İKİ DİLLİ TÜRK ÇOCUKLARININ AVRUPA’DAKİ ÜLKELERE GÖRE TÜRKÇE EĞİTİMLERİ İLE İLGİLİ BİR LİTERATÜR DEĞERLENDİRMESİ

Yıl 2020, Cilt: 13 Sayı: 1, 12 - 33, 26.06.2020

Hülya Sönmez

Öz

Bu çalışmada Avrupa’da yaşayan iki dilli Türk çocuklarının Türkçe eğitimi üzerine yapılan araştırmaların özellikleri ve sonuçları incelenmiştir. Bu kapsamda araştırmanın amacı, Avrupa’da yaşayan iki dilli çocuklarının Türkçe eğitimi ile ilgili belirlenen ihtiyaçlarının ve sorunlarının ülkelere nasıl olduğunu incelemektir. Böylece araştırmalarda öne çıkan sonuçlara göre mevcut durumların tespiti ve bunlara bağlı olarak Avrupa’daki göçmen Türk çocukları için Türkçe öğretim sürecinin nasıl düzenlenmesi gerektiği belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırma sürecinde tarama yöntemi, betimsel analiz ve doküman incelemesine göre veriler toplanmış ve çözümlenmiştir. Bu kapsamda yayımlanmış makale, kitap bölümü ve tezlerden oluşan araştırmalara ulaşılmıştır. Bu çalışmaların yapıldığı ülke, yöntem, veri toplama aracı, veri çözümleme yöntemi, örneklem belirleme yöntemi ve örneklem özellikleri betimsel analize göre bulgu ve sonuç (bulgular) bölümleri ise doküman analizine uygun olarak incelenmiştir. Yapılan inceleme sonucunda çoğunlukla tarama ve durum tespitine dayalı olan çalışmaların genellikle Almanya ve Fransa odaklı olduğu ve bazı Avrupa ülkelerinde ise oldukça az sayıda araştırmanın yapıldığı belirlenmiştir. Sonraki aşamada Avrupa’daki iki dilli Türk çocuklarının Türkçe eğitimi ile ilgili araştırma sonuçları öğretmen, öğrenci, veli, eğitimden sorumlu kişiler ve öğretim materyalleri odaklı olmak üzere ülkelere göre incelenmiştir. Yapılan incelemeler sonucunda Avrupa’daki Türk çocuklarına uygun daha etkili bir Türkçe eğitimiyle ilgili bazı önerilerde (çalışmaların olmadığı veya az olduğu ülkelere durum tespiti ve ihtiyaç analizi yapma, ailelerin sosyo-kültürel özellikleri ve sorunları göz önünde bulundurarak öğretim materyali hazırlama, ilgili ülkelerin belirlenen sorun, durum ve ihtiyaçların giderilmesine dayalı deneysel çalışmalar gerçekleştirme, Türk çocuklarının ihtiyaçlarına uygun öğretim programı tasarlama, ders kitabı/öğretmen kılavuz kitabı/öğrenciler için yardımcı ve destekleyici çalışma kitapları/uzaktan öğrenme modülleri ve programları hazırlama) bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Avrupa, iki dilli, Türk çocukları, Türkçe eğitimi

Kaynakça

• Akıncı, M. A. (2012 ). “Ben Zaten Türkçe Biliyorum, Türkçe Derslerine Niye Gideyim Ki?”: Fransa’da Türkçenin Öğretilmesinde Son Durum World Turkic Forum. “Turkic Council, Turkic Diaspora And Socio-Economic Cooperation", Publisher: TASAM yayınları, Türk Dünyası Serisi 1, Editors: A. Isina, pp.361-376
• Arslan, M. (2006). Almanya’daki Türk İşçi Çocuklarının Eğitim Sorunları. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 21, Sayı: 2, 233-245.
• Aydoğu, C. ve Karasu, G. (2016). Batı Avrupa ülkelerinde yaşayan Türk çocukların eğitim sorunları, Türk göçü. Seçilmiş bildiriler, London.
• Bingöl, A. S. (2006). Almanya ve Hollanda’da Türk göçmen işçi çocuklarına dönük eğitim politikaları ve uygulamaları, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü (Yüksek Lisans Tezi), Ankara.
• Çakır, M. (2002). Almanya’daki Çok Kültürlü Ortamlarda Türkçenin Ana Dili Olarak Kullanımı, Sosyal Bilimler Dergisi, 39-58.
• Çelik, N. (2017). Yurt Dışındaki Türk Çocuklarına Türkçe Öğretiminde Kullanılan Ders Kitapları Üzerine Bir Değerlendirme, ULUTURKAD, Cilt: 2, Sayı:1.
• Çetin, İ. (2018). Yurt Dışındaki Türk Çocuklarına Türkçe Öğretiminde Çizgi Filmler Yoluyla Değerler Aktarımı (Keloğlan Masalları Örneği), Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü (Yüksek Lisans Tezi), Ankara.
• Çınar, İ. ve İnce, B. (2015). Türkçe ve Türk Kültürü Ders Kitaplarındaki Söz Varlığına Derlem Temelli Bir Bakış, International Journal of Languages’ Education and Teaching, Cilt: 3, Sayı: 1, 198-209.
• Demir, T. (2010). Yurt dışındaki Türk Çocukları için Türkçe ve Türk Kültürü Dersi Öğretim Programı Kapsamındaki Türkçe Dersi Kazanımlarının Değerlendirilmesi, GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt: 30, Sayı: 3, 913-937.
• Deniz, K. ve Uysal, B. (2010). Avrupa Dilleri Öğretimi Ortak Çerçeve Metni ve Yurt Dışındaki Türk Çocukları için Türkçe ve Türk Kültürü Öğretim Programı, TÜBAR, Cilt: XXVII, Sayı: Bahar, 239-261.
• Ekmekçi, V. ve Karadüz, A. (2015). Yurt Dışında Yaşayan İki Dilli Çocuklar için Hazırlanan Türkçe ve Türk Kültürü Dersi Kitabına Eleştirel Bir Bakış, International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Cilt: 10, Sayı: 15, 361-378.
• Eren, Y. (2017). Ana dil ve Göç, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 5, Sayı 61, 478-492.
• Irmak, Y. (2016). Belçika’da Türkçe Öğretiminin Sorunları ve Türkçe ve Türk Kültürü Ders Kitaplarına Eleştirel Bir Yaklaşım, Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 6, Sayı:12, 301-312.
• Karakuş, N. ve Turgut, E. (2017). Avustralya’daki ve Türkiye’deki 8. Sınıf Ana Dili Ders Kitaplarında Yer Alan Metinlerin Tema ve Tür Bakımından Karşılaştırılması: Cambridge ve MEB Örneği, International Journal of Languages’ Education and Teaching, Cilt: 5, Sayı: 3, 632-650.
• Karasar, N. (2013). Bilimsel Araştırma Modelleri (25. Baskı), Ankara
• Kartal Güngör, T. (2015). Fransa’da Türkçe ve Türk Kültürü Derslerinin Mevcut Durumu, Öğretim Programı ve Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar, International Journal of Languages’ Education and Teaching, UDES, 2662-2668.
• Koçak, M. (2012). Almanya’da Yaşayan Türklerin Türkçe Dil Becerileri Üzerine Bir İnceleme, Zeitschrift Für Die Welt Der Türken Cilt: 4, Sayı: 1, 303-313.
• Kolay, G. (2018). Yurt Dışında Yaşayan Türk Çocukları için Hazırlanmış Türkçe ve Türk Kültürü Ders Kitaplarında Kültürel Ögeler, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Bolu.
• Nuruan, M., Güneş, T., Beder Şen, R., Güneş, S., Kalaycı, A.R. ve Kaplan, M. (2015). Federal Almanya’da Yaşayan Türklerin Aile Yapısı ve Sorunları Araştırması. Aile Ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Şen, Ü. (2010). Yurt Dışında Yaşayan Türk Çocuklarının Ana Dili Eğitimine Yönelik Milli Eğitim Bakanlığı Bünyesinde Yapılan Çalışma ve Uygulamalar, Zeitschrift Für Die Welt Der Türken, Cilt: 2, Sayı: 3.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (9.Baskı). Ankara.
• Yıldız, C. ve Çakır, M. (2016). “Almanya’daki Türk Öğretmenlerin Bu Ülkede Verdikleri Türkçe ve Türk Kültürü Dersinin Uygulanmasına İlişkin Görüşleri ve Karşılaştıkları Sorunlar”, Uluslararası Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretimi Kongresi, 20-21 Mayıs 2016.