Biyoloji Öğretmeni Adaylarının Bilimsel Modeller İle İlgili Anlayışları

Yıl 2016, Cilt: 9 Sayı: 27/3, 162 - 180, 29.07.2016

Esra Ozay Köse , Şeyda Gül

Öz

Bu çalışmanın amacı, biyoloji öğretmeni adaylarının bilimsel modeller ile ilgili anlayışlarını belirlemek ve cinsiyet ile sınıf düzeyi açısından karşılaştırmaktır. Çalışmanın örneklemini, XXX Üniversitesi, XXX Eğitim Fakültesi biyoloji öğretmenliğinde öğrenim gören toplam 101 öğretmen adayı (75 kız, 26 erkek) oluşturmaktadır. Öğretmen adaylarının bilimsel modellerle ilgili anlayışlarını belirlemek için daha önce Treagust, Chittleborough ve Mamiala (2002) tarafından “Students’ Understanding of Models in Science (SUMS)” adıyla geliştirilen ve Çelik (2015) tarafından öğretmen adaylarına uygun olarak Türkçe’ye uyarlanan “Öğretmen Adaylarının Bilimsel Modeller Anlayışı Testi (BMAT)’ nden yararlanılmıştır. BMAT 5 alt boyut içeren 5’li Likert tipi 27 maddeden oluşmaktadır. Alt boyutlar, (1) Çoklu Temsiller Olarak Modeller [ÇTM; 8 madde], (2) Tam Bir Kopya Olarak Modeller [TKM; 8 madde], (3) Açıklayıcı Araçlar Olarak Modeller [AAM; 5 madde], (4) Bilimsel Modellerin Kullanımı [BMK; 3 madde], (5) Bilimsel Modellerin Yapısının Değişimi [BMD; 3 madde] şeklinde adlandırılmıştır. Analiz sonuçları incelendiğinde, öğretmen adaylarının büyük bir çoğunluğunun bilimsel modeller ile ilgili yüksek düzeyde anlayışa sahip olduklarını belirlemiştir. Ayrıca öğretmen adaylarının bilimsel modeller ile ilgili anlayışları arasında cinsiyet ve sınıf düzeyi açısından AAM alt boyutu hariç anlamlı bir farkın olmadığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Bilimsel modeller, Biyoloji öğretmeni adayları; Cinsiyet; Sınıf düzeyi

Kaynakça

• Akpınar, E., Aktamış, H. ve Ergin Ö. (2005). Fen bilgisi dersinde eğitim teknolojisi kullanılmasına ilişkin öğrenci görüşleri. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 4(1), 93-100.
• Akpınar, E. (2006). Fen öğretiminde soyut kavramların yapılandırılmasında bilgisayar desteği: yaşamımızı yönlendiren elektrik ünitesi. Yayınlanmış Doktora Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Aktamış, H., Akpınar, E. ve Ergin, Ö. (2002). Yapısalcı Kurama Örnek Bir Uygulama. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitim Kongresi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi. 6-8 Eylül, Ankara.
• Aslan, A. G. A. ve Yadigaroğlu, M. (2014) Eğitim fakültelerindeki fen ve matematik lisansüstü öğrencilerinin model ve modelleme hakkındaki görüşleri. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3(1), 123-132.
• Atılboz, N. G. (2004). Lise 1. sınıf öğrencilerinin mitoz ve mayoz bölünme konuları ile ilgili anlama düzeyleri ve kavram yanılgıları. Gazi Üniveritesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(3), 147-157.
• Berber, N. C. ve Güzel, H. (2009). Fen ve matematik öğretmen adaylarının modellerin bilim ve fendeki rolüne ve amacına ilişkin algıları. Selcuk University Social Sciences Institute Journal, 21, 87-97.
• Chuang, H. F. ve Cheng, Y. J. (2003). A study on attitudes toward biology and learning environment of the seventh grade students. Chinese Journal of Science Education, 11(2), 171–194.
• Çelik, S. (2015). Fen bilgisi öğretmen adaylarının bilimsel modeller ile ilgili anlayışları. Erzincan Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 8(1), 9-26.
• Danusso, L., Testa, I. ve Vicentini, M. (2010). Improving prospective teachers' knowledge about scientific models and modelling: Design and evaluation of a teacher education intervention. International Journal of Science Education, 32(7), 871-905
• Demirel, Ö., Seferoğlu, S. S. Ve Yağcı, E. (2002). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme (2. Baskı), Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Düşkün, İ. ve Ünal, İ. (2015). Modelle öğretim yönteminin fen eğitimindeki yeri ve önemi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6(4), 1-18.
• Ergin, İ., Özcan, İ. ve Sarı, M. (2012). Farklı akademik unvanlara sahip fen öğretmenlerinin branşlara göre model ve modelleme hakkındaki görüşleri. Journal of Educational and Instructional Studies in the World, 2(1), 142-159.
• Fraenkel, J., Wallen, N. ve Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education (8th Ed.). Boston: McGraw Hill.
• Gilbert, J. K. (1993). Models and Modelling in Science Education. Hatfield, UK: Association for Science Education.
• Gül, Ş. ve Yeşilyurt, S. (2010). Ortaöğretim öğrencilerinin biyoloji ve biyoloji dersine yönelik tutumları (Pilot Uygulama). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(20), 28-47.
• Güler, M. H. ve Sağlam, N. (2002). Biyoloji öğretiminde bilgisayar destekli öğretimin ve çalışma yapraklarının öğrencilerin başarısı ve bilgisayara karşı tutumlarına etkileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 117-126.
• Güneş, B., Bağcı, N. ve Gülçiçek, Ç. (2004). Fen bilimlerinde kullanılan modellerle ilgilli öğretmen görüşlerinin tespit edilmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 1-14.
• Güneş, B., Gülçiçek, Ç. ve Bağcı, N. (2004). Eğitim fakültelerindeki fen ve matematik öğretim elemanlarının model ve modelleme hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 1(1), 35-45.
• Harrison, A. G. ve Treagust, D. F. (2000). A typology of school science models. International Journal of Science Education, 22, 1011-1026.
• Harrison, G. A., (2001). How do teachers and textbook writers model scientific ideas for students?. Research in Science Education, 31, 401-435.
• Haury, D. (1989). The contribution of science locus of control orientation to expressings of attitude toward science teaching. Journal of Research in Science Teaching, 26, 503-517.
• Henze, I., Van Driel, J. ve Verloop, N. (2007). The change of science teachers' personal knowledge about teaching models and modelling in the context of science education reform. International Journal of Science Education, 29(15), 1819-1846.
• Ingham, A. M. ve Gilbert, J. K. (1991). The use of analog models by students of chemistry at higher-education level. International Journal of Science Education, 13(2), 193-202.
• Justi, S. R. ve Gilbert, J. K. (2002a). Modelling, teachers’ views on the nature of modelling, and ımplications for the education of modellers. International Journal of Science Education, 24(4), 369-387.
• Justi, R. S. ve Gilbert, J. K. (2002b). Science teachers' knowledge about and attitudes towards the use of models and modelling in learning science. International Journal of Science Education, 24(12), 1273-1292.
• Justi, R. S. ve van Driel, J. H. (2005). The development of science teachers' knowledge on models and modelling: promoting, characterizing, and understanding the process. International Journal of Science Education, 27(5), 549-573.
• Kılıç, D. ve Sağlam, N. (2004). Biyoloji eğitiminde kavram haritalarının öğrenme başarısına ve kalıcılığına etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 155-164.
• Krell, M., Upmeier zu Belzen, A. ve Krüger, D. (2014). Students’ levels of understanding models and modelling in biology: Global or aspect-dependent? Research in Science Education, 44, 109-132.
• Kutu, H. ve Sözbilir, M. (2011). Yaşam temelli ARCS öğretim modeliyle 9. sınıf kimya dersi “Hayatımızda Kimya” ünitesinin öğretimi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(1), 29-62.
• Lavoie, D. R. (1993). The development, theory and application of a cognitivenetwork model of prediction problem solving in biology. Journal of Research in Science Teaching, 30(7),767-785.
• McMillan, J. H. ve Schumacher, S. (2010). Research in education: Evidence-based inquiry (7th Ed.). Newyork, Longman.
• Oh, P. S. ve Oh, S. J. (2011). What teachers of science need to know about models: An overview. International Journal of Science Education, 33(8), 1109-1130.
• Paton, R. C. (1996). On a apparently simple modelling problem in biology. International Journal of Science Education, 18(1), 55–64.
• Sadıç, A. ve çam, A. (2012). İlköğretim öğrencilerine katılarda ve sıvılarda genleşmeyi gösteren alternatif modeller. Araştırma Temelli Etkinlik Dergisi, 2(2), 53-63.
• Sebitosi, E. K. (2007). Understanding genetics and inheritance in rural schools. Journal of Biological Education, 41(2), 56-61.
• Staeck, L. (1995). Perspectives for biological education-challenge for biology instruction at the and of the 20th century. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11, 29-35.
• Şahin, F., Öztuna, A. ve Sağlamer, B. (2001). İlköğretim II. Kademe Fen Bilgisi Dersinde 'Sinir Hücresi'nin Model Yoluyla Öğretiminin Başarıya Etkisi. Yeni Binyılın Başında Türkiye'de Fen Bilimleri Eğitimi Sempozyumu Bildirileri. Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Tekkaya, C., Çapa, Y. ve Yılmaz, Ö. (2000). Biyoloji öğretmen adaylarının genel biyoloji konularındaki kavram yanılgıları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 140-147.
• Tezbaşaran, A. A. (1997). Likert tipi ölçek geliştirme kılavuzu (ikinci baskı). Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Thompson, F. ve Logue, S. (2006). An exploration of common student misconceptions in science. International Education Journal, 7(4), 553-559.
• Treagust, F. D. (2002). Students’ understanding of the role of scientific models in learning science. International Journal of Science Education, 24(4), 357-368.
• Treagust, D. F., Chittleborough, G. ve Mamiala, T. L. (2002). Students' understanding of the role of scientific models in learning science. International Journal of Science Education, 24(4), 357-368.
• Van Driel, J. H. ve Verloop, N. (1999). Teachers' knowledge of models and modelling in science. International Journal of Science Education, 21(11), 1141-1153.
• Yaman, M. ve Soran, H. (2000). Türkiye‟de ortaöğretim kurumlarında biyoloji öğretiminin değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 229-237.