Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

BEŞ FAKTÖR KİŞİLİK ÖZELLİKLERİNİN SAĞLIK KURUMLARINDA ÇALIŞANLARIN İŞTEN AYRILMA NİYETİNE ETKİSİNDE DUYGUSAL TÜKENMENİN ARACILIK ROLÜ

Yıl 2021, Cilt: 19 Sayı: 4, 133 - 156, 31.12.2021

Emel Bahar , Emine Özlem Köroğlu

https://doi.org/10.11611/yead.976753
Cited By: 1

Öz

Örgütsel başarıda değer yaratan en önemli kaynağın insan unsuru olması nedeniyle çalışanların beklentilerini karşılayacak, tükenmişliklerini azaltacak karar ve uygulamalara daha sık ihtiyaç duyulmaktadır. Çalışma hayatı kaynaklı stresle beraber kişinin işine karşı duyarsızlaşmasıyla başlayan tükenmişlik sendromu ve akabinde görülebilen işten ayrılma niyeti iş dünyasının en önemli çözüme muhtaç konularındandır. Diğer taraftan yapılan çalışmalar göstermektedir ki, farklı kişilik özelliklerine sahip bireylerin işe karşı takındıkları tutum, stres ve tükenmişlik düzeyleri de farklılık gösterebilmektedir. Bu çalışmanın amacı sağlık kurumları çalışanlarının kişilik özellikleri ve işten ayrılma niyeti ilişkisinde duygusal tükenmişliğin aracılık etkisini belirlemektir. Araştırma verileri çevrimiçi anket ile kamu ve özel sağlık kurumlarında görev yapan 553 çalışandan elde edilmiştir. Elde edilen verilerin analizi sonucunda Beş Faktör Kişilik özelliklerinin alt boyutlarının, işten ayrılma niyeti üzerinde etkisinde duygusal tükenmenin kısmi ara değişken olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kişilik Duygusal Tükenmişlik Beş Faktör Kişilik Modeli İşten Ayrılma Niyeti

Kaynakça

  • Akiskal, H. S., Hirschfeld, M. A., & Yerevanian, B. I., (1983). “The Relationship of Personality to Affective Disorders”, Arch Gen Psychiatry, 40, 801-810.
  • Alexender, M. J. G., van der Arend, A., Ashoton, M. R., et al. (1998). “Hemşirenin Sağlığı ve İşyerinde Güvenlik: Gerilim ve Tükenme”, Erefe İ, Çeviren ve Editör. Lemon: Hemşirelikte Eğitim Materyali. I. Baskı. Ankara: Sağlık Bakanlığı Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları, 38-44.
  • Anvari, M. R. A., Kalali, N. S., & Gholipour, A. (2011). “How Does Personality Affect On Job Burnout?”, International Journal of Trade, Economics and Finance, Sayı. 2, No. 2, 115-119.
  • Avcı, N. & Küçükusta, D. (2009). “Konaklama İşletmelerinde Örgütsel Öğrenme, Örgütsel Bağlılık ve İşten Ayrılma Eğilimi Arasındaki İlişki”, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 20(1), 33- 44. http://www.anatoliajournal.com/atad/depo/dergiler/Cilt20_Sayi1_Yil2009_1305116575.pdf.
  • Aydın, A.U. & Akgemci.T. (2020). “Tükenmişlik Sendromunun İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkileri: Bankacılık Sektörü Çalışanları Örneği”, Strategic Public Management Journal, Cilt 6, Sayı 11.
  • Bacanlı, H., İlhan, T. & Aslan, S. (2009). “Beş Faktör Kuramına Dayalı Bir Kişilik Ölçeğinin Geliştirilmesi: Sıfatlara Dayalı Kişilik Testi (SDKT)”, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 261-279.
  • Balogun, A. G., Adetula, G. A. & Olowodunoye, S. A. (2013). “Job Conditions, Psychological Climate, And Affectivecommitment As Predictors Of İntention To Quit Among Two Groups Of Bank Employees in Nigeria”, RomanianJournal of Applied Psychology, 15 (1), 9 –19.
  • Baron, R.M. ve Kenny, D.A. (1986). “The Moderator Mediator Variable Distinction in Social Psychological Research: Conceptual, Strategic, and Statistical Considerations”, Journal of Personality and Social Psychology, 51, 1173- 1182.
  • Barrick, M. R., & Mount, M. K. (1991). “The Big Five Personality Dimentions and Job Performance: A Meta-Analysis”, Personnel Psychology, 1-44. Barrick, M. R., Stewart, G. L. & Piotrowski, M. (2002). “Personality and Job Performance: Test of the Mediating Effects of Motivation Among Sales Representatives”, Journal of Applied Psychology, 87(1): 43-51.
  • Baymur, F. (1996). “Genel Psikoloji”, (11. Baskı). İstanbul: İnkılap Kitabevi.
  • Benet-Martinez, V. & John, O. P. (1998). “Los Cinco Garndes Across Cultures and Ethnic Groups: Multitrait Multimethod Analyses of the Big Five in Spains and English”, Journal of Personality and Social Psychology, 75(3): 729-50.
  • Birdir, K. & Tepeci K. (2003). “Otel Genel Müdürlerinde Tükenmişlik Sendromu Ve Tükenmişliğin Genel Müdürlerin İşlerini Değiştirme Eğilimlerine Etkisi”, Anatolia Turizm Araştırmaları Dergisi, Cilt: 14, Sayı: 2, 93-106.
  • Bono, J.E., Boles, T.L., Judge, T.A. & Lauver, K.J.; (2002). “The Role of Personality in Task and Relationship Conflict”, Journal of Personality, 70 (3), 1311-1344.
  • Buckner, J. E., Castille, C. M., & Sheets, T. L. (2012). “The Five Factor Model of Personality and Employees’ Excessiveuse of Technology”, Computers in Human Behavior, Vol. 28, No. 5, 1947-1953.
  • Budak, G. & Süregevil, O. (2005), “Tükenmişlik ve Tükenmişliği Etkileyen Örgütsel Faktörlerin Analizine İlişkin Akademik Personel Üzerinde Bir Uygulama”, D.E.Ü.İ.İ.B.F. Dergisi ,Cilt:20, Sayı:2, 95-108.
  • Buick, I. & Thomas, M. (2001). “Why Do Middle Managers in Hotel Burnout?”, International Journal of Contemporary Hospitality Management, 13(6), 304-309.
  • Burke, R. J., Matthiesen, S. B., & Pallesen, S. (2006). “Personality Correlates Of Workaholism”, Personality and Individual Differences, 40, 1223-1233.
  • Camps, J., Jeroen S. & Martin E. (2016). “The Relation Between Supervisors’ Big Five Personality Traits and Employees’ Experiences of Abusive Supervision”, Frontiers in Psychology, 7, 112.
  • Chauvin, B., Hermand, D., & Mullet, E. (2007). “Risk Perception and Personality Facets”, Risk Analysis. 1, 171-185.
  • Chen, C. (2006), “Job Satisfaction, Organizational Commitment, and Flight Attendants’ Turnover Intentions: A note”, Journal of Air Transport Management, Vol:12, 274–276.
  • Collins, J.M., & Gleaves, D.H., (1998). “Race,Job Applicants and The Five Factor Model Of Personality: Implications For Black Psychology, Industrial/Organizational Psychology And The Five Factor Theory”, Journal Of Applied Psychology, Vol. 83, No 4.
  • Cordes, C. L. & Dougherty, T.W. (1993), “A Review and in Integration of Research on Job Burnout”, Academy of Management Review, Vol.18, No.4, 621-656.
  • Costa, P. T. & McCrae, R. R. (1992). “Revised NEO Personality İnventory (NEO PI-R) and NEO Five-Factor İnventory Professional Manual”. Odessa, FL: Psychological Assessment Resources.
  • Cüceloğlu, D. (2002). “İnsan ve Davranışı”, İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • Çalışkan, A. ve Pekkan, N.U. (2019). “Sağlık Sektörü Çalışanlarında Tükenmişlik Duygusunun İşten Ayrılma Niyetine Etkisi: Kişi-Örgüt Uyumunun Aracılık Rolü”, Business and Economics Research Journal, 10 (2), 469-481.
  • Dalton, M. & Meena W. (2000). “The Relationship of the Five-Factor Model of Personality to Job Performance for A Group of Middle Eastern Expatriate Managers”, Journal of Cross-Cultural Psychology, .31(2), 250-258.
  • Demir, A., Ulusoy, M. & Ulusoy, M. F. (2003). “Investigation Of Factors İnfluencing Burnout Levels in The Professional And Private Lives Of Nurses”, Int J Nurs Stud, 40, 807-827.
  • Deniz, A. & Erciş, A. (2008). “Kişilik Özellikleri İle Algılanan Risk Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi Üzerine Bir Araştırma”, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 22 Temmuz 2008 Sayı: 2.
  • Dinç, S. (2018). “Kişilik Tanımları Yoluyla Beş Faktör Kişilik Kuramı Tarihi”, https://www.rehabilitasyon.com/makale/Kisilik_Tanimlari-2_CJ0vDJ0_97 (Erişim Tarihi:15.06.2021).
  • Dolgun, U. (2010). “Tükenmişlik Sendromu”, Özler, D.E. (ed), “Örgütsel Davranışta Güncel Konular” İçinde, Bursa, Ekin Yayınları.
  • Dunsmore, A.J. (2005). “An Investigation Of The Predictive Validity Of Broad And Narrow Personality Traits İn Relation To Academic Achivement”, The University Of Tennessee, Phd Dissertation, Knoxville, UMI.
  • Erdheim, J., Wang, M. & Zickar, M. J. (2006). “Linking the Big Five Personality Constructs to Organizational Commitment”, Personality and Individual Differences, 41, 959-970.
  • Ergin C. (1992); “Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin Uyarlanması”, Türk Psikologlar Derneği Yayınları, Ankara, 143-154.
  • Evinç, S. G. (2004). “Maternal Personality Characteristics, Affective State, And Psychopathology In Relation To Children’s Attention Deficit And Hyperactivity Disorder And Comorbid Symptoms. Unpublished master dissertation, Middle East Technical University, Ankara.
  • Feist, J. & Feist, J. G. (2008). Theories of Personality, (7. Baskı). New York: McGraw-Hill.
  • Flınkman, M., Laıne, M., Leıno-Kılpı, H., Hasselhorn, H.M. & Salantera, S. (2008), “Explaining Young Registered Finnish Nurses’ İntention To Leave The Profession: A Questionnaire Survey”, International Journal of Nursing Studies, Vol:45(5), pp.727-739.
  • Freudenberger, H.J. (1974), “ Staff Burn-Out”, Journal of Social Issues, Vol.30, Number 1, 159-165.
  • Goldberg, L. R. (1992). “The Development of Markers for the Big-Five Factor Structure”, Psychological Assessment, Vol. 4, No. 1, 26-42.
  • Hammond, M. S. (2001). “The Use of the Five-Factor Model of Personality as a Therapeutic Tool in Career Counseling”, Journal of Career Development, Vol. 27, No. 3, 157-158.
  • Işık Sayıl, I., Haran, S., Ölmez, Ş. ve Özgüven, H.D. (1993). “Ankara Üniversitesi Hastanelerinde Çalışan Doktor ve Hemşirelerin Tükenmişlik Düzeyler”, Kriz Dergisi 5 (2): 71-77
  • Işıkhan, V. (2004). “Çalışma Hayatında Stres ve Başa Çıkma Yolları”, Ankara: Sandal Yayınları.
  • John, O. P., Donahue, E. M., & Kentle, R. L. (1991). “The Big Five İnventory”— Versions 4a and 54. Berkeley, CA: University of California, Berkeley, Institute of Personality and Social Research.
  • Kalifa, T., Ololo, S., & Tafese, F. (2016).”Intention to Leave and Associated Factors among Health Professionals in Jimma Zone Public Health Centers, Southwest Ethiopia”, Open Journal of Preventive Medicine, 6, 31-41.
  • Kayabaşı, Y. (2008). “Bazı Değişkenler Açısından Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişlik Düzeyleri”, Sosyal Bilimler Dergisi, 20, 191-212.
  • Keser, A. (2009). “Tükenmişlik Sendromu”, Keser, A., Yılmaz, G. ve Yürür, S. (ed). Çalışma Yaşamında Davranış İçinde, Kocaeli, Umuttepe Yayınları.
  • Kim, H.J., Shin, K.H. & Umbreit, W.T. (2007). “Hotel Job Burnout: The Role Of Personality Characteristics”, Hospitality Management, Sayı. 26, No. 2, ss. 421–434.
  • Kim, H.J., Shin, K.H. & Swanger, N. (2009). “Burnout And Engagement: A Comparative Analysis Using The Big Five Personality Dimensions”, International Journal of Hospitality Management, Sayı. 28, No. 1, ss. 96–104.
  • Leıter, M.P. & Maslach, C. (1988), “The Impact of Interpersonal Environment on Burnout and Organizational Commitment”, Journal of Organizational Behavior, Vol.9, 297-308.
  • Maslach, C. & Jackson, S. E. (1981). “The Measurement Of Experienced Burnout”, Journal of Occupational Behavior, Vol.2, pp. 99-113.
  • Maslach, C., Schaefeli, W. B. & Leiter, M. (2001). “Job Burnout”, Annual Review of Psychology, 52(1), 397-422.
  • McAdams, D. P. (1997). “A Conceptual History of Personality Psychology”, In R. Hogan, J. Johnson, & S. Briggs (Eds.), Handbook of PersonalityPsychology (3- 39). San Diego, CA: AcademicPress.
  • McCrae, R. R. & Costa, P. T. (1991). “The NEO Personality Inventory: Using the Five-Factor Model in Counseling”, Journal of Counseling & Development, Vol.69, 367-372.
  • McCrae, R. R. & Costa, P. T. (2006). “Perspectives De La Theorie Des Cinq Facteurs : Traits Et Culture”, Psychologie Française, 51, 227- 244.
  • McCrae, R. R., & John, O. P. (1992). “An İntroduction To The Five-Factor Model And İts Applications”, Journal of Personality, 60(2), 175-215.
  • McCrae, R. R., (2002). “Cross-Cultural Research on the Five-Factor Model of Personality”, Online Readings in Psychology and Culture, Vol. 4, No. 4, 1-12.
  • Merdan, E. (2011). “Kişilikle Kariyer Seçimi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Özel Sektörde Bir Uygulama”, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
  • Moberg, J. P. (2001). “Linking Conflict Strategy to The Fıve-Factor Model: Theoretical and Empirical Foundations”, The International Journal of Conflict Management, 12(1): 47-68.
  • Mount, M. K., Barrick, M. R., Scullen, S. M. & Rounds, J. (2005). “Higher-Order Dimensions of the Big Five Personality Traits and the Big Six Vocational Interest Types”, Personnel Psychology, 58, 447-478.
  • Mount, M.K, Ilies, R.& Johnson, E. (2006). “Relationship Of Personality Traits And Counter-Productiv Work Behaviors: The Mediating Effects of Job Satisfaction”, Personnel Psychology, Vol:59 No:3, pp:591-622.
  • Mynatt, P.G., Omundson, J.S., Schroeder, R.G. & Stevens, M.G. (1997), “The impact of anglo and hispanic ethnicity, gender, position, personality and job satisfaction on turnover intentions: a path analytıc investıgation” Critical Perspectives on Accounting, Vol:8, pp.657-683.
  • Norman, W. T. (1963). “Toward an Adequate Taxonomy of Personality Attiributes: Replicated Factor Structure in Peer Nomination Personality Ratings”, Journal of Abnormal and Social Psychology, 66, 574-583.
  • Özer, E. (2013). “Üniversite Öğrencilerinin Psikolojik Sağlamlık Düzeylerinin Duygusal Zekâ ve Beş Faktör Kişilik Özellikleri Açısından İncelenmesi”, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi.
  • Özsoylu S., Akyıldız B. & Dursun A. (2017). “Bir Üniversite Hastanesinde Çalışan Hemşirelerin Tükenmişlik Düzeyi Ve Etkileyen Faktörler”, Çocuk Acil ve Yoğun Bakım Dergisi, (4), 104-109.
  • Pishghadam, R. & Sahebjam, S. (2012).”Personality and Emotional İntelligence İn Teacher Burnout”, The Spanish Journal of Psychology, 15 (1) 227-236. Poyraz, Ç.K. & Kılıçarslan, M. (2021). “Hastane Öncesi Sağlık Hizmetlerine Yönelik Çalışan Özel Ambulans Personellerinin Tükenmişlik Düzeylerine Bağlı İşten Ayrılma Niyeti”, Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, Cilt , Sayı 22, 364 – 373.
  • Raja, U, Johns, G. & Ntalianis, F. (2004). “The Impact of Personality On Psychological Contracts”, Academy of Management Journal, 47(3): 350-367. Rosin, H. M., & Korabik, K. (1991). “Workplace Variables, Afective Responses, And İntention To Leave Among Women Managers”, Journal of Occupational Psychology, 64(4), 317-330.
  • Rothman, S. & Coetzer, E.P. (2003). “The Big Five Personality Dimensions and Job Performance”,. SA Journal of Industrial Psychology, 29(1), 68-74.
  • Rusbult, C. E., Farrell, D., Rogers, G. & Mainous, A. G. (1988). “Impact of Exchange Variables on Exit, Voice, Loyalty, And Neglect: an Integrative Model Of Responses To Declining Job Status Satisfaction”, Academy of Management Journal, 31(3), 599–627.
  • Sığrı, Ü., Ayanoğlu Şişman, F. & Gemlik, H.N. (2010). “Çalışanların kişilik özellikleri ile Müzakerecilik Yetenekleri Arasındaki İlişkinin Analizi: Sigortacılık ve Lojistik Sektörlerinde Bir Araştırma”, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 3(5), 101-122.
  • Somer, O., & Goldberg, L.R. (1999), “The Structure of Turkish Trait Descriptive Adjectives”, .Intqmk≠Odqrnmk≠Odqrnmkhsx¬mcRnbhmcRnbhk¬ Orxbgnknfx, No:76, 431- 450.
  • Somer, O., Korkmaz, M. & Tatar, A. (2002). “Beş Faktör Kişilik Envanterinin Geliştirilmesi-I: Ölçek Ve Alt Ölçeklerinin Oluşturulması”, Türk Psikoloji Dergisi, 17(49), 21-33.
  • Soucier, G., Georgiades, S., Tsaousis, I. & Goldberg, L., R. (2005). “The Factor Structure of Greek Personality Adjectives”, Journal of Personality and Social Psychology, Vol. 88, No. 5, 856-875.
  • Sun, Y. S. & Jin, N. C. (2009). “Do Big Five Personality Factors Affect Individual Creativity? The Moderating Role of Extrinsic Motivation”, Social Behavior and Personality, 37(7): 941-956.
  • Şahin, D., Turan, F. N., Alparslan, N., Şahin, İ., Faikoğlu, R. & Görgülü, A. (2008). “Devlet Hastanesinde Çalışan Sağlık Personelinin Tükenmişlik Düzeyleri”, Nöropsikiyatri Arşivi, 45, 116-21.
  • Şimşek, Ö. (2006). “İnsan Dinamiği Kişilik Özelliklerinin İncelenmesine Yönelik Ölçek Geliştirme Çalışması”, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, (Tez No: 380186) Sakarya.
  • Tekin, Ö.A., Turan S.N., Özmen M, Turhan A.A. & Kökçü A. (2012). “Beş Faktör Kişilik Özellikleri ve Örgütsel Çatışma Yönetimi Arasındaki İlişkiler: Ankara’daki Beş Yıldızlı Otel İşletmeleri Üzerine Bir Uygulama”, Journal of Yasar University, 27 (7): 4611-4641.
  • Ünlü, O. ve Yürür, S. (2011). “Duygusal Emek, Duygusal Tükenme ve Görev/Bağlamsal Performans İlişkisi: Yalova’da Hizmet Sektörü Çalışanları İle Bir Araştırma”, Erciyes Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi, Sayı 37, 184-207.
  • Xıaomıng, Y., Ma, B.J., Chang, C. Lisa. & Shieh, C.J. (2014).” Effects of Workload on Burnout and Turnover Intention of Medical Staff: A Study”, Ethno Med, 8(3), 229-237 . Yücel, İ. ve Koçak, D. (2018). “İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişkide Tükenmişliğin Aracılık Etkisi: Sağlık Sektöründe Bir Çalışma”, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 7 Sayı: 2, 297-321.
  • Zhang, L. F. (2002). “Thinking Styles and the Big Five Personality Traits”, Educational Psychology, Vol. 22, No. 1, p. 17-31.

THE MEDIATING ROLE OF EMOTIONAL EXHAUSTION IN THE EFFECT OF FIVE-FACTOR PERSONALITY TRAITS ON INTENTION TO LEAVE IN HEALTH INSTITUTIONS

Yıl 2021, Cilt: 19 Sayı: 4, 133 - 156, 31.12.2021

Emel Bahar , Emine Özlem Köroğlu

https://doi.org/10.11611/yead.976753
Cited By: 1

Öz

Since the most important resource that creates value in organizational success is the human element, decisions and practices that will meet the expectations of the employees and reduce their burnout are more frequently needed. The burnout syndrome, which starts with the depersonalization of the person with the stress of working life, and the intention to leave the job, which can be seen, are among the most important issues in the business world in need of solution. On the other hand, studies show that the attitudes, stress and burnout levels of individuals with different personality traits may also differ. The aim of this study is to determine the mediating effect of emotional burnout in the relationship between the personality traits and their intention to leave of health care workers. Research data were obtained from 553 employees working in public and private health institutions through an online survey. As a result of the analysis of the obtained data, it was determined that emotional exhaustion was a partial mediating variable in the effect of the sub-dimensions of the Five Factor Personality traits on the intention to leave.

Anahtar Kelimeler

Personality; Emotional Burnout; Five Factor Personality Model; Intention to Leave

Kaynakça

  • Akiskal, H. S., Hirschfeld, M. A., & Yerevanian, B. I., (1983). “The Relationship of Personality to Affective Disorders”, Arch Gen Psychiatry, 40, 801-810.
  • Alexender, M. J. G., van der Arend, A., Ashoton, M. R., et al. (1998). “Hemşirenin Sağlığı ve İşyerinde Güvenlik: Gerilim ve Tükenme”, Erefe İ, Çeviren ve Editör. Lemon: Hemşirelikte Eğitim Materyali. I. Baskı. Ankara: Sağlık Bakanlığı Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları, 38-44.
  • Anvari, M. R. A., Kalali, N. S., & Gholipour, A. (2011). “How Does Personality Affect On Job Burnout?”, International Journal of Trade, Economics and Finance, Sayı. 2, No. 2, 115-119.
  • Avcı, N. & Küçükusta, D. (2009). “Konaklama İşletmelerinde Örgütsel Öğrenme, Örgütsel Bağlılık ve İşten Ayrılma Eğilimi Arasındaki İlişki”, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 20(1), 33- 44. http://www.anatoliajournal.com/atad/depo/dergiler/Cilt20_Sayi1_Yil2009_1305116575.pdf.
  • Aydın, A.U. & Akgemci.T. (2020). “Tükenmişlik Sendromunun İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkileri: Bankacılık Sektörü Çalışanları Örneği”, Strategic Public Management Journal, Cilt 6, Sayı 11.
  • Bacanlı, H., İlhan, T. & Aslan, S. (2009). “Beş Faktör Kuramına Dayalı Bir Kişilik Ölçeğinin Geliştirilmesi: Sıfatlara Dayalı Kişilik Testi (SDKT)”, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 261-279.
  • Balogun, A. G., Adetula, G. A. & Olowodunoye, S. A. (2013). “Job Conditions, Psychological Climate, And Affectivecommitment As Predictors Of İntention To Quit Among Two Groups Of Bank Employees in Nigeria”, RomanianJournal of Applied Psychology, 15 (1), 9 –19.
  • Baron, R.M. ve Kenny, D.A. (1986). “The Moderator Mediator Variable Distinction in Social Psychological Research: Conceptual, Strategic, and Statistical Considerations”, Journal of Personality and Social Psychology, 51, 1173- 1182.
  • Barrick, M. R., & Mount, M. K. (1991). “The Big Five Personality Dimentions and Job Performance: A Meta-Analysis”, Personnel Psychology, 1-44. Barrick, M. R., Stewart, G. L. & Piotrowski, M. (2002). “Personality and Job Performance: Test of the Mediating Effects of Motivation Among Sales Representatives”, Journal of Applied Psychology, 87(1): 43-51.
  • Baymur, F. (1996). “Genel Psikoloji”, (11. Baskı). İstanbul: İnkılap Kitabevi.
  • Benet-Martinez, V. & John, O. P. (1998). “Los Cinco Garndes Across Cultures and Ethnic Groups: Multitrait Multimethod Analyses of the Big Five in Spains and English”, Journal of Personality and Social Psychology, 75(3): 729-50.
  • Birdir, K. & Tepeci K. (2003). “Otel Genel Müdürlerinde Tükenmişlik Sendromu Ve Tükenmişliğin Genel Müdürlerin İşlerini Değiştirme Eğilimlerine Etkisi”, Anatolia Turizm Araştırmaları Dergisi, Cilt: 14, Sayı: 2, 93-106.
  • Bono, J.E., Boles, T.L., Judge, T.A. & Lauver, K.J.; (2002). “The Role of Personality in Task and Relationship Conflict”, Journal of Personality, 70 (3), 1311-1344.
  • Buckner, J. E., Castille, C. M., & Sheets, T. L. (2012). “The Five Factor Model of Personality and Employees’ Excessiveuse of Technology”, Computers in Human Behavior, Vol. 28, No. 5, 1947-1953.
  • Budak, G. & Süregevil, O. (2005), “Tükenmişlik ve Tükenmişliği Etkileyen Örgütsel Faktörlerin Analizine İlişkin Akademik Personel Üzerinde Bir Uygulama”, D.E.Ü.İ.İ.B.F. Dergisi ,Cilt:20, Sayı:2, 95-108.
  • Buick, I. & Thomas, M. (2001). “Why Do Middle Managers in Hotel Burnout?”, International Journal of Contemporary Hospitality Management, 13(6), 304-309.
  • Burke, R. J., Matthiesen, S. B., & Pallesen, S. (2006). “Personality Correlates Of Workaholism”, Personality and Individual Differences, 40, 1223-1233.
  • Camps, J., Jeroen S. & Martin E. (2016). “The Relation Between Supervisors’ Big Five Personality Traits and Employees’ Experiences of Abusive Supervision”, Frontiers in Psychology, 7, 112.
  • Chauvin, B., Hermand, D., & Mullet, E. (2007). “Risk Perception and Personality Facets”, Risk Analysis. 1, 171-185.
  • Chen, C. (2006), “Job Satisfaction, Organizational Commitment, and Flight Attendants’ Turnover Intentions: A note”, Journal of Air Transport Management, Vol:12, 274–276.
  • Collins, J.M., & Gleaves, D.H., (1998). “Race,Job Applicants and The Five Factor Model Of Personality: Implications For Black Psychology, Industrial/Organizational Psychology And The Five Factor Theory”, Journal Of Applied Psychology, Vol. 83, No 4.
  • Cordes, C. L. & Dougherty, T.W. (1993), “A Review and in Integration of Research on Job Burnout”, Academy of Management Review, Vol.18, No.4, 621-656.
  • Costa, P. T. & McCrae, R. R. (1992). “Revised NEO Personality İnventory (NEO PI-R) and NEO Five-Factor İnventory Professional Manual”. Odessa, FL: Psychological Assessment Resources.
  • Cüceloğlu, D. (2002). “İnsan ve Davranışı”, İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • Çalışkan, A. ve Pekkan, N.U. (2019). “Sağlık Sektörü Çalışanlarında Tükenmişlik Duygusunun İşten Ayrılma Niyetine Etkisi: Kişi-Örgüt Uyumunun Aracılık Rolü”, Business and Economics Research Journal, 10 (2), 469-481.
  • Dalton, M. & Meena W. (2000). “The Relationship of the Five-Factor Model of Personality to Job Performance for A Group of Middle Eastern Expatriate Managers”, Journal of Cross-Cultural Psychology, .31(2), 250-258.
  • Demir, A., Ulusoy, M. & Ulusoy, M. F. (2003). “Investigation Of Factors İnfluencing Burnout Levels in The Professional And Private Lives Of Nurses”, Int J Nurs Stud, 40, 807-827.
  • Deniz, A. & Erciş, A. (2008). “Kişilik Özellikleri İle Algılanan Risk Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi Üzerine Bir Araştırma”, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 22 Temmuz 2008 Sayı: 2.
  • Dinç, S. (2018). “Kişilik Tanımları Yoluyla Beş Faktör Kişilik Kuramı Tarihi”, https://www.rehabilitasyon.com/makale/Kisilik_Tanimlari-2_CJ0vDJ0_97 (Erişim Tarihi:15.06.2021).
  • Dolgun, U. (2010). “Tükenmişlik Sendromu”, Özler, D.E. (ed), “Örgütsel Davranışta Güncel Konular” İçinde, Bursa, Ekin Yayınları.
  • Dunsmore, A.J. (2005). “An Investigation Of The Predictive Validity Of Broad And Narrow Personality Traits İn Relation To Academic Achivement”, The University Of Tennessee, Phd Dissertation, Knoxville, UMI.
  • Erdheim, J., Wang, M. & Zickar, M. J. (2006). “Linking the Big Five Personality Constructs to Organizational Commitment”, Personality and Individual Differences, 41, 959-970.
  • Ergin C. (1992); “Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin Uyarlanması”, Türk Psikologlar Derneği Yayınları, Ankara, 143-154.
  • Evinç, S. G. (2004). “Maternal Personality Characteristics, Affective State, And Psychopathology In Relation To Children’s Attention Deficit And Hyperactivity Disorder And Comorbid Symptoms. Unpublished master dissertation, Middle East Technical University, Ankara.
  • Feist, J. & Feist, J. G. (2008). Theories of Personality, (7. Baskı). New York: McGraw-Hill.
  • Flınkman, M., Laıne, M., Leıno-Kılpı, H., Hasselhorn, H.M. & Salantera, S. (2008), “Explaining Young Registered Finnish Nurses’ İntention To Leave The Profession: A Questionnaire Survey”, International Journal of Nursing Studies, Vol:45(5), pp.727-739.
  • Freudenberger, H.J. (1974), “ Staff Burn-Out”, Journal of Social Issues, Vol.30, Number 1, 159-165.
  • Goldberg, L. R. (1992). “The Development of Markers for the Big-Five Factor Structure”, Psychological Assessment, Vol. 4, No. 1, 26-42.
  • Hammond, M. S. (2001). “The Use of the Five-Factor Model of Personality as a Therapeutic Tool in Career Counseling”, Journal of Career Development, Vol. 27, No. 3, 157-158.
  • Işık Sayıl, I., Haran, S., Ölmez, Ş. ve Özgüven, H.D. (1993). “Ankara Üniversitesi Hastanelerinde Çalışan Doktor ve Hemşirelerin Tükenmişlik Düzeyler”, Kriz Dergisi 5 (2): 71-77
  • Işıkhan, V. (2004). “Çalışma Hayatında Stres ve Başa Çıkma Yolları”, Ankara: Sandal Yayınları.
  • John, O. P., Donahue, E. M., & Kentle, R. L. (1991). “The Big Five İnventory”— Versions 4a and 54. Berkeley, CA: University of California, Berkeley, Institute of Personality and Social Research.
  • Kalifa, T., Ololo, S., & Tafese, F. (2016).”Intention to Leave and Associated Factors among Health Professionals in Jimma Zone Public Health Centers, Southwest Ethiopia”, Open Journal of Preventive Medicine, 6, 31-41.
  • Kayabaşı, Y. (2008). “Bazı Değişkenler Açısından Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişlik Düzeyleri”, Sosyal Bilimler Dergisi, 20, 191-212.
  • Keser, A. (2009). “Tükenmişlik Sendromu”, Keser, A., Yılmaz, G. ve Yürür, S. (ed). Çalışma Yaşamında Davranış İçinde, Kocaeli, Umuttepe Yayınları.
  • Kim, H.J., Shin, K.H. & Umbreit, W.T. (2007). “Hotel Job Burnout: The Role Of Personality Characteristics”, Hospitality Management, Sayı. 26, No. 2, ss. 421–434.
  • Kim, H.J., Shin, K.H. & Swanger, N. (2009). “Burnout And Engagement: A Comparative Analysis Using The Big Five Personality Dimensions”, International Journal of Hospitality Management, Sayı. 28, No. 1, ss. 96–104.
  • Leıter, M.P. & Maslach, C. (1988), “The Impact of Interpersonal Environment on Burnout and Organizational Commitment”, Journal of Organizational Behavior, Vol.9, 297-308.
  • Maslach, C. & Jackson, S. E. (1981). “The Measurement Of Experienced Burnout”, Journal of Occupational Behavior, Vol.2, pp. 99-113.
  • Maslach, C., Schaefeli, W. B. & Leiter, M. (2001). “Job Burnout”, Annual Review of Psychology, 52(1), 397-422.
  • McAdams, D. P. (1997). “A Conceptual History of Personality Psychology”, In R. Hogan, J. Johnson, & S. Briggs (Eds.), Handbook of PersonalityPsychology (3- 39). San Diego, CA: AcademicPress.
  • McCrae, R. R. & Costa, P. T. (1991). “The NEO Personality Inventory: Using the Five-Factor Model in Counseling”, Journal of Counseling & Development, Vol.69, 367-372.
  • McCrae, R. R. & Costa, P. T. (2006). “Perspectives De La Theorie Des Cinq Facteurs : Traits Et Culture”, Psychologie Française, 51, 227- 244.
  • McCrae, R. R., & John, O. P. (1992). “An İntroduction To The Five-Factor Model And İts Applications”, Journal of Personality, 60(2), 175-215.
  • McCrae, R. R., (2002). “Cross-Cultural Research on the Five-Factor Model of Personality”, Online Readings in Psychology and Culture, Vol. 4, No. 4, 1-12.
  • Merdan, E. (2011). “Kişilikle Kariyer Seçimi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Özel Sektörde Bir Uygulama”, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
  • Moberg, J. P. (2001). “Linking Conflict Strategy to The Fıve-Factor Model: Theoretical and Empirical Foundations”, The International Journal of Conflict Management, 12(1): 47-68.
  • Mount, M. K., Barrick, M. R., Scullen, S. M. & Rounds, J. (2005). “Higher-Order Dimensions of the Big Five Personality Traits and the Big Six Vocational Interest Types”, Personnel Psychology, 58, 447-478.
  • Mount, M.K, Ilies, R.& Johnson, E. (2006). “Relationship Of Personality Traits And Counter-Productiv Work Behaviors: The Mediating Effects of Job Satisfaction”, Personnel Psychology, Vol:59 No:3, pp:591-622.
  • Mynatt, P.G., Omundson, J.S., Schroeder, R.G. & Stevens, M.G. (1997), “The impact of anglo and hispanic ethnicity, gender, position, personality and job satisfaction on turnover intentions: a path analytıc investıgation” Critical Perspectives on Accounting, Vol:8, pp.657-683.
  • Norman, W. T. (1963). “Toward an Adequate Taxonomy of Personality Attiributes: Replicated Factor Structure in Peer Nomination Personality Ratings”, Journal of Abnormal and Social Psychology, 66, 574-583.
  • Özer, E. (2013). “Üniversite Öğrencilerinin Psikolojik Sağlamlık Düzeylerinin Duygusal Zekâ ve Beş Faktör Kişilik Özellikleri Açısından İncelenmesi”, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi.
  • Özsoylu S., Akyıldız B. & Dursun A. (2017). “Bir Üniversite Hastanesinde Çalışan Hemşirelerin Tükenmişlik Düzeyi Ve Etkileyen Faktörler”, Çocuk Acil ve Yoğun Bakım Dergisi, (4), 104-109.
  • Pishghadam, R. & Sahebjam, S. (2012).”Personality and Emotional İntelligence İn Teacher Burnout”, The Spanish Journal of Psychology, 15 (1) 227-236. Poyraz, Ç.K. & Kılıçarslan, M. (2021). “Hastane Öncesi Sağlık Hizmetlerine Yönelik Çalışan Özel Ambulans Personellerinin Tükenmişlik Düzeylerine Bağlı İşten Ayrılma Niyeti”, Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, Cilt , Sayı 22, 364 – 373.
  • Raja, U, Johns, G. & Ntalianis, F. (2004). “The Impact of Personality On Psychological Contracts”, Academy of Management Journal, 47(3): 350-367. Rosin, H. M., & Korabik, K. (1991). “Workplace Variables, Afective Responses, And İntention To Leave Among Women Managers”, Journal of Occupational Psychology, 64(4), 317-330.
  • Rothman, S. & Coetzer, E.P. (2003). “The Big Five Personality Dimensions and Job Performance”,. SA Journal of Industrial Psychology, 29(1), 68-74.
  • Rusbult, C. E., Farrell, D., Rogers, G. & Mainous, A. G. (1988). “Impact of Exchange Variables on Exit, Voice, Loyalty, And Neglect: an Integrative Model Of Responses To Declining Job Status Satisfaction”, Academy of Management Journal, 31(3), 599–627.
  • Sığrı, Ü., Ayanoğlu Şişman, F. & Gemlik, H.N. (2010). “Çalışanların kişilik özellikleri ile Müzakerecilik Yetenekleri Arasındaki İlişkinin Analizi: Sigortacılık ve Lojistik Sektörlerinde Bir Araştırma”, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 3(5), 101-122.
  • Somer, O., & Goldberg, L.R. (1999), “The Structure of Turkish Trait Descriptive Adjectives”, .Intqmk≠Odqrnmk≠Odqrnmkhsx¬mcRnbhmcRnbhk¬ Orxbgnknfx, No:76, 431- 450.
  • Somer, O., Korkmaz, M. & Tatar, A. (2002). “Beş Faktör Kişilik Envanterinin Geliştirilmesi-I: Ölçek Ve Alt Ölçeklerinin Oluşturulması”, Türk Psikoloji Dergisi, 17(49), 21-33.
  • Soucier, G., Georgiades, S., Tsaousis, I. & Goldberg, L., R. (2005). “The Factor Structure of Greek Personality Adjectives”, Journal of Personality and Social Psychology, Vol. 88, No. 5, 856-875.
  • Sun, Y. S. & Jin, N. C. (2009). “Do Big Five Personality Factors Affect Individual Creativity? The Moderating Role of Extrinsic Motivation”, Social Behavior and Personality, 37(7): 941-956.
  • Şahin, D., Turan, F. N., Alparslan, N., Şahin, İ., Faikoğlu, R. & Görgülü, A. (2008). “Devlet Hastanesinde Çalışan Sağlık Personelinin Tükenmişlik Düzeyleri”, Nöropsikiyatri Arşivi, 45, 116-21.
  • Şimşek, Ö. (2006). “İnsan Dinamiği Kişilik Özelliklerinin İncelenmesine Yönelik Ölçek Geliştirme Çalışması”, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, (Tez No: 380186) Sakarya.
  • Tekin, Ö.A., Turan S.N., Özmen M, Turhan A.A. & Kökçü A. (2012). “Beş Faktör Kişilik Özellikleri ve Örgütsel Çatışma Yönetimi Arasındaki İlişkiler: Ankara’daki Beş Yıldızlı Otel İşletmeleri Üzerine Bir Uygulama”, Journal of Yasar University, 27 (7): 4611-4641.
  • Ünlü, O. ve Yürür, S. (2011). “Duygusal Emek, Duygusal Tükenme ve Görev/Bağlamsal Performans İlişkisi: Yalova’da Hizmet Sektörü Çalışanları İle Bir Araştırma”, Erciyes Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi, Sayı 37, 184-207.
  • Xıaomıng, Y., Ma, B.J., Chang, C. Lisa. & Shieh, C.J. (2014).” Effects of Workload on Burnout and Turnover Intention of Medical Staff: A Study”, Ethno Med, 8(3), 229-237 . Yücel, İ. ve Koçak, D. (2018). “İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişkide Tükenmişliğin Aracılık Etkisi: Sağlık Sektöründe Bir Çalışma”, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 7 Sayı: 2, 297-321.
  • Zhang, L. F. (2002). “Thinking Styles and the Big Five Personality Traits”, Educational Psychology, Vol. 22, No. 1, p. 17-31.
Toplam 78 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Emel Bahar 0000-0001-6070-1835

Emine Özlem Köroğlu 0000-0001-6710-3790

Erken Görünüm Tarihi 31 Aralık 2021
Yayımlanma Tarihi 31 Aralık 2021
Yayımlandığı Sayı Yıl 2021 Cilt: 19 Sayı: 4

Kaynak Göster

APA Bahar, E., & Köroğlu, E. Ö. (2021). BEŞ FAKTÖR KİŞİLİK ÖZELLİKLERİNİN SAĞLIK KURUMLARINDA ÇALIŞANLARIN İŞTEN AYRILMA NİYETİNE ETKİSİNDE DUYGUSAL TÜKENMENİN ARACILIK ROLÜ. Yönetim Ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 19(4), 133-156. https://doi.org/10.11611/yead.976753
AMA Bahar E, Köroğlu EÖ. BEŞ FAKTÖR KİŞİLİK ÖZELLİKLERİNİN SAĞLIK KURUMLARINDA ÇALIŞANLARIN İŞTEN AYRILMA NİYETİNE ETKİSİNDE DUYGUSAL TÜKENMENİN ARACILIK ROLÜ. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi. Aralık 2021;19(4):133-156. doi:10.11611/yead.976753
Chicago Bahar, Emel, ve Emine Özlem Köroğlu. “BEŞ FAKTÖR KİŞİLİK ÖZELLİKLERİNİN SAĞLIK KURUMLARINDA ÇALIŞANLARIN İŞTEN AYRILMA NİYETİNE ETKİSİNDE DUYGUSAL TÜKENMENİN ARACILIK ROLÜ”. Yönetim Ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi 19, sy. 4 (Aralık 2021): 133-56. https://doi.org/10.11611/yead.976753.
EndNote Bahar E, Köroğlu EÖ (01 Aralık 2021) BEŞ FAKTÖR KİŞİLİK ÖZELLİKLERİNİN SAĞLIK KURUMLARINDA ÇALIŞANLARIN İŞTEN AYRILMA NİYETİNE ETKİSİNDE DUYGUSAL TÜKENMENİN ARACILIK ROLÜ. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi 19 4 133–156.
IEEE E. Bahar ve E. Ö. Köroğlu, “BEŞ FAKTÖR KİŞİLİK ÖZELLİKLERİNİN SAĞLIK KURUMLARINDA ÇALIŞANLARIN İŞTEN AYRILMA NİYETİNE ETKİSİNDE DUYGUSAL TÜKENMENİN ARACILIK ROLÜ”, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, c. 19, sy. 4, ss. 133–156, 2021, doi: 10.11611/yead.976753.
ISNAD Bahar, Emel - Köroğlu, Emine Özlem. “BEŞ FAKTÖR KİŞİLİK ÖZELLİKLERİNİN SAĞLIK KURUMLARINDA ÇALIŞANLARIN İŞTEN AYRILMA NİYETİNE ETKİSİNDE DUYGUSAL TÜKENMENİN ARACILIK ROLÜ”. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi 19/4 (Aralık 2021), 133-156. https://doi.org/10.11611/yead.976753.
JAMA Bahar E, Köroğlu EÖ. BEŞ FAKTÖR KİŞİLİK ÖZELLİKLERİNİN SAĞLIK KURUMLARINDA ÇALIŞANLARIN İŞTEN AYRILMA NİYETİNE ETKİSİNDE DUYGUSAL TÜKENMENİN ARACILIK ROLÜ. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi. 2021;19:133–156.
MLA Bahar, Emel ve Emine Özlem Köroğlu. “BEŞ FAKTÖR KİŞİLİK ÖZELLİKLERİNİN SAĞLIK KURUMLARINDA ÇALIŞANLARIN İŞTEN AYRILMA NİYETİNE ETKİSİNDE DUYGUSAL TÜKENMENİN ARACILIK ROLÜ”. Yönetim Ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, c. 19, sy. 4, 2021, ss. 133-56, doi:10.11611/yead.976753.
Vancouver Bahar E, Köroğlu EÖ. BEŞ FAKTÖR KİŞİLİK ÖZELLİKLERİNİN SAĞLIK KURUMLARINDA ÇALIŞANLARIN İŞTEN AYRILMA NİYETİNE ETKİSİNDE DUYGUSAL TÜKENMENİN ARACILIK ROLÜ. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi. 2021;19(4):133-56.

Cited By

Determining nurses’ personality traits and the affecting factors
Turkish Journal of Science and Health
https://doi.org/10.51972/tfsd.1142183