Algılan Örgütsel Dışlanmanın Çalışan Sesliliğine ve İş Akış Deneyimine Etkisi

Yıl 2022, Cilt: 13 Sayı: 36, 1318 - 1332, 20.11.2022

Nuri Karaca Ali Aksoy

https://doi.org/10.21076/vizyoner.1084077

Öz

Globalleşen rekabet ortamı örgütlerin rekabet gücünde sahip oldukları insan sermayesinin belirleyici bir faktör haline gelmesine neden olmuştur. Örgüt içerisindeki çeşitli sosyal ilişkiler bu sermayeyi olumlu veya olumsuz olarak etkileyebilmektedir. Çalışanların bulundukları örgütte diğerleri tarafından yok sayılması, görmezden gelinmesi, değersiz hissettirilmesi; yaptıkları işten zevk alamamalarına, örgüt için yararlı, yenilikçi fikir ve görüşleri dile getirmemelerine neden olabilmektedir. Buradan hareketle çalışmamız örgütsel dışlanmanın, çalışan sesliliğine ve iş akış deneyimine etkisini konu almıştır. Literatür taramasının yapıldığı dönemde örgütsel dışlanmasının çalışan sesliliğine etkisi yabancı yazında araştırılmışken, yerli yazında herhangi bir çalışmaya rastlanılmamıştır. Örgütsel dışlanmanın iş akış deneyimine etkisini konu alan bir çalışmaya ise hem yerli hem de yabancı yazında rastlanılmamıştır. Bu açıdan çalışmanın keşifsel ve öncül bir özellik taşıdığı düşünülmektedir. Araştırmanın evreni olarak cam sektöründe faaliyet gösteren bir firmanın mavi yakalı 200 çalışanı seçilmiştir. Araştırma sonuçları, algılanan örgütsel dışlanmanın, çalışan sesliliğini ve iş akış deneyimini negatif yönde etkilediğini göstermektedir. Aynı zamanda örgütsel dışlanmanın, iş akış deneyiminin işten zevk alma boyutunu negatif yönde etkilediği de tespit edilmiştir. Diğer taraftan algılanan örgütsel dışlanma ile iş akış deneyiminin kendini işine verme ve içsel motivasyon boyutları arasında anlamlı bir ilişki tespit edilememiştir.

Anahtar Kelimeler

Örgütsel Dışlanma, Çalışan Sesliliği, İş Akış Deneyimi

The Effect of Perceived Organizational Exclusion on Employee Voice and Workflow Experience

Öz

The globalizing competitive environment has caused the human capital of organizations to become a determining factor in their competitiveness. Various social relations within the organization can affect this human capital positively or negatively. Employees are ignored and made to feel worthless by others in the organization they are in. It can cause them not to enjoy their work and not to express useful and innovative ideas and opinions for the organization they are working. From this point of view, the study is about to organizational exclusion which has effects on employee voice and workflow experience. At the time of the literature review, the effect of organizational exclusion on employee voice is investigated in foreign literature, but no study can be found in domestic literature. A study on the effect of organizational exclusion on the workflow experience cannot been found in both domestic and foreign literature. In this respect, it is thought that the work has an exploratory and precursor feature. As the universe of research, 200 blue-collar employees of a company who are operating in the glass industry are selected. The results of the research reveal that organizational exclusion negatively effects on employee voice and workflow experience. At the same time, it is determined that organizational exclusion negatively affects the workflow experience and job enjoyment. On the other hand, no significant relationship is found between organizational exclusion and workflow experience, dedication to work and creating intrinsic motivation.

Anahtar Kelimeler

Organizational Exclusion, Employee Voice, Workflow Experience

Kaynakça

• Abaslı, K. ve Özdemir, M. (2019). Örgütsel dışlanma ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlilik ve güvenirlilik çalışması. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1), 265-282. https://doi.org/10.26468/trakyasobed.481620
• Abdulgalimov, D., Kirkham, R., Nicholson, J., Vlachokyriakos, V., Briggs, P. ve Olivier, P. (2020, April). Designing for employee voice. In proceedings of the 2020 chı conference on human factors in computing systems. https://dl.acm.org/doi/pdf/10.1145/3313831.3376284
• Akçakanat, T., Erhan, T. ve Uzunbacak, H. H. (2019). Meslek aşkının iş tatmini üzerine etkisi: akış deneyiminin aracı rolü. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(1), 80-95.
• Akgemci, T., Kalfaoğlu, S. ve Erkunt, N. (2019). Hizmetkâr liderlik davranışlarının çalışan sesliliğine etkisini belirlemeye yönelik bir araştırma. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 9(2), 757-771.
• Alfayad, Z. ve Arif, L. S. M. (2017). Employee voice and job satisfaction: An application of herzberg two-factor theory. International Review of Management and Marketing, 7(1), 150-156.
• Ali, M., Usman, M., Pham, N. T., Agyemang-Mintah, P. ve Akhtar, N. (2020). Being ignored at work: Understanding how and when spiritual leadership curbs workplace ostracism in the hospitality industry. International Journal of Hospitality Management, 91, 1-11. https://doi.org/10.1016/j.ijhm.2020.102696
• Asakawa, K. (2004). Flow experience and autotelic personality in Japanese college students: How do they experience challenges in daily life?. Journal of Happiness studies, 5(2), 123-154. https://doi.org/10.1023/B:JOHS.0000035915.97836.89
• Asakawa, K. (2010). Flow experience, culture, and well-being: How do autotelic Japanese college students feel, behave, and think in their daily lives?. Journal of Happiness Studies, 11(2), 205-223. https://doi.org/10.1007/s10902-008-9132-3
• Aubé, C., Brunelle, E. ve Rousseau, V. (2014). Flow experience and team performance: The role of team goal commitment and information exchange. Motivation and Emotion, 38(1), 120-130. https://doi.org/10.1007/s11031-013-9365-2
• Baker, A. B. (2005). Flow among music teachers and their students: The crossover of peak experiences. Journal of Vocational Behavior, 66(1), 26-44. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2003.11.001
• Babadağ, M. ve Dalgın, T. (2020). Yaratıcı Örgüt ikliminin çalışan sesliliği üzerindeki etkisinde duygusal zekânın destekleyici rolü. Alanya Akademik Bakış, 4(3), 1057-1081. https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.670259
• Bedi, A. (2021). No herd for black sheep: A meta‐analytic review of the predictors and outcomes of workplace ostracism. Applied Psychology, 70(2), 861-904. https://doi.org/10.1111/apps.12238
• Bektaş, M. (2021). Gayri resmi yönetici ziyaretlerinin çalışan sesliliğine etkisi. Alanya Akademik Bakış, 5(1), 487-500. https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.694510
• Choi, Y. (2020). A study of the influence of workplace ostracism on employees' performance: moderating effect of perceived organizational support. European Journal of Management and Business Economics, 29(3), 333-345. https://doi.org/10.1108/EJMBE-09-2019-0159
• Chou, H-H., Fang, S-C. ve Yeh, T-K. (2019). The effects of facades of conformity on employee voice and job satisfaction. Management Decision 58 (3), 495–509. https://doi.org/10.1108/MD-04-2019-0492
• Chung, Y. W. (2015). The mediating effects of organizational conflict on the relationships between workplace ostracism with in-role behavior and organizational citizenship behavior. International Journal of Conflict Management, 26(4), 366-385. https://doi.org/10.1108/IJCMA-01-2014-0001
• Chung, Y. W. ve Yang, J. Y. (2017). The mediating effects of organization-based self-esteem for the relationship between workplace ostracism and workplace behaviors. Baltic Journal of Management, 12 (2), 255–270. https://doi.org/10.1108/BJM-06-2016-0130
• Csikszentmihalyi, M., (1990). Flow: The psychology of optimal experience (1990). New York: Harper ve Row.
• Çelik, C. ve Koşar, A. (2015). Örgüt kültürü ve işyerinde dışlanma arasındaki ilişki. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(2), 47-62.
• Çetin, Ş. ve Çakmakçı, C. (2012). Çalışan sesliliği ölçeğini Türkçeye uyarlama çalışması. Kara Harp Okulu Bilim Dergisi, 22(2), 1-20.
• Dyne, L. V., Ang, S. ve Botero, I. C. (2003). Conceptualizing employee silence and employee voice as multidimensional constructs. Journal of Management Studies, 40(6), 1359-1392. https://doi.org/10.1111/1467-6486.00384
• Erceylan, N., Öztürk, M., Uludağ, K., Uzunbacak, H. H. ve Akçakanat, T. (2021). İçsel motivasyon ve öznel iyi oluş arasındaki ilişki: İş becerikliliği ve akış deneyiminin seri aracılık rolü. Journal of Administrative Sciences/Yonetim Bilimleri Dergisi, 19(40), 413- 435. https://doi.org/10.35408/comuybd.755959
• Erdem, A. T. (2021). Örgütsel etik iklim algısının çalışan sesliliği davranışına etkisinde psikolojik güvenliğin aracı etkisi: Vakıf üniversitelerine yönelik bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 24(1), 57-70. https://doi.org/10.29249/selcuksbmyd.832859
• Erer, Ü. B. (2021). Örgütsel dışlanma algısının işten ayrılma niyetine etkisinde örgütsel bağlılığın aracılık rolü. International Journal of Management Economics ve Business/Uluslararasi Yönetim Iktisat ve Isletme Dergisi, 17(1), 236- 256. https://doi.org/10.17130/ijmeb.776928
• Farndale, E., Van Ruiten, J., Kelliher, C. ve Hope‐Hailey, V. (2011). The influence of perceived employee voice on organizational commitment: An exchange perspective. Human Resource Management, 50(1), 113-129. https://doi.org/10.1002/hrm.20404
• Fatima, A. (2016). Impact of workplace ostracism on counter productive work behaviors: Mediating role of job satisfaction. Abasyn Journal of Social Sciences, 9(2), 388-408.
• Ferris, D. L., Chen, M. ve Lim, S. (2017). Comparing and contrasting workplace ostracism and incivility. Annual Review of Organizational Psychology and Organizational Behavior, 4, 315-338. https://doi.org/10.1146/annurev-orgpsych-032516-113223
• Fidanboy, C. Ö. (2019). Çalışanların pozitif ve negatif duygu durumlarının iş yaşamında akış deneyimine etkileri: Ar-Ge çalışanları üzerine bir inceleme. Journal of Yaşar University, 14, 69-81. https://doi.org/10.19168/jyasar.630649
• Fullagar, C. J. ve Kelloway, E. K. (2009). Flow at work: An experience sampling approach. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 82(3), 595-615. https://doi.org/10.1348/096317908X357903
• Göktaş Kulualp, H. (2016). Çalışan sesliliği ile bazı kişisel ve örgütsel özellikler arasındaki ilişkinin belirlenmesi: Öğretim elemanları üzerine bir araştırma. Ege Akademik Bakış/ Ege Academic Review, 16(4),745-761. https://doi.org/10.21121/eab.2016.482.
• Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri felsefe- yöntem- analiz (5.Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Haldorai, K., Kim, W., Phetvaroon, K. ve Li, J. (2020). Left out of the office" tribe": the influence of workplace ostracism on employee work engagement. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 32(8), 2717-2735. https://doi.org/10.1108/IJCHM-04-2020-0285
• Huertas-Valdivia, I., Braojos, J. ve Lloréns-Montes, F.J. (2019). Counteracting workplace ostracism in hospitality with psychological empowerment. International Journal of Hospitality Management, 76, 240-251. https://doi.org/10.1016/j.ijhm.2018.05.013
• Karabey, C. N. ve Alioğulları, Z. D. (2020). Etik liderlik, politik beceri ve güç mesafesi yöneliminin çalışan sesliliğine etkisi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(Özel Sayı), 37-56.
• Karasakal, S. (2020). Akış deneyiminin memnuniyet üzerine etkisi: Tatil deneyimi üzerine inceleme. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 31(1), 63-73. https://doi.org/10.17123/atad.713575
• Kawalya, C., Munene, J. C., Ntayi, J., Kagaari, J., Mafabi, S. ve Kasekende, F. (2019). Psychological capital and happiness at the workplace: The mediating role of flow experience. Cogent Business & Management, 6(1), 1685060. https://doi.org/10.1080/23311975.2019.1685060
• Kerse, G., Koçak, D. ve Özdemir, Ş. (2020). Mütevazı liderlik ölçeğinin Türkçe uyarlaması ve mütevazı liderliğin seslilik davranışına etkisi: Kuşak farklılığının düzenleyici rolü. İşletme Araştırmaları Dergisi, 12(2), 1769-1787.
• Kim, M., Knutson, B. J. ve Choi, L. (2016). The effects of employee voice and delight on job satisfaction and behaviors: Comparison between employee generations. Journal of Hospitality Marketing & Management, 25(5), 563-588. https://doi.org/10.1080/19368623.2015.1067665
• Kim, M. ve Thapa, B. (2018). Perceived value and flow experience: Application in a nature-based tourism context. Journal of Destination Marketing & Management, 8, 373-384. https://doi.org/10.1016/j.jdmm.2017.08.002
• Koçak, D. (2019). Dönüştürücü liderlik ile çalışan sesliliği arasındaki ilişkide işe yabancılaşmanın aracı etkisi: Bankacılık sektöründe bir araştırma. 3rd ınternational management and social sciences conference, 2-4 Kasım, İstanbul, Türkiye, 138-148.
• Lavelle, J., Gunnigle, P. ve McDonnell, A. (2010). Patterning employee voice in multinational companies. Human Relations, 63(3), 395-418. https://doi.org/10.1177/0018726709348935
• Lee, E. (2005). The relationship of motivation and flow experience to academic procrastination in university students. The Journal of Genetic Psychology, 166(1), 5-15. https://doi.org/10.3200/GNTP.166.1.5-15
• Leung, A. S., Wu, L. Z., Chen, Y. Y. ve Young, M. N. (2011). The impact of workplace ostracism in service organizations. International Journal of Hospitality Management, 30(4), 836-844. https://doi.org/10.1016/j.ijhm.2011.01.004
• Mavi D., Ayyıldız, P., Topaloğlu, H. ve Özdemir, M. (2021). İş akışı envanterinin Türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 11(3), 1141-1154.
• Mlika, M., Khelil, M. B. ve Salem, N. H. (2017). Organizational ostracism: A potential framework in order to deal with it. Safety and Health at Work, 8(4), 398-401. https://doi.org/10.1016/j.shaw.2017.03.001
• Morrison, E. W. (2014). Employee voice and silence. Annu. Rev. Organ. Psychol. Organ. Behav., 1(1), 173-197. https://doi.org/10.1146/annurev-orgpsych-031413-091328
• Mowbray, P. K., Wilkinson, A. ve Tse, H. H. (2015). An integrative review of employee voice: Identifying a common conceptualization and research agenda. International Journal of Management Reviews, 17(3), 382-400. https://doi.org/10.1111/ijmr.12045
• Osmanoğlu, H., Çağlın, C. ve Kılıç, B. (2021). Proaktif kişiliğin işe tutkunluk üzerindeki etkisinde çalışan sesliliğinin aracılık rolünün belirlenmesi: Gençlik ve spor bakanlığı çalışanları üzerinde bir araştırma. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 17(3), 814-829. https://doi.org/10.17130/ijmeb.832094
• Özbolat, G. ve Şehitoğlu, Y. (2018). Çalışan sesliliği ile iletişim doyumu arasındaki ilişki: Bankacılık sektöründe bir araştırma. Yıldız Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(2), 35-49.
• Özkara, B. Y. ve Özmen, M. (2016). Akış deneyimine ilişkin kavramsal bir model önerisi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 11(3), 71-100. https://doi.org/10.17153/oguiibf.272248
• Öztekin Bayır, Ö. Ö. ve Aydın, A. (2019). Otantik liderliğin psikolojik sermaye, işe kapılma ve okul başarısıyla ilişkisi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(4), 1232-1254. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2019..-631377
• Özyilmaz, B. ve Lale, O. R. A. L. (2019). Paternalist liderlik algısının çalışan sesliliğine etkisi: Gıda sektörü çalışanları üzerine bir araştırma. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26(2), 397-410. https://doi.org/10.18657/yonveek.574425
• Rees, C., Alfes, K. ve Gatenby, M. (2013). Employee voice and engagement: connections and consequences. The International Journal of Human Resource Management, 24(14), 2780-2798. https://doi.org/10.1080/09585192.2013.763843
• Robinson, S. L., O’Reilly, J. ve Wang, W. (2013). Invisible at work: An integrated model of workplace ostracism. Journal of Management, 39(1), 203-231. https://doi.org/10.1177/0149206312466141
• Schüler, J. ve Brunner, S. (2009). The rewarding effect of flow experience on performance in a marathon race. Psychology of Sport and Exercise, 10(1), 168-174. https://doi.org/10.1016/j.psychsport.2008.07.001
• Turgut, T. ve Agun, H. (2016). The relationship between organizational justice and organizational cynicism: The mediating role of psychological capital and employee voice. Journal of Behavior at Work, 1(1), 15-26. https://doi.org/10.25203/idd.276269
• Tutar, H., Ozturk Baspinar, N. ve Guler, S. (2021). Örgütsel dışlanmanın öncülleri ve sonuçları üzerine fenomenolojik bir inceleme. Journal of Qualitative Research in Education, 28, 331-350. https://doi.org/10.14689/enad.28.14
• Türkmenoğlu, M. A. (2020). Dışlanma ve tükenmişlik sarmalında örgüt temelli öz saygı: Hizmet sektöründe bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 11 (Ek), 50-64. https://doi.org/10.21076/vizyoner.763184
• Uysal, H. T. (2019). Örgütsel dışlanmanın çalışanlarda sinizm gelişimine etkisi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 319-326. http://dx.doi.org/10.18506/anemon.418868
• Yarmacı, N. ve Ayyıldız, T. (2020). İşgörenlerin örgütsel dışlanma algılarının örgütsel sessizlik ve olumsuz durumları bildirme eğilimlerine etkisi: Otel işletmeleri örneği. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(3), 2699-2723. https://doi.org/10.26677/TR1010.2020.505
• Yaşin, T. (2019). Kişilik özellikleri ve psikolojik sermayenin akış çerçevesinde çeşitli değişkenlerle olan ilişkisi. Social Sciences, 14(5), 2707-2735. https://doi.org/10.29228/TurkishStudies.36994
• Yoldaş, A., Kılıç, B. ve Karaman, M. (2020). Örgütsel dışlanmanın iş performansı ve işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 23(2), 479-496. https://doi.org/10.29249/selcuksbmyd.683115
• Zhao, H., Xia, Q., He, P., Sheard, G. ve Wan, P. (2016). Workplace ostracism and knowledge hiding in service organizations. International Journal of Hospitality Management, 59, 84-94. https://doi.org/10.1016/j.ijhm.2016.09.009
• Wang, D., Gan, C. ve Wu, C. (2016). LMX and employee voice: A moderatedmediation model of psychological empowerment and role clarity. PersonnelReview, 45(3), 605–615. https://doi.org/10.1108/PR-11-2014-0255
• Williams, K. D. (2007). Ostracism. Annu. Rev. Psychol., 58, 425-452. https://doi.org/10.1146/annurev.psych.58.110405.085641
• Wu, W., Wang, H. ve Lu, L. (2018). Will my own perception be enough? A multilevel investigation of workplace ostracism on employee voice. Chinese Management Studies, 12(1), 202-221. https://doi.org/10.1108/CMS-04-2017-0109