı programının analizi, Elektronik Mesleki Gelişim ve Araştırmalar Dergisi, 1(2), 57-67.
• Zehir, C. & Eren, S. (2007). Field research on ımpacts of some organizational factors on corporate enrepreneurship and business performance in the Turkish automotive ındustry, Journal of American Academy of Business, Cambridge, 10(2), 170-176.
• Zhao, Z., & Hou, J. (2009). The study on psychological capital development of intrapreneurial team. International Journal of Psychological Studies, 1(2), 35-49.
• Zohar, D., & Luria, G., (2005). A multilevel model of safety climate: Cross-level relationships between organization and group-level climates. J. Appl. Psychol. 90, 616–628.
• Zohar, D., (1980). Safety climate in industrial organizations: theoretical and applied implications. J. Appl. Psychol. 65, 96–102.
• Zohar, D., (2003). Safety climate: conceptual and measurement issues. In: Quick, J.C., Tetrick, L.E. (Eds.), Handbook of Occupational Health Psychology. (pp. 123–142), American Psychological Association, Washington, DC,
• Zohar, D., (2010). Thirty years of safety climate research: reflections and future directions. Accid. Anal. Prev. 42 (5), 1517–1522.