HOSPITAL ETHICS FROM A CORPORATE ETHICS PERSPECTIVE

Yıl 2019, Cilt: 10 Sayı: 23, 151 - 163, 28.02.2019

İzzet Erdem , Ramazan Erdem

https://doi.org/10.21076/vizyoner.441786

Öz

Morality refers to the whole of human habits, habits and behaviors that are later adopted by the characteristics of creation. It stands for good habits and qualities when used alone. On the institutional basis, hospitals are at the forefront of institutions that need to be examined for morality. Because hospitals are institutions that serve individual human health. The interaction between both healthcare staff and patients receiving services, as well as the interaction of hospital staff with themselves and with external stakeholders, has consequences in the form of immorality. In the Turkish literature, the concept of “hospital ethics” in institutional sense in important in terms of the importance of studying. In this study, the nature of hospital morality as institutional in the light of concepts related to ethics and business ethics was evaluated. Accordingly, it can be said that there is a bi-directional hospital morality structure based on hospital personnel and patients.

Anahtar Kelimeler

Hospital Ethics, Morality, Institutional Ethics, Organizational Ethics

KURUMSAL AHLÂK PERSPEKTİFİNDEN HASTANE AHLÂKI

Öz

Ahlâk insanın yaratılıştan gelen özellikleri ile sonradan benimsediği huy, alışkanlık ve davranışların bütünü ifade etmektedir. Tek başına kullanımda güzel huy ve niteliklere işaret etmektedir. Kurumsal bazda ahlâka dair incelenmesi gereken kurumların başında hastaneler gelmektedir. Çünkü hastaneler birebir insan sağlığına yönelik hizmet veren kurumlardır. Hem sağlık hizmeti veren personel ile hizmet alan hastalar arasındaki etkileşim, hem de hastane personelinin kendi içinde ve dış paydaşlarla olan etkileşimi ahlâksızlık mahiyetinde bir takım sonuçlar doğurmaktadır. Türkçe literatürde kurumsal anlamda “hastane ahlâkı” kavramının yeni kullanılacak olması çalışmanın önemi açısından önemlidir. Bu çalışmada ahlâk, meslek ahlâkı ve iş ahlâkı ile ilgili kavramlar ışığında kurumsal olarak hastane ahlâkının mahiyetine ilişkin bir değerlendirme yapılması hedeflenmiştir. Buna göre hastane personelinin ve hastaların temel alındığı çift yönlü bir hastane ahlâkı yapısının mevcut olduğu söylenebilir. 

Anahtar Kelimeler

Hastane Ahlakı, Ahlak, Kurumsal Ahlak, Örgütsel Ahlak

Kaynakça

• ACEP (American College of Emergency Physicians), (2010). “Code of Ethics for Emergency Physcians”, Annals of Emergeny Medicine, July 2017, 70(1), 17-25.
• Adorno, T.W. (2001). Problems of Moral Philosophy, R.Livingstone (Trans.), Stanford: Stanford University Press.
• Arslan, A. (2009). Felsefeye Giriş, İstanbul: Adres Yayınları.
• Arslan, M. (2012). İş ve Meslek Ahlakı: Dünya ve Türkiye Örnekleri, Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Aydın, B.O. ve Şahin, E. (2016). “Hastanede Hasta ve Hasta Yakınları Düzeyinde Görülen İletişim Problemlerinin Çözümüne Yönelik Bir Model Önerisi”, Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 6(15), 64-94.
• Ayverdi, İ. (2011). Misalli Büyük Türkçe Sözlük, Birinci Cilt, İstanbul: Kubbealtılugatı.
• Bektaş, Ç. ve Köseoğlu, M.A. (2008). “İş Etiği ve İş Etiğinin Yayılım Süreci”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, 13(1), 145-158.
• Bello, S.M. (2012). “Impact of Ethical Leadership on Employee Job Performance”, International Journal of Business and Social Science, 3(11), 228-236.
• Bergson, H. (2013). Dinin ve Ahlâkın Kaynakları, M. Özdil, (Çev.), İstanbul: Sayfa Yayınları.
• Berwick, D. (2007). “Will is the Way to Win the Patient Safety War”, Health Service Journal 2007, 117, 18–19.
• Bowman, J.S. (1976). “Managerial Ethics in Business and Government”, Business Horizons, October, 48-54.
• Brown, M.E., Trevino, L.K. ve Harrison, D. A. (2005). “Ethical Leadership: A Social Learning Perspective for Construct Development and Testing, Organizational Behaviour and Human Decision Processes”, 97, 117-134.
• Bynum, W. (2014). Tıp Tarihi, N.Gökçeoğlu, (Çev.), Ankara: Dost Kitabevi.
• Castlen, J., et al., (2017). “The Changing Health Care Landscape and Implications of Organizational Ethics on Modern Medical Practice”, World Neurosurgery, 102, 420-424.
• Cevizci A. (2008). Etiğe Giriş, İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
• Cevizci, A., (2013). Uygulamalı Etik, İstanbul: Say Yayınları.
• Chatterjee, C. ve Vasanthi S. (2013). “Ethical Issues in Health Care Sector in India”, IMB Management Review, 25(1), 49-62.
• Covey, S. R., (2005). 8’inci Alışkanlık Bütünlüğe Doğru, S. Soner ve Ç. Erendağ, (Çev), Sistem Yayıncılık: İstanbul.
• Cowton, C.J. ve Paul, T. (2000). “Do Codes Make a Difference? The Case of Bank Lending and the Enviroment”, Journal of Business Ethics, 24, 165-179.
• Cuff, E.C., Sharrock, W.W. ve Francis, D.W. (2013). Sosyolojide Perspektifler, Ü.Tatlıcan, (Çev.) İstanbul: Say Yayınları.
• Çıraklı, Ü., Gözlü, M., ve Gözlü, K. (2014). “Sağlık Kurumlarında Algılanan Hizmet Kalitesinin Değerlendirilmesi: Yozgat’ta Yer Alan İki Hastanenin Yatan Hastaları Üzerinde Bir Çalışma”, Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi, 7, 61-82.
• Çilingir, L. (2014). Ahlak Felsefesine Giriş, Ankara: Elis Yayınları.
• d’Ettorre G. ve Mariarita G. (2015). “Healthcare Work and Organizational Interventions to Prevent Work-Related Stress in Brindisi, Italy”, Safety and Health at Work, 6(1), 35-38.
• Daft, R. L. (2015), Örgüt Kuramlarını ve Tasarımını Anlamak, Ömür, N.T.Özmen, (Çev.), Ankara: Nobel Yayınevi.
• De George, R.T. (2015). “History of Business Ethics”, https://www.scu.edu/ethics/focus-areas/business-ethics/resources/a-history-of-business-ethics/, (Erişim Tarihi: 27 Ağustos 2017).
• Durkheim, E. (1986). Meslek Ahlakı, M. Karasan, (Çev.), İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Eğri, T. ve Sunar, L. (2010). “Türkiye’de İş Ahlakı Çalışmaları: Mevcut Durum ve Yönelimler”, İş Ahlakı Dergisi, 3(5), 41-67.
• Encylopedia of Industrial and Organizational Psychology, Edit by Steven G. Rogelberg, Volume 1, Sage Publications.
• Erdoğan, İ. (2015). “Divânu Lügati’t-Türk’te Bulunan Ahlaâkî Terimler”, A. Ünal (Ed.), Geçmişten Geleceğe Ahlak (Uluslararası Katılımlı Sempozyum), içinde (397-415), 13-14 Mayıs, Bartın.
• Erkal, M.E., Baloğlu, B. ve Baloğlu, F. (1997). Ansiklopedik Sosyoloji Sözlüğü, İstanbul: Der Yayınları.
• Ertuğrul, F. (2008). “Paydaş Teorisi Ve İşletmelerin Paydaşları İle İlişkilerinin Yönetimi”, Erciyes Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31, 199-223.
• Esmaelzadeh, F. et al. (2017). “Ethical Sensitivity in Nursing Ethical Leadership: A Content Analysis of Iranian Nurses Experiences”, The Open Nursing Journal, 11, 1-13.
• Fairchild, H.P. (1944). Dictionary of Sociology, Maryland: Rowman & Littlefield Publishers, Inc.
• Frankel, M. (1989). “Professional Codes: Why, How, and With What Input?”, Journal of Business Ethics, 8, 109-115.
• Freeman, R.E. ve Stewart, L. (2006). Developing Ethical Leadership, A Bridge Paper of Business Roundtable Institute for Corporate Ethics.
• Gildenhuys, J.S.H. (2004). Ethics and Professionalism: The Battle Against Public Corruption, Stellenbosch, South Africa: African Sun Media.
• Gül, H. ve Gökçe, H. (2008). “Örgütsel Etik ve Bileşenleri”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(1), 377-389.
• Güler, H. vd. (2014). “Yönetici Performansı Ölçüm Modeli ve Uygulama Başarısı”, Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi, 8, 1-25.
• Güngör, E. (2008). Ahlâk Psikolojisi ve Sosyal Ahlâk, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Harrison, S.R. (1995). “The Most Natural Thing To Do”, Management Accounting, Volume 76(9), 22–26.
• Hill, R. and Petty, G.C. (1995). “A New Look at Selected Employability Skills: A Factor Analysis of Occupational Work Ethic”, Journal of Vocational Educational Research, 20(4), 59-73.
• Hirschfeld, R. ve Field, H. (2000), “Work Centrality and Work Alienation: Distinction Aspects of General Commitment to Work”, Journal of Organizational Behavior, 32(7), 789-800.
• http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.657.pdf, (Erişim Tarihi: 17 Kasım 2017).
• Jubb, P.B. (1999). Whsteblowing: A restrictive Definition and Interpretation, Journal of Business Ethics, 21, 77-94.
• Khuong, M.N. ve Thai, H.Q. (2016). “The Effects of Organizational Justice and Ethical Leadership on Employee Performance in Binh Duong’s Industrial Parks”, Vietnam, Journal of Economics, Business and Management, 4(4), 327-333.
• Kılınç, İ. ve Ağraş, S. (2001). İş Etiği, İçinde: Örgütsel Davranışta Güncel Konular, s. 65-77, Bursa: Ekin Yayınevi.
• Kizer, K.W. (2001). Establishing Health Care Performance Standards in an Era of Consumerism, Journal of the American Medical Association, 286(10), 1213–1217.
• Knouse, S.B. ve Giacalone, R.A. (1992), “Ethical Decision-making in Business: Behavioral Issues and Concerns”, Journal of Business Ethics,11, 369–377.
• Korkmaz, M. (2012). “Kurumsal Etik Ve Türkiye Posta İşletmeleri Kurumsal Örneği”, Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(4), 370-379.
• Kunde, J. (2002). Şirket Dini: Kişilikle ve Şirket Ruhuyla Güçlü Bir Şirket Kurmak, N. Ulusay ve N. Eruysal, (Çev.), İstanbul: MediaCat Kitapları.
• Lewis, P.V. (1985). “Defining ‘Business Ethics’: Like Nailing Jello to a Wall”, Journal of Business Ethics, 4, 377-383.
• Maclagan, P. (2007). “Hierarchical Control Or İndividuals’ Moral Autonomy? Addressing a Fundamental Tension in The Management of Business Ethics”, Business Ethics: A European Review, 16(1), 48-61.
• McGovern, C. (2016). “Medical Ethics: Principles of Medical Ethics, Encyclopedia of Forensic and Legal Medicine”, 3, 330-334.
• Meffert, J.J. (2009). “Ethics? Morals? Values?”, Clinics in Dermatology, 27, 327–330.
• Nayır, D.Z. (2012). Kurumsal Etik ve Whistleblowing, İstanbul: Pozitif Yayınları.
• Nuttal, J. (2011). Ahlâk Üzerine Tartışmalar: Etiğe Giriş, A. Yılmaz, (Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Özeren, E. (2015). Allah-Ahlâk-İnsan, Ankara: DNT Ortadoğu Yayıncılık.
• Özgener, Ş. (2016). İş Ahlakının Temelleri: Yönetsel Bir Yaklaşım, Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Özkalp, E. ve Kırel, Ç. (2004). Örgütsel Davranış, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Özturan, H. (2011). “Etik ile Ahlâk Arasında: Türkçe Ahlâk Felsefesi Literatürüne Dair Etik Kavramı Kullanımı Üzerinden Bir Değerlendirme”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 9(17), 169-202.
• Özturan, H. (2015). “İnsanın Kendini Gerçekleştirmesi Olarak Ahlak”, Ö.Türker (Ed.), Ahlakın Temeli, içinde (89-105), Ankara: Nobel Kitabevi.
• Patthoff, D. ve Ozar, D. (2010). “The Names on the Door: Organizational Ethics in Practice”, AGD IMPACT, 18-21.
• Poyraz, H. (1996). Dil ve Ahlak, Ankara: Vadi Yayınları.
• Pryor, G. ve Davies, R. (1989). A Comparison of Conceptualizations of Work Centrality, Journal of Organizational Behavior,10, 283-289.
• Puiu, S. (2015). “Ethics Management in Public Sector–Background and Tools”, Procedia Economics and Finance, 23, 604 – 607.
• Renz, D.O. ve William B. E. (1996). “Organizations, Ethics, and Health Care: Building an Ethics Infrastructure for a New Era”, Bioethics Forum, 29-39.
• Robbins, S.P. and Judge, T.A. (2015). Örgütsel Davranış, 14. Basım, İ. Erdem (Çev.), Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Sert, A. vd. (2014). “The Effects of Organizational Justice and Ethical Climate on Perceived Work Related Stress”, Procedia-Social and Behavioral Sciences, 150, 1187 -1198.
• Seyyar, A. (2007). İnsan ve Toplum Bilimleri Terimleri Ansiklopedik Sosyal Bilimler Sözlüğü, İstanbul: Değişim Yayınları.
• Smith, D. ve Drudy, L. (2008). “Corporate Culture and Organisation Ethics”, G.Flynn (Ed.), Leadership and Business Ethics, in, Springer Science +Business Media B.V.
• Sökmen, A. (2016). Meslek Etiği (Örgütsel ve Yönetsel Etik Kurumsal Sosyal Sorumluluk), Ankara: Detay Yayıncılık.
• Taylan, S. ve Arslan, S. (2017). “Hastane Öncesi Alanda ve Hastane Acil Servislerinde Çalışan Sağlık Ekibinin Etik Duyarlılıklarının Belirlenmesi”, Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(2), 100-112.
• Tenbrunsel, A.E. ve D. Chugh, (2015). “Behavioral Ethics: a Story of Increased Breadth and Depth, Current Opinion in Psychology”, 6, 2005-2010.
• Tengilimoğlu, D., Işık O. ve Akbolat M., (2011). Sağlık İşletmeleri Yönetimi, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Tınaz, P. (2009). Çalışma Yaşamından Örnek Olaylar, İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
• Tınaz, Z.D. (2011). İş Ahlâkı ve Tokat Orta Öğretim Kurumlarında Görev Yapan İdareci Ve Öğretmenlerin Meslek Ahlâkına İlişkin Algılarına Yönelik Bir Uygulama, T.C. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Tokat.
• Tietze, A. (2016). Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugati, Birinci Cilt, , Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi.
• Toor, S. ve George, O., (2009). “Ethical Leadership: Examining the Relationships with Full Range Leadership Model”, Employee Outcomes, and Organizational Culture, Journal of Business Ethics, 90, 533–547.
• Tosun, H. (2016). “Sağlık Uygulamalarında Etik Değerler”, F.A.Ay (Ed.), Sağlık Uygulamalarında Temel Kavramlar ve Beceriler, içinde (74-86), Ankara: Nobel Tıp Kitabevleri.
• Türker, D. ve C. Altuntaş, (2014). “Analysis of Unethical Behaviors in Social Networks: An Application in the Medical Sector”, Procedia-Social and Behavioral Sciences, 150, 1177-1186.
• Türker, Ö. (2017). Ahlak ve Müeyyide-Ahlakın Anlamı ve Sınırı Üzerine Konuşmalar, Ö.Türker (Ed.), Ankara: Nobel Yayınları.
• Usta, A. (2012). “Kamu Örgütlerinde Meslek Etiği ve Çalışma Ahlakı Üzerinde Bir Değerlendirme”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(1), 403-421.
• Ülgen, H. ve Mirze, S.K. (2007). İşletmelerde Stratejik Yönetim, İstanbul: Arıkan Yayıncılık.
• Weber, M. (1999). Kapitalizmin Ruhu ve Protestan Ahlakı, Z.Gürata (Çev), Ankara: Ayraç Yayınları.
• WHO, World Health Organization, http://www.who.int/hospitals/en/, (Erişim Tarihi: 7 Eylül 2017).
• Yüce, A. (2007). Yöneticiler Açısından Ahlâk Olgusu: Kavramsal Bir İrdeleme, Bilim Eğitim ve Düşünce Dergisi, 7(1).
• Zoubul, C.S. (2014). Health Care Institutional Ethics: Broader Than Clinical Ethisc (Editors Eileen E. Morrison and Beth Furlong), Health Care Ethics Critical Issues the 21st Century, Jones&Barltett Learning.