Araştırma Makalesi
Yıl 2025,
Cilt: 5 Sayı: 3, 554 - 584, 20.12.2025
Öz
In this study, it is aimed to make a general examination of the achievement tests applied to assess reading comprehension skills and to determine whether the achievement tests are suitable for test development stages. This research, designed as a content analysis, includes a total of 86 studies, 71 of which are articles and 15 are theses. Data were collected through the “Achievement Test Development Process Control Form” developed by the researchers. According to the findings, most articles were published in journals indexed in TR Index while most theses were completed at Ankara University. The years in which the most studies were published were 2018, 2019 and 2020. Most studies were conducted within the scope of teaching Turkish as the native language. It was observed that expert opinion in text selection was taken in a limited number of studies and the type of text was not specified in most studies. The most preferred approach utilized in item writing was expert opinions, but the number and qualifications of experts were not frequently included. The tests predominantly consisted of multiple choice items, typically ranging from 20 to 29 items. In many studies, table of specifications were not prepared in item writing. In most studies, test items were not shared. In the main implementations, secondary schools were the most preferred level with 53 studies. Sample sizes generally ranged from 1 to 99 participants. Sampling method was not specified in most of the studies. For validity analysis, researchers mostly employed scope analysis while internal consistency was frequently used for reliability analysis. Only limited information was shared about validity and reliability analysis in the majority of the studies.
Anahtar Kelimeler
Achievement test content analysis reading comprehension teaching Turkish test development
Etik Beyan
Research does not require ethical committee approval.
Kaynakça
- Akbalık, S. (2019). Ortaokul 8. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama ve fen başarılarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Fırat Üniversitesi.
- Akbulut, H. İ., ve Çepni, S. (2013). Bir üniteye yönelik başarı testi nasıl geliştirilir: İlköğretim 7. sınıf kuvvet ve hareket ünitesi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 18-44.
- Alderson, J. C. (2000). Assessing reading. Cambridge University Press.
- Alpar, R. (2012). Uygulamalı istatistik ve geçerlik-güvenirlik. Detay Yayıncılık.
- Altunkaya, H. (2016). Yabancı dil olarak Türkçe öğrenenlere yönelik okuduğunu anlama başarı testinin geliştirilmesi. Turkish Studies, 11(3), 113-138.
- Arıcı, A. F. (2018). Okuma eğitimi. Pegem Yayıncılık.
- Atagül, Y., ve Yahşi Cevher, Ö. (2018). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde okuma kaygısı bir engel mi. Turkish Studies, 13(11), 229-245.
- Atalay, T. D. (2018). Türk dillilere (soylulara) Türkçe öğretiminde ölçme değerlendirme. M. Durmuş ve A. Okur (Ed.), Yabancılara Türkçe öğretimi el kitabı içinde. Grafiker Yayıncılık.
- Atılgan, H., Kan, A. ve Doğan N. (2006). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Anı Yayıncılık.
- Avcıoğlu, H., ve Akçamete, G. (1996). Iowa sessiz okuma testi düzeyi formunun uyarlama, geçerlik-güvenirlik çalışması. Özel Eğitim Dergisi, 2(2),56-6.
- Bachman, L. F., & Palmer, A. S. (2010). Language assessment in practice: Developing language assessments and justifying their use in the real world. Oxford University Press.
- Balcı, A. (2016). Okuma ve anlama eğitimi. Pegem Yayıncılık.
- Balcı, A., ve Dündar, S. A. (2017). Okuma stratejileri öğretiminin Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenen öğrencilerde okuduğunu anlama becerisine etkisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(2), 258-270.
- Bilge, H., ve Kalenderoğlu, İ. (2022). Okuma, yazma ve konuşmada akıcılık ile okuduğunu anlama ve kelime hazinesi ilişkisi. Eğitim ve Bilim, 47(209), 25-53.
- Boyacı, S., ve Demirkol, S. (2018). Türkçe eğitimi alanında yapılan doktora tezlerinin incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(2), 512-531.
- Büyüköztürk, Ş. (2022). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem Yayıncılık.
- Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2020). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Yayıncılık.
- Cohen, R.J., & Swerdik, M.E. (2010). Psychological testing and assessment. McGraw-Hill.
- Coşkun, E. (2017). Okuma eğitimi. Anı.
- Creswell, J. W. (2014). Araştırma deseni: Nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları (S. B. Demir, Çev.). Eğiten Yayıncılık.
- Crocker, L., & Algina, J. (2008). Introduction to classical and modern test theory. Cengage Learning Press.
- Çalık, M., ve Sözbilir, M. (2014). İçerik analizinin parametreleri. Eğitim ve Bilim, 39(174), 33-38.
- Çekici, Y. E. (2023). Okuma eğitimi terimleri sözlüğü. Akademisyen Yayıncılık.
- Çiftçi, Ö., ve Temizyürek, F. (2008). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama becerilerinin ölçülmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(9), 109-129.
- Demir, N., ve Öner Armağan, F. (2019). Astronomi başarı testi geliştirme: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(1), 52-70.
- DeVellis, R. F. (2003). Scale development theory and applications. SAGE Yayıncılık.
- Doğru, M., ve Çepni, S. (2023). Karşılaştırmalı olarak geleneksel çoktan seçmeli ve bağlam temelli başarı testi hazırlama çalışması: 7. sınıf ışığın madde ile etkileşimi ünitesi. Fen, Matematik, Girişimcilik ve Teknoloji Eğitimi Dergisi, 6(1), 74-101.
- Durmuş, G. (2017). Metinsel aşkınlık ilişkileri kuramına göre düzenlenen metin işleme süreçlerinin okuduğunu anlama becerisine ve okuma tutumuna etkisi. Electronic Turkish Studies, 12(6), 277-368.
- Erden, B., ve Koçyiğit, S. (2023). Farklılaştırılmış öğretim uygulamalarının 5. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama becerilerine ve okuma motivasyonlarına etkisi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(2), 841-868.
- Erkuş, A. (2012). Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme-1: Temel kavramlar ve işlemler. Pegem Yayıncılık.
- Göçer, A. (2018). Türkçe eğitiminde ölçme ve değerlendirme araçları. Pegem Yayıncılık.
- Gökçen, D., ve Arslan, M. (2019). Türkçe araştırmalarına genel bir bakış: Bibliyometri çalışması. Türk Dilleri Araştırma Dergisi, 1(1), 39-56.
- Gömleksiz, M. N., ve Bozpolat, E. (2020). Birleştirilmiş işbirlikli okuma ve kompozisyon tekniğiyle kullanılan hikâye haritası yönteminin öğrencilerde okuduğunu anlama becerisi ve tutuma etkisi. Tarih Okulu Dergisi, 13(49), 4054-4082.
- Gömleksiz, M., ve Erkan, S. (2016). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Nobel Yayıncılık.
- Gönen, S., Kocakaya, S., ve Kocakaya, F. (2011). Dinamik konusunda geçerliliği ve güvenilirliği sağlanmış bir başarı testi geliştirme çalışması. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 40-57.
- Grabe, W., & Stoller, F. L. (2011). Teaching and researching reading. Pearson Press.
- Gülen Canlı, M. ve Tepeli, Y. (2019). Ana dili ve yabancı dil olarak Türkçe eğitimi üzerine eylem araştırması yöntemiyle yapılmış çalışmaların sistematik olarak incelenmesi. IJOFE, 5(2), 30-54.
- Güneş, F. (2020). Türkçe öğretimi: Yaklaşımlar ve uygulamalar. Pegem Yayıncılık.
- Güneş, F. (2021). Anlama öğretimi. Pegem Yayıncılık.
- Boyraz, C. (2018). İlköğretim anabilim dalı doktora tezlerinde kullanılan başarı testlerinin incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 14-28.
- Kaldırım, A. (2020). Barrett Taksonomisine dayalı öğretim programının 7. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama becerilerine etkisi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi.
- Kanık Uysal, P., Akın Arıkan, Ç., Acar Erdol, T., Bayrak Özmutlu, M., ve Akyol, H. (2022). Türkçe dersi sınav sorularının özgünlük, madde türü, madde yazma ölçütleri ve bilişsel düzey açısından incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 47(210), 259-280.
- Kaplan, K., ve Özgen, A. (2023). 2016-2022 yılları arasında Türkçe öğretim programları konulu yayımlanan makale ve tezlerin analizi. Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 8(1), 435-456.
- Karasar, N. (2021). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayıncılık.
- Karatay, H. (2018). Okuma eğitimi kuram ve uygulama. Pegem Yayıncılık.
- Kaya, Z., ve Ateş, S. (2018). Türkçe öğretiminde okuma ve anlama becerileri. Nobel Yayıncılık.
- Kempa, R. (1986). Assessment in Science. Cambridge University Press.
- Kırmızı, F. S. (2008). Türkçe öğretiminde yaratıcı drama yönteminin tutum ve okuduğunu anlama stratejileri üzerindeki etkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(23), 95-109.
- Kintsch, W. (1998). Comprehension: A paradigm for cognition. Cambridge University Press.
- MEB (2024). Ortaokul Türkçe dersi öğretim programı (5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Millî Eğitim Bakanlığı.
- Merriam, S. B. (2018). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber (S. Turan, Çev. Ed.). Nobel.
- National Reading Panel. (2000). Teaching children to read: An evidence-based assessment of the scientific research literature on reading and its implications for reading instruction (NIH Publication No. 00-4754). National Institute of Child Health and Human Development.
- Odabaşı, B., ve Kuruyer, H. G. (2022). Okuduğunu anlama kalibrasyon ölçeği-çocuk ve uygulayıcı formunun geliştirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 10(2), 454-474.
- Oluk, S., ve Başöncül, N. (2009). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerin üstbiliş okuma stratejilerini kullanma düzeyleri ile fen ve teknoloji ve Türkçe ders başarıları üzerine etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(1), 183-194.
- Önal, A., ve Maden, S. (2021). Türkçe eğitimi ile ilgili 2015-2019 yılları arası lisansüstü tezlerin araştırma eğilimleri. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(3), 929-94.
- Özbay, M. (2011). Türkçe özel öğretim yöntemleri 2. Öncü Yayıncılık.
- Özbay, M. (2013). Türkçe özel öğretim yöntemleri 1. Öncü Yayıncılık.
- Özçelik, D.A. (1998). Ölçme ve değerlendirme. ÖSYM.
- Patton, M. (2014). Nitel araştırma ve geliştirme yöntemleri (M. Bütün ve S. Demir, Çev.). Pegem Yayıncılık.
- Razı, S. (2007). Okuma becerisi öğretimi ve değerlendirilmesi. Kriter Yayıncılık.
- Sallabas, M. E. (2008). İlköğretim 8 sınıf öğrencilerinin okumaya yönelik tutumları ve okuduğunu anlama becerileri arasındaki ilişki. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(16), 141-155.
- Sever, S. (2015). Türkçe öğretimi ve tam öğrenme. Anı Yayıncılık.
- Snow, C. E. (2002). Reading for understanding: Toward an RveD program in reading comprehension. RAND Press.
- Şahin, M. G., ve Boztunç Öztürk, N. (2018). Eğitim alanında ölçek geliştirme süreci: bir içerik analizi çalışması. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(1), 191-199.
- Şengül, K. (2018). Okuma eğitiminde ölçme ve değerlendirme. Alyılmaz, S., ve Ürün Karahan, B. (Ed.), Okuma eğitimi içinde. Anı Yayıncılık.
- Taşkın, Y. (2022). ARCS motivasyon modelinin ortaokul öğrencilerinin Türkçe dersine yönelik motivasyonlarına ve akademik başarılarına etkisi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi.
- Taşkın, Y., ve Sallabaş, M. E. (2022). Ortaokul öğrencileri için okuma başarı testinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 10(2), 236-252.
- Tavşanlı, Ö. F. (2014). Grafik örgütleyicilerin ilköğretim 4. sınıf öğrencilerinin bilgilendirici metinleri çözümleme ve özetleme başarıları üzerine etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi.
- Tezbaşaran, A. (2008). Likert tipi ölçek hazırlama kılavuzu. Türk Psikologlar Derneği.
- Turgut, M. F., ve Baykul, Y. (2015). Eğitimde ölçme ve değerlendirme yöntemleri. Pegem Yayıncılık.
- Uyar, Y., ve Işır, E. (2023). Okuma eğitiminde ölçme ve değerlendirme. Uğurelli, Y. Ö., ve Dedeoğlu Orhun, B. (Ed.), Türkçe öğretiminde okuma eğitimi el kitabı içinde (s.111-144). Pegem Yayıncılık.
- Ülper, H., Çetinkaya, G., ve Bayat, N. (2017). Okuduğunu anlama testinin geliştirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 175-190.
- Varışoğlu, B., Şahin, A., ve Göktaş, Y. (2013). Türkçe eğitimi araştırmalarında eğilimler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(3), 1767-1781.
- Yalçın, A. (2018). Son bilimsel gelişmeler ışığında Türkçenin öğretimi yöntemleri. Akçağ Yayıncılık.
- Yalçın, G., ve Kocaöz, O. E. (2022). Özet yazma stratejisinin okuduğunu anlama becerisi üzerine etkisi: Braille okuyan bir öğrenci ile vaka çalışması. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 5(1), 91-110.
- Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
- Yıldırım, C. (1999). Eğitimde ölçme ve değerlendirme (4. Baskı). ÖSYM.
- Yılmaz, H. (2004). Eğitimde ölçme ve değerlendirme (7. Baskı). Çizgi Yayıncılık.
Yıl 2025,
Cilt: 5 Sayı: 3, 554 - 584, 20.12.2025
Öz
Bu araştırmada okuduğunu anlama becerisine yönelik olarak uygulanan başarı testlerinin genel bir incelemesinin yapılması ve başarı testlerinin test geliştirme aşamalarına uygun olup olmadığının tespit edilmesi hedeflenmiştir. Bir içerik analizi olan bu araştırmaya 71’i makale, 15’i tez olmak üzere toplamda 86 çalışma dâhil edilmiştir. Veriler araştırmacılar tarafından geliştirilen “başarı testi geliştirme süreci kontrol formu” aracılığı ile toplanmıştır. Elde edilen bulgulara göre en çok makale TR Dizin’de taranan dergilerde yayımlanmıştır. En çok tez Ankara Üniversitesinde hazırlanmıştır. En çok çalışmanın yayımlandığı yıllar 2018, 2019 ve 2020’dir. En çok çalışma ana dili olarak Türkçe öğretimi kapsamında gerçekleştirilmiştir. Metin seçiminde uzman görüşü sınırlı sayıda çalışmada alınmıştır. Metin türü çoğu çalışmada belirtilmemiştir. Madde yazımında yararlanılan unsurlardan en çok tercih edileni görüş alma olmuş ancak uzman sayısı ve niteliklerine sıklıkla yer verilmemiştir. Testlerde genellikle çoktan seçmeli maddelerden yararlanılmış ve madde sayısı 20-29 olmuştur. Madde yazımında pek çok çalışmada belirtke tablosu hazırlanmamıştır. Çalışmaların çoğunluğunda maddeler paylaşılmamıştır. Çalışmaların ana uygulama örneklem gruplarında 53 çalışma ile en çok tercih edilen kademe ortaokullar olarak belirlenmiştir. Örneklem büyüklüğü genellikle 1-99 kişi olarak belirlenmiştir. Çalışmaların büyük kısmında örnekleme yöntemi belirtilmemiştir. Geçerlik analizinde sıklıkla kapsam analizine, güvenirlik analizinde ise iç tutarlılığa bakılmıştır. Çalışmaların büyük kısmında geçerlik ve güvenirlik analizi hakkında sınırlı sayıda bilgi paylaşımı yapılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Başarı testi içerik analizi okuduğunu anlama test geliştirme Türkçe öğretimi
Etik Beyan
Araştırma etik kurul izni gerektirmemektedir.
Kaynakça
- Akbalık, S. (2019). Ortaokul 8. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama ve fen başarılarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Fırat Üniversitesi.
- Akbulut, H. İ., ve Çepni, S. (2013). Bir üniteye yönelik başarı testi nasıl geliştirilir: İlköğretim 7. sınıf kuvvet ve hareket ünitesi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 18-44.
- Alderson, J. C. (2000). Assessing reading. Cambridge University Press.
- Alpar, R. (2012). Uygulamalı istatistik ve geçerlik-güvenirlik. Detay Yayıncılık.
- Altunkaya, H. (2016). Yabancı dil olarak Türkçe öğrenenlere yönelik okuduğunu anlama başarı testinin geliştirilmesi. Turkish Studies, 11(3), 113-138.
- Arıcı, A. F. (2018). Okuma eğitimi. Pegem Yayıncılık.
- Atagül, Y., ve Yahşi Cevher, Ö. (2018). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde okuma kaygısı bir engel mi. Turkish Studies, 13(11), 229-245.
- Atalay, T. D. (2018). Türk dillilere (soylulara) Türkçe öğretiminde ölçme değerlendirme. M. Durmuş ve A. Okur (Ed.), Yabancılara Türkçe öğretimi el kitabı içinde. Grafiker Yayıncılık.
- Atılgan, H., Kan, A. ve Doğan N. (2006). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Anı Yayıncılık.
- Avcıoğlu, H., ve Akçamete, G. (1996). Iowa sessiz okuma testi düzeyi formunun uyarlama, geçerlik-güvenirlik çalışması. Özel Eğitim Dergisi, 2(2),56-6.
- Bachman, L. F., & Palmer, A. S. (2010). Language assessment in practice: Developing language assessments and justifying their use in the real world. Oxford University Press.
- Balcı, A. (2016). Okuma ve anlama eğitimi. Pegem Yayıncılık.
- Balcı, A., ve Dündar, S. A. (2017). Okuma stratejileri öğretiminin Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenen öğrencilerde okuduğunu anlama becerisine etkisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(2), 258-270.
- Bilge, H., ve Kalenderoğlu, İ. (2022). Okuma, yazma ve konuşmada akıcılık ile okuduğunu anlama ve kelime hazinesi ilişkisi. Eğitim ve Bilim, 47(209), 25-53.
- Boyacı, S., ve Demirkol, S. (2018). Türkçe eğitimi alanında yapılan doktora tezlerinin incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(2), 512-531.
- Büyüköztürk, Ş. (2022). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem Yayıncılık.
- Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2020). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Yayıncılık.
- Cohen, R.J., & Swerdik, M.E. (2010). Psychological testing and assessment. McGraw-Hill.
- Coşkun, E. (2017). Okuma eğitimi. Anı.
- Creswell, J. W. (2014). Araştırma deseni: Nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları (S. B. Demir, Çev.). Eğiten Yayıncılık.
- Crocker, L., & Algina, J. (2008). Introduction to classical and modern test theory. Cengage Learning Press.
- Çalık, M., ve Sözbilir, M. (2014). İçerik analizinin parametreleri. Eğitim ve Bilim, 39(174), 33-38.
- Çekici, Y. E. (2023). Okuma eğitimi terimleri sözlüğü. Akademisyen Yayıncılık.
- Çiftçi, Ö., ve Temizyürek, F. (2008). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama becerilerinin ölçülmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(9), 109-129.
- Demir, N., ve Öner Armağan, F. (2019). Astronomi başarı testi geliştirme: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(1), 52-70.
- DeVellis, R. F. (2003). Scale development theory and applications. SAGE Yayıncılık.
- Doğru, M., ve Çepni, S. (2023). Karşılaştırmalı olarak geleneksel çoktan seçmeli ve bağlam temelli başarı testi hazırlama çalışması: 7. sınıf ışığın madde ile etkileşimi ünitesi. Fen, Matematik, Girişimcilik ve Teknoloji Eğitimi Dergisi, 6(1), 74-101.
- Durmuş, G. (2017). Metinsel aşkınlık ilişkileri kuramına göre düzenlenen metin işleme süreçlerinin okuduğunu anlama becerisine ve okuma tutumuna etkisi. Electronic Turkish Studies, 12(6), 277-368.
- Erden, B., ve Koçyiğit, S. (2023). Farklılaştırılmış öğretim uygulamalarının 5. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama becerilerine ve okuma motivasyonlarına etkisi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(2), 841-868.
- Erkuş, A. (2012). Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme-1: Temel kavramlar ve işlemler. Pegem Yayıncılık.
- Göçer, A. (2018). Türkçe eğitiminde ölçme ve değerlendirme araçları. Pegem Yayıncılık.
- Gökçen, D., ve Arslan, M. (2019). Türkçe araştırmalarına genel bir bakış: Bibliyometri çalışması. Türk Dilleri Araştırma Dergisi, 1(1), 39-56.
- Gömleksiz, M. N., ve Bozpolat, E. (2020). Birleştirilmiş işbirlikli okuma ve kompozisyon tekniğiyle kullanılan hikâye haritası yönteminin öğrencilerde okuduğunu anlama becerisi ve tutuma etkisi. Tarih Okulu Dergisi, 13(49), 4054-4082.
- Gömleksiz, M., ve Erkan, S. (2016). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Nobel Yayıncılık.
- Gönen, S., Kocakaya, S., ve Kocakaya, F. (2011). Dinamik konusunda geçerliliği ve güvenilirliği sağlanmış bir başarı testi geliştirme çalışması. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 40-57.
- Grabe, W., & Stoller, F. L. (2011). Teaching and researching reading. Pearson Press.
- Gülen Canlı, M. ve Tepeli, Y. (2019). Ana dili ve yabancı dil olarak Türkçe eğitimi üzerine eylem araştırması yöntemiyle yapılmış çalışmaların sistematik olarak incelenmesi. IJOFE, 5(2), 30-54.
- Güneş, F. (2020). Türkçe öğretimi: Yaklaşımlar ve uygulamalar. Pegem Yayıncılık.
- Güneş, F. (2021). Anlama öğretimi. Pegem Yayıncılık.
- Boyraz, C. (2018). İlköğretim anabilim dalı doktora tezlerinde kullanılan başarı testlerinin incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 14-28.
- Kaldırım, A. (2020). Barrett Taksonomisine dayalı öğretim programının 7. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama becerilerine etkisi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi.
- Kanık Uysal, P., Akın Arıkan, Ç., Acar Erdol, T., Bayrak Özmutlu, M., ve Akyol, H. (2022). Türkçe dersi sınav sorularının özgünlük, madde türü, madde yazma ölçütleri ve bilişsel düzey açısından incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 47(210), 259-280.
- Kaplan, K., ve Özgen, A. (2023). 2016-2022 yılları arasında Türkçe öğretim programları konulu yayımlanan makale ve tezlerin analizi. Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 8(1), 435-456.
- Karasar, N. (2021). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayıncılık.
- Karatay, H. (2018). Okuma eğitimi kuram ve uygulama. Pegem Yayıncılık.
- Kaya, Z., ve Ateş, S. (2018). Türkçe öğretiminde okuma ve anlama becerileri. Nobel Yayıncılık.
- Kempa, R. (1986). Assessment in Science. Cambridge University Press.
- Kırmızı, F. S. (2008). Türkçe öğretiminde yaratıcı drama yönteminin tutum ve okuduğunu anlama stratejileri üzerindeki etkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(23), 95-109.
- Kintsch, W. (1998). Comprehension: A paradigm for cognition. Cambridge University Press.
- MEB (2024). Ortaokul Türkçe dersi öğretim programı (5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Millî Eğitim Bakanlığı.
- Merriam, S. B. (2018). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber (S. Turan, Çev. Ed.). Nobel.
- National Reading Panel. (2000). Teaching children to read: An evidence-based assessment of the scientific research literature on reading and its implications for reading instruction (NIH Publication No. 00-4754). National Institute of Child Health and Human Development.
- Odabaşı, B., ve Kuruyer, H. G. (2022). Okuduğunu anlama kalibrasyon ölçeği-çocuk ve uygulayıcı formunun geliştirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 10(2), 454-474.
- Oluk, S., ve Başöncül, N. (2009). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerin üstbiliş okuma stratejilerini kullanma düzeyleri ile fen ve teknoloji ve Türkçe ders başarıları üzerine etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(1), 183-194.
- Önal, A., ve Maden, S. (2021). Türkçe eğitimi ile ilgili 2015-2019 yılları arası lisansüstü tezlerin araştırma eğilimleri. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(3), 929-94.
- Özbay, M. (2011). Türkçe özel öğretim yöntemleri 2. Öncü Yayıncılık.
- Özbay, M. (2013). Türkçe özel öğretim yöntemleri 1. Öncü Yayıncılık.
- Özçelik, D.A. (1998). Ölçme ve değerlendirme. ÖSYM.
- Patton, M. (2014). Nitel araştırma ve geliştirme yöntemleri (M. Bütün ve S. Demir, Çev.). Pegem Yayıncılık.
- Razı, S. (2007). Okuma becerisi öğretimi ve değerlendirilmesi. Kriter Yayıncılık.
- Sallabas, M. E. (2008). İlköğretim 8 sınıf öğrencilerinin okumaya yönelik tutumları ve okuduğunu anlama becerileri arasındaki ilişki. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(16), 141-155.
- Sever, S. (2015). Türkçe öğretimi ve tam öğrenme. Anı Yayıncılık.
- Snow, C. E. (2002). Reading for understanding: Toward an RveD program in reading comprehension. RAND Press.
- Şahin, M. G., ve Boztunç Öztürk, N. (2018). Eğitim alanında ölçek geliştirme süreci: bir içerik analizi çalışması. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(1), 191-199.
- Şengül, K. (2018). Okuma eğitiminde ölçme ve değerlendirme. Alyılmaz, S., ve Ürün Karahan, B. (Ed.), Okuma eğitimi içinde. Anı Yayıncılık.
- Taşkın, Y. (2022). ARCS motivasyon modelinin ortaokul öğrencilerinin Türkçe dersine yönelik motivasyonlarına ve akademik başarılarına etkisi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi.
- Taşkın, Y., ve Sallabaş, M. E. (2022). Ortaokul öğrencileri için okuma başarı testinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 10(2), 236-252.
- Tavşanlı, Ö. F. (2014). Grafik örgütleyicilerin ilköğretim 4. sınıf öğrencilerinin bilgilendirici metinleri çözümleme ve özetleme başarıları üzerine etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi.
- Tezbaşaran, A. (2008). Likert tipi ölçek hazırlama kılavuzu. Türk Psikologlar Derneği.
- Turgut, M. F., ve Baykul, Y. (2015). Eğitimde ölçme ve değerlendirme yöntemleri. Pegem Yayıncılık.
- Uyar, Y., ve Işır, E. (2023). Okuma eğitiminde ölçme ve değerlendirme. Uğurelli, Y. Ö., ve Dedeoğlu Orhun, B. (Ed.), Türkçe öğretiminde okuma eğitimi el kitabı içinde (s.111-144). Pegem Yayıncılık.
- Ülper, H., Çetinkaya, G., ve Bayat, N. (2017). Okuduğunu anlama testinin geliştirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 175-190.
- Varışoğlu, B., Şahin, A., ve Göktaş, Y. (2013). Türkçe eğitimi araştırmalarında eğilimler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(3), 1767-1781.
- Yalçın, A. (2018). Son bilimsel gelişmeler ışığında Türkçenin öğretimi yöntemleri. Akçağ Yayıncılık.
- Yalçın, G., ve Kocaöz, O. E. (2022). Özet yazma stratejisinin okuduğunu anlama becerisi üzerine etkisi: Braille okuyan bir öğrenci ile vaka çalışması. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 5(1), 91-110.
- Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
- Yıldırım, C. (1999). Eğitimde ölçme ve değerlendirme (4. Baskı). ÖSYM.
- Yılmaz, H. (2004). Eğitimde ölçme ve değerlendirme (7. Baskı). Çizgi Yayıncılık.
Toplam 78 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Türkçe Eğitimi |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Gönderilme Tarihi | 22 Nisan 2025 |
| Kabul Tarihi | 30 Haziran 2025 |
| Erken Görünüm Tarihi | 13 Aralık 2025 |
| Yayımlanma Tarihi | 20 Aralık 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 5 Sayı: 3 |
Amaç ve Kapsam
Uluslararası Türkçe Öğretimi Araştırmaları Dergisinin (UTÖAD) amacı, son yıllarda müstakil bir disiplin olarak gerek Türkiye gerekse de yurt dışında gittikçe önem kazanan Türkçe öğretimine dair disiplinlerarası bir perspektifle kaleme alınmış akademik çalışmaların ilgililerle buluşabileceği nitelikli bir yayın platformu oluşturarak alana dair evrensel bilgi birikimine katkıda bulunmaktır.
UTÖAD, kapsam bakımından kesin sınırları belirtmemekle birlikte, aşağıdaki konularda yayınlara yer vermektedir:
- yabancı dil olarak Türkçe öğretimi
- ikinci dil olarak Türkçe öğretimi
- iki dillilere Türkçe öğretimi
- Türk soylulara Türkçe öğretimi
- özel amaçlı Türkçe öğretimi
- ana dili olarak Türkçe öğretimi
- dil öğretiminde yaklaşım, yöntem ve teknikler
- dil öğretiminde program geliştirme
- dil öğretiminde ölçme ve değerlendirme
- bilgisayar destekli dil öğretimi
- dil öğretimi ve harmanlanmış öğrenme
- dil öğretimi ve dilbilim
- dil öğretimi ve edebiyat
- dil öğretimi ve kültür
- dil öğretimi ve teknoloji
Yazım Kuralları
Başlıklar
Ana başlık (makale başlığı) bütün harfler büyük olacak şekilde, sayfa ortasında 12 punto büyüklüğünde ve bold harflerle yazılmalıdır. Makalenin başlığının içeriği yansıtmasına özen gösterilmelidir. Ayrıca çalışmadaki ikincil (alt) başlıklarda yalnızca kelimenin ilk harfi büyük ve bold olacak şekilde, sola dayalı olarak hazırlanmalıdır. Son olarak makalelerin “Giriş” ve “Sonuç” dışındaki bölümleri numaralandırılarak düzenlenmelidir.
Yazar Ad(lar)ı ve Adres(ler)i
Yazar(lar)ın ad(lar)ı ve soyad(lar)ı yazı başlığının sağ altında olmalı, soyadın tamamı büyük harflerle yazılmalı, yazarın unvanı, çalıştığı kurumu, elektronik posta adresi ve ORCID numarası dipnotta açıkça belirtilmelidir.
Özet
Makalenin girişinde 200-300 kelime arasında Türkçe ve İngilizce özet yer almalıdır. Özette, çalışmanın amacı, yöntemi, bulguları ve sonucundan kısaca bahsedilmelidir. Makale özeti New Times Roman yazı tipinde 10 puntoyla yazılmalıdır. Özetten hemen sonra çalışmanın genelyle uyumlu ve ilişkili beş anahtar sözcük (ibare) yer almalıdır.
Sayfa Düzeni
Kenar boşlukları sağdan, soldan, alttan ve üstten 3 cm olmalıdır. Makale metni New Times Roman yazı tipinde 12 puntoyla yazılmalı, paragraflardan önce ve sonra 0.6 nk boşluk bırakılmalı ve girinti sağdan ve soldan 0 olmalıdır. Paragraf başlarında “Tab Tuşu” paragraf aralarında “Enter Tuşu” kullanılmamalıdır. Satır aralığı 1.15 olmalıdır.
Tablo, Resim ve Şekiller
Tablo, resim ve şekillerin numarası ve başlığı bulunmalıdır. Tablo numarası yukarıda, tam sola dayalı olarak dik ve bold yazılmalıdır. Tablo adı ise her sözcüğün ilk harfi büyük olmak üzere italik yazılmalıdır. Tablolar metin içinde bulunması gereken yerlerde olmalıdır. Şekiller siyah beyaz baskıya uygun hazırlanmalıdır. Şekil numaraları ve adları şeklin üstüne tablolarla aynı şekilde yazılmalıdır. Kaynaklar ise tablo, resim ve şeklin altında verilmelidir.
Örnek
Tablo 1
Katılımcıların Cinsiyet Dağılımları
| Cinsiyet | Sayı | Yüzde |
| Erkek | 20 | %40 |
| Kadın | 30 | %60 |
Şekil 1
İşlevsel Dil Bilgisi Öğretimi
(BU BÖLÜMDE ŞEKİL YER ALACAKTIR.)
Referans Sistemi
- Makalelerde gerek metin içi göndermelerde gerekse de makale sonundaki kaynakçaların düzenlenmesinde APA 7’ye esas alınması talep edilmektedir. Bu sebeple dipnotların yalnızca gerektiği durumlarda kullanılması beklenmektedir. Ayrıntılı bilgi için bakınız.
Metin içinde (Durmuş, 2013, s. 145)
- Alıntılar tırnak içinde verilmeli, 40 kelimeden az alıntılar metin içinde, daha uzun alıntılar ise satırın sağından ve solundan 1.5 cm içeride, blok hâlinde ve 1,15 satır aralığıyla 11 punto yazılmalıdır.
- Aynı alıntıya birden fazla kaynak gösterileceği durumlarda, eserler aynı parantez içinde, en eski tarihli olandan yeni olana doğru, birbirinden noktalı virgülle ayrılarak sıralanır.
Örnek (Durmuş, 2013; Başar, 2017; Çelik, 2019 ve Boylu, 2020)
- Yazarın aynı yıl yayınlanmış iki eseri varsa hem metinde hem de kaynakçada yayın yılına bir harf eklenmek suretiyle gösterilir.
Örnek (Çangal, 2020a, s. 45) ve (Çangal, 2020b, s. 356)
- Metin içinde kullanılan kaynak iki yazarlı ise her geçtiği yerde ikisinin de soyadı yazılmalıdır. Türkçe yayınlanmış kaynaklarda yazarların soyadları “ve” bağlacı ile yabancı dilde yazılmış kaynaklarda “and” bağlacı ile bağlanmalıdır. İkiden fazla yazarlı kaynaklarda ise birinci yazarın soyadından sonra “vd.” kısaltması kullanılmalıdır.
Örnek (Durmuş ve Demir, 2015, s. 34), (Boylu vd., 2012, s. 34)
- Görülmeyen bir kaynak işaret edilirken hem kaynağın kendisi hem de araştırmacının gördüğü kaynak metinde ve kaynakçada verilmelidir.
Örnek (Kalenderoğlu, 2015, s.67’den akt. Eker, 2018, s. 89).
- Yazarın adı doğrudan metinde cümle içinde geçiyorsa parantez içinde tarih ve sayfanın belirtilmesi yeterlidir.
Örnek: Demir’e (2000, s. 35) göre veya Demir’e göre …………………….. (2000, s. 35).
Kaynakça
Kaynak göstermede APA 7 sisteminden yararlanılmalıdır. Kaynaklar Times New Roman yazı tipinde, 12 punto büyüklüğünde, 1,15 satır aralığında, ilk satır sola dayalı, diğer satırlar 1,25 cm içeriden yazılmalıdır.
1. Kitap
Tek yazarlı kitap
Boylu, E. (2020). Kuramdan uygulamaya yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde ölçme ve değerlendirme. Pegem Akademi. https://doi.org/10.1000/pm0000000
Not: Kitap, kitap bölümü, makale çalışmalarında varsa DOİ numarası eklenebilir.
Çok yazarlı kitap
Güzel, A. ve Barın, E. (2013). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi. Akçağ Yayınları.
Editörlü kitap
Durmuş, M. ve Okur, A. (Ed.). (2018). Yabancılara Türkçe öğretimi el kitabı. Grafiker Yayınları.
Kitap bölümü
Çelik, M. E. (2019). Dil bilgisi öğretiminde ölçme ve değerlendirme. C. Epçaçan ve E. Akın (Ed.), Dil bilgisi öğretimi içinde (s. 227-251). Anı Yayınları.
Bağcı, H. ve Başar, U. (2018). Yazma eğitimi. M. Durmuş ve A. Okur (Ed.), Yabancılara Türkçe öğretimi el kitabı içinde (2. Baskı, s. 311-334). Grafiker Yayınları.
Yazarı olmayan kitaplar
The Chicago manual of style. (1993). The University of Chicago Press.
Sadece Elektronik Basılı Kitap
O’Keefe, E. (n.d.). Egoism & the cnsts in Western values. Erişim Adresi: http://www.onlineoriginals.com/ [Erişim Tarihi: 19.11.2019]
Ansiklopediler
Balkans: History. (1987). Encyclopaedia Britannica içinde (15. Baskı. Cilt. 14, s. 570- 588). Chicago: En- cyclopaedia Britannica.
Metin İçinde: (Balkans: History, 1987)
Sözlükler
Gerrymander. (2003). Merriam-Webster’s collegiate dictionary (11. Baskı). Springfield, MA: Merriam-Webster’s.
Metin İçinde: (Gerrymander, 2003)
2. Makale
Başar, U. (2016). Yunus Emre Enstitüsü Yedi İklim Türkçe setinin (Temel seviye: A1, A2) yapılandırmacılık bağlamında değerlendirilmesi. Aydın TÖMER Dil Dergisi, 1(2), 55-77.
3. Lisansüstü Tezler
Yüksek lisans tezi
İltar, L. (2014). Yabancılara Türkçe öğretiminde Arapça-Türkçe ortak kelimeler yardımıyla etkinlik geliştirme ve uygulama: Mısır örneği. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi.
Doktora tezi
Korkmaz, C. B. (2018). Yabancılara Türkçe öğretiminde dinleme metinlerinin incelenmesi ve değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi.
4. Bildiriler
Sunulan bildiriler
Çangal, Ö. ve Yörüsün, S. (19-21 Mayıs 2016). Özel amaçlı Türkçe öğretimi: Bankacılık Türkçesi ve ders kitabı örneği [Konferans/Sempozyum Sunumu]. II. Uluslararası Yabancı Dil Olarak Türkçenin Öğretimi Sempozyumu, Münih, Almanya.
Kitap bölümü olarak basılan bildiriler
Durmuş, M. ve Çangal, Ö. (2019). Yabancılara Türkçe öğretiminde öğrenicilerin çevrim içi yazışma becerilerine ilişkin yeterlilikleri ve ilgili kazanımların belirlenmesi. S. Şen ve M. Mangır (Ed.), XI. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu Bildiri Kitabı (s. 1629-1649). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Yayını.
5. Kurum yayınları
Millî Eğitim Bakanlığı. (2019). 2019-2023 Stratejik planı. Ankara: MEB.
6. Elektronik kaynaklar
Bilgisu, G. (2020). Feynman tekniği ve yabancılara Türkçe öğretimi. Web: https://www.gurkanbilgisu.com/2020/05/feynman-teknigi-ve-yabancilara-turkce-ogretimi.html adresinden 2 Ekim 2020 tarihinde alınmıştır.
7. Yazarı belli olan gazete ve dergi yazıları
Bruni, F. (2003, 26 Aralık). Pope pleads for end to terrorism and war. New York Times, s. 21.
Virgül Kullanımı Hakkında
- Metin içinde ve veya yahut ya … ya bağlaçlarından önce de sonra da virgül konmaz.
- Tekrarlı bağlaçlardan önce ve sonra virgül konmaz. hem … hem ... | ya … ya | gerek … gerek … |
- Cümlede pekiştirme ve bağlama görevinde kullanılan da / de bağlacından sonra virgül konmaz.
- Şart ekinden sonra virgül konmaz -sa, -se
- Metin içinde / ve / veya / yahut / gibi / ile /
- ile birlikte / ancak / fakat / ama / yani / hatta / bağlaçlarından önce ve sonra kullanılmaz.
Etik İlkeler ve Yayın Politikası
ETİK İLKELER
Yayın Etiği
- Dergimizde, yazar(lar), hakemler, editör ve yayıncı, başta olmak üzere tüm paydaşların etik ilkeler standartlarına uyması önem arz etmektedir. Dergimizin etik sorumlulukları kapsamında tüm paydaşlarının etik standartlara ve etik ilkelere uyma sorumluluğu vardır. Bu nedenle yazar(lar), hakemler, editör ve yayıncının aşağıdaki etik sorumlulukları taşıması beklenmektedir.
- Etik görev ve sorumluluklar oluşturulurken açık erişim olarak Yayın Etiği Komitesi (COPE) “https://publicationethics.org/” tarafından yayınlanan politikalar ve rehberler dikkate alınarak hazırlanmıştır.
Yazar(lar)ın Etik Sorumlulukları
Uluslararası Türkçe Öğretimi Araştırmaları Dergisi’ne (UTÖAD) gönderilen çalışmalarda yazar(lar)ın aşağıda belirtilen etik sorumluluklara uyması gerekmektedir:
- Dergimize gönderilen makaleler orijinal olmalıdır. Dergimize gönderilen makaleler daha önce hiçbir yerde yayınlanmamış olmalıdır. Dergimize gönderilen makale, aynı süreçte başka dergilere incelenmek üzere gönderilmemiş olmalı/başka bir derginin hakem sürecinde olmamalıdır.
- Daha önce herhangi bir yerde yayınlandığı belirtilmediği ya da belirlenemediği için yayınlanan çalışmalar ile ilgili telif haklarına ilişkin doğabilecek hukuki sonuçlar tamamen yazar(lar)a aittir.
- Yazar(lar), makalenin değerlendirme sürecinde ve öncesinde, değerlendirme sürecine dâhil olan kişilerle temasa geçmemelidir.
- Başka kaynaklardan yapılan alıntılar/atıflar doğru ve eksiksiz olarak belirtilmelidir.
- Yazar(lar), hazırlanan makaleye daha geniş katkı sağlayacak bilimsel yayınlardan alıntı yapmalıdır. Özel olarak elde edilen bilgiler, kaynaktan yazılı izin alınmadan kullanılmamalı veya raporlanmamalıdır.
- İntihal, bilimsel çalışmalardaki her türlü etik dışı davranışı oluşturur ve kabul edilemez. Dergimize gönderilen makalelerde intihal raporları hazırlanmalı, hazırlanan intihal raporu makaleyi sisteme yüklerken "intihal raporu yükle" bölümünden yüklenmelidir.
- Makale gönderilmeden önce yazar(lar)ın kesin listesi belirlenmelidir. Değerlendirme sürecine başlanmış olan makalenin yazar(lar)ının değiştirilmesi (Yazar ekleme, yazar çıkartma, yazar sırası değiştirme vb. hususlar) teklif edilemez.
- Makale herhangi bir kişi, kurum veya kuruluş tarafından desteklenmişse, bu kişi, kurum veya kuruluş çalışmada dipnot olarak belirtilmelidir. Kişi, kurum ve kuruluşlardan alınan izinlerden yazar(lar) sorumludur.
- Yayınlanmak üzere gönderilen makalenin varsa çıkar çatışması teşkil edebilecek durumları ve ilişkileri açıklanmalıdır.
- Makalenin değerlendirme sürecinde yazar(lar)dan makaleye ilişkin ham veri talep edilebilir. Bu durumda yazar(lar) istenilen veri ve bilgileri yayın kurulu ve bilim kuruluna en kısa sürede vermelidir.
- Anket, mülakat, odak grup çalışması, gözlem, deney, görüşme teknikleri kullanılarak katılımcılardan veri toplanmasını gerektiren nitel ya da nicel yaklaşımlarla yürütülen ve etik kurul kararı gerektiren çalışmalar için ayrı ayrı etik kurul onayı alınmış olmalı, bu onay makalede belirtilmeli ve belgelendirilmelidir.
- Makalelerde, Araştırma ve Yayın Etiğine uyulduğuna dair ifadeye yer verilmelidir.
- Etik kurul izni gerektiren çalışmalarda, izinle ilgili bilgiler (kurul adı, tarih ve sayı no) yöntem bölümünde ve ayrıca makale ilk/son sayfasında yer verilmelidir. Olgu sunumlarında, bilgilendirilmiş gönüllü olur/onam formunun imzalatıldığına dair bilgiye makalede yer verilmesi gereklidir. .
- Kullanılan fikir ve sanat eserleri için telif hakları düzenlemelerine riayet edilmesi gerekmektedir.
- Üniversite mensubu olmayan araştırmacılar Etik Kurulu Raporu için bölgelerinde bulunan Etik Kurul’lara başvurabilirler.
- Makalede kullanılan verilerin kullanım hakları ile ilgili gerekli izinlere sahip olduklarını veya deney yapılan deneklerin rızasının alındığını gösteren belgeye yazar(lar) sahip olmalıdır. İnsan deneklerin gizlilik haklarına uyulmalıdır
- Yazar(lar) makalesinde önemli bir eksiklik veya hata tespit ettiğinde, dergi editörü/yayıncı ile hemen irtibata geçmeli ve bilgilendirmelidir.
- Yazar(lar)ın, düzeltme veya geri çekme işlemlerinde editörle iletişime geçmesi gerekmektedir.
- Yazar(lar), hakemin ve kurulun belirttiği düzeltme önerilerini yerine getirmek zorundadır.
- Yazar(lar) hakemlerin olumsuz görüşlerine karşı kanıt göstermek koşuluyla itiraz edebilirler. Bu itiraz incelenir ve gerekli görülürse farklı hakem görüşüne başvurulur.
- Çalışmaların yayınlanabilmesi için yazar(lar), Hakem ve Yayın Kurulu’nun görüş ve önerilerini dikkate almak zorundadırlar.
- Dergide yayınlanan çalışmaların içeriğinden kaynaklanan yasal sorumluluklar, tamamen yazar(lar)a aittir.
Editörün Etik Sorumlulukları
Dergi editörü Yayın Etiği Komitesi’nin (Committe on Publication Ethics) – COPE (https://publicationethics.org/) yayınlamış olduğu “COPE Code of Conduct and Best Practice Guidelines for Journal Editors” (https://publicationethics.org/files/Code_of_conduct_for_journal_editors_Mar11.pdf) yer alan etik görevlere ve sorumluluklara uymalıdır.
Ayrıca “COPE Best Practice Guidelines for Journal Editors” (https://publicationethics.org/files/u2/Best_Practice.pdf) yer alan etik sorumluluklara uyması gerekmektedir.
Editörün aşağıdaki etik sorumluluklara sahip olması ve uyması gerekmektedir:
- Editör, dergide yayınlanan her makaleden sorumludur.
- Editör, dergi sisteminde bulunan tüm kayıtları saklamalıdır.
- Editör, makale değerlendirme sürecinin adil, şeffaf, objektif ve zamanında olmasını sağlamalıdır.
- Editör, derginin sürekli gelişimini sağlamalı ve güncel bilimsel gelişmeleri takip etmelidir.
- Editör, makalenin konusuna uygun olarak alanında uzman olan hakemleri atamalıdır.
- Editör, körleme hakemlik uygulamasıyla hakemlerin kimlik bilgilerini gizli tutmalıdır.
- Hakem değerlendirmeleri sonucunda elde edilen imtiyazlı fikir ve bilgiler gizli tutulmalıdır. Bireysel çıkarlar için kullanılmamalıdır.
- Editör, hakemler ve yazar(lar) arasından çıkar çatışması olup olmadığını gözetmelidir.
- Editör, yazar(lar) ve hakemler tarafından dergiye gönderilen tüm raporların ve içeriğin gizliliğini korumalıdır.
- Editör, hakem değerlendirme sürecine göre makalenin onayına, reddine veya düzeltmelerden sonra yayınlanmasına karar verir. Dergiye gönderilen çalışmalarda düzenleme yapma, yayınlama ya da yayınlamama hakkına sahiptir.
- Editör düşünce özgürlüğünü desteklemelidir. Yazarların ırk, cinsiyet, dini inanç, etnik köken, vatandaşlık veya siyasi düşüncesini göz önünde bulundurmadan makaleleri bilimsel ve entelektüel içerikleri ile tarafsızca değerlendirmelidir.
- Editör, derginin yayın politikalarında ve süreçte şeffaflığı ve dürüst raporlamayı teşvik etmelidir. Yayıncı ile birlikte editoryal kararlara karşı temyiz için şeffaf bir sistem oluşturmalıdır.
- Editör, yazarların ve hakemlerin kendilerinden ne beklendiğini net bir şekilde anlamalarını sağlamalıdır.
- Editör, dergi iletişimleri için derginin standart elektronik gönderim sistemini kullanmalıdır.
- Editör, kendisinin yazdığı veya ilişkili üyeler veya meslektaşları tarafından yazılan ya da editörün ilgilendiği ürün veya hizmetlerle ilgili makaleler hakkında karar vermemelidir. Herhangi bir olası editoryal çıkar çatışmasına mahal vermemelidir.
- Editör, intihal gibi suistimallerin tespiti için yayıncının sistemlerinden uygun şekilde yararlanmalıdır.
- Editör, dergide yayınlanan tüm makalelerin fikri mülkiyet hakkını korumakla sorumludur. Olası ihlallerde derginin ve yazar(lar)ın haklarını savunmakla da yükümlüdür.
- Editör, yayınlanan makalelerdeki içeriklerin başka yayınların fikri mülkiyet haklarını ihlal etmemesi için gerekli önlemleri almakla sorumludur.
- Editör, makale değerlendirmesi sürecinde en az iki dış ve bağımsız hakem atamalıdır. Hakemler gerektiğinde editörden ek görüş almalıdır.
- Editör, ihtiyaç olması halinde makaleyi 3. veya 4. hakeme de gönderebilir.
- Editör, makale değerlendirme aşamasında hakemlerin ihtiyaç duymaları durumunda hakemlere gerekli bilgiyi sağlamalı ve rehberlik yapmalıdır.
- Hakemler seçilirken, alanında uzman kişilerden seçilmelidir. Hileli hakem seçiminden kaçınılmalıdır.
- Editör, olası çıkar çatışmalarını önlemek için hakemler tarafından yapılan kendine atıf önerilerini gözden geçirmelidir.
- Editör, yazarların kendi makalelerine veya editörün sahip olduğu ürün ve hizmetlere atıfta bulunmalarını istememelidir.
- Editör, rapor edilen veya şüphelenilen suistimalli durum olduğunda, yayıncı ile birlikte objektif ve şeffaf olarak raporları inceleyerek değerlendirmeli ve kayda almalıdır.
- Editör, herhangi bir dergi metriğini yapay olarak artırarak derginin sıralamasını etkilemeye çalışmamalıdır.
- Editör, gerçek bilimsel nedenler dışında bu derginin (veya başka bir derginin) makalelerine yapılan atıfların dâhil edilmesini talep etmemelidir.
- Editör, makalelerin tarafsız ve zamanında değerlendirme sürecinin tamamlanmasını sağlamalıdır. Dergi yayın politikalarında yer alan "Kör Hakemlik ve Değerlendirme Süreci" politikalarını uygulamalıdır.
- Editör, yayınlanan her makalenin dergi yayın politikaları ve uluslararası standartlara uygun olarak yayınlanmasından sorumludur.
- Editör; yazar, hakem ve okuyucuların kişisel verilerini korumakla sorumludur.
Hakemlerin Etik Sorumlulukları
İncelenen makalelerin objektif ve bağımsız olarak incelenmesi için “Kör Hakemlik” ile değerlendirilmesi yayın kalitesini artırır ve güven sağlar. Bu nedenle dergimizde makale değerlendirme sürecinde çift taraflı kör hakemlik ilkesi uygulanmaktadır. Dergimizde, incelenme sürecindeki makalelerde yazar(lar) ile hakemler doğrudan iletişime geçemez. Hakemlerin değerlendirmeleri ve yorumları dergi yönetim sistemi üzerinden yürütülür. Hakemlerin değerlendirme formları ve makale metni üzerindeki görüşleri, editör tarafından yazarlara ulaştırılır. Hakemlerin değerlendirme sürecini objektif, bağımsız ve etik olarak tamamlaması editör tarafından takip edilmelidir.
Dergimiz hakemlerinin aşağıdaki etik sorumluluklara sahip olması gerekmektedir:
- Hakemler, makale değerlendirme sürecinde etik sorumluluklarını yerine getirmelidir.
- Hakemler, kendi alanları ile ilgili çalışmaları incelemeyi kabul etmelidir. Alanları dışındaki makaleleri incelememelidir.
- Hakemler, makale değerlendirme süresine uymalıdır.
- Hakemler, makale değerlendirme sürecini tarafsızlık ve gizlilik içerisinde tamamlamalıdır.
- Hakemler, değerlendirme sürecini cinsiyet, din, siyasi, ticari çatışmalar, vatandaşlık vb. kişisel özelliklere bakmadan objektif olarak gerçekleştirmelidir. Bu kişisel özellikler hakemlerin kararlarına etki etmemelidir. Değerlendirme süreci objektif olarak tamamlanmalıdır.
- Hakemler, makale değerlendirme sürecinde çıkar çatışması ile karşı karşıya olduğunu düşündüklerinde, makaleyi değerlendirmeyi reddederek dergi editörünü bu konuda bilgilendirmelidir.
- Hakemler, inceledikleri makaleyi değerlendirirken kibar/yapıcı bir dil ve üslup kullanmalıdır. Saldırgan, aşağılayıcı, hakaret, iftira ve düşmanlık içeren yorum ve ifadelerden kaçınmalıdırlar.
- Hakemler, gizlilik ilkesi gereği inceledikleri çalışmaların içeriğini ancak yayınlandıktan sonra kullanabilirler. Reddedilen çalışmalardan herhangi bir bilgi kullanamazlar.
- Hakemler, yazar(lar)ın çalışmasına bilimsel olarak katkı sağlayacak atıflar önerebilir. Ancak hakemler kendi atıf sayısını artırmak amacıyla öneride bulunmamalıdır.
- Hakemler, yazar(lar)ın kimliği hakkındaki bilgilere erişmemelidir. Yazar(lar)ın bilgilerine erişilmesi veya bu bilgilerin alınması durumunda değerlendirme süreci sona erdirilmelidir.
- Hakemler, hakemlik sürecinde oluşabilecek kişisel yanlılıkların farkında olmalı ve makaleyi incelerken bu durumu dikkate almalıdır.
- Hakemler, ret verecekleri makaleler için gerekçelerini hakem raporunda açık ve ayrıntılı biçimde yazmalıdır.
Yayıncının Etik Sorumlulukları
Yayıncı aşağıdaki etik sorumluluklara uymak zorundadır:
- Yayıncı, tarafsız editör kararlarının oluşturulmasını beyan ve taahhüt eder. Editör, dergiye gönderilen çalışmaların tüm sürecinden sorumludur. Bu çerçevede ekonomik ya da politik kazançlar göz önüne alınmaksızın karar verici kişi editördür.
- Yayıncı, yayınlanan her çalışmanın mülkiyet ve telif hakkını korur.
- Yayıncı, yayınlanan her çalışmanın bir kopyasının kaydını saklama yükümlülüğünü üstlenir.
- Yayıncının, bilimsel sömürüyü önlemek, editöre karşı her türlü intihal ve bilimsel suistimal vb. suçları önlemek için tedbir alma sorumluluğu vardır.
- Yayıncı, bilimsel süreçte besleyici, destekleyici ve yatırımcı rolünü üstlenmelidir.
- Yayıncı, süreçte en iyi uygulamaların yapılmasını sağlamalıdır.
Yayın Kurulu Etik Sorumlulukları
- Yayın kurulu, kendi uzmanlık alanlarındaki tecrübe ve deneyimlerini paylaşmalıdır.
- Yayın kurulu, dergi politikası ve kapsamı hakkında tavsiyelerde bulunmalıdır.
- Yayın kurulu, derginin gelişimini sağlamak amacıyla editör ile iş birliği halinde olmalıdır.
- Yayın kurulu, derginin tanıtımını yapmalı, yeni ve köklü yazarları dergiye yönlendirmelidir.
- Yayın kurulu, çıkar çatışması kurallarına uyulmasını sağlamalıdır.
- Yayın kurulu, dergiye gönderilen makaleleri gözden geçirmelidir.
- Yayın kurulu, güncel gelişmeleri ve değişiklikleri takip etmeli, dergi süreçlerinde katkı sağlamalıdır.
YAYIN POLİTİKASI
Uluslararası Türkçe Öğretimi Araştırmaları Dergisi (UTÖAD) ücretsiz, uluslararası hakemli bir akademik dergidir. UTÖAD'a yayın kurallarına uygun olarak gönderilen makaleler, değerlendirilmek üzere alanında uzman iki hakeme gönderilir. UTÖAD, sürecin her aşamasında, hakem ve yazarların isimlerinin saklı tutulduğu çift-kör hakemlik sistemini kullanmaktadır. Hakem raporları beş yıl süreyle saklanır. Makaleyi değerlendiren iki hakemden birisinin olumlu diğerinin olumsuz rapor vermesi durumunda makale üçüncü hakeme gönderilerek üçüncü hakemin olumlu veya olumsuz görüşüne göre nihai karar verilmektedir.
UTÖAD'a gönderilen çalışmalarda yazarlar, hakemlerin ve yayın kurulunun eleştiri ve önerilerini dikkate almak zorundadırlar. Katılmadıkları hususlar varsa gerekçeleriyle birlikte itiraz etme hakkına sahiptirler. Dergideki hakemlik sürecinde, akademik unvana sahip kişilerin yayınları için ancak eşit ya da üst derecede akademik unvana sahip kişiler hakem olabilir.
UTÖAD'ın hakem değerlendirme süreci istenilmeyen nedenlerden dolayı bazen uzun sürebilmektedir. Normal koşullarda editör tarafından ön değerlendirme aşaması 10 gün; hakem değerlendirme süreci de 8 hafta olarak planlanmaktadır. Ancak hakemlerden zamanında dönüş olmaması nedeniyle yeniden hakem atama vb. nedenlerden dolayı hakem değerlendirme süreci uzun sürebilmektedir. Bu konuda yazarların makalelerini süreyi dikkate alarak göndermelerini rica ederiz.
UTÖAD'a makale gönderen yazar/yazarlar, derginin söz konusu hakem değerlendirme koşullarını ve sürecini kabul etmiş sayılırlar. Makaleye katkıda bulunmayan kişiler yazar olarak belirtilmemelidir.
UTÖAD'a gönderilen makalelerin telif hakkı gönderi tarihinden itibaren UTÖAD'a devredilir. Derginin kabul etmediği ya da hakemlik süreci sona eren ve kabul edilmeyen makalelerin telif hakkı yazarına aittir.
UTÖAD'a gönderilen makalelerin daha önce herhangi bir yerde yayımlanmamış olması gerekmektedir. Yayım süreci bitmeden 2. bir dergiye makale göndermek "duplikasyon" olarak nitelendirilmektedir. Bu şekilde makale gönderen yazarlar hukuki olarak suç işlemektedirler. "Duplikasyon" yaptığı tespit edilen yazarlar hakkında dergimiz gerekli gördüğü taktirde yasal işlem başlatabilir.
UTÖAD'la ilgili daha fazla bilgi almak için utoadergisi@gmail.com adresine yazabilirsiniz.
Ücret Politikası
Uluslararası Türkçe Öğretimi Araştırmaları Dergisi (UTÖAD); makalelerin gönderim, değerlendirme ve yayınlanma olmak üzere hiçbir aşamasında ücret talep etmez. Yazarlar dergiye gönderdikleri çalışmalar için makale işlem ücreti ödemezler.
Dizinler
Atıf Dizinleri
Diğer Dizinler
Dergi Kurulları
Bilimsel Yayın Koordinatörü
Türkçe Eğitimi
Baş Editör
Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi, Türkçe Eğitimi
Editör
Eğitim, Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi, Türkçe Eğitimi
Editör Yardımcısı
Yeni Türk Dili (Eski Anadolu, Osmanlı, Türkiye Türkçesi), Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi, Çağdaş İran tarihi
Yayın Kurulu
Danışma Kurulu
Yabancı Dil Sorumluları
Düzelti Sorumluları
Türkçe Eğitimi
Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi
Türkçe Eğitimi