Süheyl ü Nevbahâr’ın Değerler Eğitimi Bakımından Önemi

Yıl 2016, Cilt: 13 Sayı: 1, 457 - 493, 01.06.2016

Yasin Kılıç

Öz

Bu çalışmada, 14. yüzyıl Eski Anadolu Türkçesi eserlerinden olan Süheyl ü Nevbahâr adlı mesnevi değerler eğitimi bakımından incelenmiştir. Hoca Mesûd ve yeğeni İzzeddin Ahmed tarafından Farsçadan Türkçeye tercüme edilmiş olan eser, Türk edebiyatında yazılmış beşerî aşk konulu ilk mesnevi olması yanında, insanî değerlerle ilgili ögeleri barındırması bakımından da önemlidir. Süheyl ü Nevbahâr mesnevisindeki hikâyeler ve anlatılan olaylar incelendiğinde, eserin insanları eğitmek; topluma, ahlaki normları ve evrensel değerleri kazandırmak kaygısı ile yazıldığı anlaşılacaktır. Bu çalışmada “doküman taraması” yöntemi kullanılmıştır. Verilerin analizinde “betimsel analiz yöntemi” uygulanmıştır. Doküman taramasında Süheyl ü Nevbahâr’daki değerler tespit edilerek 7 ana, 23 alt başlık şeklinde sınıflandırılmıştır: Süheyl ü Nevbahâr’da “Dürüstlük” (f=95) başlığı altında doğruluk (f=54), adalet (f=16), yalan söylememe (f=25) değerleri tespit edilerek sınıflandırılmıştır. “Yardımlaşma, Dayanışma ve Sorumluluk” (f=424) başlığı altında iyilik (f=114), vefakârlık (f=11), konukseverlik (f=22), komşuluk (f=9), cömertlik (f=27), sabırlı olma (f=31), dostluk (f=73), Tanrı’ya sığınma (f=7), saygı (f=56), çalışkanlık (f=3), nezaket (f=15), öğüt (f=56) değerleri; “Hoşgörü” başlığı altında alçakgönüllülük (f=7) değeri; “Özgüven” (f=15) başlığı altında cesaret (f=6), liderlik (f=7), ağırbaşlı olma (f=2) değerleri; “Özgür Düşünebilme” başlığı altında akıllı ve bilgili olma (f=44); “Sevgi” başlığı altında sevgi (f=133) ve merhamet (f=27) değerleri sınıflandırılmıştır. Ayrıca “Barış” (f=14) değeri aynı ad altında sınıflandırılmıştır. Araştırmada bu değerlerin işleniş biçimi ile Türkçe öğretimi çerçevesinde değerler aktarımında kullanılması tartışılmıştır

Anahtar Kelimeler

Süheyl ü Nevbahâr, değerler eğitimi, Türkçe eğitimi, değerler

Importance of Süheyl ü Nevbahâr with Regards to Values Education

Öz

In this study, the masnavi called Süheyl ü Nevbahâr, one of the works of the 14thCentury Old Anatolian Turkish, was investigated with respect to values education. Translated from Persian into Turkish by Hodja Mesûd and his niece, İzzeddin Ahmed, the work is important both for the fact that it is the first masnavi written on the subject of human love in Turkish literature, and for the fact that it includes elements about human values. When the stories and incidents in the Süheyl ü Nevbahâr masnavi are investigated, it will be understood that the work was written with the concerns of educating people, and introducing moral norms and universal values to the society. “Document scanning” method was used in this study. “Descriptive analysis method" was used in analyzing the data. The values in Süheyl ü Nevbahâr were detected in the document scanning stage, and they were classified under 7 main, 23 sub-titles: In Süheyl ü Nevbahâr, under the heading honesty (f=95), the values of righteousness (f=54), justice (f=16), not lying (f=25) were detected and classified. Under the heading of cooperation, solidarity and responsibility (f=424), the values of goodness (f=114), faithfulness (f=11), hospitality (f=22), neighborliness (f=9), generosity (f=27), patience (f=31), friendship (f=73), seeking refuge in God (f=7), respect (f=56), industriousness (f=3), kindness (f=15), advice (f=56) were classified. The value of modesty (f=7) was classified under the heading of tolerance, while the values of courage (f=6), leadership (f=7), dignity (f=2) were classified under the heading of self-confidence (f=15). Wisdom and learnedness (f=44) were classified under the heading of free thinking, while the values of love (f=133) and mercy (f=27) were classified under the heading of love. Moreover, the value of peace (f=14) was classified under the same heading.In this study, the way of processing these values, as well as the possibility of using them in conveying the values within the framework of Turkish teaching were discussed

Anahtar Kelimeler

Süheyl ü Nevbahâr, values education, Turkish education, values

Kaynakça

• Akalın, Ş. H; Toparlı, R; Gözaydın, N; Zülfikar, H; Argunşah, M; Demir, N; Tezcan Aksu, B; Gültekin, B. (2005). Türk Dil Kurumu Türkçe Sözlük, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 549, ISBN 975-16-0070-7.
• Bahar, H. İ. (2009). Sosyoloji, Ankara: USAK yayınları, 3. Baskı.
• Ciğa, Ö. (2013). Süheyl ü Nevbahâr (Metin-Aktarma, Art Zamanlı Anlam Değişmeleri, Dizin). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Dicle Üniversitesi, Eğitim Bilimler Enstitüsü, Ortaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Anabilim Dalı, Türk Dili ve Edebiyatı Eğitimi Bilim Dalı, Diyarbakır.
• Cihan, N. (2014). Okullarda Değerler Eğitimi Ve Türkiye’deki Uygulamaya Bir Bakış. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 9/2 Winter 2014, p. 429-436, ANKARA-TURKEY. Doi Number :http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.6402
• Dilçin, C. (1991). Süheyl ü Nevbahâr İnceleme – Metin – Sözlük, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Ece, S. (2003), Bekayi, Mensur Süheyl ü Nevbahâr (İnceleme-Metin-Sözlük), İstanbul: Aktif Yayınevi.
• Elbir, B; Bağcı, C. (2013). Değerler Eğitimi Üzerine Yapılmış Lisansüstü Düzeyindeki Çalışmaların Değerlendirilmesi/ Evaluation Of Post-Graduate Theses On Values Education, Turkish Studies - - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 8/1 Winter 2013, p.1321-1333, ANKARA-TURKEY, www.turkishstudies.net,
• Doi Number :http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.4250 p.1321-1333.
• Gecikli, F. (2012). Liderlik Ve Duygusal Zekâ: Mustafa Kemal Atatürk Örneği/Leadershıp And Emotıonal Quotient; Mustafa Kemal Atatürk. Atatürk İletişim Dergisi,ISSN: 2146-1538, 2(3).http://ataturk-universitesi.dergipark.gov.tr/atauniiletisim/issue/2763/36939, adresinden alınmıştır.
• Güven, A. Z. (2014). Gülistan ve Bostan Adlı Eserlerin Değerler Eğitimi Bakımından İncelenmesi/Examinatıon Of The Works ‘Gulistan And Bostan’ in Terms Of Values Education, Turkish Studies -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: 1308-2140, (İsmail Yıldırım Armağanı) Volume 9/6 Spring 2014, Doi Number: http://dx.doi.org/ 10.7827/TurkishStudies.6847, p. 505-517.
• Hooper, C. (2003). Values Education Definition, Wilson B, Zibar, V. etc. (Ed.). Values Education Study. Final Report The Values Education Study Executive Summary, Final Raport,
• ISBN:1863665803, Australia: Curriculum Corporation.
• http://www.curriculum.edu.au/verve/_resources/VES_Exec_Summary14Nov5pm.pdf,
• adresinden alınmıştır.
• Kaboğlu, Ö. İ. (1993). Düşünce özgürlüğü (Avrupa ölçütleri ve Türkiye). İnsan Hakları Yıllığı 45-53. İnsan Hakları Araştırma ve Derleme Merkezi’nin İnsan Hakları Günü (10 Aralık 1993) dolayısı ile düzenlediği “Düşünce Özgürlüğü ve 1982 Anayasası” konulu Konferans’ta yapılan konuşma metni. http://www.anayasa.gov.tr/files/pdf/anayasa_yargisi/anyarg16/kaboglu.pdf, adresinden alınmıştır.
• Kardaş, M. N. & İl, İ. (2ã015). Orhun Abidelerinin Türkçe Öğretiminde Değer Aktarımı Açısından Önemi: I Tonyukuk Abidesi, International Journal of Languages’ Education and Teaching, (IJLET), ISSN: 2198 – 4999, Mannheim – GERMANY, Volume 3/1 April 2015 p. 273-287
• http://www.ijlet.com/Makaleler/1035087026_14.%20273
• %20Mehmet%20Nuri%20Karda%C5%9F.pdf, adresinden alınmıştır.
• Kardaş, M. N. (2015a). Orhun Abidelerinin Türkçe Öğretiminde Değer Aktarımı Açısından Önemi II: Kül Tigin Abidesi. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi,Hüseyin Hüsnü Tekışık Özel Sayısı, ISSN:1309-081X, Cilt 1, s.133-149. http://sbe.giresun.edu.tr/fileadmin/user_upload/diger/Egitim_OEzel_Sayisi/9- Mehmet_Nuri_Kardas-Orhun_Abideleri.pdf, adresinden alınmıştır.
• Kardaş, M. N. (2015b). Orhun Abidelerinin Türkçe Öğretiminde Değer Aktarımı Bakımından Önemi III: Bilge Kağan Abidesi, Türk & İslam Dünyası Araştırmalar Dergisi, Yıl: 2, Sayı: 2, s.55-70.
• http://tidsad.com/Makaleler/1037813414_32%20Mehmet%20Nuri%20KARDA%C5%9E
• pdf, adresinden alınmıştır.
• Kaymakcan, Recep (2007). Ahlaki Bir Değer Olarak Hoşgörü ve Eğitimi, Kaymakcan, R & M. Uyanık (editörler) Teorik ve Pratik Yönleriyle Ahlak, Dem Yayınları, İstanbul, 2007, ss. 389-408
• Millî Eğitim Bakanlığı, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı (2006). İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programı Ve Kılavuzu, (1- 5. SINIFLAR), Devlet Kitapları Müdürlüğü Basım Evi, ANKARA.
• Millî Eğitim Bakanlığı, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı (2009). İlköğretim Türkçe Dersi (6, 7, 8. SINIFLAR), Devlet Kitapları Müdürlüğü Basım Evi, ANKARA.
• Özbay, M. ve Tayşi, E. K. (2011). Dede Korkut Hikâyeleri’nin Türkçe Öğretimi ve Değer Aktarımı Açısından Önemi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi / 2011 Cilt: 1, Sayı: 1, 21- 31.file:///C:/Users/Yasin/Downloads/4-17-1-PB.pdf, adresinden alınmıştır.
• Özen, Y; Güleryüz, K; Özen, H. B. (2012). İlköğretim 1–3 Sınıf Hayat Bilgisi, 4–5 Sınıf Sosyal Bilgiler Dersindeki Değerler ve Değerler Eğitiminin İncelenmesi, Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, Journal of Research in Education and Teaching ISSN: 2146-9199, Kasım 2012, Cilt 1, Sayı 4, Makale 30, http://www.jret.org/FileUpload/ks281142/File/30a1.ozen.pdf, adresinden alınmıştır.
• Rokeach, M. (1973). The nature of human values. New York: The Free Press.
• Sallabaş, M.E. (2012). Ömer Seyfettin Hikâyelerinin Türkçe Öğretiminde Değer Aktarımı Bakımından İncelenmesi, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, ISSN: 1304-429X, s.59-68. http://sbed.mku.edu.tr/article/view/1038000417, adresinden alınmıştır.
• Sayın, E. (2012). Tasavvuf Kültüründeki ‘Sabır’ Kavramının Psikolojik Etkileri. Batman Üniversitesi, Yaşam Bilimleri Dergisi, Cilt 1, Sayı 1. Batman Üniversitesi, Uluslararası Katılımlı Bilim ve Kültür Sempozyumu, 18-20 Nisan 2012, Batman, Türkiye.
• http://www.yasambilimleridergisi.com/makale/editor/21122012230314.pdf, adresinden alınmıştır.
• Schwartz, S. (1996). Value Priorities and Behavior: Applying a Theory of Integrated Value Systems. U C. Seligman, JM Olson & MP Zanna (Eds.) The Ontario Symposium: The Psychology of Values (Vol. 8). http://www.palermo.edu/cienciassociales/psicologia/publicaciones/pdf/Psico2/2Psico%200 7.pdf, adresinden alınmıştır.
• Schwartz, S. H. (1992). Universals in the content and structure of values: Theory and empirical tests in 20 countries, M. Zanna (Ed.), Advances in experimental social psychology (25, 1- 65), New York: Academic Press.doi:10.1016/S0065-2601(08)60281-6
• Tebliğler Dergisi (2003). Milli Eğitim Bakanlığı 2552 Sayılı Tebliğler Dergisi İlköğretim Kurumları Yönetmeliği, Eylül 2003.
• http://tebligler.meb.gov.tr/index.php/tuem
• sayilar/finish/67-2003/173-2552-eyluel-2003 adresinden alınmıştır.
• Tekşan, K. (2012). Türkçe Dersi Değerler Eğitiminde Kutadgu Bilig’in Kullanımı. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi,(KEFAD), Cilt 13, Sayı 3, Aralık 2012, s.1- 17.
• http://kefad.ahievran.edu.tr/archieve/pdfler/Cilt13Sayi3/JKEF_13_3_2012_1-17.pdf,
• adresinden alınmıştır.
• Yazıcı, K. (2006). Değerler Eğitimi’ne Genel Bir Bakış. Türklük Bilimi Araştırmaları, ISSN 1300-7874, TÜBAR-XIX-/SAYI-19-2006, Bahar 499.
• http://dergipark.ulakbim.gov.tr/tubar/article/view/5000072921, adresinden alınmıştır.
• Yazıcı, M. (2013). Toplumsal Değişim ve Sosyal Değerler/ Social Change and Contemporary Values, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 8/8 Summer 2013, p. 1489-1501, ANKARA- TURKEY, www.turkishstudies.net, Doi Number :http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.4782, p. 1498-1501.
• Yiğittir, S. (2012). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin değer yönelimlerinin Rokeach ve Schwartz değer sınıflandırmasına göre değerlendirilmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 19, 1-15. http://www.zgefdergi.com/Makaleler/1174609502_19_01_ID_203.pdf, adresinden alınmıştır.
• http://mebk12.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/34/39/749197/dosyalar/2015_02/09093609_degerler egitimi.pdf.