Liseye Geçişte Kariyer Planlaması: Umut ve Aile Desteğinin Rolü

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 7, 687 - 702, 01.10.2022

Gürcan Şeker

Öz

Bu çalışmanın amacı, liseye geçiş sürecinde olan sekizinci sınıf öğrencilerinin kariyer planlamaya verdikleri önemin yordayıcısı olarak umut ve kariyere ilişkin aile desteğinin incelenmesidir. İlişkisel modelde tasarlanmış olan bu çalışmanın verilerinin toplanmasında, Çocuklar İçin Kariyer Gelişimi Ölçeği (ÇKGÖ), Çocuklarda Umut Ölçeği ve Kariyer İlişkin Ebeveyn Desteği Ölçeğinden yararlanılmıştır. Araştırmanın verileri, Niğde İl Merkezinde yer alan ortaokulların sekizinci sınıflarında öğrenim gören ve araştırmaya gönüllü olarak katılan, 639 öğrenciden toplanmıştır. Araştırmaya katılan öğrencilerin %52’si kız, %48’i erkektir. Araştırma verileri SPSS 24.0 programı ile analiz edilmiştir. Verilerin analizinde Çoklu Doğrusal Regresyon Analizi Tekniği kullanılmıştır. Araştırma sonuçları, umut ve kariyere ilişkin aile desteği ile kariyer planlama arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki olduğunu göstermektedir. Regresyon analizine ilişkin bulgular, umut ve kariyere ilişkin aile desteğinin sekizinci sınıf öğrencilerinin kariyer planlamaya verdiği önemin anlamlı bir yordayıcısı olduğunu ortaya koymaktadır. Standartlaştırılmış regresyon katsayılarına ilişkin sonuçlar ise; umudun sekizinci sınıf öğrencilerinin kariyer planlamasında kariyere ilişkin aile desteğine göre daha önemli bir yordayıcı değişken olduğunu göstermektedir. Elde edilen bulgular ilgili literatür ışığında tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kariyer planlama, umut, kariyere ilişkin aile desteği, sekizinci sınıf öğrencileri

Career Planning in Transition to High School: The Role of Hope and Family Support

Öz

The aim of this study is to examine family support for hope and career as a predictor of the importance given to career planning by eighth grade students who are in the process of transitioning to high school. The Career Development Scale for Children, the Hope Scale for Children and Career Related Parental Support Scale were used to collect the data of this study, which was designed in a relational model. The data of the research were collected from 639 students who were studying in the eighth grade of secondary schools in Niğde City Center and voluntarily participated in the research. 52% of the students participating in the research are girls and 48% are boys. Research data were analyzed with SPSS 24.0 program. Multiple Linear Regression Analysis Technique was used in the analysis of the data. The results of the research show that there is a positive and significant relationship between career planning and hope and career related family support. The findings of the regression analysis reveal that career related family support and hope is a significant predictor of the importance eighth grade students attach to career planning. The results regarding the standardized regression coefficients are; It shows that hope is a more important predictor variable in career planning of eighth grade students than career related family support. The findings were discussed within the framework of the relevant literature.

Anahtar Kelimeler

Career planning, hope, career related family support, eighth graders

Kaynakça

• Akbulut, N. (2010). 12. Sınıfta Okuyan Kız ve Erkek Öğrencilerin Mesleki Olgunluk ve Umutsuzlukları Arasındaki İlişki (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Ankara, Türkiye.
• Akos, P., Konold, T., ve Niles, S. G. (2004). A career readiness typology and typal membership in middle school. The Career Development Quarterly, 53(1), 53-66.
• Aktın, K. (2017). 6. sınıf kız çocuklarında kariyer bilinci üzerine bir araştırma. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(4), 1619-1634.
• Anthis, K. (2014). Hope, will, purpose, competence, and fidelity: Ego strengths as predictors of career identity. Identity, 14(2), 153-162.
• Arrington, K. (2000). Middle grades career planning programs. Journal of Career Development, 27(2), 103-109.
• Atik, G.ve Kemer, G. (2009). Çocuklarda Umut Ölçeği'nin Psikometrik Özellikleri: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. İlköğretim Online, 8(2).
• Bacanlı, F., Özer, A. ve Sürücü, M. (2007). Çocuklar için kariyer gelişim ölçeği’nin faktör yapısı ve güvenirliği. IX. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi, Çeşme, izmir.
• Bacanli, F. ve Sürücü, M. (2011). İlköğretim Öğrencilerinin Kariyer Gelişimleri İle Ebeveyne Bağlanmaları Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi. Journal of Turkish Educational Sciences, 9(4).
• Bakır, V. ve Büyükgöze-Kavas, A. (2021). Çocukların kariyer gelişiminde ebeveyn desteği ve sosyo-demografik özelliklerin rolü. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (51), 119-136.
• Bardick, A. D., Bernes, K. B., Magnusson, K. C., ve Witko, K. D. (2004). Junior high career planning: What students want. Canadian Journal of Counselling, 38(2), 104.
• Bölükbaşı, A. (2017). Lise Öğrencilerinin Kariyer Uyumu ve Yaşam Doyumu İlişkisinde İyimserlik ve Umudun Aracı Rolü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Bregman, G. ve Killen, M. (1999). Adolescents' and young adults' reasoning about career choice and the role of parental influence. Journal of research on adolescence, 9(3), 253-275.
• Brown, S. D., Lamp, K., Telander, K., ve Hacker, J. (2013). Career development as prevention: Toward a social cognitive model of vocational hope. In E. M. Vera (Ed.), The Oxford handbook of prevention in counseling psychology. (pp. 374- 392). New York: Oxford University Press
• Can, A. ve Taylı, A. (2014). Ortaokul öğrencilerinin kariyer gelişimlerinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2).
• Christensen, L. B., Johnson, B. ve Turner, L. A. (2014). Research methods, design, and analysis. Twelfth Edition, Edinburgh: Pearson Education Limited
• Clutter, C. (2010). The effects of parental influence on their children’s career choices. (Doctoral Dissesertion). Available from ProQuest Dissertations & Theses Global. Retrieved from at:https://search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&db=edsoai&AN=edsoai.ocn642826645&lang=tr&site=eds-live
• Dursun, A. ve Kara, A. (2019). Ortaöğretim öğrencilerinde kariyer karar verme güçlüklerinin yordayıcısı olarak kariyer kararı yetkinlik beklentisi ve kariyer seçiminde aile etkisi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 17(1), 39-55.
• Ferrari, L., Nota, L., Schultheiss, D. E., Stead, G. B., ve Davis, B. L. (2018). Validation of the childhood career development scale among Italian middle school students. Journal of Career Assessment, 26(4), 732-748.
• Ferry, N.M. (2006). Factors influencing career choices of adolescents and young adults in rural Pennsylvania. Journal of Extension, 44 (3), 1-6.
• Fouad, N. A., Kim, S. Y., Ghosh, A., Chang, W. H., ve Figueiredo, C. (2016). Family influence on career decision making: Validation in India and the United States. Journal of Career Assessment, 24(1), 197-212.
• Hargrove, B. K., Inman, A. G., ve Crane, R. L. (2005). Family interaction patterns, career planning attitudes, and vocational identity of high school adolescents. Journal of Career Development, 31(4), 263-278.
• Hariko, R. ve Anggriana, T. M. (2019). Reviewing the role of families in student career planning. Konselor, 8(1), 6-11.
• Hirschi, A., Abessolo, M. ve Froidevaux, A. (2015). Hope as a resource for career exploration: Examining incremental and cross-lagged effects. Journal of Vocational Behavior, 86, 38-47. doi:10.1016/j.jvb.2014.10.006
• Işık, E. (2014). Çocuk kariyer gelişimi ile yaşam doyumu ve durumluk kaygı arasındaki ilişkilerin incelenmesi. İlköğretim Online, 13(2).
• Keller, R. K. ve Whiston, S. C. (2008). The role of parental influences on young adolescents’ career development. Journal of Career Assessment, 16, 198–217. doi:10.1177/ 1069072707313206
• Kepir, D. D. (2011). Üniversite Adaylarında Meslek Seçimine İlişkin Akılcı Olmayan İnançlar, Mesleki Olgunluk ve Umut Düzeyleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara, Türkiye.
• Kirdök, O. (2018). Secondary school students positive and negative perfectionism as a predictor of career development. Educational Research and Reviews, 13(20), 696-703.
• Kutlu, A. ve Apaydın, B. (2019). Ortaokul öğrencilerinin algılanan anne baba tutumlarının kariyer gelişimleri ile ilişkisi. Kariyer Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 2(1), 54-72.
• Magnuson, C. S. ve Starr, M. F. (2000). How early is too early to begin life career planning? The importance of the elementary school years. Journal of Career Development, 27(2), 89-101.
• McMahon, M. ve Rixon, K. (2007). The career development of rural Queensland children. Australian Journal of Career Development, 16(2), 39-50.
• Michael, R., Cinamon, R. G., ve Most, T. (2015). Career-related parental support of adolescents with hearing loss: Relationships with parents’ expectations and occupational status. American Annals of the Deaf, 160(1), 60–72
• Middleton, E. B. ve Loughead, T. A. (1993). Parental influence on career development: An integrative framework for adolescent career counseling. Journal of career development, 19(3), 161-173.
• Ocak, G., Akgül, A. ve Yıldız, S.Ş. (2015). İlköğretim Öğrencilerinin Ortaöğretime Geçiş Sistemi’ne (OGES) Yönelik Görüşleri (Afyonkarahisar Örneği). Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 11 (1), 37-55.
• Öztürk, F. Z., & Aksoy, H. (2014). Temel Eğitimden Ortaöğretime Geçiş Modelinin 8. Sınıf Öğrenci Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi (Ordu İli Örneği). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 439-454.
• Paloş, R. ve Drobot, L. (2010). The impact of family influence on the career choice of adolescents. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 2(2), 3407-3411.
• Penick, N. I. ve Jepsen, D. A. (1992). Family functioning and adolescent career development. The career development quarterly, 40(3), 208-222.
• Santilli, S., Marcionetti, J., Rochat, S., Rossier, J. ve Nota, L. (2017). Career adaptability, hope, optimism, and life satisfaction in Italian and Swiss adolescents. Journal of Career Development, 44(1), 62-76.
• Santilli, S., Nota, L., Ginevra, M. C., ve Soresi, S. (2014). Career adaptability, hope and life satisfaction in workers with intellectual disability. Journal of Vocational Behavior, 85(1), 67-74.
• Sarı, S.V. (2011). Lise son sınıf öğrencilerinin mesleğe karar verme öz-yeterliliklerini yordamada umut, kontrol odağı ve çok boyutlu mükemmeliyetçilik özelliklerinin rolü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Sarı S.V. ve Şahin M. (2013). Lise Son Sınıf Öğrencilerinin Mesleğe Karar Verme Özyeterliliğini Yordamada Umut ve Kontrol Odağının Rolü. Kastamonu Eğitim Dergisi, 21.
• Schultheiss, D. E. P., Kress, H. M., Manzi, A. J., ve Glasscock, J. M. J. (2001). Relational influences in career development: A qualitative inquiry. The Counseling Psychologist, 29(2), 216-241.
• Schultheiss, D. E. P., Palma, T. V., ve Manzi, A. J. (2005). Career development in middle childhood: A qualitative inquiry. The Career Development Quarterly, 53(3), 246-262.
• Stead, G. B. ve Schultheiss, D. E. P. (2010). Validity of childhood career development scale scores in South Africa. International Journal for Educational and Vocational Guidance, 10(2), 73-88.
• Sung, Y., Turner, S. L., ve Kaewchinda, M. (2013). Career development skills, outcomes, and hope among college students. Journal of career Development, 40(2), 127-145.
• Sürücü, M., Kontaş, H. ve Bacanlı, F. (2015). Üstün Yetenekli İlköğretim Öğrencilerinin Kariyer Gelişimleri. Electronic Turkish Studies, 10(15).
• Şad, S ve Şahiner, Y . (2016). Temel Eğitimden Ortaöğretime Geçiş (TEOG) Sistemine İlişkin Öğrenci, Öğretmen ve Veli Görüşleri. İlköğretim Online, 15 (1),
• Tanhan, F. ve Yılmaz, Ü. (2017). Öğrencilerin kariyer seçimlerinde aile ve sosyal medyanın etkisinin incelenmesi: Bir odak grup çalışması. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(35), 35-47.
• Trusty, J., Niles, S., ve Carney, J. (2005). Education-career planning and middle school counselors. Professional School Counseling, 9(2), 136-143.
• Turner, S. L., Alliman-Brissett, A., Lapan, R. T., Udipi, S. ve Ergun, D. (2003). The career-related parent support scale. Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 36(2), 83-95.
• Turner, S. ve Lapan, R. T. (2002). Career self‐efficacy and perceptions of parent support in adolescent career development. The Career Development Quarterly, 51(1), 44-55.
• Ülker, A. (2015). Kız meslek lisesi öğrencilerinde kariyer kararı yetkinlik beklentisinin yordayıcısı olarak aile etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Mevlâna Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Watson, M. ve McMahon, M. (2004). Children's career development: A metatheoretical perspective. Australian Journal of Career Development, 13(3), 7-12.
• Whiston, S. C. ve Keller, B. K. (2004). The influences of the family of origin on career development: A review and analysis. The Counseling Psychologist, 32, 493-568.
• Yayla, A. ve Bacanlı, F. (2011). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin kariyer gelişimleri ile karar verme stilleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. İlköğretim Online, 10(3).