Türkiye Dizi Sektöründe Senaristlerin Yaratıcılıklarını Olumsuz Etkileyen Etmenler ve Çözüm Önerileri

Yıl 2023, , 236 - 261, 27.10.2023

Dilara Balcı Gülpınar

https://doi.org/10.32739/etkilesim.2023.6.12.221

Öz

Bu çalışmada psikoloji literatürünün yaratıcılık ve yaratıcı düşünme üzerine tanım ve sınıflandırmalarından hareket edilerek Türkiye’de ana akım medyada yayınlanmak üzere dizi kaleme alan senaristlerin yaratıcılıklarını baskılayan etmenler tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu amaca uygun olarak çalışmada TV dizi sektöründe son üç yıldır aktif olarak çalışan 11 profesyonel senarist ile yarı yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Senaristlere, Yaratıcı kişi: Senarist, Yaratıcı süreç: Dizi Projesi Geliştirme ve Hayata Geçirme, Yaratıcı ürün: Yayına Giren Diziler, Çevre Etkisi: Seyirci ve Diğerleri ve Çözüm Önerileri olmak üzere beş tema üzerinden sorular yöneltilmiş; yanıtlarından yapılan doğrudan ve dolaylı alıntılar betimleyici bir yöntemle analiz edilmiştir. Sektörün ve çalışma koşullarının yapısından kaynağını alan pek çok sorundan doğrudan etkilenen senaristlerin risk alamamalarının; özgün, yenilikçi ve geleceğe kalan eserler üretememelerinin nedenleri üzerinde durulmuş ve söz konusu sorunlara yönelik olası çözüm önerileri tartışılmıştır. Dolayısıyla çalışmanın yalnızca iletişim bilimi literatürüne katkıda bulunması değil dizi sektörü ve çalışanlarına da yarar sağlaması hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yaratıcılık, Yerli Dizi Tarihi, Senarist, TV Dizisi Sektörü

Destekleyen Kurum

Yaşar Üniversitesi

Proje Numarası

116

Factors That Negatively Affect the Creativity of Screenwriters in the Turkish Television Industry Series and Proposed Solutions

Öz

In this study, based on the definitions and classifications of the psychological literature on creativity and creative thinking, it was tried to identify the factors that suppress the creativity of scriptwriters who write series for mainstream media in Turkey. In accordance with this purpose, semi-structured interviews were conducted with 11 professional screenwriters who have been actively working in the TV series industry for the last three years. The screenwriters were asked questions on five themes: Creative person: scriptwriter, Creative process: Developing a Series Project and broadcasting, Creative product: TV Series, Environmental Impact: The Audience and Others, Solution suggestions. Direct and indirect quotations from their answers were analyzed by using a descriptive method. The reasons why scriptwriters who are directly affected by many problems originating from the structure of the industry and working conditions cannot take risks; the reasons why they cannot able to write original, innovative and future-proof works have been emphasized and possible solutions to these problems have been discussed. Therefore, in the study it is aimed not only to contribute to the communication science literature, but also to benefit the TV series sector and its employees.

Anahtar Kelimeler

Creativity, History of Domestic Series, Scriptwriter, Industry of TV Series

Proje Numarası

116

Kaynakça

• Ağluç, L. (2013). Sanat yaratıcılık bağlamında insan ve yaratma güdüsü. Mediterranean Journal of Humanities, 3(1), 1-14.
• Al-Ababneh, M. M. (2020). The concept of creativity: Definitions and theories. International Journal of Tourism & Hotel Business Management, 2(1), 245-249.
• Aslan, E. (2001). Kavram boyutunda yaratıcılık. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(16), 15-21.
• Aytekin, H., & Eroğlu, İ. (2014). Bir anlatma vaadi: Senaryo. S. Yıldız (Ed.), Beyaz perdeyi yaratanlar sinema dili (ss. 15-49). Su Yayınları.
• Bourgeois-Bougrine, S., Glaveanu, V., Botella, M., Guillou, K., De Biasi, P. M., & Lubart, T. (2014). The creativity maze: Exploring creativity in screenplay writing. Psychology of Aesthetics, Creativity, and the Arts. Advance online publication. http://dx.doi.org/10.1037/a0037839
• Bulut, E. (2016). Dramın ardındaki emek: Dizi sektöründe reyting sistemi, çalışma koşulları ve sendikalaşma faaliyetleri. İleti-ş-im, 24, 79-100.
• Chua, R. Y. J, Roth, Y., & Lemoine, J. F. (2014). The impact of culture on creativity: How cultural tightness and cultural distance affect global innovation crowdsourcing work. Administrative Science Quarterly, 20(10), 1-39.
• Cropley, A. J. (1999). Definitions of creativity. M. A. Runco & S. R. Pritzker (Ed.), Encyclopedia of Creativity Vol 1. Academic Press.
• Çağıl, F., & Masdar Kara, F. (2019). Dijital dönüşüm bağlamında Türkiye’de dizi sektörü ve geleceği. Arts-Artuklu Sanat ve Beşeri Bilimler Dergisi, 1, 8-18.
• Dacey, J. (1999). Concepts of creativity: A history. M. A. Runco & S. R. Pritzker (Ed.), Encyclopedia of Creativity Vol 1. Academic Press.
• Dacey, J. S., & Madaus, G. F. (1969). Creativity: definitions, explanations and facitilation. The Irish Journal of Education, 3(1), 55-69.
• Davis, G. A. (1999). Barriers to creativity and creative attitude. M. A. Runco & S. R. Pritzker (Ed.), Encyclopedia of Creativity Vol 1. Academic Press.
• Doğanay, M. M., & Aktaş, M. K. (2021). Türkiye’de televizyon dizisi sektörü. Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, 16(56), 852-878. http://doi.org/10.14783/maruoneri.944236
• Dörfler, V., Baracskai, Z., & Velencei, J. (2010). Understanding creativity. Transactions on Advanced Research, 6(2), 18-26.
• Gaut, B. (2010). The philosophy of creativity”. Philosophy Compass, 5(12), 1034-1046.
• Gümüştekin, N. (2020) Yaşamın zenginleşmesi, geleceğin şekillenmesi ve toplumların gelişmesinde bir güç olarak yaratıcılık ve Herbert Simon. İdil, 65, 130-137. http://doi.org/10.7816/idil-09-65-11
• Kasof, J. (1999). Attribition and creativity. M. A. Runco & S. R. Pritzker. (Ed.) Encyclopedia of Creativity Vol 1. Academic Press.
• Kaya, İ. Ç. (2022). Neoliberal politikalar çerçevisinde türkiye’de televizyon yayıncılığının tarihsel sürecinin incelenmesi. Yeni Medya Elektronik Dergisi, 6(1), 21-30.
• Koçan, M. & Yıldız, S. (2020). Dizi sektöründe tüketim duyguları, memnuniyet, kulaktan kulağa iletişim ve sadakat arasındaki ilişkinin incelenmesi, Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 8(2), 765-784.
• Kronfeldner, M. (2018). Explaining creativity. B. Gaut, & M. Kieran (Ed.), Creativity and philosophy. Routledge.
• O’Quin, K. & Besemer, S. P. (1999). Creative products. M. A. Runco & S. R. Pritzker (Ed.), Encyclopedia of Creativity Vol 1. Academic Press.
• Onur, D. & Zorlu, T. (2017). Yaratıcılık kavramı ile ilişkili kuramsal yaklaşımlar. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(3), 1535-1552.
• Öztürk, M. & Atik, A. (2016). Ulusal pazardan küresel pazarlara uzanan süreçte Türk dizilerinin gelişimi. Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 3(2), 66-82.
• Rhodes, M. (1961). An analysis of creativity. The Phi Deelta Kappan, 42(7), 305-310.
• Runco, M. A., & Jaeger G. J. (2012). The standard definition of creativity. Creativity Research Journal, 24(1), 92-96. https://doi.org/10.1080/10400419.2012.650092
• Runco, M. A. (2007). Creativity theories and themes: Research, development, and practice. Elsevier Academic Press.
• Serim, Ö. (2007). Türk televizyon tarihi (1952-2006). Psilon.
• Simon, H. A. (2001). Creativity in the arts and the sciences. The Kenyon Review, 23, 203-220.
• Sternberg, R. J. (2006). The nature of creativity. Creativity Research Journal, 18(1), 87-98. https://doi.org/10.1207/s15326934crj1801_10
• Tüzün Ateşalp, S. (2016). Nitelikli televizyon: Medya profesyonellerinin perspektifinden Türk televizyon dizilerinde nitelik. İleti-ş-im, 25, 9-37.
• Walia, C. (2019): A dynamic definition of creativity. Creativity Research Journal, 31(3), 237-247. https://doi.org/10.1080/10400419.2019.1641787
• Yağcı Aksel S. C. (2011). Yerli dizi serüveninde 37. sezon. S. C. Yağcı Akse. (Ed.), Beyaz camın yerlileri dokunaklı öyküler dokunulmaz gerçeklikler. Umuttepe Kitabevi.
• Yeşilyurt, E. (2020). Yaratıcılık ve yaratıcı düşünme: Tüm boyut ve paydaşlarıyla kapsayıcı bir derleme çalışması. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(25). https://doi.org/10.26466/opus.662721.
• Yontar, A. (1993) İnsanda yaratıcılığın gelişimi, yaratıcılık ve eğitim. A. Ataman (Haz.), Türk Eğitim Derneği XVII. Eğitim Toplantısı 25-26 Kasım 1993. Şafak Matbacılık.
• Yörük, E. (2018). Türkiye’de televizyon drama yazarlarının emek süreçleri. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 6(1), 806-835.