Türkiye’de STEM Eğitimi Üzerine Yapılan Araştırmaların Durumu Üzerine Bir Çalışma

Yıl 2020, , 823 - 854, 25.12.2020

Pınar Çavaş Aslıhan Ayar , Gizem Gürcan

https://doi.org/10.33711/yyuefd.751853

Cited By: 20

Öz

İçinde bulunduğumuz 21. yüzyılda bilim ve teknoloji çok hızlı bir şekilde ilerlemektedir. Bilim ve teknolojideki bu değişim, çağımız insanlarının yaratıcılık, eleştirel düşünme, problem çözme, teknolojinin etkili kullanımı, bilgi yönetimi, işbirliği ve iletişim gibi farklı becerilere sahip olmasını zorunluluk haline getirmiştir. Bu becerilerin öğrencilere kazandırılabilmesi ve geliştirilebilmesi için bazı öğretim modellerine ihtiyaç vardır. STEM; Science (Fen bilimleri), Technology (Teknoloji), Engineering (Mühendislik) ve Mathematics (Matematik) alanlarının baş harflerinden oluşan ve bunların birbirlerine entegre edilmesi anlamına gelen bir öğretim yaklaşımıdır. Türkçeye FeTeMM şeklinde adapte edilen bu yaklaşım, öğrencilerin okulda öğrendikleri teorik bilgileri günlük hayata aktarabilmeleri, farklı disiplinleri bir bütün olarak ele alabilmeleri, bilginin yanında beceri kazanmayı da hedeflemektedir. Bu araştırmada 2010 yılından günümüze, STEM eğitimiyle ilgili ulusal alan yazında yapılmış makale ve lisansüstü tezlerin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç kapsamında YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanında bulunan, 2010-2018 yıllarına ait ve anahtar kelimelerinde “STEM, STEM eğitimi, FeTeMM, entegre STEM öğretimi” terimlerini içeren toplam 45 lisansüstü tez incelenmiştir. Makalelerin seçiminde ise TÜBİTAK ULAKBİM-DergiPark veri tabanında bulunan eğitimle ilgili 64 dergi listelenmiş ve bu dergilerde 2010-2018 yılları arasında yayınlanan, yine aynı anahtar kelimeleri içeren 52 makale araştırma kapsamına alınmıştır. Araştırmalar, yayınlandıkları yıl, yayın dili, çalışılan bağımlı değişkenler, kullanılan yöntemler, veri toplama araçları, örneklem grupları ve veri analizi yöntemleri bakımından detaylı bir şekilde analiz edilmiştir. Bu araştırmadan elde edilen bulgularla, ülkemizde STEM eğitimiyle ilgili yapılan çalışmalara genel bir bakış kazandırılması ve yapılacak yeni çalışmalara ışık tutması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

STEM, içerik analizi

Kaynakça

• Açıkgöz, S. (2018). Fen eğitiminde okul öncesine yönelik yaklaşımlardan STEM ve Montessori yöntemlerinin öğretmen görüşleri doğrultusunda karşılaştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Fen Bilimleri Enstitüsü Kastamonu Üniversitesi, Kastamonu. Akgündüz, D., Aydeniz, M., Çakmakçı, G., Çavaş, B., Çorlu, M. S., Öner, T., Özdemir, S. (2015). STEM eğitimi Türkiye raporu: Günün modası mı yoksa gereksinim mi? [A report on STEM Education in Turkey: A provisional agenda or a necessity?][White Paper]. İstanbul Aydın Üniversitesi STEM Merkezi ve Eğitim Fakültesi. Akgündüz, D., Ertepınar, H., Ger, A. M., Kaplan Sayı, A. ve Türk, Z. (2015). STEM eğitimi çalıştay raporu: Türkiye’de STEM eğitimi üzerine kapsamlı bir değerlendirme. İstanbul Aydın Üniversitesi STEM Merkezi ve Eğitim Fakültesi. Alan, B. (2017). Fen bilgisi öğretmen adaylarının bütünleşik öğretmenlik bilgilerinin desteklenmesi: STEM uygulamalarına hazırlama eğitimi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü Fırat Üniversitesi, Elazığ. Alıcı, M. (2018). Probleme dayalı öğrenme ortamında STEM eğitiminin tutum, kariyer algı ve meslek ilgisine etkisi ve öğrenci görüşleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Fen Bilimleri Enstitüsü Kırıkkale Üniversitesi, Kırıkkale. Altaş, S. (2018). STEM eğitimi yaklaşımının sınıf öğretmeni adaylarının mühendislik tasarım süreçlerine, mühendislik ve teknoloji algılarına etkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Fen Bilimleri Enstitüsü Muş Alparslan Üniversitesi, Muş. Arıkan, E. E. (2018). A theoretical study on stem education: proposal of two applications. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi [Journal of Theoretical Educational Science], 11(1), 101-116. Aşık, G., Doğança Küçük, Z., Helvacı, B ve Çorlu, M. S. (2017). Bütünleşik öğretmenlik projesi: öğretmen eğitimine sürdürülebilir bir yaklaşım. Turkish Journal of Education, 6(4), 200-215. Aydın, G., Saka, M. ve Guzey, S. (2017). 4-8. sınıf öğrencilerinin fen, teknoloji, mühendislik, matematik (STEM=FeTeMM) tutumlarının incelenmesi. Mersin University Journal of the Faculty of Education, 13(2), 787-802. Aygen, M. B. (2018). Fen bilgisi öğretmen adaylarının bütünleşik öğretmenlik bilgilerinin desteklenmesine yönelik STEM uygulamaları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü Fırat Üniversitesi, Elazığ. Bahar, M., Yener, D., Yılmaz M., Emen, H. ve Gürer, F. (2018). 2018 fen bilimleri öğretim programı kazanımlarındaki değişimler ve fen teknoloji matematik mühendislik (STEM) entegrasyonu. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 702-735. Bakırcı, H. ve Kutlu, E. (2018). Fen bilimleri öğretmenlerinin FeTeMM yaklaşımı hakkındaki görüşlerinin belirlenmesi. Türk Bilgisayar ve Matematik Eğitimi Dergisi, 9(2), 367-389. Biçer, B. G. (2018). Fen bilimleri öğretmenlerinin STEM hakkındaki görüşlerinin bazı değişkenler açısında incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Fen Bilimleri Enstitüsü Giresun Üniversitesi, Giresun. Bilekyiğit, Y. (2018). Biyoloji dersinde gerçekleştirilen STEM etkinliğinin mesleki ve teknik anadolu lisesi öğrencilerinin kariyer ilgilerine etkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Fen Bilimleri Enstitüsü Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Karaman. Bozan, M. A. (2018). Sınıf öğretmenlerinin STEM odaklı mesleki gelişim süreçleri: bir eylem araştırması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir. Ceylan, S. (2014). Ortaokul fen bilimleri dersindeki asitler ve bazlar konusunda fen, teknoloji, mühendislik ve matematik (FeTeMM) yaklaşımı ile öğretim tasarımı hazırlanmasına yönelik bir çalışma. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü Uludağ Üniversitesi, Bursa. Çorlu, M. S., Capraro, R. M. ve Capraro, M. M. (2014). Introducing STEM education: ımplications for educating our teachers for the age of ınnovation. Eğitim ve Bilim, 39(171), 74-85. Çevik, M. (2017). Content analysis of STEM-focused education research in Turkey. Journal of Turkish Science Education, 14 (2), 12-26. Çevik, M., Danıştay, A. ve Yağcı, A. (2017). Ortaokul öğretmenlerinin FeTeMM (fen-teknoloji-mühendislik-matematik) farkındalıklarının farklı değişkenlere göre değerlendirilmesi. Sakarya University Journal of Education, 7(3), 584-599. Çiftçi, M. (2018). Geliştirilen STEM etkinliklerinin ortaokul öğrencilerinin bilimsel yaratıcılık düzeylerine, STEM disiplinlerini anlamalarına ve STEM mesleklerini fark etmelerine etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Fen Bilimleri Enstitüsü Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Rize. Çolakoğlu, M. H. ve Günay Gökben, A. (2017). Türkiye’de eğitim fakültelerinde FeTeMM (STEM) çalışmaları. İnformal Ortamlarda Araştırmalar Dergisi (İAD), 3, 46-69. Damar, A., Durmaz, C. ve Önder, İ. (2017). Ortaokul öğrencilerinin FeTeMM uygulamalarına yönelik tutumları ve bu uygulamalara ilişkin görüşleri. Journal of Multidisciplinary Studies in Education, 1(1), 47-65. Daşdemir, İ., Cengiz, E. ve Aksoy, G. (2018). Türkiye’de FeTeMM (STEM) eğitimi eğilim araştırması. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 1161-1183. Dedetürk, A. (2018). 6. Sınıf ses konusunda FeTeMM yaklaşımı ile öğretim etkinliklerinin geliştirilmesi, uygulanması ve başarıya etkisinin araştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü Erciyes Üniversitesi, Kayseri. Delen, İ. ve Uzun, S. (2018). Matematik öğretmen adaylarının FeTeMM temelli tasarladıkları öğrenme ortamlarının değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(3), 617-630. Derin, G. (2017). Ortaöğretim matematik öğretmen eğitimi programına STEM entegrasyonu: bir ders örneği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü Marmara Üniversitesi, İstanbul. Deveci, İ. (2018). Fen bilimleri öğretmen adaylarının sahip oldukları FeTeMM farkındalıklarının girişimci özellikleri yordama durumu. Kastamonu Education Journal, 26(4), 1247-1256. Doğanay, K. (2018). Probleme dayalı STEM etkinlikleriyle gerçekleştirilen bilim fuarlarının ortaokul öğrencilerinin fen bilimleri dersi akademik başarılarına ve fen tutumlarına etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Fen Bilimleri Enstitüsü Kastamonu Üniversitesi, Kastamonu. Dönmez, İ. (2017). STEM eğitimi çerçevesinde robotik turnuvalara yönelik öğrenci ve takım koçlarının görüşleri (bilim kahramanları buluşuyor örneği). Eğitim, Bilim ve Teknoloji Araştırmaları Dergisi, 2(1), 25-42. Duygu, E. (2018). Simülasyon tabanlı sorgulayıcı öğrenme ortamında FeTeMM eğitiminin bilimsel süreç becerileri ve FeTeMM farkındalıklarına etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Fen Bilimleri Enstitüsü Kırıkkale Üniversitesi, Kırıkkale. Elmalı, Ş. ve Balkan Kıyıcı, F. (2017). Türkiye’de yayınlanmış FeTeMM eğitimi ile ilgili çalışmaların incelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 7(3), 684-696. Ensari, Ö. (2017). Öğretmen adaylarının FeTeMM eğitimi ve FeTeMM etkinlikleri hakkındaki görüşleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van. Eroğlu, S. ve Bektaş, O. (2016). STEM eğitimi almış fen bilimleri öğretmenlerinin STEM temelli ders etkinlikleri hakkındaki görüşleri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 4(3), 43-67. Gazioğlu, T. (2018). STEM uygulamalarının 7. Sınıf öğrencilerinin kuvvet ve enerji ünitesindeki başarılarına ve fen bilimleri dersine karşı tutumlarına etkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Fen Bilimleri Enstitüsü Kastamonu Üniversitesi, Kastamonu. Genek, S. E. (2018). STEM eğitimi uygulanan ilkokul öğrencilerinin bilimsel yaratıcılık düzeylerinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul. Girgin, Ş. (2018). Erken STEM eğitiminin etnografik durum çalışması: öğrencilerin otantik öğrenme deneyimlerinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Fen Bilimleri Enstitüsü Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul. Gökbayrak, S. (2017). Fen, teknoloji, mühendislik ve matematik (STEM) uygulamalarının fen bilgisi öğretmen adaylarının STEM farkındalık düzeyleri, entegre STEM öğretimi yönelimi ve bilimsel süreç becerilerine etkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van. Gökbayrak, S. ve Karışan, D. (2017). STEM etkinliklerinin fen bilgisi öğretmen adaylarının bilimsel süreç becerilerine etkisi, Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(2), 63-84. Güder, Y. ve Gürbüz, R. (2018). STEM eğitimine geçişte bir araç olarak disiplinler arası matematiksel modelleme oluşturma etkinlikleri: öğretmen ve öğrenci görüşleri. Adıyaman University Journal of Educational Sciences, 2018, Special Issue, 171-199. Gülen, S. ve Yaman, S. (2018). Fen bilimleri dersinde argümantasyon süreci ve STEM disiplinlerinin kullanımı; odak grup görüşmesi. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi (YYU Journal of Education Faculty), 15(1), 1184-1211. Gülgün, C., Yılmaz, A. ve Çağlar, A. (2017). Fen bilimleri dersinde uygulanan STEM etkinliklerinde bulunması gereken nitelikler hakkında öğretmen görüşleri. Journal of Current Researches on Social Sciences 7(1), 459-478. Gülhan, F. (2016). Fen-teknoloji-mühendislik-matematik entegrasyonunun (STEM) 5.sınıf öğrencilerinin algı, tutum, kavramsal anlama ve bilimsel yaratıcılıklarına etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü Marmara Üniversitesi, İstanbul. Gülhan, F. ve Şahin, F. (2018). Niçin STEM eğitimi?: ortaokul 5. sınıf öğrencilerinin STEM alanlarındaki kariyer tercihlerinin incelenmesi. Journal Of STEAM Education Bilim, Teknoloji, Mühendislik, Matematik ve Sanat Eğitimi Dergisi, 1(1), 1-23. Günbatar, M. S. ve Bakırcı, H. (2019). STEM teaching intention and computational thinking skills of pre-service teachers. Education and Information Technologies. 1615-1629. Güven, Ç., Selvi, M. ve Benzer, S. (2018). 7E öğrenme modeli merkezli STEM etkinliğine dayalı öğretim uygulamalarının akademik başarıya etkisi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(STEMES’18), 73-80. Hacıoğlu, Y. (2017). Fen, teknoloji, mühendislik ve matematik (STEM) eğitimi temelli etkinliklerin fen bilgisi öğretmen adaylarının eleştirel ve yaratıcı düşünme becerilerine etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü Gazi Üniversitesi, Ankara. Hacıoğlu, Y., Yamak, H. ve Kavak, N. (2016). Mühendislik tasarım temelli fen eğitimi ile ilgili öğretmen görüşleri. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(3), 807-830. Hacıömeroğlu, G. ve Bulut, A. S. (2016). Entegre FeTeMM öğretimi yönelim ölçeği Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 12(3), 654-669. Herdem, K., ve Ünal, İ. (2018). STEM eğitimi üzerine yapılan çalışmaların analizi: bir meta-sentez çalışması. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 48(48). Irkıçatal, Z. (2016). Fen, teknoloji, mühendislik ve matematik (FeTeMM) içerikli okul sonrası etkinliklerin öğrencilerin başarılarına ve FeTeMM algıları üzerine etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü Akdeniz Üniversitesi, Antalya. İnce, K., Mısır, M. E., Küpeli, M. A. ve Fırat, A. (2018). 5. sınıf fen bilimleri dersi yer kabuğunun gizemi ünitesinin öğretiminde STEM temelli yaklaşımın öğrencilerin problem çözme becerisi ve akademik başarısına etkisinin incelenmesi. Journal Of STEAM Education - Bilim, Teknoloji, Mühendislik, Matematik ve Sanat Eğitimi Dergisi, 1(1), 64-78. Kalkan, Ç. ve Eroğlu, S. (2017). Destek eğitim odalarında üstün/özel yetenekli öğrenciler için STEM materyallerine dayalı örnek etkinliklerin tasarlanması. Üstün Zekâlılar Eğitimi ve Yaratıcılık Dergisi, 4(2), 36-46. Karakaş, A. (2017). Fen-teknoloji-mühendislik-matematik (STEM) uygulamalarının fen öğretimine yansımaları. Yayımlanmamış doktora tezi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü Pamukkale Üniversitesi, Denizli. Karakaya, F. (2017). Ortaokul öğrencilerinin fen, teknoloji, mühendislik ve matematik (FeTeMM) mesleklerine yönelik ilgi düzeyleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Fen Bilimleri Enstitüsü Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Kahramanmaraş. Karakaya, F., Avgın, S. S. ve Yılmaz, M. (2018). Ortaokul öğrencilerinin fen-teknoloji-mühendislik-matematik (FeTeMM) mesleklerine olan ilgileri. Ihlara Eğitim Araştırmaları Dergisi (IHEAD) 3(1), 36-53. Karakaya, F., Ünal, A., Çimen, O. ve Yılmaz, M. (2018). Fen bilimleri öğretmenlerinin STEM yaklaşımına yönelik farkındalıkları. Eğitim ve Toplum Araştırmaları Dergisi/JRES, 5(1), 124-138. Karakuş, M. ve Us, M. (2013). İlköğretim 4. sınıf fen ve teknoloji programından yansımalar “Adana ili örneği”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(2), 197-222. Karcı, M. (2018). 5. Sınıf elektrik ünitesinin öğretiminde kullanılan STEM etkinliklerine dayalı senaryo tabanlı öğrenme yaklaşımının (STÖY) öğrencilerin akademik başarı, STEM disiplinlerine dayalı meslek seçmeye olan ilgisi ve fen öğrenmeye yönelik motivasyonlarına olan etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Çukurova Üniversitesi, Adana. Karışan, D. ve Yurdakul, Y. (2017). Mikroişlemci destekli fen-teknoloji-mühendislik matematik (STEM) uygulamalarının 6. sınıf öğrencilerinin bu alanlara yönelik tutumlarına etkisi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(1), 37-52. Kayalar, A. (2018). Mobil teknolojiye dayalı FeTeMM uygulamalarının öğretmen adaylarının mühendislik tasarım becerilerine, sistem düşünme zekâsına ve öğretmenlik özyeterliklerine etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir. Kılınç, S. (2018). Exploring of STEM readiness of a faculty of education in Turkey. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Fen Bilimleri Enstitüsü Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara. Kızılay, E. (2018). Türkiye’de öğretmen eğitimi konusundaki STEM çalışmaları. Tarih Okulu Dergisi (TOD), Yıl 11, Sayı XXXIV, 1201-1226 Koç, Y. (2017). Fen bilimleri dersinde STEM eğitim modeli yaklaşımı kullanarak genç mekatronikcilerin yetiştirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Fen Bilimleri Enstitüsü İstanbul Gelişim Üniversitesi, İstanbul. Korkut Owen, F. ve Eraslan Çapan, B. (2018a). Fen, teknoloji, matematik ve mühendislik alanlarını seçmeyi planlama: meslek seçimine ilişkin inançlar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(4), 915-933. Korkut Owen, F. ve Eraslan Çapan, B. (2018b). Fen, teknoloji, matematik ve mühendislik alanları: seçmek ya da seçmemek. AJESI - Anadolu Journal of Educational Sciences International, 8(1), 1-32. Koyunlu Ünlü, Z. ve Dökme, İ. (2016). Özel yetenekli öğrencilerin FeTeMM’in mühendisliği hakkındaki imajları. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 196-204. MEB. (2016). STEM eğitimi raporu. Ankara: Yenilik ve Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü. MEB. (2018). Dünyada eğitim trendleri ve ülkemizde STEM öğrenme etkinlikleri: MEB K12 okulları örneği. Ankara: Yenilik ve Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü. National Academy of Engineering (NAE)&National Research Council (NRC) (2014). STEM integration in K-12 education: Status, prospects, and an agenda for research. Washington, DC: The National Academies Press. Ocak, M. H. (2017). Öğrencilerin STEM'e ilişkin tutumları ve kariyer tercihleri ile ilişkilerinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yeditepe Üniversitesi, İstanbul. Öcal, S. (2018). Okul öncesi eğitime devam eden 60-66 ay çocuklarına yönelik geliştirilen STEM programının çocukların bilimsel süreç becerilerine etkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul. Öner, A.T. ve Capraro, R.M. (2016). FeTeMM okulu olmak iyi öğrenci başarısı anlamına mı gelir?. Eğitim ve Bilim, 41(185), 1-17. Öner, A.T., Capraro, R.M. ve Capraro, M.M. (2016). The effect of T-STEM designation on charter schools: a longitudinal examination of students’ mathematics achievement. Sakarya University Journal of Education, 6(2), 80-96. Özbilen, A. G. (2018). STEM eğitimine yönelik öğretmen görüşleri ve farkındalıkları. Scientific Educational Studies, 2(1), 1-21. Özçelik, A. (2017). Üstün/özel yetenekli öğrenciler için okul dışı STEM eğitiminin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Sosyal Bilimler Enstitüsü İstanbul Aydın Üniversitesi, İstanbul. Özkan, C. ve Çepni, S. (2018). Elektrik akımı ile oluşturulan yapay duygular: bir STEM öyküsü ve yarattığı eğitim potansiyeli. Fen, Matematik, Girişimcilik ve Teknoloji Eğitimi Dergisi 1(1), 89-107. Öztürk, M. (2017). İlkokul 4. Sınıf öğretmenleri ve öğrencilerinin FeTeMM eğitimine ilişkin yeterlik inançları ve tutumlarının incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Ege Üniversitesi, İzmir. Parlakay, E. S. (2017). FeTeMM (STEM) uygulamalarının beşinci sınıf öğrencilerinin sorgulayıcı öğrenmelerine, motivasyonlarına ve 'canlılar dünyasını gezelim ve tanıyalım' ünitesindeki akademik başarılarına etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü Mustafa Kemal Üniversitesi, Hatay. Pekmez, E., Yılmaz, H., Alaçam Akşit, A. C. ve Güler, F. (2018). İlköğretim öğrencilerinin fen-teknoloji-tasarım süreci ile ilgili becerilerinin geliştirilmesi üzerine bir eğitim modülü uygulaması. Ege Eğitim Dergisi / Ege Journal of Education, 19(1), 135-160. Poyraz, G. T. (2018). STEM eğitimi uygulamasında kayseri ili örneğinin incelenmesi ve uzaktan STEM eğitiminin uygulanabilirliği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Anadolu Üniversitesi, Eskişehir. Saçan, E. (2018). Bilim uygulamaları dersi için FeTeMM merkezli bir öğretim programı önerisi ve etkililiği. Yayımlanmamış doktora tezi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü Hacettepe Üniversitesi, Ankara. Sarı, Z. (2017). Dil öğrenimi hakkındaki inançlar ile yabancı dil sınıf kaygısı arasındaki ilişki: Türkiye'deki üniversitelerde eğitim dili İngilizce olan FeTeMM bölümleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Kafkas Üniversitesi, Kars. Sarıcan, G. (2017). Bütünleşik STEM eğitiminin akademik başarıya, problem çözmeye yönelik yansıtıcı düşünme becerisine ve öğrenmede kalıcılığa etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Sosyal Bilimler Enstitüsü İstanbul Aydın Üniversitesi, İstanbul. Seren, S. ve Veli, E. (2018). 2005 yılı itibariyle değişen fen bilimleri dersi öğretim programlarında STEM eğitimine yer verilme düzeylerinin karşılaştırılması. Journal Of STEAM Education-Bilim, Teknoloji, Mühendislik, Matematik ve Sanat Eğitimi Dergisi, 1(1), 24- 47. Şahin, A., Erdoğan, N., Morgan, J., Capraro, M.M. ve Capraro, R. M. (2012). The effects of high school course taking and sat scores on college major selection. Sakarya University Journal of Education, 2(3), 96-109. Şahin, E. ve Kabasakal, V. (2018). STEM eğitim yaklaşımında dinamik matematik programlarının (Geogebra) kullanımına yönelik öğrenci görüşlerinin incelenmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(STEMES’18) 55-62. Şatgeldi, A. N. (2017). Fen öğretmenlerinin STEM eğitimindeki hazırbulunuşlukları hakkındaki algılarını ölçmek için test geliştirme çalışması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Fen Bilimleri Enstitüsü Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara. Şen, C. (2018). Öğretmen adaylarının entegre FeTeMM öğretimine yönelimlerinin ve teknolojiye yönelik tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale. Şentürk, F. K. (2017). FeTeMM etkinliklerinin fen bilimleri dersindeki kavramsal anlama ve bilimsel yaratıcılık üzerindeki etkileri ve öğrenci görüşleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü Sıtkı Koçman Üniversitesi, Muğla. Tabar, V. (2018). Ülkemizde FeTeMM alanında yapılmış olan çalışmaların içerik analizi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van. Tabaru, G. (2017). İlkokul 4. Sınıf öğrencilerine fen bilimleri dersinde uygulanan STEM temelli etkinliklerin çeşitli değişkenlere etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü Ömer Halisdemir Üniversitesi, Niğde. Tantu, Ö. (2017). STEM eğitimi kapsamında kullanılan mobil uygulamaların öğretmenler ile değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara. Taştan Akdağ, F. (2017). STEM uygulamalarının öğrencilerin akademik başarı, bilimsel süreç ve yaşam becerileri üzerine etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Çanakkale. Tekerek, M. & Tekerek, B. (2018). Integrated İnstructional material and development processes. Turkish Journal of Education, 7(3), 156-168. Tezel, Ö. ve Yaman, H. (2017). FeTeMM eğitimine yönelik Türkiye’de yapılan çalışmalardan bir derleme. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 6(1), 135-145. Tezsezen, S. (2017). Öğretmen adaylarının FeTeMM farkındalıklarının FeTeMM alanları tanımları ve ilişkileri üzerinden incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Fen Bilimleri Enstitüsü Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul. Timur, B. ve İnançlı, E. (2018). Fen bilimleri öğretmen ve öğretmen adaylarının STEM eğitimi hakkındaki görüşleri. Uluslararası Bilim ve Eğitim Dergisi-International Journal Of Science And Education, 1(1), 48-66. TÜSİAD. (2014). STEM (science, technology, engineering and mathematics fen, teknoloji, mühendislik, matematik) alanında eğitim almış işgücüne yönelik talep ve beklentiler araştırması. İstanbul: TÜSİAD. Tüzün, Ü. N. ve Tüysüz, M. (2018). Özel yetenekli bireylerin öğretmenleri için STEAM eğitimi. Türk Üstün Zekâ ve Eğitim Dergisi,8(1), 16-32. Uğraş, M. ve Genç, Z. (2018). Investigating preschool teacher candidates' STEM teaching ıntention and the views about STEM education. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 724-744. Üçüncüoğlu, İ. ve Bozkurt Altan, E. (2018). Fen Bilimleri Öğretmen Adayları için STEM Odaklı Laboratuvar Uygulamaları: “Sağlıklı Yaşam" Etkinliği. International Journal of Humanities and Education, 329-347. Yakman, G., & Lee, H. (2012). Exploring the exemplary STEAM education in the US as a practical educational framework for Korea. Journal of the korean Association for Science Education, 32(6), 1072-1086. DOI: 10.14697/jkase.2012.32.6.1072. Yaman, C., Özdemir, A. ve Akar Vural, R. (2018). STEM uygulamaları öğretmen öz-yeterlik ölçeğinin geliştirilmesi: bir geçerlik ve güvenirlik çalışması. Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 93-104. Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Akademik ve Mesleki Yayınları. Yıldırım, B. (2016). 7. Sınıf fen bilimleri dersine entegre edilmiş fen teknoloji mühendislik matematik (STEM) uygulamaları ve tam öğrenmenin etkilerinin incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü Gazi Üniversitesi, Ankara. Yıldırım, B. (2018). Bağlam temelli öğrenmeye uygun olarak hazırlanmış STEM uygulamalarının etkilerinin incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 1-20. Yıldırım, B. ve Selvi, M. (2017). STEM uygulamaları ve tam öğrenmenin etkileri üzerine deneysel bir çalışma. Journal of Theory and Practice in Education / Eğitimde Kuram ve Uygulama, 13(2), 183-210. Yıldırım, B. ve Selvi, M. (2018). Ortaokul öğrencilerinin STEM uygulamalarına yönelik görüşlerinin incelenmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(STEMES’18) 47-54. Yıldırım, B. ve Türk, C. (2018). Sınıf öğretmeni adaylarının STEM eğitimine yönelik görüşleri: uygulamalı bir çalışma. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 195-213. Yıldırım, P. (2017). Fen, teknoloji, mühendislik ve matematik (STEM) entegrasyonuna ilişkin nitel bir çalışma. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (35), 31-55. Yılmaz, H., Yiğit Koyunkaya, M., Güler, F. ve Güzey, S. (2017). Fen, teknoloji, mühendislik, matematik (STEM) eğitimi tutum ölçeğinin Türkçeye uyarlanması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(5), 1787-1800.