Türkiye’de su ürünleri ve balıkçılık alanında öncü veteriner hekim akademisyenler

Yıl 2022, Cilt: 93 Sayı: 1, 37 - 51, 15.01.2022

Aytaç Ünsal Adaca , Berfin Melikoğlu Gölcü , Asuman Uyguntürk

https://doi.org/10.33188/vetheder.997953

Öz

Türkiye’de su ürünleri ile ilgili eğitim-öğretim faaliyetleri zooloji bünyesinde başlatılmıştır. Yirminci yüzyıl ortalarından itibaren veteriner fakültesi müfredatında yer alan su ürünleri dersleri ile bu alanda veteriner hekimlere donanım ve yetkinlik kazandırılması amaçlanmıştır. Bu makale ile Türkiye’de su ürünleri ve balıkçılık alanında görev yapan ilk akademisyen veteriner hekimlerin, Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi bünyesindeki çalışmalarının gün yüzüne çıkartılarak, veteriner hekimliği tarihine kazandırılması amaçlanmıştır. Veteriner hekimliği öğretiminde su ürünleri alanına ilişkin Arı ve Balık Hastalıkları başlıklı ilk ders 1947-48 eğitim-öğretim döneminde verilmiş, ilk bağımsız kürsü ise 1967 yılında “Su Ürünleri, Balıkçılık ve Av Hayvanları Kürsüsü” adıyla kurulmuştur. Çekirdek kadrosu 1960’lı yıllarda oluşturulan Kürsüde, Türkiye’de su ürünleri ve balıkçılık alanında uzmanlaşan ilk veteriner hekimler yetiştirilmiş, bu öncü bilim insanları veteriner hekimliği öğretimi dışında yurtiçinde ve yurtdışında pek çok akademik çalışmaya imza atmıştır. Ancak, Türkiye’de veteriner hekimliği öğretiminde ağırlıklı olarak memeli hayvanlar üzerine odaklanması ve bu paralelde yükseköğretimde gerçekleştirilen hukuki ve yapısal düzenlemeler; veteriner fakültelerinde su ürünlerine ilişkin eğitim-öğretim faaliyetlerinin kaldırılarak, ilgili anabilim dallarının kapatılması ve bu alanda yetişen bilim insanlarının farklı kurumlara atanması ile sonuçlanmıştır. Bu çalışmayla, veteriner fakültelerinde su ürünleri alanında görev alan öncü veteriner hekim akademisyenlerin gerçekleştirdikleri faaliyetler ile veteriner hekimliği tarihinde ayrıcalıklı bir yer kazandıkları ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

akademisyen, balıkçılık, su ürünleri, veteriner hekim, veteriner hekimliği tarihi

Teşekkür

Çalışmamızın planlama aşamasından başlayarak bizlere rehberlik eden Prof. Dr. Ferruh Dinçer’e, döneme ilişkin tanıklıklarıyla yolumuzu aydınlatan Prof. Dr. Metin Timur, Prof. Dr. Halûk Ergüven, Prof. Dr. Gülten Köksal ve Dr. Öğr. Üyesi Orhan Erdem’e teşekkür ederiz.

Leading veterinarian academicians in the field of aquaculture and fisheries in Turkey

Öz

Education and training activities related to fisheries started under zoology in Turkey. It has been aimed to equip veterinarians with competence in the field of aquaculture and fisheries with the courses included in the in the curriculum of the faculty of veterinary medicine since the middle of the twentieth century. This article aims to reveal the studies by first academician veterinarians working in the field of aquaculture and fisheries in Turkey under Ankara University Faculty of Veterinary Medicine, and to introduce them to the history of veterinary profession. The first course on fisheries in veterinary medicine, Bee and Fish Diseases, was given in the 1947-48 academic year, and the first independent department was established in 1967 under the name of "Aquaculture, Fisheries and Game Animals". In the Department whose skeleton crew was established in 1960s, the first veterinarians specializing in aquaculture and fisheries in Turkey were trained and these pioneering scientists carried out many academic studies at home and abroad apart from teaching veterinary medicine. However, veterinary medicine teaching that mainly focuses on mammals in Turkey and legal and structural regulations in higher education in parallel with this resulted in the abolition of the education and training activities related to fisheries in veterinary faculties, the closure of the relevant departments and the appointment of scientists trained in this field to different institutions. This study has revealed that the activities of pioneering veterinarian academicians working in the field of fisheries in veterinary faculties have gained a privileged place in the history of veterinary medicine with their scientific activities.

Anahtar Kelimeler

academician, aquaculture, fisheries, veterinarian, veterinary history

Kaynakça

• Bilecik N. Medeniyet tarlasından marş marşla geçenler. 1. Baskı. İstanbul: Bio-Ofset Matbaacılık; 2012.
• Doğu Z, Şahinöz E. Yükseköğretimde kapanan bölümler: Su ürünleri örneği. Kent Akademisi 2017;10(32): 490-499.
• Arpa H. Balıkçılık tarihimizden notlar. 1. Baskı. Ankara: Özdoğan Yayıncılık; 2015.
• İshakoğlu S. 1900-1946 yılları arasında Darülfünun ve İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi'nde botanik, zooloji ve jeoloji eğitimi. Osmanlı Bilimi Araştırmaları 1998;2:319-348.
• Kadıoğlu S. Raymond Hovasse’ın Türkiye’deki bilimsel çalışmaları ve Baltalimanı Hayvanat İstasyonunun kuruluşu. Osmanlı Bilimi Araştırmaları 2003;4(2),61-81.
• Kosswıg C. Hidrobioloji Araştırma Enstitüsünün kuruluş ve vazifeleri. 1. Baskı. İstanbul: İ.Ü. Hidrobioloji Araştırma Ensitüsü; 1954.
• Şengün A. İstanbul Üniversitesinde 1933 Reformundan sonra zoolojinin gelişimi. In: Özemre A, editor. İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesinde çeşitli bilim dallarının Cumhuriyet Dönemindeki gelişmesi ve milletlerarası bilime katkısı. 1. Baskı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları; 1982. p. 95-9.
• Timur M, Güven E, Doğan K. Prof. Dr. Kosswig’s role in the development of the Tukish fishery. In: Oray IK, Çelikkale MS, Özdemir G, editors. International Symposium of Fisheries and Zooogy. 1st ed. İstanbul: İstanbul University; 2003. p. 27-42.
• Bilgehan H, Ertaş İ, Akşit B. Kuruluşundan günümüze Ege Üniversitesi 1955-2005 (Birinci cilt). 1. Baskı. İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi; 2005.
• Melikoğlu Gölcü B, Uyguntürk A, Ünsal Adaca A. Fisheries and aquaculture in veterinary medical education in Turkey: History and recent developments. Kafkas Univ Vet Fak Derg 2021;27(1):67-72.
• Erk N, Dinçer F. Türkiye’de veteriner hekimlik öğretimi ve Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi tarihi. 1. Baskı. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1970.
• Erençin Z. Su ürünleri, kültür balıkçılığı ve av hayvanları. Vet Hekim Der Derg 1973;43(9-10):250-251.
• Altun S, Duman M, Satıcıoğlu İ, Özkul T. Veteriner hekimliği eğitimi ve mevzuatı çerçevesinde su ürünleri hastalıklarının değerlendirilmesi. Türk Veteriner Hekimleri Birliği Dergisi 2018;18(1-2):101-115.
• Dinçer F. Prof. Dr. Zihni Erençin (Manisa 1910- İstanbul 1993) Ankara Üniversitesi’nin yedinci rektörü (22 Haziran 1957-1959). Türk Veteriner Hekimleri Birliği Dergisi 2016;16(3-4):116-126.
• Dinçer F. Veteriner hekimliğinde tarih araştırmaları. I. Ulusal Veteriner Hekimliği Tarihi ve Mesleki Etik Sempozyumu Bildirileri; 2006 Mart 30–Nisan 1; Elazığ: Örnek Ofset Türkiye. Elazığ; 2006.
• Anonim. Belgeler ile Su Ürünleri Fakültelerinin kuruluş öyküsü. Sümder Su Ürünleri 2010;35/42:63-77.
• Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi (AÜZF). Emekli Öğretim Üyelerimiz. Erişim: http://www.agri.ankara.edu.tr/emekli-ogretim-uyelerimiz/ Erişim Tarihi: 15.09.2021
• Türk Veteriner Hekimleri Birliği (TVHB). Vefat ve Başsağlığı. Erişim: https://tvhb.org.tr/2020/08/19/vefat-ve-bassagligi-15/ Erişim Tarihi: 15.09.2021
• Timur M, Çolak S, Doğan K. Cumhuriyet Dönemi su ürünleri bibliyografisi. 1. Baskı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Yayınları; 2003.
• Yerlikaya H. Elazığ Veteriner Fakültesi’nin kuruluşu, on yıllık gelişimi ve Türk veteriner hekimlik öğretimindeki yeri. Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ; 1982.
• Armutak A. İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesi’nin kuruluşu ve ilk 10 yıllık (1972-1982) gelişimi. İstanbul Üniv Vet Fak Derg 2002;28(2):429-445.