Emir Kusturica Filmlerinde Büyülü Gerçekçilik

Yıl 2023, Sayı: 29, 147 - 157, 27.01.2023

Elif Feyza Demir , Ozan Otan

https://doi.org/10.17484/yedi.1144132

Cited By: 1

Öz

2001’de biten Yugoslav Savaşları sonucunda Yugoslavya dağılmış ve aşama aşama bağımsız yeni ülkeler kurulmuştur. Emir Kusturica sinemasında Yugoslavya’nın tarihi, dağılması ya da siyasi durumundan ziyade gelenekler, müzik ve ritüeller karşımıza çıkmaktadır. Masalsı bir yaklaşımla ele aldığı hikâyelerde yer yer fantastik anlatıma yönelmesi onun filmlerini büyülü gerçekçilik bağlamında incelememize olanak sağlar. Temel olarak gerçekliği daha da derin vurgulamak adına ortaya çıkan büyülü gerçekçilik, zamanla edebi eserlerde ve sinemada gerçeklikten kopmak ya da gerçeklikten kaçış olarak kullanılmaya başlanmış ve temel anlamından uzaklaşmıştır. Kusturica’nın çoğu filminde büyülü gerçekçiliği kullanmasının sebebi, gerçeklikten kaçış imkânı sağlaması olarak değerlendirilebilmektedir. Özellikle de Yugoslav Savaşları döneminde çektiği üç filmden ikisi olan; Arizona Rüyası (Arizona Dream, 1993) ve Kara Kedi Ak Kedi (Black Cat White Cat, 1998) filmleri savaş döneminde çekilmesine rağmen, savaş temasından uzak kalmış ve büyülü gerçekçiliğe hem biçimsel hem de içerik olarak oldukça yaklaşmıştır. Yeraltı (Underground, 1995) filmi ise temel olarak savaş temasına yaslanmış olmasına rağmen Yugoslav Savaşları’ndan uzak durarak İkinci Dünya Savaşı’na odaklanır. Bu çalışmada, Kusturica’nın Yugoslav Savaşları döneminde çektiği üç film, Frederic Jameson’un “büyülü gerçekçilik” kavramı ve kavramın kodları üzerinden incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Büyülü Gerçekçilik, Yugoslav Savaşı, Emir Kusturica, “Yeraltı (1995)”, “Kara Kedi Ak Kedi (1998)”, “Arizona Rüyası (1993)”.

Magical Realism in Emir Kusturica's Films

Öz

Kaynakça

• Akdeniz, K. G. (2015). Çingenelerin karmaşık yazgısı. Gediz Akdeniz. https://www.gedizakdeniz.com/dosya/Cingenelerkitap.pdf
• Akdeniz, K. G. (2011). Postmodern romanlarda ve sinemada kaos, simülasyon ve karmaşıklık. Gediz Akdeniz. https://www.gedizakdeniz.com/dosya/gumuslukakademisi2014agustosWEB.pdf
• Bertellini, G. (2015). Contemporary film directors: Emir Kusturica. University Of Illinois Press.
• Bowers, M. A. (2004). Magic(al) realism. Routledge.
• Calvo, I. L. (2014). Critical insights: Magical realism. Grey House Publishing.
• Crang, M. (1998). Cultural Geography. Routledge.
• Dieckman, K. (1997). When Kusturica was away on business. Film Comment. 33(5), 44-49.
• Durix, J. P. (1998). Mimesis, genres, and post-colonial discourse: Deconstructing magic realism. St. Martin’s Press.
• Güncüer, M. (2019). Emir Kusturica sinemasında “Balkanlılık” (Tez No. 576325) [Yüksek lisans tezi, Başkent Üniversitesi, Ulusal Tez Merkezi].
• Haeng, E. Y. (2013). Application of magical realism in cinema. Graduate School of Global Information and Telecommunication Studies. Waseda University, 1-65.
• Hart, M. S. & Ouyang W. (2005). Introduction to a companion to magical realism. Tamesis.
• Homer, S. (2009). Retrieving Emir Kusturica’s Underground as a Critique of Ethnic Nationalism. Jump Cut: A Review of Contemporary Media. Jump Cut. https://www.ejumpcut.org/archive/jc51.2009/Kusterica/
• Homer, S. (2016). Slavoj Žıžek and radical politics. Routledge.
• Iordanova, D. (1999). “Kusturica’s ‘Underground’ (1995): Historical allegory or propaganda?” Historical Journal of Film, 19(1), 69-86. 10.1080/014396899100370.
• Iordanova, D. (2007). Balkan sineması: Alevler İçinde Sinema (Çev. B. Erdoğan). Agora Kitaplığı.
• Jameson, F. (1986). On magic realism in film. Critical Inquiry. 2(12), 301-325.
• Keene, J. (2001). Filmmaker as historian, above and below ground. Rethingking History, 5(2), 233 – 253.
• Klonowska, B. (2010). Far away from the present: Magical realism in Polish film. Studies in Eastern European Cinema, 1(2) 183-196.
• Koçyiğit, D. (2017). Batı’yı kurgulamak – Doğu’yu sunmak, Doğu’yu kurgulamak-Batı’yı sunmak: Oksidentalizm’de ben ve öteki. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 57(57), 133-16.
• Petersen, A. (2013). Magic realism in cinema: An analysis (Yayın No. 3486613). [Lisans tezi, Universiteit Utrecht]. Academia.
• Slemon, S. (1988). Canlit media. Canadian Literature a Quarterly of Criticism and Review. https://Canlit.Ca/Article/Magic-Realism-As-Post-Colonial-Discourse/
• Todorova, M. (1997). Imagining the Balkans. Oxford University Press.