UNRECORDED ECONOMY IN THE HEALTH SECTOR

Yıl 2020, Cilt: 11 Sayı: 28, 931 - 945, 30.09.2020

Aslı Metin , Ramazan Erdem

https://doi.org/10.21076/vizyoner.692385

Öz

The relationship between the health system, which is tried to be developed with the cooperation of public and private sectors, with the science of economy, and the hidden sides of this relationship are the starting point of the study. In the study, the relationship between unrecorded economic activities that have had a specific field in economics and the field of health is investigated. It is a problem that needs to be emphasized and investigated in order for health, which has become a basic area since the existence of mankind, to become a commodity that can be used for individual interests and profits. For this reason, the place of the unrecorded economy in the health sector should be known and precautions should be taken for this process. Firstly, within the scope of the study, a literature review about unrecorded economy is presented. In the literature review, it is tried to examine the relationship between health and unrecorded economy together with its causes and effects. In this context, unrecorded economic behaviours in the health sector emerged due to some reasons such as asymmetric information, revenue generation expectations, market structure, lack of macroeconomic policies, low moral standards, cultural structure and high number of stakeholders. The effects of the unrecorded economy in the health sector are examined under two headings, namely the effects on the system and the stakeholders, and positive and negative effects are tried to be discussed under each heading. As a result; in the study, which examines the theoretical infrastructure of the causes of the unrecorded economy and the effects of the process in the health sector, a perspective on the field is tried to be presented.

Anahtar Kelimeler

Economy, Unrecorded Economy, Health, Health System

SAĞLIK SEKTÖRÜNDE KAYIT DIŞI EKONOMİ

Öz

Kamu ve özel sektörün iş birliği ile kalkındırılmaya çalışılan sağlık sisteminin, ekonomi bilimi ile olan ilişkisi, bu ilişkinin gizli kalmış tarafları çalışmanın çıkış noktasıdır. Bu çalışmada ekonomi biliminde kendine has bir alan kazanmış kayıt dışı ekonomik faaliyetlerin sağlık alanıyla ilişkisi incelenmiştir. İnsanoğlunun varoluşundan günümüze kadar temel bir alan haline gelen sağlığın bireysel çıkarlar ve kâr için kullanılabilir bir meta haline gelmesi üzerinde durulması ve araştırılması gereken bir süreçtir. Bu nedenle sağlıkta kayıt dışı ekonominin sağlık sektöründeki yeri bilinmeli ve bu sürece yönelik önemler alınabilmelidir. Bu çalışma kapsamında öncelikle kayıt dışı ekonomiye dair genel bir literatür sunulmuştur. Literatür bilgisi içerisinde sağlık ve kayıt dışı ekonomi arasındaki ilişki, nedenleri ve etkileri ile birlikte incelenmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda sağlık sektöründe kayıt dışı ekonomik davranışların asimetrik bilgi, gelir elde etme beklentisi, piyasa yapısı, makro ekonomik politikaların eksikliği, düşük ahlaki standartlar, kültürel yapı ve paydaş sayısının fazlalığı gibi nedenlerle ortaya çıktığı görülmüştür. Kayıt dışı ekonominin sağlık sektöründeki etkileri ise sistem üzerindeki ve paydaşlar üzerindeki etkiler olmak üzere iki başlıkta incelenmiş, her başlık altında olumlu ve olumsuz etkiler tartışılmaya çalışılmıştır. Sonuç olarak; sağlık sektöründe kayıt dışı ekonomiyi ortaya çıkaran nedenlerin ve sürecin etkilerinin teorik alt yapısının incelendiği bu çalışmada alana dair bir bakış açısı sunulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ekonomi, Kayıt Dışı Ekonomi, Sağlık, Sağlık Sİstemi

Kaynakça

• Adam, M. C. ve Ginsburgh, V. (1985). The effects of irregular markets on macroeconomıc policy. European Economic Review, 29,15–33.
• Avcı, M. ve Teyyare, E. (2012). Sağlık Sektöründe yolsuzluk: Teorik bir değerlendirme. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(2), 199–221.
• Aydemir, Ş. (1995). Türkiye’de kayıt dışı ekonomi, (vergisel ağırlıklı uzlaşma önerisi). İstanbul: Maliye Hesap Uzmanları Derneği Yayını.
• Aydıner Avşar, N. ve Alvan Bozdereli, A. (2012). Türkiye’de kayıt dışı ekonomi ve vergi sisteminin rolü. Ankara Sanayi Odası Yayın Organı, Kasım-Aralık, 54–65.
• Bağdınlı, İ. H. (2016). Vergi yükü ve vergi rekabeti. KPMG Sorumlu Vergicilik, 119-128.
• Barthelemy, P. (1988). The macroeconomic estimates of the hidden economy: A critical analysis. Review of Income and Wealth, 34(2), 183–208.
• Baykal, C. M. (2008). Hukuk-ekonomi ilişkisi ve ekonomi hukuku üzerine. Ankara Barosu Dergisi, 66(4),76–87.
• Belli, P., Gotsadze, G. ve Shahriari, H. (2004). Out-of-pocket and informal payments in health sector: evidence from georgia. Health Policy, 70(1), 109–123.
• Bićanić, I. ve Ott, K. (1997). The unofficial economy in croatia: Causes, size and consequences. Occasional Paper Series, (3), 1–45.
• Blackburn, K., Bose, N. ve Capasso, S. (2012). Tax evasion, the underground economy and financial development. Journal of Economic Behavior and Organization, 83(2), 243–253.
• Bozkurt, C. (2014). Kayıt dışı ekonominin bir değerlendirmesi ve Türkiye. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 13(1), 41–58.
• Bruno, S. ve Schneider, F. (2000). Informal and underground economy. Elsevier Science Publishing Company, 1–16.
• Bulut, M. (2015). Ahlak ve ikti̇sat. Adam Akademi, 5(2), 105–123.
• Büyüktanır, B. G. Ö., Birinci, G. ve Ömürgönülşen, U. (2012). Trips sözleşmesi ve ilaç firmalarının sağlık hakkına ilişkin etik sorumlulukları. H.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 30(2), 1-26.
• Cagan, P. (1958). The demand for currency relative to the total money supply. Journal of Political Economy, 66(4), 303–328.
• Camuz Berber, İ. (2018). Sağlık hizmeti kullanıcılarının informal ödeme yapma nedenleri ve informal ödemelere yönelik tutumları: İzmir İli Örneği, Yüksek Lisans Tezi, İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Canzoneri, M. B. ve Rogers, C. A. (1990). Is the European Community an optimal currency area? Optimal taxation versus the cost of multiple currencies, American Economic Association, 80(3), 419–433.
• Carter, M. (1984). Issues in the hidden economy - a survey. Economic Record, 60(170), 209–221.
• Choi J. P. ve Thum M. (2002). Corruption and the shadow economy, Cesifo Working Paper Series, 633, 1–27.
• Colombo, E., Onnis, L. ve Tirelli, P. (2011). The shadow side of financial crises. Mimeo
• Çolak, M. (2012). Kayıt dışı ekonomi ile mücadelede hukuki düzenleme politikası. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Dağdelen, A. (2013). Siyasal yozlaşma olgusu ve siyasetin finansmanı arasındaki ilişkiye genel bir bakış. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 291.
• Delcheva, E., Balabanova, D. ve McKee, M. (1997). Under-the-counter payments for health care: evidence from Bulgaria. Health Policy, 42(2), 89-100.
• Dilnot, A. ve Morris, C. N. (1981). What we know about black economy? Fiscal Studies, 2(1), 8–73.
• Doğan, M. (2011). Türkiye’de uygulanan nüfus politikalarına genel bakış. Marmara Coğrafya Dergisi̇, (23), 293–307.
• Ensor, T. (2004). Informal payments for health care in transition economies. Social Science and Medicine, 58(2), 237–246.
• Erdinç, Z. (2016). The reasons of underground economy, its results, methods and the Turkish case. 11th International Conference of ASECU, 3(1), 210–220.
• Feige, E. L. (1979). How big is the irregular economy? Taylor & Francis Group, 22(5), 5–13.
• Feige, E. L. (1989). The underground economies. tax evasion and ınformation distortion. Cambridge: Cambridge University ress.
• Fleming, M., Roman, J. ve Farrell, G. (2000). The shadow economy. Journal of International Affair, 53(2), 387-409.
• Folland, S., Goodman, A. C. ve Stano, M. (2013). The economics of health and health care. (Seventh ed). New Jersey: Pearson Education.
• Frey, B. S. ve Weck, H. (1983). Estimating the shadow economy: A’ naive’ approach. Oxford Journals, 35(1), 23–44.
• Friedman, M. (1961). The lag in effect of monetary policy. Journal of Political Economy, 69(5), 447–466.
• Gaal, P. ve McKee, M. (2004). Informal payment for health care and the theory of “INXIT.” International Journal of Health Planning and Management, 19(2), 163–178.
• Gaerter, W. ve Wenig, A. (1985). The economics of the shadow economy. proceeding of the ınternational conference on the economics of the shadow economy. Univesity of Bielefeld. West Germany, October 10-14, 1983, Springer Verlang, Berlin.
• Gaynor, M. ve Voigt, W. B. (1999). Antitrust and competition in health care markets. The Handbook of Health Economics, (Third impression).
• Gönnetlioğlu, H. (2010). Kayıt dışı ekonomi: nedenleri, boyutları ve Türkiye örneği. Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Gutmann, P. M. (1977). The subterranean economy. CFA Institute, 33(6), 26-34.
• Hussmann, K. (2011). Addressing corruption in the health sector Securing equitable access to health care for everyone. U4 Issue, Erişim adresi: https://www.cmi.no/publications/3934-addressing-corruption-in-the-health-sector, (25 Ekim 2019).
• Işık, N. ve Acar, M. (2003). Kayıt dışı ekonomi: Ölçme yöntemleri, boyutları, yarar ve zararları üzerine bir değerlendirme. Erciyes Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(1), 117–136.
• Jaen, M. ve Paravisini, D. (2001). Wages, capture and penalities in venezuela. R. di tella ve W. Savedoff (Ed), Diagnosis corruption: Fraud in latin , Washington, DC: Inter-American Development Bank, 57–94.
• Jesus Freire-Seren, M. ve Marti, J. (2013). Tax avoidance, human capital accumulation and economic growth. Economic Modelling, 30(December), 22-29
• Katrechka, A. (2014). The effect of the shadow economy on social development. Master’s Thesis. University of Gothenburg.
• Keskin, N. (2018). Vergiye yönelik mükellef tutum ve tepkileri. Meriç Uluslararası Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Dergisi, 2(3), 60–75.
• Kildiş, Y. (2005). Kayıt dışı ekonomi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. İzmir.
• Klitgaard, R., Maclean- Abaro, R. ve d Parris, H. L. (2000). Corrupt cities a pratical guide to cure and prevention. Washington, D.C. U.S.A: World Bank İnstitute.
• Knack, S. ve Keefer, P. (1997). Does social capital have an economic payoff? A cross-country ınvestigation. The Quarterly Journal of Economics, 112(4), 1251-1288.
• Kurtulmuş, S. (1998). Sağlık Ekonomisi ve Hastane Yönetimi. İstanbul: Değişim Yayınevi.
• Lewis, M. (2006). Governance and corruption in public health care systems.center for global development, Working Paper, (78).
• Mæstad, O. ve Mwisongo, A. (2011). Informal payments and the quality of health care: Mechanisms revealed by Tanzanian health workers. Health Policy, 99, 107–115.
• Mazhar, U. ve Méon, P. G. (2016). Taxing the unobservable: The impact of the shadow economy on inflation and taxation. World Development, 20, 89-103.
• Murpy, R. (2012). Closing the european tax gap. a report for group of the progressive alliance of socialists & democrats in the European Parliament. UK: Tax Research.
• Muthuri Kirigia, J. ve Diarra-Nama, A. J. (2008). Can countries of the WHO african region wean themselves off donor funding for health?. Bulletin of the World Health Organization. 86(11), 889-895.
• Nekoeimoghadam, M., Esfandiari, A., Ramezani, F. ve Amiresmaili, M. (2013). Informal payments in healthcare: A case study of kerman province in ıran. International Journal of Health Policy and Management, 1(2), 157–162.
• Nikopour, H., Habibullah, M. S. ve Schneider, F. (2008). The shadow economy kuznets’s curve panel data analysis. Munich Personal RePEc Archive, (12956).
• Oviedo, A. M., Thomas, M. R. ve Karakurum-Özdemir, K. (2009). Economic informality: Causes, costs, and policies-a literature survey. The World Bank.
• Öğünç, F. ve Yılmaz, G. (2000). Estimating the underground economy in Turkey the central bank of the republic of Turkey. Discussion Paper, 1-29.
• Önder, İ. (2001). Kayıtdışı ekonomi ve vergileme. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 24(23-24), 241–254.
• Porter, R. D., Bayer, A. S. ve Monetary, A. (1984). A monetary perspective on underground economic activity in the united states. Federal Reserve Bulletin, 1, 177–190.
• Portes, A., Castells, M. ve Benton, L. A. (1989). The informal economy: Studies in advanced and less developed countries. Baltimore and London: The Johns Hopkins University Press.
• Pyle, D. (1989). Tax evasion and the black economy. New York: St. Martin’s Press, Inc.
• Sarılı, M. A. (2002). Türkiye’de kayıt dışı ekonominin boyutları, nedenleri, etkileri ve alınması gereken tedbirler. Bankacılar Dergisi, 41, 32–50.
• Savedoff, W. D. ve Hussmann, K. (2006). Why are health systems prone to corruption?. Global Corruption Report 2006, (May), 3–24.
• Schneider, F. ve Neck, R. (1993). The development of the shadow economy under changing tax systems and structures: some theoretical and empirical results for austria. FinanzArchiv/Public Finance Analysis, 50(3), 344-369.
• Schneider, F., Hofreither, M.F. ve Neck, R. (1989). The consequences of a changing shadow economy for the official economy: Some empirical results for Austria, Boes, D. ve Felderer, B. (Ed.), The political economy of progressive taxation içinde (181-211), Heidelberg: Springer Publishing Company, 181-211
• Segato, L., Pianna, A., Del Monte, D., Sardella, F., Menniini, F. S. ve Gitto, L. (2013). Corruptıon and waste ın the health system, İtalia.
• Smith, S. (1986), Britain’s shadow economy, Oxford University Press, Great Britain.
• Sommersguter-Reichmann, M., Wild, C., Stepan, A., Reichman, G. ve Fried, A. (2018). Individual and institutional corruption in European and us healthcare: Overview and link of various corruption typologies. Applied Health Economics and Health Policy, 16(3), 289-302.
• Startien, G. ve Trimonis, K. (2010). Causes and consequences of non–observed economy. Economıcs and Management, 15, 275–280.
• Stringhini, S., Thomas, S., Bidwell, P., Mtui, T. ve Mwisongo, A. (2009). Human Resources for Health Understanding informal payments in health care : motivation of health workers in Tanzania. Human Resources Health, 9, 1–9.
• Sugözü, İ. H. (2010). Kayıt dışı ekonomi ve Türkiye. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Tanzi, V. (1980). The underground economy in the united states: estimates and implications. Banca Nazionale Del Lavoro, 13, 427–453.
• Tanzi, V. (1983). The underground economy causes and consequences of this global phenomenon. Finance& Development, 20(4),10–14.
• Taşkın, Y. (2010). Vergi aflarının hukuki niteliği ve gerekçeleri. Sosyal Bilimler Dergisi, (2), 122–128.
• Tatar M., Özgen H., Belli, P. ve Berman. P. (2007). “Informal payments in the health sector: a case study from turkey”, Health Affairs. 26(4), 1029-1039
• Tengilimoğlu, D., Güzel, A., Toygar, A., Akinci, F. ve Dziegielewski, S. F. (2015). Informal payments in health systems: Purpose and occurrences in Turkey. Journal of Social Service Research, 41(5), 1-13.
• Tomini, S., Groot, W. ve Pavlova, M. (2012). Paying informally in the albanian health care sector: a two-tiered stochastic frontier model. The European Journal Of Health Economics, 13(6), 777-788.
• Tylecote, A. (1981). The causes of the present ınflatıon. London: The Macmıllan Press Ltd.
• Uslu, E. (2007). Kayıt dışı ekonomi ve mücadele yöntemleri. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Xuereb, A. (2015). Tax avoidance or tax evasion? tax avoidance or tax evasion? the difference between tax avoidance and tax evasion is the thickness of a prison wall. Symposıa Melıtensıa, 10, 217–229.
• Yeşilkaya, M. (2018). Özgeci Davranış Olgusuna İlişkin Epistemolojik Sorunlar Üzerine Bir İnceleme: Siyah, Beyaz ve Gri. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(4), 469-489.
• Yıldırım, M. (2007). Kara paranın kayıt dışı ekonomi içindeki yeri ve kara para aklamanın ekonomiye getirdiği tehlikeler. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(3), 158–177.