Okullarda Karşılaşılan Örgüt Yanlısı Etik Olmayan Davranışlar Hakkında Öğretmen Görüşleri

Yıl 2024, Sayı: 14, 6 - 22, 30.04.2024

Murat Demirkol , Mukadder Boydak Özan , Ahmet Alper Karagözoğlu

https://doi.org/10.47994/usbad.1328618

Öz

Bu araştırmanın amacı resmî okullarda görev yapan öğretmenlerin, okul müdürlerinin örgüt yararına sergiledikleri etik dışı davranışlara ilişkin görüşlerini incelemektir. Bu çalışma nitel araştırma yöntemlerinden olgu bilim (fenomenoloji) deseninde tasarlanmıştır. Araştırma 2022-2023 eğitim öğretim yılında Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Yönetimi alanında tezsiz yüksek lisans eğitimi gören 38 öğretmen ile gönüllü olarak yürütülmüştür. Araştırmada öğretmenlerin görüşlerini belirleyebilmek amacı ile yarı yapılandırılmış görüşme formu geliştirilmiş ve betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Öğretmenlerden alınan görüşler çerçevesinde, okul müdürlerinin örgüt yararına sergilediği etik dışı davranışların; kuruma maddi kaynak sağlamak, kurum imajını korumak, siyasilerin ve paydaşların baskısını önlemek amacıyla yapıldığı bulgusuna ulaşılmıştır. Katılımcıların etik ilkeler konusunda hassas olduğu görülmektedir. Okul müdürünün örgüt yararına sergilediği etik dışı davranışların, örgütün; işleyişini bozabileceği, kültürüne ve imajına zarar vereceği, itibar yitimine uğrayacağı ifade edilmektedir. Araştırmada elde edilen başka bir bulgu; katılımcıların, örgüt yararına etik olmayan davranışların örgüte büyük zarar vereceği ve hukuki sorunlarla karşı karşıya kalınabileceği algısına sahip olduklarını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Örgüt yararına etik olmayan davranışlar, Etik, Okul müdürü, Öğretmen

Teachers' Opinions On Unethical Pro-Organizational Behaviors Encountered In Schools

Öz

The aim of this research is to examine the views of teachers working in public schools about the unethical behaviors of school principals for the benefit of the organization. This study was designed in the phenomenology pattern, which is one of the qualitative research methods. The research was carried out voluntarily with 38 teachers who received a non-thesis master's degree in the field of Educational Administration at the Fırat University Institute of Educational Sciences in the 2022-2023 academic year. In the research, a semi-structured interview form was developed in order to determine the opinions of the teachers and the descriptive analysis method was used. Within the framework of the opinions received from the teachers, the unethical behaviors of the school principals for the benefit of the organization; It was found that it was done in order to provide financial resources to the institution, to protect the image of the institution, and to prevent the pressure of politicians and stakeholders. It is seen that the participants are sensitive about ethical principles. The unethical behaviors of the school principal for the benefit of the organization, the organization; It is stated that it may disrupt its functioning, damage its culture and image, and cause loss of reputation. Another finding obtained in the research is that the participants; It shows that they have the perception that unethical behaviors for the benefit of the organization will cause great harm to the organization and that they may face legal problems.

Anahtar Kelimeler

Unethical Behaviors for the Benefit of the Organization, Ethics, School Principal, Teacher

Kaynakça

• Altunay, E. (2017). Okul Yöneticilerinin Görüşleri Doğrultusunda Eğitim Finansmanı Politikaları: Sorunlar, Nedenler ve Çözümler. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 689-714. https://doi.org/10.14686/buefad.304498
• Ashforth, B. E., & Anand, V. (2003). The Normalization of Corruption in Organizations. Research in Organizational Behavior, 25, 1-52. https://doi.org/10.1016/S0191-3085(03)25001-2
• Aydın, İ. (2016). Eğitim ve Öğretimde Etik. Pegem Akademi.
• Balcı, A. (2005). Sosyal Bilimlerde Araştırma. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Billington, R. (2011). Felsefeyi Yaşamak: Ahlak Düşüncesine Giriş. (A. Yılmaz, Çev.) Ayrıntı Yayınları.
• Brass, D. J., Butterfield, K. D., & Skaggs, B. C. (1998). Relationships and Unethical Behavior: A Social Network Perspective. Academy of Management Review, 23(1), 14-31. https://doi.org/10.2307/259097
• Christensen, L. B., Johnson, R. B., & Turner, L. A. (2015). Araştırma Yöntemleri Desen ve Analiz. (A. Aypay, Çev.) Ankara: Anı Yayıncılık.
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2021). Eğitimde Araştırma Yöntemleri. (E. Dinç, & K. Kıroğlu, Çev.) Pegem Akademi. https://doi.org/10.14527/9786257676748
• Coşkun, A., & Ülgen, B. (2017). Örgüt Yararına Ahlaki Olmayan Davranış. İş Ahlakı Dergisi, 10(2), 177-201. https://doi.org/10.12711/tjbe.2017.10.2.0008
• Creswell, J. W. (2017). Eğitim Araştırmaları Nicel ve Nitel Araştırmanın Planlanması, Yürütülmesi ve Değerlendirilmesi. (H. Ekşi, Çev.) İstanbul: Edam.
• Creswell, J. W. (2018). Nitel Araştırma Yöntemleri Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma Deseni. (M. Bütün, & S. B. Demir, Çev.) Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Çalık, K. (2012). Kamu Yönetiminde Etik Değerlerden Sapma: Bir Kamu Örgütü Üzerine Alan Araştırması. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi) T.C. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Çetin, M., & Toprak, Y. E. (Yıl 2016). Kriz İletişimi ve Sosyal Medya: Emisyon Krizinde Volkswagen’İn Facebook Kullanımı. Selçuk İletişim, 9(3), 54- 68. https://doi.org/10.18094/si.51665
• Çınkır, Ş. (2010). İlköğretim Okulu Müdürlerinin Sorunları: Sorun Kaynakları ve Destek Stratejileri. İlköğretim Online, 9(3), 1027-1036. http://ilkogretim-online.org.tr adresinden alındı.
• Epley, N., & Kumar, A. (2022, 10 12). Etik Bir Organizasyon Nasıl Tasarlanır? Harvard Business Review Türkiye, s. 1-8. https://hbrturkiye.com/dergi/etik-bir-organizasyon-nasil-tasarlanir adresinden alındı.
• Feldman, F. (2016). Etik Nedir? (F. B. Aydar, Çev.) Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Grünberg, D. (2005). Etik ve Yaşamın Anlamı. ERDEM, 15(44), 147-160.
• Holt, R., & Sandberg, J. (2013). Fenomenoloji ve Örgüt Teorisi. H. Tsoukas, & R. Chia içinde, Felsefe ve Örgüt Teorisi (İ. Anıl, Çev., s. 215-249). Ankara: Nobel.
• Hosain, M. S. (2019). Unethical Pro-organisational Behaviour: Concepts, Motives and Unintended Consequences. Asia-Pacific Journal of Management Research and Innovation, 15(4), 133-137. https://doi.org/10.1177/ 2319510X19883084
• Hoşgörür, V., & Arslan, İ. (2014). Okul Örgütünün Finansal Kaynaklarının Yönetimi Sorunu (Yatağan İlçesi Örneği). Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 91-102.
• Merriam, S. B. (2015). Nitel Araştırma Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber. (S. Turan, Çev.) Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Pınar, H. (2016). Volkswagen (VW) grubu dizel arabalarindaki emisyon manipulasyonu ve hukuki sonuçları. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 74(2), 843-877.
• Saban, A. (2008). Okula ilişkin Metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi (55), 459-496.
• Shu, X. (2015). Contagion Effect of Unethical Pro-Organizational Behavior among Members within Organization. Metallurgical and Mining Industry (5).
• T.C. Sayıştay Başkanlığı. (2020). Milli Eğitim Bakanlığı 2019 Yılı Sayıştay Denetim Raporu. TDK. (2022, 08 06). Türk Dil Kurumu Sözlükleri. https://sozluk.gov.tr adresinden alındı
• Thau, S., Pitesa, R. D.-R., Mitchell, M. S., & Pillutla, M. M. (2015). Unethical for the Sake of the Group: Risk of Social Exclusion and Pro-Group Unethical Behavior. Journal of Applied Psychology, 100(1), 98-113. https://doi.org/10.1037/a0036708
• Toker Gökçe, A., & Uslu, Ö. (2018). İlkokullarda okul müdürlerinin mali kaynak gerektiren ihtiyaçları karşılama yolları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisİ, 19(1), 315-334. https://doi.org/10.17679/inuefd.311995
• Ulu, S. (2021). Yaptım Ama Bir Sor Niye Yaptım! Örgüt Yanlısı Etik Olmayan Davranışlar. F. Üstün, & A. İ. Ballı içinde, Örgütsel Davranış Şimdi Bu Konular Konuşuluyor (s. 1-27). Detay Yayınları.
• Umphress, E. E., & Bingham, J. B. (2011). When Employees Do Bad Things for Good Reasons: Examining Unethical Pro-Organizational Behaviors. OrganizationScience, 22(3), 621–640. https://doi.org/10.1287/orsc.1100.0559
• Umphress, E. E., Bingham, J. B., & Mitchell, M. S. (2010). Unethical Behavior in the Name of the Company: The Moderating Effect of Organizational Identification and Positive Reciprocity Beliefs on Unethical Pro-Organizational Behavior. Journal of Applied Psychology, 95(4), 769–780. https://doi.org/10.1037/a0019214
• Uzunbacak, H. H., Akçakanat, T., Dinç, M., & Bayrakçı, E. (2019). İyi Niyetli Kötü Davranışlar: Banka Çalışanlarının Örgüt Yararına Ahlaki Olmayan Davranışları Üzerine Nitel Bir Araştırma. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 12(18), 658-683. https://doi.org/10.26466/opus.590468
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.