ÇEVRENİN KORUNMASINDA İDARİ YAPTIRIMLARIN CAYDIRICILIK AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2016, YBHD 2016/1, 77 - 118, 19.02.2016

Mehmet Hatipoğlu

Öz

Bu çalışma, Türkiye’de çevrenin korunmasına hizmet eden idari yaptırımların mevcut durumunu ortaya koyarak daha etkin ve caydırıcı bir çevre koruma adına, yaptırım ekseninde hangi hukuksal yaklaşım ve uygulamalara ihtiyaç duyulduğunu analiz etmektedir. Bu bağlamda, çevrenin idare hukuku tarafından korunması özelinde kullanılan yaptırımlara uyumun artırılması için birtakım faktörler ön plana çıkmaktadır. Etkin bir idari yapılanmanın oluşturulması, mevzuat yetersizliği varsa giderilmesi, yaptırımların ölçülü ve belirgin olması, halkın çevre bilinciyle korumaya katılımının artırılması gibi hususlar caydırıcılığı etkileyen faktörler olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu noktada çevre sorunlarının oldukça çeşitlenmesi ve zararlarının daha da hissedilir olması önlemeye yönelik tedbirler temelinde bir caydırıcılık politikasını zorunlu hale getirmektedir. Zira gelişmiş ülkelere bakıldığında çevre korumada kullanılan hukuksal araçların, özellikle de idari yaptırımların, yeni önleyici stratejilerle geliştirildiğini ve daha etkin hale getirildiğini görmekteyiz. Çevre hukukuna uyumu geliştirmek ve koruma derecesini yükseltmek için yenilikçi idare hukuku tedbirlerine ihtiyaç vardır. İşbirlikçi idari yaptırım mekanizmaları, idari yaptırımların yeterli düzeye ulaştırılması, idari teşkilatın yeniden yapılandırılması (teknolojik altyapı), yetki paylaşımları, çevresel duyarlılığı artırma çabalarında idarenin rolü gibi hususlar, çevrenin idare hukuku araçları aracılığı ile daha etkin korunmasında öne çıkan konulardır. Bu konular gözden geçirilerek ve önleyici yaklaşımlar benimsenerek oluşturulacak yenilikçi tedbirlerin ülkemiz açısından mevcut durumu ve atılması gereken adımlar, bu çalışmamızın temel fikrini oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Çevre koruma, idare, idari tedbir ve yaptırım, etkinlik, caydırıcılık

Kaynakça

• Akıllıoğlu, Tekin (1987), “İdare Hukuku Açısından Çevre Kanunu”, Çevre Kanununun Uygulanması, Ankara, TÇSV Yayını.
• Aksu, Ceren (2011), “Sürdürülebilir Kalkınma ve Çevre”, Güney Ege Kalkınma Ajansı Yayını.
• Arnold W. Reitze, Air Pollution Control Law: Compliance, Enforce- ment, Published by Environmental Law Istitute, Washington, 2001
• Arslan, Zehreddin (1995), “Doğal Çevrenin Korunmasına Yönelik Alı- nan Önlemler ve Yasaklar Karşısında Danıştayın Tutumu”, İÜSBF Dergisi, No: 11-12-13, İstanbul.
• Bates, Gerry (2006), Environmental Law in Austraila, 6th Edition, Lexis Nexis, Sydney, s.7.
• Becker, Gary S. (1968), “Crime and Punishment: An Economical Ap- proach”, The Journal of Political Economy Vol. 76, No. 2.
• Calvino, Nadia (2007), “Public Enforcement in the EU: Deterrent Effect and Proportionality of Fines”, in Claus-Dieter Ehlermann and Isabela Atanai- su (eds), “European Compitition Law Annual 2006: Enforcement of Prohibiti- on Of Cartels”, Hart Publishing, 2007.
• Christopher, Michaelsen (2010), “Reforming Australia’s National Secu- rity Laws: The Case for a Proportionality-Based Approach”, University of Tas- mania Law Review 31, 29(1), Tasmania.
• Cutter, Bowman, and Neidell, Matthew (2009), “Voluntary information programs and environmental regulation: Evidence from ‘Spare the Air”, Jour- nal of Environmental Economics and Management, 58(3).
• Çolak, Nusret İlker (2009), “Kültür ve Tabiat Varlıklarının Devlet Malı Niteliği ve Sonuçları”, E Akademi Hukuk, Ekonomi ve Siyasal Bilimler Aylık İnternet Dergisi, Sayı 84.
• Dolu, Osman, Büker, Hasan ve Uludağ, Şener (2012), “Türk Ceza Ada- let Sisteminin Caydırıcılık Kapasitesine İlişkin Eleştirel Bir Değerlendirme”, AUHFD, S. 61, C. 1.
• Duran, Lütfü (1982) “İdare Hukuku Ders Notları”, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• tection: making the punishment fit the crime”, Law Institute Journal, 77 No 7.
• Mengi, Ayşegül, “Çevre Koruma Yöneltileri, İlkeleri ve Araçları”, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, C. 7, S. 3, Temmuz 1998.
• Murchison, Kenneth M. (1995), “Environmental Law in Australia and the United States: A Comparative Overview”, Boston College Environmental Affairs Law Review, Vol. 22, Issue 3.
• Nazaroğlu, Yavuz (1974), “Genel Olarak İdari Para Cezalarının Para Ce- zaları İçindeki Yeri ve Nitelikleri”, Danıştay Dergisi, Ankara, S. 14-15.
• Oğurlu, Yücel (2001), “İdari Yaptırımlar Karşısında Yargısal Korun- ma-İdari Ceza Hukuku ve İdari Cezalara Karşı Başvuru Yolları”, 2. Baskı, An- kara, Seçkin Yayıncılık.
• Oğurlu, Yücel (1999), “İdari Yaptırımlara Genel Bir Bakış ve İdari Yaptırım – Ceza Yaptırımı Ayrımı”, Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 3, S. 1.
• Oğurlu, Yücel (2000), “İngiliz ve Türk İdare Hukuklarında İdari Faaliye- tin Denetlenmesinde Ölçülülük İlkesinin Rolü Hakkında Bir Değerlendirme”, AÜEHFD, C. IV, S. 1-2.
• Özay, İlhan (1985), “İdari Yaptırımlar: Kurumsal Bir Deneme”, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Pain, Nicola (2003), “The Rise of Environmental Law in New South Wa- les and Federally: Perspectives from the Past and Issues for the Future”, Paper presented to National Environmental Law Association Annual Conference, Broken Hill NSW.
• Robinson, a.g.e., s. 21, Macrory, Richard (2008) “Regulation, Enforce- ment and Governance in Environmental Law”, Cameron May Publishing, Uni- ted Kingdom.
• Robinson, Brian (2003), “Review of the Enforcement and Prosecution Guidelines of the Department of Environmental Protection of Western Aust- ralia”, This Report is prepared for The Minister for Environment and Heritage, Perth: Communication Edge
• Ross Ramsay- Gerard C. Rowe (eds)(1995), Environmental Law and Po- licy in Australia: Text and Materials, Sydney, Butterworths.
• State of Oregon Department of Environmental Quality, (2004), “Gene- ral Deterrence of Environmental Violation: A Peek into the Mind of the Regu- lated Public”, Prepared by Les Carlough, Portland (USA).
• T.C Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, “Türkiye Çevre Sorunları ve Öncelik- leri Değerlendirme Raporu”, Yayın No:23, Ankara.
• Talu, Nuran (2006) “Avrupa Birliği Uyum Sürecinde Türkiye’de Çevre Politikaları”, Ankara, TMMOB Yayınları.
• Taşkın, Ahmet (2010), “Çevrenin Hukuksal Yönden Korunması”, Türki- ye Adalet Akademisi Dergisi, S. 1, Ankara.
• Thomas, Ian (2004), “Environmental Policy. Australian Practice in The Context of Theory”, Sydney NSW, The Federation Press.
• Torunoğlu, Ethem (2006), “Ötekilerin “Çevre”si”, Ankara, Ütopya Yayınevi.
• Turgut, Nükhet (2000), “Çevre Politikası ve Hukuku”, Genişletilmiş 2. Baskı, Ankara, İmaj Yayınevi.
• Türküm, Sibel (1998), “Çağdaş Toplumda Çevre Sorunları ve Çevre Bilinci” Gürhan Can (Ed.), Çağdaş Yaşam Çağdaş İnsan. Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi İlköğretim Öğretmenliği Lisans Tamamlama Progra- mı, AÜ Yayınları, Eskişehir.
• Ulusoy, Ali (1993), “Çevre Kirlenmesinin Oluşmasından Sonraki Aşamada Medeni Hukuk, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku Çözümlerine Genel Bir Bakış”, A.Ü.H.F.D., C. 43, S. 1-4.
• Ural, Engin (1980), “Çevre Hukukunun Gelişmesi”, Ankara Barosu Der- gisi, S. 3, Ankara.
• Wang, Jin and Yan, Houfu (2011), “Barriers and Solutions to Better En- vironmental Enforcement in China”, Ninth International Conference on Envi- ronmental Compliance and Enforcement.
• Wilson, Paul, Walker, John, Mukherjee, Satyanshu (1986) “How the Public Sees Crime: An Australian Survey”, Trends and Issues in Crime and Criminal Justice No: 2, No: 4 (1987), published by Australian Institute of Cri- minology.
• Yalçındağ, Selçuk (1996), “Belediyelerimiz ve Halkla İlişkileri”, Ankara, TODAİE Yayınları.
• Yayla, Yıldızhan (1983), “Çevre Sorunlarından Kaynaklanan Bazı İdare Hukuku Sorunları”, “Kentleşmenin Getirdiği Çevre Sorunları Sempozyumu: İdare Hukuku Açısından”, Danıştay Başkanlığı, Ankara.
• Yurtcan, Erdener (1998), “Ceza Yaptırımı Ve Bireyselleştirme”, Ceza Hukuku Günleri 70. Yılında Türk Ceza Kanunu Genel Hükümler, İstanbul, Beta Yayıncılık.
• Zanobini, Guido (1964), “İdari Müeyyideler”, Çeviren: Yılmaz Günal, Ankara, s.120.