Ebeveyn-Çocuk İlişkisinin Okul Öncesi Dönem Çocukların Psikososyal Gelişimlerini Yordaması

Yıl 2017, Cilt: 14 Sayı: 1, 227 - 258, 19.01.2017

Esra Dereli , Büşra Meryem Dereli

Öz

Araştırmanın amacı, ebeveyn-çocuk ilişkisinin
çocukların demografik özelliklerine göre farklılaşıp farklılaşmadığını ve ebeveyn-çocuk
ilişkisinin çocukların psiko-sosyal gelişimlerini yordayıp yordamadığını incelemektir.
Araştırma,  tarama modellerinden
ilişkisel tarama modeli ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın örneklemini
Eskişehir’de anaokuluna devam eden 4- 5 yaş aralığında, 210 çocuk
oluşturmaktadır.  Veriler Demografik Bilgi
Formu; Ebeveyn – Çocuk İlişkisi Ölçeği; Okul Öncesi Çocuklar için Psikolojik
Gözlem Formu Ölçeğinin Psiko-sosyal Gözlem Alt Boyutu kullanılarak
toplanmıştır. Araştırmanın verileri bağımsız gruplar için t testi, betimsel
istatistikler, tek yönlü varyans analizi ve çoklu regresyon analizi ile
sınanmıştır. Araştırmada, ebeveyn-çocuk ilişkilerinin olumlu ilişkiler ve
çatışma boyutlarının çocukların psiko-sosyal gelişimlerini önemli düzeyde yordadığı
bulunmuştur. Ayrıca ebeveyn-çocuk ilişkilerinin çocukların anne-babasının öğrenim
düzeyine ve ailenin gelir düzeyine göre farklılaştığı araştırmada tespit
edilmiştir.  

Anahtar Kelimeler

Ebeveyn- çocuk ilişkisi, psikososyal gelişim, okul öncesi dönem

The Prediction of Parent- Child Relationship on Psychosocial Development in Preschool Children

Öz

The purpose of the present
study is to examine whether parent-child relations predict children’s psycho-social
development and whether preschool children’s’ parent- child
relationship and psycho-social development  
differ based on self-qualifications of personnel (child’s gender,
child’s age, mother and father education level, family income level and number
of siblings). The study was conducted with relational
screening model, one of the screening models. Study sample included 210
children between the ages of 4 – 5 that attending preschool educational institutions
in Eskişehir. A demographic information form, Parent – Child Relationship
Scale, Psycho-Social Development Questionnaire for Preschool Children sub-dimension
of Psycho- Social Observation
Form were utilized as data collection tools. Data were tested
with independet t test, One Way Anova, descriptive
statistics, and multiple regression analysis. Results
indicate that closeness and conflict sub-dimensions of parent – child relation
significantly predicted children’s psycho-social development. Furthermore, it was determined that
preschool children’s parent- child relationships
scores significantly differed based on mother- father education level,  and family income level.

Anahtar Kelimeler

Parent- Child Relationship, Psychosocial Development, Preschool Period

Kaynakça

• Akgün, E. ve Yeşilyaprak, B.( 2010). Çocuk ana baba ilişki ölçeği Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,13 (24 ), 44-53.
• Bartan, M. ve Tezel-Şahin, F.(2012). Ebeveyn-Çocuk İlişkisi Envanterinin 60–72 Aylık Çocukların Anne ve Babalarına Uyarlanması. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 34, 185-200.
• Büyüköztürk, Ş. (2005). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Çakıcı, S. (2006). Alt ve üst sosyoekonomik düzeydeki ailelerin anne-çocuk ilişkilerinin ve aile işlevlerinin anne-çocuk ilişkilerine etkisinin incelenmesi, Gazi Üniversitesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Çelik, C. (2009). Değişim sürecinde Türk aile yapısı ve din, paradigmatik anlam ve işlev farklılaşması. Dergi Karadeniz, 25-35.
• Fine, M.A., Moreland, J.R., & Schwebel, A.I. (1983). Long-term effects of divorce on parent-child relationships. Developmental Psychology, 19, 703–713.
• Genez-Muluk, E. (2004). Alt ve Üst Sosyoekonomik Düzeydeki Ailelerin Aile Yapıları ve Anne Çocuk İlişkisinin İncelenmesi. Gazi Üniversitesi Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çocuk Gelişimi ve Ev Yönetimi Anabilim Dalı, Ankara.
• Johnson, G., Kent, G., & Leather, J. (2005). Strengthening the parent-child relationship: A review of family interventions and their use in medical settings. Child Care Health Development, 31 (1), 25-32.
• Kandır A. ve Alpan, Y. (2008). Okul öncesi dönemde sosyal-duygusal gelişime anne-baba davranışlarının etkisi. Aile ve Toplum, 10(4), 33-38.
• Karasar, N. (2010). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Korkut, Ş.(2012). Lise Öğrencilerinde çocukluk örselenme yaşantıları ve öfke ifade biçimleri ile benlik saygısı ve yaşam doyumu arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Çukurova Üniversitesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Myers, S., & Pianta, R.C. (2008). Developmental commentary: Individual and contextual influences on the student-teacher relationships and children’s early problem behaviors. Journal of Clinical Child and Adolescent Psychology, 37, 600–608.
• Özgüven, İ. E. (2001). Ailede İletişim ve Yaşam, PDREM Yayınları, Ankara
• Özyürek, A. (2004). Kırsal bölge ve şehir merkezinde yaşayan anne-babaların çocuk yetiştirme tutumlarının incelenmesi. Gazi Üniversitesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara
• Parke, R.D., & Buriel, R. (1998). Socialization in the family: Ethnic and ecological perspectives. In W. Damon (Series Ed.) & N. Eisenberg(Vol. Ed.), Handbook of child psychology: Vol. 3. Social, emotional, andpersonalitydevelopment (5th ed.,pp. 463–552). New York, NY: John Wileyand Sons.
• Pianta R. C. (1992). Child-Parent Relationship Scale. University of Virginia. Author.
• Pianta, R.C., Nimetz, S.L., & Bennett, E. (1997). Mother–child relationships, teacher–child relationships and adjustment in preschool and kindergarten. Early Childhood Research Quarterly, 12 (3), 263-280.
• Raver, C. (1997). Poor children Gain Social Competence From Sensitive İnteraction With Parent. Brown University Child & Adolescent Behavior Letter, July, 13 (7).
• Saygı, D. ve Uyanık Balat, G. (2013). Anasınıfına Devam Eden Çocuğu Olan Annelerin Çocukları İle İlişkilerinin İncelenmesi. International Journal of Human Science, 10 ( 1), 844-862.
• Sayın, Ö.( 1994). Sosyolojiye Giriş. Ege Üniversitesi Yayınları, İzmir: Neşa Ofset.
• Simkiss, D.E., MacCallum, F., Fan, E.E.Y., Oates, J. M., Kimani, P.K., & Stewart-Brown, S.(2013). Validation of the mothers object relations scales in 2-4 year old children and comparison with the child-parent relationship scale. Healthand Quality of Life Outcomes, 11(1), 11-49. DOI: 10.1186/1477-7525-
• Soyyiğit, R.(2002). Sanayileşmenin Türk ailesi üzerine sosyal etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Şendoğdu, M. C.(2000). Anaokuluna devam eden 5-6 yaş çocuklarının anne-babalarını algılamaları ile anne babaların kendi tutumlarını algılamaları arasındaki ilişki. Gazi Üniversitesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü: Ankara
• Şener, Ş. ve Karacan, E. (1999). Anne-Bebek Çocuk Etkileşiminde Olumlu ve Olumsuz Özellikler. (Ed: Aysel Ekşi). Ben Hasta Değilim. İstanbul: Nobel Yayınevi.
• Tam, C.L., Lee, T.H., Kumarasuriar., & Har, W.M. (2012). Parental authority, parent-child relationship and gender differences: A study of college students in the Malaysian context. Australian Journal of Basic and Applied Sciences, 6(2), 182-189.
• T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (2014). Türkiye Aile Yapısı Araştırması Tespitler, Öneriler, Araştırma ve Sosyal Politika Serisi (Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayın No: 07). İstanbul: Çizge Tanıtım ve Kırtasiye Ltd. Şti
• Tezel-Şahin, F. ve Cevher F. N. (10-15 Eylül, 2007). Türk Toplumunda Aile-Çocuk İlişkilerine Genel Bir Bakış. ICANAS 38 (38. Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi). Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Ankara.
• Türk Psikologlar Derneği Okul Öncesi Komisyonu. (1998). Okul Öncesi Çocuklar İçin Psikolojik Gözlem El Kitabı. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Ummanel, A.(2007). Okul öncesi çocuklarda akran kabulünün çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Ankara Üniversitesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ural, O., Güven, G., Efe-Azkeskin, K., Sezer, T., Yılmaz, E., Akşin, E. ve Bayındır, D.(2015). Okul Öncesi Dönemde Çocuğu Olan Annelerin Kabul-Red Düzeyleri ile Sosyal Davranış Denetimleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3,(14) , 456-471
• Yaşar, F. (2009). İlköğretime devam eden öğrencilerin anne-çocuk ilişkisini kabul ve reddedici algılama düzeyinin annenin evlilik doyumu ve evlilik uyumu düzeyiyle ilişkisi. Çukurova Üniversitesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Yaşar-Ekici, F.(2014). Türk Aile Yapısının Değişim ve Dönüşümü ve Bu Değişim ve Dönüşüme Etki Eden Unsurların Değerlendirilmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 30, 209-224. Doi. 10.9761/JASSS2594
• Yavuzer, H. (2010). Ana-Baba ve Çocuk. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Zhang, X. (2011). Parent–child and teacher–child relationships in Chinese preschoolers: The moderating role of preschool experiences and the mediating role of social competence. Early Childhood Research Quarterly, 26 (2), 192–204
• Zhang X., & Chen, H. (2010). Reciprocal Influences between parents’ perceptions of mother – child and father – child relatipnships: A short – term longitudinal study in Chinese preschoolers. The Journal Of Genetic Psychology, 171, . 22 – 3