Öz
Dil öğretiminde ders kitapları farklı öğrenme stillerine ihtiyaç duyan öğreniciler için her zaman yeterli olmamaktadır. Bu sebeple dil öğreticilerinin öğrenme ortamına, öğretim programına, hedef kitlenin öğrenme durumlarına, dersin hedefleri ve çağın güncel gelişmelerine uygun yardımcı materyalleri seçmesi gerekmektedir. Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde dil seviyeleri ve yaş düzeylerine uygun hazırlanan yardımcı materyal çeşitliliğinin sınırlı olduğu bilinmektedir. Bu eserlerin belirli açılardan incelenerek güçlü ve zayıf yönlerinin tespit edilmesi, tasarlanacak materyallerin niteliği açısından son derece önemlidir. Çalışmada Türkçenin K12 düzeyinde yabancı dil olarak öğretimine destek olması için hazırlanan Maarif Türkçe Yardımcı Okuma Kitap Seti (TMV, 2023), Diller İçin Avrupa Ortak Başvuru Metni tamamlayıcı cildine (MEB, 2020) eklenen “serbest zaman etkinliği olarak okuma” ve “iletişime aracılık etme” tanımlayıcıları çerçevesinde ele alınmıştır. Nitel araştırma desenlerinden durum çalışması ile yapılandırılan araştırma ile “Maarif Türkçe Yardımcı Okuma Kitap Setleri, yazılı ve görsel anlatımı bakımından serbest zaman etkinliği olarak okumaya uygun mudur?” ve “Kitap setleri yazılı ve görsel anlatımı bakımından iletişime aracılık etmeye olanak sunmakta mıdır?” sorularına yanıt bulmak amaçlanmıştır. Bu doğrultuda ilköğretim ve ortaöğretim öğrenicileri için A1 ve A2 dil seviyelerinde yayımlanan 41 yardımcı okuma kitabı, doküman olarak belirlenerek içerik analizi ile yorumlanmıştır. Elde edilen bulgulardan hareketle kitap setlerinin serbest zaman etkinliği olarak okuma etkinlikleri için işlevsel olduğu; çoğul kültürlü bir ortam sağlanmasına ve öğrenicinin hassas durumlarda aracı görevi üstlenebilmesine olanak tanıyan göstergeler barındırsa da öğrenicilerin resmî olmayan durumlarda aracı görevi üstlenme becerilerini geliştirecek göstergeleri içermediği ortaya çıkmıştır. Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde okumayı kavrama ve aracılık etkinliklerinde daha işlevsel bir rol üstlenebilmesi için kitap kurgularının özellikle gündelik durumlarda gereken aracılık rolünü deneyimlemeyi destekleyecek şekilde geliştirilmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler
İçerik analizi iletişime aracılık okuma etkinlikleri yabancılara Türkçe öğretimi yardımcı okuma kitapları
Etik Beyan
Araştırma etik kurul izni gerektirmemektedir.
Kaynakça
- Adıgüzel, Ö. (2015). Eğitimde yaratıcı drama. (7. baskı). Pegem Akademi.
- APA (2002). Guidelines on multicultural education, training, research, practice, and organizational change for psychologists. Web: https://www.apa.org/about/policy/multicultural-guidelines-archived.pdf. adresinden 1 Mart 2025 tarihinde alınmıştır.
- Arievitch, I. M., & Stetsenko, A. (2000). The quality of cultural tools and cognitive development: Gal’perin’s perspective and its implications. Human Development, 43(2), 69-93.
- Aygüneş, M. (2007). Yabancı¬ dil olarak Türkçe öğretiminde okuma becerisini geliştirme yolları¬ [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
- Belcher, D. D., & Hirvela A. (2000). Literature and L2 composition: Revisiting the debate. Journal of Second Language Writing, 9(1), 21-39.
- Bishop Sims, R. (1990). Mirrors, windows, and sliding glass doors. Perspectives: Choosing and Using Books for the Classroom, 6(3), ix-xi.
- Calfee, C. R., & Chambliss, J. M. (1987). The structual design features of large texts. Educational Psychologist, 22(3-4), 357-378.
- Creswell, J. W. (2020). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni (3. baskı). (M. Bütün ve S. B. Demir, Çev.). Siyasal Kitapevi.
- Dinçer, H. ve Kapusızoğlu F. (2023). Küçük dostlarımız ( A. E. Özbay, Çiz.). Türkiye Maarif Vakfı.
- Enever, J. (2006). The use of authentic picture books in the development of critical visual and written literacy in English as a foreign language. In J. Enever & G. Schmid. (Ed.), Picture books and young learners of English (pp. 59-70). Langenscheidt.
- Erişkon Cangil, B. (2012). Beden dili ve kültürlerarası iletişim. HAYEF Journal of Education, 1(2), 69-78.
- Fleet, M. (2006). The role of culture in second or foreign language teaching: moving beyond the classroom experience. Online Submission, (ERIC Document Reproduction Service No. ED491716).
- Genç, S. (2019)). İki dilli konuşmalarda kod değişimi işlevi olarak otantiklik ve yakınlık oluşturma. M. G. Zorba (Ed.) 19th International Stylistics Symposium içinde (s.187-196). Akdeniz Üniversitesi Yayınları.
- Kaboody, M. A. (2013). Second language motivation: the role of teachers in learners’ motivation. Journal of Academic and Applied Studies, 4, 45-54.
- Kapusızoğlu, F. (2023a). Bizim mahalleye hoş geldiniz (D. I. Özbay, Çiz.). Türkiye Maarif Vakfı.
- Kapusızoğlu F. (2023b). Mahallede hırsız var (D. I. Özbay, Çiz.). Türkiye Maarif Vakfı.
- Lukens, R. J., Smith, J. J. & Coffel C. M. (2018). Çocuk edebiyatına eleştirel bir bakış. (C. Pamay, Çev.). Erdem Yayınları.
- Madigan, D. (1993). The politics of multicultural literature for children and adolescents: Combining perspectives and conversations. Language Arts, 70(3), 168-176.
- McGrath, I. (2002). Materials evaluation and design for language teaching. Edinburgh University Press.
- MEB. (2020). Diller için Avrupa ortak başvuru metni: öğrenme, öğretme ve değerlendirme tamamlayıcı cilt. Web: http://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2022_01/04144518_CEFR_TR.pdf. adresinden 5 Nisan 2025 tarihinde alınmıştır.
- Merriam, S. B. (2009). Qualitative research: A guide to design and implementation. John Wiley-Sons.
- Nacar Logie, N. (2004). Yabancı dil öğretiminde kültürel becerinin oluşturulmasının önemi ve budunbilimsel boyut. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 173-180.
- Nikolajeva, M., & Scoot, C. (2000). The dynamics of picturebook communication. Childiren’s Literature in Education. 31(4), 225-239.
- Riasati, M. J., & Zare, D. (2010). Textbook evaluation: EFL teachers' perspectives on "New Interchange". Studies in Literature and Language, 1(8). 54-60.
- Sharma, S. A., & Christ, T. (2017). Five steps toward successful culturally relevant text selection and integration, Reading Teacher, 71(3), 295–307.
- Sipe, L. R. (2011). The art of the picturebook. In S. A. Wolf, K. Coats, P. A. Enciso & C. A. Jenkins (Ed.), Handbook of research on children’s and young adult literatüre (pp. 238-256). Routledge.
- Spratt, S., Pulverness, A., & Williams, M. (2005). The teaching knowledge test. Cambridge University Press.
- Tomlinson, B. (2012). Materials development for language learning and teaching. Language Teaching, 45(2). 143-179.
- Türkiye Maarif Vakfı (2020). Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi. Web: https://turkiyemaarif.org/editions/turkcenin-yabanci-dil-olarak-ogretimi-programi-2-baski adresinden 1 Şubat 2025 tarihinde alınmıştır.
- Türkiye Maarif Vakfı. (2023, Ağustos 24). Yardımcı okuma kitap setleri. Web: https://turkiyemaarif.org/editions/yardimci-okuma-kitap-setleri. adresinden 1 Mart 2025 tarihinde alınmıştır.
- Ur, P. (2013). A course in English langauage teaching. Cambridge University Press.
- Uzdu, F. (2008). Betimleyici metinlerin dilsel özellekleri ve bu tür metinler yoluyla sözcük öğretimi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
- Uzun, E. (2023). Burası İstanbul. (D. I. Özbay, Çiz.). Türkiye Maarif Vakfı.
- Üzer, S. ve Kapusızoğlu F. (2023). Fıstıklar kimin? (A. E. Özbay, Çiz.). Türkiye Maarif Vakfı.
- Vygotsky, L. S. (1962). Thought and language. MIT Press.
- Yin, R. (2003). Case study research: design and methods. (5th ed.). Sage Publications.
Öz
In language teaching, textbooks are not always sufficient for learners who need different learning styles. For this reason, language instructors need to select supplementary materials appropriate to the learning environment, curriculum, learning status of the target audience, course objectives, and current developments of the era. It is known that the variety of supplementary materials prepared appropriate to language levels and age levels in teaching Turkish as a foreign language is limited. Examining these works from certain perspectives and identifying their strengths and weaknesses is extremely important for the quality of the materials to be designed. In this study, the Maarif Turkish Supplementary Reading Book Set (TMV, 2023), prepared to support the teaching of Turkish as a foreign language at K12 level, was discussed within the framework of the descriptors “reading as a leisure activity” and “mediation of communication” added to the Supplementary Text of the Common European Framework of Reference for Languages (MEB, 2020). In this research, structured with a case study, one of the qualitative research designs, the questions “Are the Maarif Turkish Supplementary Reading Book Sets suitable for reading as a leisure activity in terms of their written and visual expression?” and “Do the book sets enable mediation of communication in terms of their written and visual expression?” The aim was to find answers to these questions. To this end, 41 supplementary reading books published at the A1 and A2 language levels for primary and secondary school students were selected as documents and analyzed through content analysis. Based on the findings, it was revealed that the book sets were functional for reading activities as a leisure activity; while they included indicators that facilitated a multicultural environment and enabled learners to act as mediators in sensitive situations, they did not include indicators that would develop learners' skills as mediators in informal situations. It has been concluded that, in order for Turkish to play a more functional role in reading comprehension and mediation activities when taught as a foreign language, book plots need to be developed in a way that supports experiencing the mediation role required in everyday situations.
Anahtar Kelimeler
Content analysis mediating communication reading activities supplementary reading books teaching Turkish as a foreign language
Etik Beyan
Research does not require ethical committee approval.
Kaynakça
- Adıgüzel, Ö. (2015). Eğitimde yaratıcı drama. (7. baskı). Pegem Akademi.
- APA (2002). Guidelines on multicultural education, training, research, practice, and organizational change for psychologists. Web: https://www.apa.org/about/policy/multicultural-guidelines-archived.pdf. adresinden 1 Mart 2025 tarihinde alınmıştır.
- Arievitch, I. M., & Stetsenko, A. (2000). The quality of cultural tools and cognitive development: Gal’perin’s perspective and its implications. Human Development, 43(2), 69-93.
- Aygüneş, M. (2007). Yabancı¬ dil olarak Türkçe öğretiminde okuma becerisini geliştirme yolları¬ [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
- Belcher, D. D., & Hirvela A. (2000). Literature and L2 composition: Revisiting the debate. Journal of Second Language Writing, 9(1), 21-39.
- Bishop Sims, R. (1990). Mirrors, windows, and sliding glass doors. Perspectives: Choosing and Using Books for the Classroom, 6(3), ix-xi.
- Calfee, C. R., & Chambliss, J. M. (1987). The structual design features of large texts. Educational Psychologist, 22(3-4), 357-378.
- Creswell, J. W. (2020). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni (3. baskı). (M. Bütün ve S. B. Demir, Çev.). Siyasal Kitapevi.
- Dinçer, H. ve Kapusızoğlu F. (2023). Küçük dostlarımız ( A. E. Özbay, Çiz.). Türkiye Maarif Vakfı.
- Enever, J. (2006). The use of authentic picture books in the development of critical visual and written literacy in English as a foreign language. In J. Enever & G. Schmid. (Ed.), Picture books and young learners of English (pp. 59-70). Langenscheidt.
- Erişkon Cangil, B. (2012). Beden dili ve kültürlerarası iletişim. HAYEF Journal of Education, 1(2), 69-78.
- Fleet, M. (2006). The role of culture in second or foreign language teaching: moving beyond the classroom experience. Online Submission, (ERIC Document Reproduction Service No. ED491716).
- Genç, S. (2019)). İki dilli konuşmalarda kod değişimi işlevi olarak otantiklik ve yakınlık oluşturma. M. G. Zorba (Ed.) 19th International Stylistics Symposium içinde (s.187-196). Akdeniz Üniversitesi Yayınları.
- Kaboody, M. A. (2013). Second language motivation: the role of teachers in learners’ motivation. Journal of Academic and Applied Studies, 4, 45-54.
- Kapusızoğlu, F. (2023a). Bizim mahalleye hoş geldiniz (D. I. Özbay, Çiz.). Türkiye Maarif Vakfı.
- Kapusızoğlu F. (2023b). Mahallede hırsız var (D. I. Özbay, Çiz.). Türkiye Maarif Vakfı.
- Lukens, R. J., Smith, J. J. & Coffel C. M. (2018). Çocuk edebiyatına eleştirel bir bakış. (C. Pamay, Çev.). Erdem Yayınları.
- Madigan, D. (1993). The politics of multicultural literature for children and adolescents: Combining perspectives and conversations. Language Arts, 70(3), 168-176.
- McGrath, I. (2002). Materials evaluation and design for language teaching. Edinburgh University Press.
- MEB. (2020). Diller için Avrupa ortak başvuru metni: öğrenme, öğretme ve değerlendirme tamamlayıcı cilt. Web: http://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2022_01/04144518_CEFR_TR.pdf. adresinden 5 Nisan 2025 tarihinde alınmıştır.
- Merriam, S. B. (2009). Qualitative research: A guide to design and implementation. John Wiley-Sons.
- Nacar Logie, N. (2004). Yabancı dil öğretiminde kültürel becerinin oluşturulmasının önemi ve budunbilimsel boyut. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 173-180.
- Nikolajeva, M., & Scoot, C. (2000). The dynamics of picturebook communication. Childiren’s Literature in Education. 31(4), 225-239.
- Riasati, M. J., & Zare, D. (2010). Textbook evaluation: EFL teachers' perspectives on "New Interchange". Studies in Literature and Language, 1(8). 54-60.
- Sharma, S. A., & Christ, T. (2017). Five steps toward successful culturally relevant text selection and integration, Reading Teacher, 71(3), 295–307.
- Sipe, L. R. (2011). The art of the picturebook. In S. A. Wolf, K. Coats, P. A. Enciso & C. A. Jenkins (Ed.), Handbook of research on children’s and young adult literatüre (pp. 238-256). Routledge.
- Spratt, S., Pulverness, A., & Williams, M. (2005). The teaching knowledge test. Cambridge University Press.
- Tomlinson, B. (2012). Materials development for language learning and teaching. Language Teaching, 45(2). 143-179.
- Türkiye Maarif Vakfı (2020). Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi. Web: https://turkiyemaarif.org/editions/turkcenin-yabanci-dil-olarak-ogretimi-programi-2-baski adresinden 1 Şubat 2025 tarihinde alınmıştır.
- Türkiye Maarif Vakfı. (2023, Ağustos 24). Yardımcı okuma kitap setleri. Web: https://turkiyemaarif.org/editions/yardimci-okuma-kitap-setleri. adresinden 1 Mart 2025 tarihinde alınmıştır.
- Ur, P. (2013). A course in English langauage teaching. Cambridge University Press.
- Uzdu, F. (2008). Betimleyici metinlerin dilsel özellekleri ve bu tür metinler yoluyla sözcük öğretimi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
- Uzun, E. (2023). Burası İstanbul. (D. I. Özbay, Çiz.). Türkiye Maarif Vakfı.
- Üzer, S. ve Kapusızoğlu F. (2023). Fıstıklar kimin? (A. E. Özbay, Çiz.). Türkiye Maarif Vakfı.
- Vygotsky, L. S. (1962). Thought and language. MIT Press.
- Yin, R. (2003). Case study research: design and methods. (5th ed.). Sage Publications.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Dil Çalışmaları (Diğer), Türkçe Eğitimi |
| Bölüm | İnceleme Makalesi |
| Yazarlar | |
| Gönderilme Tarihi | 6 Mart 2025 |
| Kabul Tarihi | 20 Eylül 2025 |
| Erken Görünüm Tarihi | 13 Aralık 2025 |
| Yayımlanma Tarihi | 20 Aralık 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 5 Sayı: 3 |
Amaç ve Kapsam
Uluslararası Türkçe Öğretimi Araştırmaları Dergisinin (UTÖAD) amacı, son yıllarda müstakil bir disiplin olarak gerek Türkiye gerekse de yurt dışında gittikçe önem kazanan Türkçe öğretimine dair disiplinlerarası bir perspektifle kaleme alınmış akademik çalışmaların ilgililerle buluşabileceği nitelikli bir yayın platformu oluşturarak alana dair evrensel bilgi birikimine katkıda bulunmaktır.
- yabancı dil olarak Türkçe öğretimi
- ikinci dil olarak Türkçe öğretimi
- iki dillilere Türkçe öğretimi
- Türk soylulara Türkçe öğretimi
- özel amaçlı Türkçe öğretimi
- ana dili olarak Türkçe öğretimi
- dil öğretiminde yaklaşım, yöntem ve teknikler
- dil öğretiminde program geliştirme
- dil öğretiminde ölçme ve değerlendirme
- bilgisayar destekli dil öğretimi
- dil öğretimi ve harmanlanmış öğrenme
- dil öğretimi ve dilbilim
- dil öğretimi ve edebiyat
- dil öğretimi ve kültür
- dil öğretimi ve teknoloji
Yazım Kuralları
Örnek
Tablo 1
Katılımcıların Cinsiyet Dağılımları
| Cinsiyet | Sayı | Yüzde |
| Erkek | 20 | %40 |
| Kadın | 30 | %60 |
- Makalelerde gerek metin içi göndermelerde gerekse de makale sonundaki kaynakçaların düzenlenmesinde APA 7’ye esas alınması talep edilmektedir. Bu sebeple dipnotların yalnızca gerektiği durumlarda kullanılması beklenmektedir. Ayrıntılı bilgi için bakınız.
- Alıntılar tırnak içinde verilmeli, 40 kelimeden az alıntılar metin içinde, daha uzun alıntılar ise satırın sağından ve solundan 1.5 cm içeride, blok hâlinde ve 1,15 satır aralığıyla 11 punto yazılmalıdır.
- Aynı alıntıya birden fazla kaynak gösterileceği durumlarda, eserler aynı parantez içinde, en eski tarihli olandan yeni olana doğru, birbirinden noktalı virgülle ayrılarak sıralanır.
- Yazarın aynı yıl yayınlanmış iki eseri varsa hem metinde hem de kaynakçada yayın yılına bir harf eklenmek suretiyle gösterilir.
- Metin içinde kullanılan kaynak iki yazarlı ise her geçtiği yerde ikisinin de soyadı yazılmalıdır. Türkçe yayınlanmış kaynaklarda yazarların soyadları “ve” bağlacı ile yabancı dilde yazılmış kaynaklarda “and” bağlacı ile bağlanmalıdır. İkiden fazla yazarlı kaynaklarda ise birinci yazarın soyadından sonra “vd.” kısaltması kullanılmalıdır.
- Görülmeyen bir kaynak işaret edilirken hem kaynağın kendisi hem de araştırmacının gördüğü kaynak metinde ve kaynakçada verilmelidir.
- Yazarın adı doğrudan metinde cümle içinde geçiyorsa parantez içinde tarih ve sayfanın belirtilmesi yeterlidir.
- Metin içinde ve veya yahut ya … ya bağlaçlarından önce de sonra da virgül konmaz.
- Tekrarlı bağlaçlardan önce ve sonra virgül konmaz. hem … hem ... | ya … ya | gerek … gerek … |
- Cümlede pekiştirme ve bağlama görevinde kullanılan da / de bağlacından sonra virgül konmaz.
- Şart ekinden sonra virgül konmaz -sa, -se
- Metin içinde / ve / veya / yahut / gibi / ile /
- ile birlikte / ancak / fakat / ama / yani / hatta / bağlaçlarından önce ve sonra kullanılmaz.
Etik İlkeler ve Yayın Politikası
- Dergimizde, yazar(lar), hakemler, editör ve yayıncı, başta olmak üzere tüm paydaşların etik ilkeler standartlarına uyması önem arz etmektedir. Dergimizin etik sorumlulukları kapsamında tüm paydaşlarının etik standartlara ve etik ilkelere uyma sorumluluğu vardır. Bu nedenle yazar(lar), hakemler, editör ve yayıncının aşağıdaki etik sorumlulukları taşıması beklenmektedir.
- Etik görev ve sorumluluklar oluşturulurken açık erişim olarak Yayın Etiği Komitesi (COPE) “https://publicationethics.org/” tarafından yayınlanan politikalar ve rehberler dikkate alınarak hazırlanmıştır.
Yazar(lar)ın Etik Sorumlulukları
Uluslararası Türkçe Öğretimi Araştırmaları Dergisi’ne (UTÖAD) gönderilen çalışmalarda yazar(lar)ın aşağıda belirtilen etik sorumluluklara uyması gerekmektedir:
- Dergimize gönderilen makaleler orijinal olmalıdır. Dergimize gönderilen makaleler daha önce hiçbir yerde yayınlanmamış olmalıdır. Dergimize gönderilen makale, aynı süreçte başka dergilere incelenmek üzere gönderilmemiş olmalı/başka bir derginin hakem sürecinde olmamalıdır.
- Daha önce herhangi bir yerde yayınlandığı belirtilmediği ya da belirlenemediği için yayınlanan çalışmalar ile ilgili telif haklarına ilişkin doğabilecek hukuki sonuçlar tamamen yazar(lar)a aittir.
- Yazar(lar), makalenin değerlendirme sürecinde ve öncesinde, değerlendirme sürecine dâhil olan kişilerle temasa geçmemelidir.
- Başka kaynaklardan yapılan alıntılar/atıflar doğru ve eksiksiz olarak belirtilmelidir.
- Yazar(lar), hazırlanan makaleye daha geniş katkı sağlayacak bilimsel yayınlardan alıntı yapmalıdır. Özel olarak elde edilen bilgiler, kaynaktan yazılı izin alınmadan kullanılmamalı veya raporlanmamalıdır.
- İntihal, bilimsel çalışmalardaki her türlü etik dışı davranışı oluşturur ve kabul edilemez. Dergimize gönderilen makalelerde intihal raporları hazırlanmalı, hazırlanan intihal raporu makaleyi sisteme yüklerken "intihal raporu yükle" bölümünden yüklenmelidir.
- Makale gönderilmeden önce yazar(lar)ın kesin listesi belirlenmelidir. Değerlendirme sürecine başlanmış olan makalenin yazar(lar)ının değiştirilmesi (Yazar ekleme, yazar çıkartma, yazar sırası değiştirme vb. hususlar) teklif edilemez.
- Makale herhangi bir kişi, kurum veya kuruluş tarafından desteklenmişse, bu kişi, kurum veya kuruluş çalışmada dipnot olarak belirtilmelidir. Kişi, kurum ve kuruluşlardan alınan izinlerden yazar(lar) sorumludur.
- Yayınlanmak üzere gönderilen makalenin varsa çıkar çatışması teşkil edebilecek durumları ve ilişkileri açıklanmalıdır.
- Makalenin değerlendirme sürecinde yazar(lar)dan makaleye ilişkin ham veri talep edilebilir. Bu durumda yazar(lar) istenilen veri ve bilgileri yayın kurulu ve bilim kuruluna en kısa sürede vermelidir.
- Anket, mülakat, odak grup çalışması, gözlem, deney, görüşme teknikleri kullanılarak katılımcılardan veri toplanmasını gerektiren nitel ya da nicel yaklaşımlarla yürütülen ve etik kurul kararı gerektiren çalışmalar için ayrı ayrı etik kurul onayı alınmış olmalı, bu onay makalede belirtilmeli ve belgelendirilmelidir.
- Makalelerde, Araştırma ve Yayın Etiğine uyulduğuna dair ifadeye yer verilmelidir.
- Etik kurul izni gerektiren çalışmalarda, izinle ilgili bilgiler (kurul adı, tarih ve sayı no) yöntem bölümünde ve ayrıca makale ilk/son sayfasında yer verilmelidir. Olgu sunumlarında, bilgilendirilmiş gönüllü olur/onam formunun imzalatıldığına dair bilgiye makalede yer verilmesi gereklidir. .
- Kullanılan fikir ve sanat eserleri için telif hakları düzenlemelerine riayet edilmesi gerekmektedir.
- Üniversite mensubu olmayan araştırmacılar Etik Kurulu Raporu için bölgelerinde bulunan Etik Kurul’lara başvurabilirler.
- Makalede kullanılan verilerin kullanım hakları ile ilgili gerekli izinlere sahip olduklarını veya deney yapılan deneklerin rızasının alındığını gösteren belgeye yazar(lar) sahip olmalıdır. İnsan deneklerin gizlilik haklarına uyulmalıdır
- Yazar(lar) makalesinde önemli bir eksiklik veya hata tespit ettiğinde, dergi editörü/yayıncı ile hemen irtibata geçmeli ve bilgilendirmelidir.
- Yazar(lar)ın, düzeltme veya geri çekme işlemlerinde editörle iletişime geçmesi gerekmektedir.
- Yazar(lar), hakemin ve kurulun belirttiği düzeltme önerilerini yerine getirmek zorundadır.
- Yazar(lar) hakemlerin olumsuz görüşlerine karşı kanıt göstermek koşuluyla itiraz edebilirler. Bu itiraz incelenir ve gerekli görülürse farklı hakem görüşüne başvurulur.
- Çalışmaların yayınlanabilmesi için yazar(lar), Hakem ve Yayın Kurulu’nun görüş ve önerilerini dikkate almak zorundadırlar.
- Dergide yayınlanan çalışmaların içeriğinden kaynaklanan yasal sorumluluklar, tamamen yazar(lar)a aittir.
Editörün Etik Sorumlulukları
Dergi editörü Yayın Etiği Komitesi’nin (Committe on Publication Ethics) – COPE (https://publicationethics.org/) yayınlamış olduğu “COPE Code of Conduct and Best Practice Guidelines for Journal Editors” (https://publicationethics.org/files/Code_of_conduct_for_journal_editors_Mar11.pdf) yer alan etik görevlere ve sorumluluklara uymalıdır.
Ayrıca “COPE Best Practice Guidelines for Journal Editors” (https://publicationethics.org/files/u2/Best_Practice.pdf) yer alan etik sorumluluklara uyması gerekmektedir.
Editörün aşağıdaki etik sorumluluklara sahip olması ve uyması gerekmektedir:
- Editör, dergide yayınlanan her makaleden sorumludur.
- Editör, dergi sisteminde bulunan tüm kayıtları saklamalıdır.
- Editör, makale değerlendirme sürecinin adil, şeffaf, objektif ve zamanında olmasını sağlamalıdır.
- Editör, derginin sürekli gelişimini sağlamalı ve güncel bilimsel gelişmeleri takip etmelidir.
- Editör, makalenin konusuna uygun olarak alanında uzman olan hakemleri atamalıdır.
- Editör, körleme hakemlik uygulamasıyla hakemlerin kimlik bilgilerini gizli tutmalıdır.
- Hakem değerlendirmeleri sonucunda elde edilen imtiyazlı fikir ve bilgiler gizli tutulmalıdır. Bireysel çıkarlar için kullanılmamalıdır.
- Editör, hakemler ve yazar(lar) arasından çıkar çatışması olup olmadığını gözetmelidir.
- Editör, yazar(lar) ve hakemler tarafından dergiye gönderilen tüm raporların ve içeriğin gizliliğini korumalıdır.
- Editör, hakem değerlendirme sürecine göre makalenin onayına, reddine veya düzeltmelerden sonra yayınlanmasına karar verir. Dergiye gönderilen çalışmalarda düzenleme yapma, yayınlama ya da yayınlamama hakkına sahiptir.
- Editör düşünce özgürlüğünü desteklemelidir. Yazarların ırk, cinsiyet, dini inanç, etnik köken, vatandaşlık veya siyasi düşüncesini göz önünde bulundurmadan makaleleri bilimsel ve entelektüel içerikleri ile tarafsızca değerlendirmelidir.
- Editör, derginin yayın politikalarında ve süreçte şeffaflığı ve dürüst raporlamayı teşvik etmelidir. Yayıncı ile birlikte editoryal kararlara karşı temyiz için şeffaf bir sistem oluşturmalıdır.
- Editör, yazarların ve hakemlerin kendilerinden ne beklendiğini net bir şekilde anlamalarını sağlamalıdır.
- Editör, dergi iletişimleri için derginin standart elektronik gönderim sistemini kullanmalıdır.
- Editör, kendisinin yazdığı veya ilişkili üyeler veya meslektaşları tarafından yazılan ya da editörün ilgilendiği ürün veya hizmetlerle ilgili makaleler hakkında karar vermemelidir. Herhangi bir olası editoryal çıkar çatışmasına mahal vermemelidir.
- Editör, intihal gibi suistimallerin tespiti için yayıncının sistemlerinden uygun şekilde yararlanmalıdır.
- Editör, dergide yayınlanan tüm makalelerin fikri mülkiyet hakkını korumakla sorumludur. Olası ihlallerde derginin ve yazar(lar)ın haklarını savunmakla da yükümlüdür.
- Editör, yayınlanan makalelerdeki içeriklerin başka yayınların fikri mülkiyet haklarını ihlal etmemesi için gerekli önlemleri almakla sorumludur.
- Editör, makale değerlendirmesi sürecinde en az iki dış ve bağımsız hakem atamalıdır. Hakemler gerektiğinde editörden ek görüş almalıdır.
- Editör, ihtiyaç olması halinde makaleyi 3. veya 4. hakeme de gönderebilir.
- Editör, makale değerlendirme aşamasında hakemlerin ihtiyaç duymaları durumunda hakemlere gerekli bilgiyi sağlamalı ve rehberlik yapmalıdır.
- Hakemler seçilirken, alanında uzman kişilerden seçilmelidir. Hileli hakem seçiminden kaçınılmalıdır.
- Editör, olası çıkar çatışmalarını önlemek için hakemler tarafından yapılan kendine atıf önerilerini gözden geçirmelidir.
- Editör, yazarların kendi makalelerine veya editörün sahip olduğu ürün ve hizmetlere atıfta bulunmalarını istememelidir.
- Editör, rapor edilen veya şüphelenilen suistimalli durum olduğunda, yayıncı ile birlikte objektif ve şeffaf olarak raporları inceleyerek değerlendirmeli ve kayda almalıdır.
- Editör, herhangi bir dergi metriğini yapay olarak artırarak derginin sıralamasını etkilemeye çalışmamalıdır.
- Editör, gerçek bilimsel nedenler dışında bu derginin (veya başka bir derginin) makalelerine yapılan atıfların dâhil edilmesini talep etmemelidir.
- Editör, makalelerin tarafsız ve zamanında değerlendirme sürecinin tamamlanmasını sağlamalıdır. Dergi yayın politikalarında yer alan "Kör Hakemlik ve Değerlendirme Süreci" politikalarını uygulamalıdır.
- Editör, yayınlanan her makalenin dergi yayın politikaları ve uluslararası standartlara uygun olarak yayınlanmasından sorumludur.
- Editör; yazar, hakem ve okuyucuların kişisel verilerini korumakla sorumludur.
Hakemlerin Etik Sorumlulukları
İncelenen makalelerin objektif ve bağımsız olarak incelenmesi için “Kör Hakemlik” ile değerlendirilmesi yayın kalitesini artırır ve güven sağlar. Bu nedenle dergimizde makale değerlendirme sürecinde çift taraflı kör hakemlik ilkesi uygulanmaktadır. Dergimizde, incelenme sürecindeki makalelerde yazar(lar) ile hakemler doğrudan iletişime geçemez. Hakemlerin değerlendirmeleri ve yorumları dergi yönetim sistemi üzerinden yürütülür. Hakemlerin değerlendirme formları ve makale metni üzerindeki görüşleri, editör tarafından yazarlara ulaştırılır. Hakemlerin değerlendirme sürecini objektif, bağımsız ve etik olarak tamamlaması editör tarafından takip edilmelidir.
Dergimiz hakemlerinin aşağıdaki etik sorumluluklara sahip olması gerekmektedir:
- Hakemler, makale değerlendirme sürecinde etik sorumluluklarını yerine getirmelidir.
- Hakemler, kendi alanları ile ilgili çalışmaları incelemeyi kabul etmelidir. Alanları dışındaki makaleleri incelememelidir.
- Hakemler, makale değerlendirme süresine uymalıdır.
- Hakemler, makale değerlendirme sürecini tarafsızlık ve gizlilik içerisinde tamamlamalıdır.
- Hakemler, değerlendirme sürecini cinsiyet, din, siyasi, ticari çatışmalar, vatandaşlık vb. kişisel özelliklere bakmadan objektif olarak gerçekleştirmelidir. Bu kişisel özellikler hakemlerin kararlarına etki etmemelidir. Değerlendirme süreci objektif olarak tamamlanmalıdır.
- Hakemler, makale değerlendirme sürecinde çıkar çatışması ile karşı karşıya olduğunu düşündüklerinde, makaleyi değerlendirmeyi reddederek dergi editörünü bu konuda bilgilendirmelidir.
- Hakemler, inceledikleri makaleyi değerlendirirken kibar/yapıcı bir dil ve üslup kullanmalıdır. Saldırgan, aşağılayıcı, hakaret, iftira ve düşmanlık içeren yorum ve ifadelerden kaçınmalıdırlar.
- Hakemler, gizlilik ilkesi gereği inceledikleri çalışmaların içeriğini ancak yayınlandıktan sonra kullanabilirler. Reddedilen çalışmalardan herhangi bir bilgi kullanamazlar.
- Hakemler, yazar(lar)ın çalışmasına bilimsel olarak katkı sağlayacak atıflar önerebilir. Ancak hakemler kendi atıf sayısını artırmak amacıyla öneride bulunmamalıdır.
- Hakemler, yazar(lar)ın kimliği hakkındaki bilgilere erişmemelidir. Yazar(lar)ın bilgilerine erişilmesi veya bu bilgilerin alınması durumunda değerlendirme süreci sona erdirilmelidir.
- Hakemler, hakemlik sürecinde oluşabilecek kişisel yanlılıkların farkında olmalı ve makaleyi incelerken bu durumu dikkate almalıdır.
- Hakemler, ret verecekleri makaleler için gerekçelerini hakem raporunda açık ve ayrıntılı biçimde yazmalıdır.
Yayıncının Etik Sorumlulukları
Yayıncı aşağıdaki etik sorumluluklara uymak zorundadır:
- Yayıncı, tarafsız editör kararlarının oluşturulmasını beyan ve taahhüt eder. Editör, dergiye gönderilen çalışmaların tüm sürecinden sorumludur. Bu çerçevede ekonomik ya da politik kazançlar göz önüne alınmaksızın karar verici kişi editördür.
- Yayıncı, yayınlanan her çalışmanın mülkiyet ve telif hakkını korur.
- Yayıncı, yayınlanan her çalışmanın bir kopyasının kaydını saklama yükümlülüğünü üstlenir.
- Yayıncının, bilimsel sömürüyü önlemek, editöre karşı her türlü intihal ve bilimsel suistimal vb. suçları önlemek için tedbir alma sorumluluğu vardır.
- Yayıncı, bilimsel süreçte besleyici, destekleyici ve yatırımcı rolünü üstlenmelidir.
- Yayıncı, süreçte en iyi uygulamaların yapılmasını sağlamalıdır.
Yayın Kurulu Etik Sorumlulukları
- Yayın kurulu, kendi uzmanlık alanlarındaki tecrübe ve deneyimlerini paylaşmalıdır.
- Yayın kurulu, dergi politikası ve kapsamı hakkında tavsiyelerde bulunmalıdır.
- Yayın kurulu, derginin gelişimini sağlamak amacıyla editör ile iş birliği halinde olmalıdır.
- Yayın kurulu, derginin tanıtımını yapmalı, yeni ve köklü yazarları dergiye yönlendirmelidir.
- Yayın kurulu, çıkar çatışması kurallarına uyulmasını sağlamalıdır.
- Yayın kurulu, dergiye gönderilen makaleleri gözden geçirmelidir.
- Yayın kurulu, güncel gelişmeleri ve değişiklikleri takip etmeli, dergi süreçlerinde katkı sağlamalıdır.
Ücret Politikası
Uluslararası Türkçe Öğretimi Araştırmaları Dergisi (UTÖAD); makalelerin gönderim, değerlendirme ve yayınlanma olmak üzere hiçbir aşamasında ücret talep etmez. Yazarlar dergiye gönderdikleri çalışmalar için makale işlem ücreti ödemezler.
