Üniversite öğrencilerine yönelik Duygusal Zekâ araştırmaları: Lisansüstü tezler üzerinden bir içerik analizi

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 13, 377 - 396, 01.10.2025

Eray Ekin Sezgin

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amacı, içerik analizi yönteminden yararlanarak Türkiye’de üniversite öğrencilerinin duygusal zekasını ele alan tezlerin mevcut durumunu kapsamlı bir şekilde ortaya koymaktır.
Yöntem: Doküman incelemesi yöntemi kullanılan retrospektif tipte çalışmada, Yüksek Öğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanında “duygusal zeka” anahtar kelimesi ile tarama yapıldı. Tarama sırasında herhangi bir yıl kısıtlamasına gidilmedi. Başlıkta “duygusal zeka” geçen, üniversite öğrencileri üzerine yapılan ve erişime açık olan tezler incelemeye dahil edilmiştir. Tarama sonucunda toplamda 74 adet tez incelenmiştir. Verilerin analizinde, excel programı kullanılmıştır.
Bulgular: Yapılan analizler sonucunda, en fazla tezin 2018 yılında yayımlandığı ve çalışmaların büyük bölümünün yüksek lisans düzeyinde (n=64) hazırlandığı belirlenmiştir. Duygusal zeka konusunun ağırlıklı olarak Sosyal Bilimler Enstitüsüne bağlı tezlerde (n=38) ele alındığı; ana bilim dalları açısından ise Eğitim Bilimleri Anabilim Dalının (n=14) öne çıktığı görülmektedir. Dahası, bulgular incelenen tezlerde örneklem seçiminde kolayda örnekleme yönteminin (%39,19) belirgin biçimde öne çıktığını göstermektedir. Ayrıca, incelenen tüm tezlerin nicel araştırma yöntemiyle yürütüldüğü ve veri toplama aracı olarak anketlerin kullanıldığı tespit edilmiştir.
Sonuç: Bu bağlamda ortaya konulan bulguların, duygusal zeka üzerine çalışma yapmayı hedefleyen araştırmacılara özellikle yöntemsel tercihler ve araştırma süreçlerinin planlanması açısından önemli bir rehberlik sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Duygusal Zeka , Üniversite Öğrencileri , İçerik Analizi , Nitel Araştırma Yöntemi

Emotional Intelligence researches on university students: A content analysis of graduate theses

Öz

Objective: The aim of this study is to comprehensively reveal the current state of theses addressing the emotional intelligence of university students in Turkey by employing the content analysis method.
Method: In this retrospective study using document review method, the keyword “emotional intelligence” was searched in the database of the National Thesis Center of the Council of Higher Education. No year restriction was made during the search. Theses with “emotional intelligence” in the title, conducted on university students and open to access were included in the analysis. As a result of the screening, a total of 74 theses were analyzed. The excel program was used to analyze the data.
Results: As a result of the analysis, it was determined that most theses were published in 2018 and most of the studies were prepared at master's level (n=64). It is seen that the subject of emotional intelligence is mainly addressed in theses affiliated to the Institute of Social Sciences (n=38), and in terms of the main branches of science, the Department of Educational Sciences (n=14) stands out. Moreover, the findings indicate that convenience sampling was prominently used in sample selection in the examined theses, accounting for 39.19%. In addition, it was determined that all theses were conducted with quantitative research method and questionnaires were used as data collection tools.
Conclusion: In this context, it is thought that the findings will provide important guidance to researchers who aim to study on emotional intelligence, especially in terms of methodological preferences and planning of research processes.

Anahtar Kelimeler

Emotional Intelligence , University Students , Content Analysis , Qualitative Research

Kaynakça

• Abdelrahman, H., Al Qadire, M., Ballout, S., Rababa, M., Kwaning, E. N., & Zehry, H. (2025). Academic resilience and its relationship with Emotional Intelligence and stress among university students: A Three‐Country Survey. Brain and Behavior, 15(4), e70497.
• Akan, B. B. (2022). Duygusal zekânın kendini ifade etme iletişim becerisine etkisi: Ön lisans öğrencileri üzerine bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 13(34), 454-472.
• Akkuş, N. (2022). Üniversite öğrencilerinde duygusal zekâ ile sınav kaygısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. (No: 752936). [Yüksek Lisans Tezi, Üsküdar Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Ulusal Tez Merkezi.
• Ali Khan, R.M., Sindhu, S., Hussain, S., & Abbas, W. (2023). Relationship among Emotional Intelligence, social isolation, and students’ academic achievement at university level. International Research Journal of Management and Social Sciences, 4(4), 288-296.
• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S., & Yıldırım, E., (2012). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri SPSS uygulamalı (7. Basım). Sakarya Yayıncılık.
• Arabacı, T., Arabacı, A., Arabacı, İ. E., & Arabacı, H. (2025). Duygusal zekaya kavramsal bir yaklaşım: Alfa kuşağı için neden önemli?. International QMX Journal, 4(4), 593-605.
• Ateş, B., & Sağar, M. E. (2021). Üniversite öğrencilerinde bilişsel esneklik ve duygu düzenleme becerilerinin internet bağımlılığı üzerindeki yordayıcı rolü. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 7(1), 87-102.
• Austin, E. J., Saklofske, D. H., & Egan, V. (2005). Personality, well-being, and health correlates of trait Emotional Intelligence. Personality and Individual Differences, 38(3), 547-558.
• Bar-On, R. (1997). The Emotional Intelligence Inventory (EQ-I): Technical manual. Toronto, Multi-Health Systems.
• Bar-On, R. (2006). The Bar-On Model of Emotional-Social Intelligence (ESI). Psicothema, 18, 13-25.
• Bereded, D. G., Abebe, A. S., & Negasi, R. D. (2025). Emotional Intelligence and academic achievement among first-year undergraduate university students: The mediating role of academic engagement. In Frontiers in Education, 10, 1567418.
• Büyükbayram, A., Arabacı, L. B., Taş, G., & Varol, D. (2016). Öğrenci hemşirelerin duygusal zekâ ve sosyotropi-otonomi kişilik özellikleri ile psikolojik dayanıklılıkları arasındaki ilişki. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1(3), 29-37.
• Corbin, J. & Strauss, A. (2008). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory. Thousand Oaks: Sage.
• Creswell, J. (2013). Araştırma deseni: Nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları, S. B. Demir (Çev.). Eğiten Kitap. (Orjinal çalışma 2003’te yayımlanmıştır)
• Çağlar, S., & Şendur, E. G. (2025). Türkiye’de hemşirelik alanında yapılan siberkondri ile ilgili tez çalışmalarının incelenmesi: İçerik analizi. Türkiye Klinikleri Hemşirelik Bilimleri Dergisi, 17(2), 447-458.
• Çalık, M. & Sözbilir, M. (2014). Parameters of content analysis. Education and Science, 39(174), 33-38.
• Doğanülkü, H. A. (2024). Öğrenci rolünden çalışan rolüne: Üniversite öğrencilerinin çalışma hayatına geçiş hazırlıklarına ilişkin algılarının incelenmesi. Kariyer Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 7(1), 23-41.
• Elçi, M., Eminoğlu, G. M., Şerifoğlu, F. S., Ay, Ş. Ç., & Keçeci, A. (2021). Lider etkinliği ve duygusal zekâ arasındaki ilişkiler: Kadın akademisyenler üzerinde bir çalışma. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 9(2), 28-41.
• Ergin, D. Y., İşmen, E., & Özabacı, N. (1999). EQ of gifted youths: A comparative study. In the 13th Biennial World Conference, World Council for Gifted and Talented Children, İstanbul.
• Enns, A., Eldridge, G. D., Montgomery, C., & Gonzalez, V. M. (2018). Perceived stress, coping strategies, and emotional intelligence: A cross-sectional study of university students in helping disciplines. Nurse education today, 68, 226-231.
• Iqbal, J., Asghar, M. Z., Ashraf, M. A., & Yi, X. (2022). The impacts of Emotional Intelligence on students’ study habits in blended learning environments: The mediating role of cognitive engagement during COVID-19. Behavioral sciences, 12(1), 14.
• Goleman, D. (1995). Emotional Intelligence: Why it can matter more than IQ. Bantam Books.
• Gümüş, M., & Orhan, S. (2022). Hemşirelik öğrencilerinin akademik başarıları ile duygusal zekâları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Pearson Journal, 7(17), 72-82.
• Hoepfl, M. C. (1997). Choosing qualitative research: A primer for technology education researchers. Journal of Technology Education, 9(1), 47-63.
• Kaya, Ç., & Sart, G. (2021). Üniversite öğrencilerinde duygusal zeka, kariyer uyum ve iyimserliğinin demografik özellikler açısından değerlendirilmesi. International Journal of Applied Economic and Finance Studies, 6, 46-64.
• Kaya, F., & Birol, Z. N. (2018). Üniversite öğrencilerinin yalnızlık ve mükemmeliyetçilik düzeyleri arasındaki ilişkide duygusal zekânın aracılık rolü. Kastamonu Education Journal, 26(6), 1793-1802.
• Kıral, B. (2020). Nitel bir veri analizi yöntemi olarak doküman analizi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15, 170-189.
• Lee, H., & Kwak, Y. (2012). Development and initial validation of a trait Emotional Intelligence scale for Korean adults. Asia Pacific Education Review, 13(2), 209-217.
• Loi, N. M., & Pryce, N. (2022). The role of mindful self-care in the relationship between Emotional Intelligence and burnout in university students. The Journal of Psychology, 156(4), 295-309.
• Lune, H. & Berg, B. L. (2017). Qualitative research methods for the social sciences. (9th Edition). Essex: Pearson.
• Mammadov, E., & Keser, E. (2016). Duygusal zeka ile akademik başarı ilişkisi: Turizm lisans öğrencileri üzerinde bir araştırma. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 13(3), 85-101.
• Mayer, J. D., Roberts, R. D., & Barsade, S. G. (2008). Human abilities: Emotional Intelligence. Annu. Rev. Psychol., 59(1), 507-536.
• Mayer, J. D., & Salovey, P. (1997). What is Emotional Intelligence? In P. Salovey & D. Sluyter (Eds.), Emotional development and Emotional Intelligence: Implications for educators (pp. 3-31). Basic Books.
• Nagar, M. (2016). Impact of emotional intelligence (EI) on managerial performance: a case study of commercial banks in Rajasthan. (Doctoral dissertation). [University of Kota, Kota].
• Oğrak, A., & Gönül, F. (2021). Sağlık hizmetleri meslek yüksekokulu öğrencilerinin duygusal zekâ ve yaşam doyumları arasındaki ilişki. Uluslararası Ekonomi ve Siyaset Bilimleri Akademik Araştırmalar Dergisi, 5(13), 1-15.
• Ononye, U., Ndudi, F., Bereprebofa, D., & Maduemezia, I. (2022). Academic resilience, Emotional Intelligence, and academic performance among undergraduate students. Knowledge and Performance Management, 6(1), 1-10.
• Oweidat, I., Alzoubi, M., Shosha, G. A., Ta’an, W. A., Khalifeh, A., Alzoubi, M. M., ... & Abdelaliem, S. M. F. (2024). Relationship between Emotional Intelligence and quality of healthcare among nurses. Frontiers in Psychology, 15, 1423235.
• Petrides, K. V., & Furnham, A. (2000). On the dimensional structure of Emotional Intelligence. Personality and individual differences, 29(2), 313-320.
• Priestley, M., Hall, A., Wilbraham, S. J., Mistry, V., Hughes, G., & Spanner, L. (2022). Student perceptions and proposals for promoting well-being through social relationships at university. Journal of Further and Higher Education, 46(9), 1243-1256.
• Radha, P., & Nirubarani, J. (2024). The impact of Emotional Intelligence on the conflict resolution in banking sector. Apex Journal of Business and Management, 3(2), 131-142.
• Ran, Z. O. U., Zeb, S., Nisar, F., Yasmin, F., Poulova, P., & Haider, S. A. (2022). The impact of Emotional Intelligence on career decision-making difficulties and generalized self-efficacy among university students in China. Psychology research and behavior management, 15, 865-874.
• Sak, R., Sak, İ. T. Ş., Şendil, Ç. Ö., & Nas, E. (2021). Bir araştırma yöntemi olarak doküman analizi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4(1), 227-256.
• Salovey, P., & Mayer, J. D. (1990). Emotional Intelligence. Imagination, Cognition and Personality, 9(3), 185-211.
• Sarıkan, S. (2023). Üniversite öğrencilerinin duygusal zeka, bilişsel esneklik ve psikolojik iyi oluş düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (No: 781347). [Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Ulusal Tez Merkezi.
• Sarrionandia, A., Ramos-Díaz, E., & Fernández-Lasarte, O. (2018). Resilience as a mediator of Emotional Intelligence and perceived stress: A cross-country study. Frontiers in Psychology, 9, 2653.
• Schutte, N. S., Malouff, J. M., Hall, L. E., Haggerty, D. J., Cooper, J. T., Golden, C. J., & Dornheim, L. (1998). Development and validation of a measure of Emotional Intelligence. Personality and individual differences, 25(2), 167-177.
• Time Magazine (1995). Cover. Time Warner.
• Ültay, E., Akyurt, H., & Ültay, N. (2021). Sosyal bilimlerde betimsel içerik analizi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, 10, 188-201.
• Vila, S., Gilar-Corbí, R., & Pozo-Rico, T. (2021). Effects of student training in social skills and Emotional Intelligence on the behaviour and coexistence of adolescents in the 21st century. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(10), 5498. Wong, C. S., & Law, K. S. (2002). Wong and law Emotional Intelligence scale. The leadership quarterly. Yılmaz, S. (2023). Yalnızlık hissi ve duygusal zekâ ilişkisi: İlahiyat Fakültesi Öğrencileri Üzerinde Bir İnceleme. Eskiyeni, 50, 723-746.