Vatandaşlık Baskısı Ölçeği Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2024, Cilt: 15 Sayı: 41, 312 - 327, 28.02.2024

Yusuf Okur , Tahsin Akçakanat

https://doi.org/10.21076/vizyoner.1265979

Öz

Tek boyut ve sekiz maddeden oluşan Vatandaşlık Baskısı Ölçeği, çalışanların örgüt içerisinde yaşadıkları vatandaşlık baskısının ölçülmesi amacıyla Bolino vd. (2010) tarafından geliştirilmiştir. Bu çalışmayla söz konusu ölçeğin Türkçeye uyarlanması amaçlanmıştır. Çalışma akademik personel örnekleminde gerçekleştirilmiş olup kolayda örnekleme metodu kullanılmıştır. Çalışmanın verileri iki farklı aşamada anket tekniği kullanılarak toplanmıştır. Ölçeğin dil geçerliğinin test tekrar test aşamasında 27 akademik personelden, yapı geçerliğinin test aşamasında ise 404 akademik personelden geri dönüş alınmıştır. Yapılan analizler neticesinde ölçeğin dil ve yapı geçerliğine sahip olduğu tespit edilmiştir. Ölçeğin Türkçe formunun cinsiyete göre ölçüm denkliğine sahip olduğu da görülmüştür. Ayrıca ölçeğin iş tatmini ölçeği, işten ayrılma niyeti ölçeği ve işgören performansı ölçekleri ile korelasyonu ölçülerek ölçüt bağıntılı geçerlik sonuçları değerlendirilmiş ve bu geçerliliğe sahip olduğu belirlenmiştir. Ölçeğin iç tutarlılık güvenirlik katsayısı ise 0,868 olarak tespit edilmiştir. Sonuç olarak, Vatandaşlık Baskısı Ölçeğinin tek boyut ve yedi madde şeklinde oluşturulan yapısının, Türk kültürü bağlamında yeterli seviyede geçerlik ve güvenirliğe sahip olduğu ifade edilebilir.

Anahtar Kelimeler

Vatandaşlık Baskısı, Örgütsel Vatandaşlık Davranışı, Ölçek Uyarlama

Etik Beyan

Bu çalışma için Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal ve Beşerî Bilimler Etik Kurulu’ndan 126/20 sayılı ve 06.10.2022 tarihli etik kurul onayı alınmıştır

Validity and Reliability of the Turkish Version of the Citizenship Pressure Scale

Öz

The Citizenship Pressure Scale consists of one dimension and eight items and was developed by Bolino et al. (2010) to measure the citizenship pressure experienced by the employees in the organization. With this study, it is aimed to adapt the scale in question to Turkish. The study is carried out in the sample of academic staff and convenience sampling method is used. The data of the study are collected using the questionnaire technique in two different stages. Feedback is received from 27 academic staff in the test-retest phase of the scale's language validity, and from 404 academic personnel in the test phase of the construct validity. As a result of the analyzes made, it is determined that the scale has language and construct validity. In addition, it is determined that the Turkish version of the scale have measurement equivalence according to gender. In addition, the scale's correlation with the job satisfaction scale, the intention to quit scale and the employee performance scales are measured and the criterion-related validity results are evaluated, and it is determined that it has this validity. The internal consistency reliability coefficient of the scale is determined as 0.868. As a result, it can be stated that the single-dimensional and seven-item structure of the Citizenship Pressure Scale has sufficient validity and reliability values in the context of Turkish culture.

Anahtar Kelimeler

Citizenship Pressure, Organizational Citizenship Behavior, Scale Adaptation

Etik Beyan

For this study the approval of ethical committee no 126/20 dated 06.10.2022 was taken from the Social and Human Sciences Ethical Committee, Süleyman Demirel University.

Kaynakça

• Akgündüz, Y. (2020). Örgütsel davranış (1. Baskı). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Akyıldız, H. ve Turunç, Ö. (2013). Çalışma psikolojisi (1. Baskı). Alter Yayıncılık.
• Basım, H. N. ve Şeşen, H. (2006). Örgütsel vatandaşlık davranışı ölçeği uyarlama ve karşılaştırma çalışması. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 61(4), 83-101.
• Bergeron, D. M. (2007). The potential paradox of organizational citizenship behavior: good citizens at what cost? Academy of Management Review, 32(4), 1078-1095. https://doi.org/10.5465/amr.2007.26585791.
• Bitmiş, M. G., Sökmen, A. ve Turgut, H. (2014). Örgütsel vatandaşlık davranışı ölçeği: Geçerlilik ve güvenilirliğinin yeniden değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(29), 1-14.
• Bolino, M.C. ve Turnley, W.H. (2005), The personal costs of citizenship behavior: The relationship between individual initiative and role overload, job stress and work-family conflict. Journal of Applied Psychology, 90(4), 740-748.
• Bolino, M. C., Turnley, W. H., Gilstrap, J. B. ve Suazo, M. M. (2010). Citizenship under pressure: What’s a ‘good soldier’ to do?. Journal of Organizational Behavior, 31(6), 835-855.
• Bolino, M. C., Klotz, A. C., Turnley, W. H. ve Harvey J. (2013). Exploring the dark side of organizational citizenship behavior. Review of Journal of Organizational Behavior, 34(4), 542–559. https://doi.org/10.1002/job.1847.
• Bolino, M. C., Hsiung, H. H, Harvey, J. ve LePine., J. A. (2015). Well, I’m tired of tryin! organizational citizenship behavior and citizenship fatigue. Review of Journal of Applied Psychology, 100(1), 56–74. https://doi.org/10.1037/a0037583.
• Cates, D. A., Mathis, C. J., ve Randle, N. W. (2010). A positive perspective of citizenship pressure among working adults. Journal of Managerial Issues, 22(3), 330-344.
• Clercq, D.D., Suhail, A., Azeem, M. U. ve Haq, I. U. (2019). Citizenship pressure and job performance: Roles of citizenship fatigue and continuance commitment. Asia Pacific Journal of Human Resources. 59, 482–505. https://doi.org/10.1111/1744-7941.12241
• Cronbach, L. J. (1951). Coefficient alpha and the internal structure of tests. Psychometrika, 16(3), 297-334.
• Çöl, G. (2008). Algılanan güçlendirmenin işgören performansı üzerine etkileri. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 9(1), 35-46.
• Deniz, K. Z. (2007). Psikolojik ölçme aracı uyarlama. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 40(1), 1-16.
• Ehtiyar, R. (2015). Örgütsel vatandaşlık davranışı. D. Küçükaltan, Ş.Aydın Tükeltürk ve G.Ç. Gürkan (Ed.), Örgütsel davranışta güncel konular içinde (s. 53-75). Detay Yayıncılık.
• George, D. ve Mallery, M. (2010). SPSS for Windows step by step: A simple guide and reference, 17.0 update (10a ed.). Pearson.
• Gürbüz, S. (2021). AMOS ile yapısal eşitlik modellemesi (2. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri (5. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Gürer, A. C. (2019). Örgütsel bağlılığın örgütsel vatandaşlık davranışı ve işten ayrılma niyetine etkisi: Yerel yönetimlerde bir araştırma Bursa Büyükşehir Belediyesi örneği [Yüksek Lisans Tezi]. Bursa Uludağ Üniversitesi.
• Hammack, M. (2018). Citizenship pressure, citizenship fatigue, and gender [Master of Science Thesis]. Azusa Pacific University.
• Harmancı Seren, A. K. ve Baydın, N. Ü. (2017). Zorunlu vatandaşlık davranışı ölçeğinin Türkçede geçerlik ve güvenirlik çalışması: Hemşireler üzerinde bir araştırma. Journal of Health and Nursing Management, 2(4), 43-49. Horn, J. L. ve McArdle, J. J. (1992). A practical and theoretical guide to measurement invariance in aging research. Experimental Aging Research, 18, 117-144.
• Judge, T. A., Locke, E. A., Durham, C. C ve Kluger, A. N. (1998). Dispositional effects on job and life satisfaction: The role of core evaluations. Journal of Applied Psychology, 83(1), 17.
• Judge, T. A ve Klinger, R. (2008). Job satisfaction: Subjective well-being at work. M. Eid ve R. J. Larsen (Ed.), The science of subjective well-being içinde (s. 393-413). The Guilford Press.
• Karaçam, Z. (2019). Ölçme araçlarının Türkçe’ye uyarlanması. Ebelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(1), 28-37.
• Karagöz, Y. ve Bardakçı, S. (2020). Bilimsel araştırmalarda kullanılan ölçme araçları ve ölçek geliştirme (1. Baskı). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Keser, A. ve Öngen Bilir, B. (2019). İş tatmini ölçeğinin Türkçe güvenilirlik ve geçerlilik çalışması. Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(3), 229-239. Küçükusta, D. (2007). Konaklama işletmelerinde iş-yaşam dengesinin çalışma yaşamı kalitesi üzerindeki etkisi [Doktora Tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Lin, K. J., Savani, K. ve Ilies, R. (2019). Doing good, feeling good? The roles of helping motivation and citizenship pressure, Journal of Applied Psychology, 1-16.
• Okur, Y., Aksu, B., Akçakanat, T. ve Uzunbacak, H. H. (2021). Kişi-örgüt uyumu ve lider-üye etkileşiminin duygusal bağlılık üzerine etkisi: Kolektif şükranın düzenleyici rolü. Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 7(2), 78-98. https://doi.org/10.29131/uiibd. 972942
• Oney, S. D. (2021). All good things must come to an end: finding the connection between citizenship pressure, organizational citizenship behaviors, and job-related affective well-being [Honors Undergraduate Theses. 966]. University of Central Florida Orlando.
• Organ, D. W. (1988). Organizational citizenship behavior: The good soldier syndrome. Lexington, MA: Lexington Books.
• Organ, D. W. (1997). Organizational citizenship behavior: It’s construct clean-up time. Human Performance, 10, 85-98. https://doi.org/10.1207/s15327043hup1002_2.
• Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., Paine, J. B., ve Bachrach, D. G. (2000). Organizational citizenship behaviors: A critical review of the theoretical and empirical literature and suggestions for future research. Journal of Management, 26, 513-563. https://doi.org/ 10.1177/014920630002600307
• Podsakoff, N. P., Whiting, S. W., Podsakoff, P. M., ve Blume, B. D. (2009). Individual-and organizational-level consequences of organizational citizenship behaviors: A meta-analysis. Journal of applied Psychology, 94(1), 122-141. https://doi.org/10.1037/a0013079
• Podsakoff, N. P., Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., Maynes, T. D. ve Spoelma, T. M. (2014). Consequences of unit-level organizational citizenship behaviors: A review and recommendations for future research. Journal of Organizational Behavior, 35, 87-119. https://doi.org/10.1002/job.1911.
• Polat Dede, N. (2019). Örgütsel vatandaşlık davranışı: Kuramsal bir çalışma. Ekonomi İşletme ve Maliye Araştırmaları Dergisi, 1(3), 294-304. https://doi.org/10.38009/ekimad.613429.
• Reich, R. B. (2001). The future of success: Working and living in the new economy. Knopf.
• Riggio, R. E. (2020). Endüstri ve örgüt psikolojisine giriş (6. Baskı). (Belkıs Özkara, Çev.Ed.), Nobel Akademik Yayıncılık (Orijinal eserin basım tarihi 2012).
• Seçer, İ. (2018). Psikolojik test geliştirme ve uyarlama süreci (2018). Anı Yayıncılık.
• Sigler, T. H. ve Pearson, C. M. (2000). Creating an empowering culture: Examining the relationship between organizational culture and perceptions of empowerment. Journal of Quality Management, 5, 27-52.
• Somech, A. ve Bogler, R. (2019). The pressure to go above and beyond the call of duty: Understanding the phenomenon of citizenship pressure among teachers. Teaching and Teacher Education, 83, 178-187.
• Tambe, S. ve Shanker, M. (2014). A study of organizational citizenship behavior (OCB) and its dimensions: A literature review. International Research Journal of Business and Management, I, 67-73.
• Tortumlu, M. ve Uzunbacak, H. H. (2022). Çalışma arkadaşları etkileşimi: Bir ölçek uyarlama çalışması. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 27(2), 143-157.
• Tutar, H. (2013). Konu anlatımlı, işletme ve yönetim terimleri ansiklopedik sözlük (1. Baskı). Detay Yayıncılık.
• Van Dyne, L., Cummings, L. L., ve Parks, J. M. (1995). Extra-role behaviors: In pursuit of construct and definitional clarity (a bridge over muddied waters). Research in Organizational Behavior, 17, 215-285.
• Wayne S. J., Shore L. M. ve Linden R. C. (1997). Perceived organizational support and leader member exchange: A social exchange perspective, Academy of Management Journal, 40.
• Yıldız, B. ve Ayaz Arda, Ö. (2018). İyi bir asker mi? İyi bir illüzyonist mi? Kariyerizm ile zorunlu vatandaşlık davranışları arasındaki ilişkide işten ayrılma niyetinin rolü. Business and Economics Research Journal, 9(1), 151-167.