ZİHİNSEL YETERSİZLİĞİ OLAN ÇOCUKLARIN ANNELERİNİN ÇOCUK YETİŞTİRME TUTUMLARININ ÇOCUKLARIN SOSYAL BECERİLERİNE ETKİSİ

Yıl 2014, Cilt: 11 Sayı: 1, 149 - 168, 06.06.2015

Aydan Aydın Onur Sönmez

Öz

Bu araştırmanın amacı; 7-12 yaş zihinsel yetersizliği olan çocukların annelerinin tutumları ile çocukların sosyal becerileri arasında bir ilişki olup olmadığını incelenmektir. Araştırmanın örneklemi 7-12 yaş arası 154 zihin engelli çocuk ve annelerinden oluşmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Sosyal Becerileri Dereceleme Sistemi (SBDS) ve Aile Hayatı ve Çocuk Yetiştirme Tutum Ölçeği (PARI) kullanılmıştır. Araştırma sonucunda; PARI demokratiklik ve eşitlik alt boyutu ile Sosyal Beceri Ölçeği puanları arasındaki ilişki pozitif yönde anlamlı Problem Davranışlar Ölçeği puanları arasında ise negatif yönde anlamlı ilişki bulunmuştur.

Anahtar kelimeler: Zihin engelli, aile tutumu, sosyal beceri.

Anahtar Kelimeler

Zihin engelli, aile tutumu, sosyal beceri

Kaynakça

• Bacanlı, H. (1999). Sosyal beceri eğitimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Bayraktar, R. (1998). Demokratik tutumun önemi. Okul ve Aile Dergisi, 6 (1), 41-43.
• Bennetta, K. S. & Hay, D. A. (2007). The role of family in the development of social skills in children with physical disabilities international. Journal of Disability, Development and Education, 54 (4), 381-397.
• Bright, J. A. & Hayward P. (1997). Dealing with chronic stress: coping strategies self esteem and service use in mothers of handicapped children. Journal of Mental Health, 6 (1), 67-75.
• Büküşoğlu, N., Aysan, F., Erermis, S. ve diğerleri. (2001). Okul fobisi olan çocukların davranışsal özellikleri, annelerin ruhsal belirti düzeyleri ve aile fonksiyonlarının incelenmesi. Ege Tıp Dergisi, 40(2), 99-105.
• Chadsey-Rusch, J. (1992). Toward defining and measuring social skills in employment settings. American Journal on Mental Retardation, 96 (4), 405-418.
• Clegg, J. A. & Standen, P. J. (1991). Friendship among adults who have developmental disabilities. American Journal on Mental Retardation, 95 (6), 663-671.
• Coie J. D. & Dodge K. A. (1983). Continuities and changes in children's social status: a five-year longitudinal study. Merrill-Palmer Quarterly, 29, 261-282.
• Conti-Ramsden, G., Botting, N. (2004). Social difficulties and victimization in children with slit at 11 years of age. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 47, 145-161.
• Çetin, F., Bilbay, A. A. & Kaymak, D. A. (2003). Çocuklarda sosyal beceri. İstanbul: Epsilon.
• Çifci, İ. (2001). Zihinsel engelli bireyler için hazırlanan bilişsel süreç yaklaşımına dayalı sosyal beceri programının etkililiğin incelenmesi. Yayınmış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Darling, N. (1999). Parenting Style and its Correlates. Eric Publications; ERIC Digests in Full Text; Reports – Research.
• Durgel, E. S. (2007). Çocuklarda olumlu sosyal davranışın gelişimi. Koç Üniversitesi Psikoloji Bölümü Çoluk Çocuk Dergisi.
• Elksnin, K.L. & Elksnin, N. (1995). Adolescents with disabilities: The need for occupational social skills training. Exceptionality, 9 (1- 2), 91 – 105.
• Elliott S. N. & Gresham F. M. (1993). Social skills interventions for children. Behavior Modification, 17(3), 287-313.
• Ersoy, Ö. & Avcı. N. (2000). Özel gereksinimi olan çocuklar ve eğitimleri. Özel Eğitim. İstanbul: YA-PA Yayınları.
• Gresham, F. M. (1986). Conceptional and definitional issues in the assessment of children's social skills: implications for classifications and training. Journal of Clinical Child Psychology, 15 (1), 3-15.
• Gresham, F. M. (1997). Social competence and students with behavior disorders: where we've been, where we are, and where we should go. Education and Treatment of Children, 20(3), 233-249.
• Gresham F.M. & Elliott S.N. (1987). The relationship between adaptive behavior and social skills: Issues in definition and assessment. The Journal of Special Education. 21 (1), 167-181.
• Gresham, F. M., Sugai, G. & Horner, R. H. (2001). Interpreting outcomes of social skills training for students with high incidence disabilities. The Council for Exceptional Children, 67 (3), 331-334.
• Gülay, H. & Akman, B. (2009). Okul öncesi dönemde sosyal beceriler. Ankara: Pagem Akademi.
• Işıkhan, V. (2005). Türkiye’de zihinsel engelli çocuğa sahip annelerin sorunları. Ankara: Hacettepe.
• Kapıkıran, N., İvrendi, A. & Adak, A. (2006). Okul öncesi çocuklarda sosyal beceri saptaması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19, 25.
• Karasar, N. (2005). Araştırmalarda rapor hazırlama (10.basım). Ankara: Nobel.
• Kaya, A., Bozaslan, H. & Genç, G. (2012). Üniversite öğrencilerinin anne-baba tutumlarının problem çözme becerilerine, sosyal kaygı düzeylerine ve akademik başarılarına etkisi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 208-225.
• Kozanoğlu Kocameşe, P. (2005). Zihin engelli çocukların okul-içi olumsuz sosyal davranışlarını azaltmaya yönelik sosyal beceri eğitim programı. Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Küçük Ş. (1990). PARI ölçeğinin Türkçe formunun 2. 3. ve 4. alt ölçeklerinin geçerlik çalışması. V. Ulusal Psikoloji Kongresi Psikoloji Seminer Dergisi, s.451-459.
• Le Compte, G., Le Compte, A. & Özer, S. (1978). Üç sosyoekonomik düzeyde Ankaralı annelerin çocuk yetiştirme tutumları: Bir ölçek uyarlaması. Türk Psikoloji Dergisi; 1 (1), 5-8.
• Marzano, R. J. & Marzano, J. S. (2003). The key to classroom management. Educational Leadership, 61(1), 6-17.
• Merrell, K. W. (1993). Using behavior rating scales to assess social skills and antisocial behavior in school settings: development of the school social behavior. Scales School Psychology Review, 22 (1), 115-119.
• Öner, N. (1997). Türkiye’de kullanılan psikolojik testler (3.Baskı). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi.
• Özcan, H. (1996). İlkokul öğrencilerinin özgüvenleri, akademik başarıları ve anne baba tutumları arasındaki ilişkiler. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi.
• Özşenol, F., Işıkhan, V., Ünay, B., Aydın, H. İ., Akın, R. & Gökçay, E. (2003). Engelli çocuğa sahip ailelerin aile işlevlerinin değerlendirilmesi. Gülhane Tıp Dergisi, 45 (2): 156-16.
• Öztürk, Ö. (2008). Hiperaktif Çocukların (7-12 Yaş) sorunlarının çözümlenmesinde ve akademik başarısında aile tutumlarının etkisinin araştırılması. Yayımlanmış yüksek lisans tezi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Parker, J. G. & Asher, S. R. (1987). Peer relations and later personal adjustment: Are low-accepted children at risk? Psychological Bulletin, 102 (3), 357-389.
• Petit, G.S., Dodge, K. A. & Brown, M. M. (1988). Early family experience, sicil problem solving patterns and children's sicil competence. Child Development, 59, 107-120.
• Ray, C. E. & Elliott, S. N. (2006). Social adjustment and academic achievement: a predictive model for students with diverse academic and behavior competencies. School Psychology Review, 35(3), 493-501.
• Sabornie, E. J. & Beard, G. H. (1990). Teaching social skills to students with mild handicaps. Teaching Exceptional Children, 23 (1), 35-38.
• Semmel, M. & Gao, X. (1992). Teacher perception of the classroom behaviors of nominated handicapped students in china. Journal of Special Education, 25, 415-430.
• Seven, S. (2007). Ailesel faktörlerin altı yaş çocuklarının sosyal davranış problemlerine etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 51, 477-499.
• Spera, C. (2005). A Review of the relationship among parenting practices, parenting styles and adolescent school achievement. Educational Psychology Review, 17 (2). 99-123.
• Steinberg, L., Elmen, J. D. & Mounts, N. S. (1989). Authoritative parenting, psychosocial maturity and academic success among adolescents. Child Development, 60, 1424-14.
• Sucuoğlu, B. & Özokçu, O. (2005). Kaynaştırma öğrencilerinin sosyal becerilerinin değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi.
• Suveg, C., Jacob, M. L. & Payne M. (2010). Parental interpersonal sensitivity and youth social problems: a meditational role for child emotion dysregulation. Journal Child Family Study (19), 677–686.
• Şentürk, S. (2007). 5–6 Yaş çocukların çalışan ve çalışmayan annelerinin çocuk yetiştirme tutumları ile bu çocukların sosyal-duygusal uyum düzeylerinin karşılaştırılması. Yayınlanmış yüksek lisans tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Yavuzer, H. (1990). Ana- baba okulu. İstanbul: Remzi Yayınevi.
• Yüksel, G. (1999). Sosyal beceri eğitiminin üniversite öğrencilerinin sosyal beceri düzeyine etkisi. Yayınlanmamış doktora tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gazi Üniversitesi, Ankara.