Amerikan Tiyatrosunda Arap Toplumuna Bakış: ‘Çeşitli Birleşim’ Oyununda Tektipleştirici Söylemlerde Niyet Okumak

Yıl 2024, Sayı: 31, 75 - 83, 29.01.2024

Kenan Özsever

https://doi.org/10.17484/yedi.1318524

Öz

Amerika çeşitli ırk, din ve etnik kökenden bireylerin oluşturduğu kozmopolit bir ülkedir. Bağımsızlığının ilanı ve uluslararası politikada ulus-devlet olarak tanınmasının ardından Amerika, özellikle 19. Yüzyıldan itibaren aldığı göçler neticesinde çok kültürlü bir topluma dönüşmüştür. Ancak bu çok kültürlü yapı, beyaz Amerikalılar (White Anglo-Saxon Protestant) tarafından zenginlik olarak değil, bir problem olarak görülmeye başlanmıştır. Beyaz Amerikalıların ulusal güvenlik sorunu olarak yorumladığı bu görüş günümüze değin varlığını sürdürmüş ve Amerikan toplumunda azınlıklara karşı tektipleştirici söylem ve tutumun ortaya çıkmasına neden olmuştur. Etnisite çeşitliliğine yönelik bu tektipleştirici yaklaşım birçok sanat alanında olduğu gibi tiyatro sanatında da karşılık bulmuş ve oyunlara konu olmuştur.
11 Eylül saldırılarının ardından Amerikan toplumunda bazı alışkanlıklar değişmeye başlamıştır. Ev buluşmaları ya da kapalı mekânlarda düzenlenen akşam yemeği partileri bu durumun en önemli göstergesidir. Çeşitli Birleşim (Omnium Gatherum) oyunu da saldırılar sonrası Amerika’da popüler hale gelen akşam yemeği partilerinin bir örneğinin temsilidir. Oyunda, Amerikalı bireylerin saldırılar sonrasındaki fikir ve görüşleri sorgulanmaktadır. Oyun kişileri, mikro ölçekli Amerikan toplumu görüntüsü sunan biyografik kişilerdir. Bu çalışma, Amerikan Tiyatrosu’nda 11 Eylül saldırılarının konu alındığı Çeşitli Birleşim oyunu ile sınırlıdır. Çalışmada çeşitli ırk, etnik köken ve sınıftan Amerikalıların saldırılar sonrası Araplara bakışındaki değişim ve bu değişimin Çeşitli Birleşim oyunundaki tezahürü ortaya konmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Amerikan tiyatrosu, tiyatro oyunu, Theresa Rebeck, 11 Eylül, sömürgecilik, postkolonyalizm, tektipleştirme

A View of Arab Society in American Theater: Reading Intention in Uniformizing Discourses in the Play ‘Omnium Gatherum’

Öz

America is a cosmopolitan country made up of individuals from various races, religions and ethnic backgrounds. Following the declaration of its independence and its recognition as a nation-state in international politics, America has transformed into a multicultural society as a result of the immigration it has received, especially since the 19th century. However, this multicultural structure started to be viewed by white Americans (White Anglo-Saxon Protestant) not as an asset but as a problem. This view, which white Americans interpreted as a national security problem, has persisted to the present day and has led to the emergence of uniformizing discourse and attitudes towards minorities in American society. This uniformizing approach to ethnic diversity has been reflected in the art of theater as in many other arts and has been the subject of plays.
After the September 11 attacks, some habits began to change in American society. Home meetings or dinner parties held indoors are the most important indicators of this situation. The Omnium Gatherum play is also representative of an example of the 'dinner parties' that became popular in America after the attacks. In the play, the ideas and views of American individuals after the attacks are questioned. Play characters are biographical figures that present a micro-scale image of American society. This study is limited to the Omnium Gatherum play, which is about the September 11 attacks in the American Theatre. In the study, the change in the attitude of Americans from various races, ethnicities and classes towards Arabs after the attacks and the manifestation of this change in the Omnium Gatherum play were investigated.

Anahtar Kelimeler

American theatre, theatre play, Theresa Rebeck, September 11, colonialism, postcolonialism

Kaynakça

• Amin, S ve El Kenz, A. (2006). Avrupa ve Arap dünyası. Versus Kitap.
• Baş, E. (2012). 11 Eylül ve Irak savaşı sonrası belgesel tiyatro (Tez No. 314873) [Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Bauman, Z. (2003). Modernlik ve müphemlik. Yapı Kredi Yayınları.
• Brantley, B. (2003, 26 Eylül). Theater review: A feisty feast of wicked wit. The New York Times. https://www.nytimes.com/2003/09/26/movies/theater-review-a-feisty-feast-of-wicked-wit.html
• Fanon, F. (2016). Siyah deri beyaz maskeler. Encore Yayınları.
• Freire, P. (1991). Ezilenlerin pedagojisi. Ayrıntı Yayınevi.
• Finkle, D. (2003, 25 Eylül). Omnium Gatherum. Theater Mania. https://www.theatermania.com/new-york-city-theater/reviews/omnium gatherum_3928.html
• Hentsch, T. (1996). Hayali Doğu-Batı'nın Akdenizli Doğu'ya politik bakışı. Metis Yayınları.
• Hıdır, Ö. (2017). İslamofobi-ırkçılık- “kültürel ırkçılık” ilişkisi. Ombudsman Akademik, 7, s. 23-49. DOI: 10.32002/ombudsmanakademik.440203.
• Kedikli U., A. (2017). Soğuk savaş sonrası Avrupa’da artan İslamofobi. Tesam Akademi Dergisi, 4 (1). 57-95.
• Latouche, S. (1991). Dünyanın batılılaşması: Gezegenimizin bir örnekleşmesinin anlamı, önemi ve sınırları. Ayrıntı Yayınları.
• Loomba, A. (2000). Kolonyalizm, postkolonyalizm. Ayrıntı Yayınları.
• Memmi, A. (2009). Sömürgecinin portresi sömürgeleştirilenin portresi. Versus Yayınevi.
• Okumuş, E. (2017). İslamofobik oyunda Müslümanlar. İlahiyat Akademi Dergisi, 6, 37–68.
• Pala, J. (2002). Efendilik, şarkiyatçılık, kölelik. İletişim Yayınları.
• Phillips, M. (2003, 10 Nisan). Report from Louisville. Chicago Tribune. https://www.chicagotribune.com/news/ct-xpm-2003-04-10-0304100094-story.html
• Rebeck, T. ve Gresten-Vassilaros, A. (2018). Çeşitli Birleşim (Basılmamış oyun). Onk Ajans.
• Sardar, Z., Nandy, A. ve Davies, M. W. (2004). Barbar denen ötekiler. Yayıncılık.
• Shayegan, D. (2013). Melez bilinç. Metis Yayınları.
• Şimşek, A. R. (2006). Osmanlı ordusunda 18. ve 19. yüzyıllarda yapılan ıslahat çalışmaları ve bu çalışmalarda yabancı uzmanların rolü (Tez No.186641) [Yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.