Ortaokul Öğrencilerine Yönelik Çevre Eğitimi Kavramları Farkındalık Ölçeği: Geçerlik Ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2017, Cilt: 14 Sayı: 1, 511 - 528, 03.04.2017

YAĞMUR Ötün Hüseyin Artun , Atilla Temur , İsrafil Tozlu

Öz

Bu çalışmanın amacı; ortaokul öğrencilerinin
çevre eğitimi kavramlarına yönelik farkındalık düzeylerini belirlemek için bir
ölçek geliştirmektir. Çalışmada nicel yöntemlerden yararlanılmıştır. Çalışmanın
örneklemini; Bitlis ili merkez ortaokullarının 6., 7. ve 8. sınıflarında
öğrenim gören toplamda 1140 öğrenci oluşturmaktadır. Çalışmada, veri toplama
aracı olarak araştırmacılar tarafından geliştirilen 22 maddelik “Çevre Eğitimi
Kavramları Farkındalık Ölçeği (ÇEKFÖ)” kullanılmıştır. Ölçeğin faktör yapısı Açımlayıcı
Faktör Analizi (AFA) ile belirlenmiş ardından Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA)
uygulanmıştır. Ölçeğin Cronbach Alfa iç tutarlılık katsayısı 0.75 olarak
hesaplanmıştır. Sonuç olarak, 22 maddeden oluşan 6 faktörlü geçerli ve
güvenilir bir ölçek geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çevre Eğitimi, Farkındalık, Ölçek Geliştirme, Faktör Analizi

Environmental Education Concepts Awareness Scale for Secondary School Students: A Validity And Reliability Study

Öz

The
aim of this study is to develop a scale in order to define secondary school
students’ level of awareness about environmental education. Qualitative methods
are used in the study. As for the sample of the study, totally 1140 students (6^th,
7^th and 8^th grades) are included from the central
secondary schools of Bitlis city. Data collection tool of the study is
“Environmental Education Concepts Awareness Scale (EECAS)”, a 22 itemed scale
developed by the researchers. Factor structure of the scale is defined by
exploratory factor analysis (EFA) and then confirmatory factor analysis (CFA)
is applied. The Cronbach Alpha internal coefficient of consistency of the study
is calculated as 0.75. As a result, a valid and reliable scale is developed
which is composed of 22 items and 6 factors.

Anahtar Kelimeler

Environmental Education, Awareness, Scale Development, Factor Analysis

Kaynakça

• Atasoy, E. ve Ertürk, H. (2008). İlköğretim öğrencilerinin çevresel tutum ve çevre bilgisi üzerine bir alan araştırması. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 105–122.
• Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik (6. Baskı). Ankara: PegemAkademi Yayıncılık.
• Brown, T. A. (2006). Confirmatory factor analysis for applied research. New York, NY: Guilford Press.
• Boyes, E. & Stainesstreet, M. (1997a). Childrens’ models of understanding of two major global environmental ıssues (Ozone layer and greenhouse effect). Research in Science& Technological Education, 15(1), 19-28.
• Boyes, E. & Stanisstreet, M. (1997b). The environmental impact of cars. Environmental Education Research, 3(3), 269- 282.
• Bozkurt O. ve Aydoğdu M. (2004). İlköğretim öğrencilerinin “ozon tabakası ve görevleri” hakkındaki kavram yanılgıları ve oluşturma şekilleri. Kastomonu Eğitim Dergisi, 12(2), 369-376.
• Bozkurt, O. ve Koray, Ö. (2002). İlköğretim öğrencilerinin çevre eğitiminde sera etkisi ile ilgili kavram yanılgıları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 67-73.
• Broody, M., Chirpman, E. & Marion, S. (1988). An assesment of student knowledge in fourth, eight and eleventh grades of science and natural resource concepts related to acidic deposition. Educational Resources Information Center (ERIC) Document, ED: 291 551.
• Cutter-Mackenzie, A. (2009). Multicultural school gardens: creating engaging garden spaces in learning about language, culture, and environment. Canadian Journal of Environmental Education, 14, 122–135.
• Darçın, E.S., Bozkurt, O., Hamalosmanoğlu, M. ve Köse, S. (2006). Misconceptions about Greenhouse Effect. International Journal of Environmental & Science Education, 1(2), 104-115.
• Dove, J. (1996). Student teacher understanding of the greenhouse effect, ozone layer depletion and acid rain. Environmental Education Research, 2, 89–100.
• Erkuş, A. (2012). Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme (1. Baskı). Ankara: PegemAkademi Yayınları.
• Eulefeld, G. (1979). The UNESCO-UNEP programme in environmental education. International Journal of Science Education, 1(1), 113–118.
• Hooper, D., Coughlan, J. & M. Mullen. (2008). “Structural equation modelling: guidelines for determining model fit.”Electronic Journal of Business Research Methods, 6 (1), 53–60.
• Hu, L. T. & Bentler, P.M. (1999). “Cutoff criteria for fit ındexes in covariance structure analysis: conventional criteria versus new alternatives.”Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 6 (1), 1–55.
• Kalaycı, Ş. (2010). SPSS Uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Ankara: Asil Yayın.
• Kayaer, M., (2013). Çevre ve etik yaklaşımlar. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, Sakarya Üniversitesi, 1(2).
• Kline, R. B. (2011). Principles and Practice of Structural Equation Modeling. 3rd ed. New York: Guilford.
• Kılınç, A., Stainsstreet, M. ve Boyes, E. (2008). Turkish students’ about global warming. International journal of Environmental & Science Education, 3 (2), 89-98.
• Loubser, C. P. & Ferreira, J. G. (1992). Environmental education in south africa in light of the tbilisi and moscow conferences. The Journal of Environmental Education, 23(4), 31-34.
• Loughland, T., Reid, A. & Petocz, P. (2002). Young people’s conceptions of environment: Aphenomenographic analysis. Environmental Education Research, 8(2), 187–197.
• Mahidin, A.M.M. & Maulan, S. (2010). Understanding children preferences of natural environment as a start for environmental sustainability. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 38, 324 – 333.
• Meadows, G. & Wiesenmayer, R., L. (1999). Identifying and addressing students’ alternative conceptions of the causes of global warming: The need for cognitive conflict. Journal of Science Education and Technology, 8(3), 235-239.
• Meınhold, J.L. & Malkus, A.J. (2005). Can knowledge, attitudes, and self-efficacy make a difference? Envıronment And Behavıor, 37(4), 511–532.
• Rye, J., Rubba, P. & Wiesenmayer, R.(1997). An ınvestigation of middle school students’ conceptions of global warming.International Journal of Science Education, 19(5), 527-551.
• Shin, D. S. (2000). Environmental education course development for preservice secondary school science teachers in the Republic of Korea. The Journalof Environmental Education. 31(4), 11- 18.
• Solmaz, G. (2010). İşbirlikli öğrenme yoluyla kavramsal anlamaya yönelik öğretimin öğrencilerin çevre kavramlarını anlamalarına ve çevre farkındalıklarına etkisi:7. Sınıf “İnsan ve Çevre” Ünitesi Örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• Summers, M., Kruger, C. & Childs, A. (2000). Primary school teachers’ understanding of environmental issues: An interview study. Environmental EducationResearch, 6 (4), 293-312.
• Şama, E. (2003). Öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumları. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2), 99–110.
• Seçgin, F. Yalvaş, G. ve Çetin, T. (2010). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin karikatürler aracılığıyla çevre sorunlarına ilişkin algıları. International Conference on New Trends in Education and Their Implications, 11–13 November, Antalya-Turkey, 391–398.
• Tabachnick, G. G. & Fidell, L.S. (2007). Experimental Designs using ANOVA. Belmont, CA: Duxbury.
• Tavşancıl, E. (2002). Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analiz. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Tezbaşaran, A. A. (1997). Likert tipi ölçek geliştirme kılavuzu (2. bs.). Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Thompson, B. (2008). Exploratory and confirmatory factor analysis: understanding concepts and applications. 3rd ed. Washington, DC: American Psychological Association.
• Özdemir, O. Yıldız, A., Ocaktan, E. ve Sarışen, Ö. (2004). Tıp fakültesi öğrencilerinin çevre sorunları konusundaki farkındalık ve duyarlılıkları. AnkaraÜniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 57(3), 117.
• Özgen, N. ve Kahyaoğlu, M. (2011). Farklı fonksiyonel özeliğe sahip yerleşim ünitelerinde ikamet eden ilköğretim öğrencilerinin çevre sorunlarını algılama ve çözüm önerileri: Fenomenografik bir araştırma. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(38), 136–157.
• Solmaz, G. (2010). İşbirlikli öğrenme yoluyla kavramsal anlamaya yönelik öğretimin öğrencilerin çevre kavramlarını anlamalarına ve çevre farkındalıklarına etkisi: 7.sınıf “insan ve çevre” ünitesi örneği. Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: Temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Turkish Psychological Articles, 3(6), 49–74.
• Uzun, N., Sağlam, N. ve Uzun, F.V. (2008). Yeşil sınıf modeline dayalı uygulamalı çevre eğitimi projesinin çevre bilinci ve kalıcılığına etkisi. Ege Eğitim Dergisi, 9(1), 59–74.
• Ürey, M., Şahin, B. ve Şahin, N. F. (2011). Öğretmen adaylarının temel ekoloji kavramları ve çevre sorunları konusundaki yanılgıları. Ege Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 22-51.
• Vaizoğlu, S. ve Altıntaş, H. (2005). Bir tıp fakültesi son sınıf öğrencilerinin çevre bilincinin değerlendirilmesi. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 4(4), 151- 171.
• Waktola, D.K. (2009). Challenges and opportunities in mainstreaming environmental education into the curricula of teachers’ colleges in Ethiopia. Environmental Education Research, 15(5), 589–605.
• Xuehua, Z. (2004). An Overview of the environmental knowledge system for elementary school students. Chinese Education and Society, 37(4), 45-47.