Batı Trakya’da Bulunan Özel Gereksinimli Çocuğa Sahip Türk Ailelerin Çocukları ile Olan Oyun Etkileşimleri

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 6, 203 - 228, 01.04.2022

Choulia Chatip İsmail Hatice Şengül Erdem Yeşim Fazlıoğlu

Öz

Bu araştırmada Batı Trakya’da bulunan özel gereksinimli çocuğa sahip Türk ailelerin çocukları ile olan oyun etkileşimlerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması olarak desenlenmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu, Batı Trakya’da 3-10 yaş arasında özel gereksinimli çocuğa sahip 10 aile oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış görüşme formu ve ailelerin oyun becerilerini değerlendirmeye yönelik “oyun becerileri değerlendirme listesi” kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen veriler, nitel analiz yöntemlerinden betimsel analiz yoluyla analiz edilmiştir. Araştırmada görüşme soruları ve gözlem sonuçlarına göre ailelerin gün içerisindeki etkinliklerinin farklı oyunlar olduğu, oyun seçimlerinde çocuklarının isteklerini takip ettikleri, oyun seçimlerinde dikkat ettikleri noktaların çocuklarının gelişimi olduğu, oyun içerisindeki problem davranışların oluşması durumunda oyunu çoğunlukla sonlandırdıklarını sonuçlarına ulaşılmıştır. Ailelerin serbest oyun içerisindeki davranışlarının değerlendirmesinde ailelerin çoğunluğunun çocuklarını oyun öncesinde oyuna davet ettikleri, oyuna geçmeden önce ailelerin çocuklarının materyalleri incelemesine fırsat vermedikleri, iletişimde göz kontağı kurmadıkları, oyun içerisinde sıra alma becerisini kullandıkları, çocuklarının oyun içerisindeki tercihlerini önemsedikleri, oyunun hızını çocuğa bıraktıkları, oyunda çocuğun verdiği ipuçlarını takip ettikleri, sözel iletişimlerin soru sormak yerine oyuna uygun sohbet ettikleri, çocukları ile oyunda güç müdahalesine girmedikleri, çocuklarının problem çözmesine izin verdikleri, doğru davranışlarını övdükleri ve aynı zamanda oyun rol değişimi yaptıkları sonuçlarına ulaşılmıştır. Elde edilen bulgular ilgili literatür doğrultusunda yorumlanmış ve öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Batı Trakya, Özel gereksinimli birey ve aileleri, Oyun etkileşimi, Aile- çocuk oyun etkileşimi, Durum çalışması

Play Interactions of Turkish Families with Their Children with Special Needs in Western Thrace

Öz

In this study, it was aimed to examine the play interactions with the children of families with special needs in Western Thrace. The research was designed as a case study from qualitative research methods. The study group of the research consists of 10 families with special needs children between the ages of 3-10 in Western Thrace. The semi-structured interview form prepared by the researcher in consultation with the experts regarding the opinions of the participants on the research subject was used as the data collection tool in the study, and the "play skills evaluation list" was used to evaluate playing skills of the families. It has been concluded that play choices are play that their children enjoy and play the children want, the points they pay attention to in their game choices are the development of their children, play that children prefer, the communication they establish in the play is more conversational, and they terminate the play if problem behaviors occurs. In evaluating the behaviors of the families in free play, the majority of the families invite their children to the play before, they do not give their children the opportunity to examine the materials before starting the play, they do not make eye contact in communication, they use the turn-taking skill, they pay attention to their children's preferences in the play, they leave the speed of the play to the child,they followed the clues given by the child in the play, chatted in the play instead of asking questions in their verbal communication, did not interfere with their children in play, allowed them to solve problems, praised their correct behaviors, and at the same time changed the role of play. The findings obtained were interpreted in accordance with the relevant literature and recommendations were presented.

Anahtar Kelimeler

Western Thrace, Individuals with special needs and their families, Play interaction, Family-child play interaction, Case study

Kaynakça

• Adak Özdemir, A. & Ramazan, O. (2012). Oyuncağa çocuk, anne ve öğretmen bakış açısı. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi , 2 (1), 1-16.
• Adil, B. (2019). Batı Trakya azınlık öğretmenlerinin kaynaştırmaya yönelik tutumları ve eğitim programı tasarım yaklaşımları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Trakya Universitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Ahmet, S. (2017). Batı Trakya'da engelli çocuğa sahip ailelerin yaşam kalitelerinin incelediği çalışmada ekonomik durumlarının incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Aksoy, A. (1990). Okul öncesi eğitim kurumunun yönetiminin oyuncak seçimi hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Ankara: Ya-Pa Seminer Kitabı.
• Case-Smith, J., & Kuhaneck, H. (2008). Play preferences of typically developing children and children with developmental delays between ages 3 and 7 years. OTJR: Occupation, Participation and Health, 28(1), 19–29. https://doi.org/10.3928/15394492-20080101-01
• Chin, H. Y., & Bernard-Opitz, V. (2000). Teaching conversational skills to children with autism: Effect on the development of a theory of mind. Journal of autism and Developmental Disorders, 30(6), 569–583. https://doi.org/10.1023/a:1005639427185
• Cornish, A. M., McMahon, C., & Ungerer, J. A. (2008). Postnatal depression and the quality of mother-infant interactions during the second year of life. Australian Journal of Psychology, 60(3), 142-151. https://doi.org/10.1080/00049530701477738
• Coşkun, N. G. (2006). Okul öncesi çağda işitme engelli çocuğu olan normal işiten bir annenin grup oyunu esnasında kullandığı stratejilerin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Çakıcı, S. (2002). Alt ve üst sosyoekonomik düzeydeki ailelerin anne-çocuk ilişkilerinin ve aile işlevlerinin anne-çocuk ilişkilerine etkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Denzin, N. K. & Lincoln, Y. S. (2005). Introduction: The Discipline and Practice of Qualitative Research. In. N. K. Denzin ve Y. S. Lincoln (Ed.). The Sage Handbook of Qualitative Research (3rd). (s. 1-32). Thousands Oaks, CA: SAGE Publications, Inc.
• Doğanay, J. (1998). Anasınıfına devam eden çocukların ebeveynlerinin çocuk oyun ve oyuncakları hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniveristesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Dominguez, A., Ziviani, J., & Rodger, S. (2006). Play behaviours and play object preferences of young children with autistic disorder in a clinical play environment. Autism : The International Journal of Research and Practice, 10(1), 53–69. https://doi.org/10.1177/1362361306062010
• Döğüşken, M. (2012). Duygusal gelişim ve özgüven. İstanbul: Ekinoks Yayınevi.
• Driscoll, K., & Pianta, R. (2011). Mothers' and fathers' perceptions of conflict and closeness in parent-child relationships during early childhood. Journal of Early Childhood and Infant Psychology , 7, 1- 24.
• FEK2817/2000, Ν. (2000). Εκπαίδευση ατόμων με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και άλλες διατάξεις. http://www.pischools.gr/special_education_new/ftp/nomoi/Nomoi-EA/N.%202817%20-.
• İsmaıl, A. (2020). Batı Trakya'daki özel gereksinimli azınlık ailelerinin ve normal gelişim gösteren kardeşlerinin yaşadıkları sorunlar. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trakya Universitesi, Edirne .
• Licciardello, C. C., Harchik, A. E., & Luiselli, J. K. (2008). Social skills intervention for children with autism during interactive play at a public elementary school. Education and Treatment of Children, 31(1), 27–37. http://www.jstor.org/stable/42899961
• Marchand, J. F., Hock, E., & Widaman, K. (2002). Mutual relations between mothers' depressive symptoms and hostile-controlling behavior and young children's externalizing and internalizing behavior problems. Parenting: Science and Practice, 2(4), 335–353. https://doi.org/10.1207/S15327922PAR0204_01
• Memet, O. (2019). Batı Trakya'da özel eğitim gerektiren çocuğa sahip olan azınlık ailelerinin yaşadıkları sorunlar. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Trakya Universitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). An expanded sourcebook: Qualitative data analysis (Second edition). Thousand Oaks, CA: SAGE Publications, Inc.
• Miranda-Linné, F., & Melin, L. (1992). Acquisition, generalization, and spontaneous use of color adjectives: a comparison of incidental teaching and traditional discrete-trial procedures for children with autism. Research in Developmental Disabilities, 13(3), 191–210. https://doi.org/10.1016/0891-4222(92)90025-2
• Patton, M. (2002). Qualitative research and evuluation methods. London: Sage Publications, Inc.
• Rigby, P., & Gaik, S. (2007). Stability of playfulness across environmental settings: A pilot study. Physical & Occupational Therapy in Pediatrics, 27(1), 27–43.
• Tezel Şahin, F. (1993). 3-6 yaş grubu çocuklarının anne babalarının çocuk oyunları hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.