Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programının Sürdürülebilir Kalkınma Eğitimi Açısından Analizi

Yıl 2019, Cilt: 16 Sayı: 1, 101 - 127, 25.12.2019

Hüseyin Ateş

Öz

Bu araştırmada Milli Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanan ilkokul ve ortaokul Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programının sürdürülebilir kalkınma eğitimi açısından analizinin yapılması amaçlanmaktadır. Araştırma kapsamında 2018 yılında güncellenen Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı içerisinde; program amaçlarında sürdürülebilir kalkınmanın ne düzeyde yer aldığı, hangi boyutlarının yer aldığı, sınıf düzeylerine göre nasıl bir dağılım gösterdiği ve sürdürülebilir kalkınma ile ilgili kazanımlara tüm kazanımlar içerisinde ne düzeyde yer verildiği incelenmiştir. Çalışma nitel araştırma yöntemlerinden biri olan doküman incelemesi araştırma deseni ile yürütülmüştür. Verilerin analizi sırasında içerik analizinden ve betimsel analizden faydalanılmıştır. Analiz sonucunda programda belirlenen 10 amaç içerisinde dört amacın sürdürülebilir kalkınma konusu ile ilgili olduğu ve programda genel olarak küresel ısınma gibi çevre konularının, geri dönüşüm ve atık dönüşümünün, insan ve doğa arasındaki ilişkinin, sağlığın öneminin ve sigaranın bırakılması ve organ bağışı gibi toplumsal bilinçlenmenin yer aldığı belirlenmiştir. Bununla beraber üçüncü sınıftan sekizinci sınıfa kadar bütün sınıf düzeylerinde farklı oranlarda sürdürülebilir kalkınma konusuna program içerisinde yer verildiği ve programdaki toplam 305 kazanımdan % 10.82’sinin (f=33) sürdürülebilir kalkınma ile ilgili olduğu görülmüştür. Araştırma sonuçlarından hareketle sonraki araştırmalarda da bu konuya gerekli önemin verilmeye devam etmesi, öğretim programlarında bu konuya daha çok yer verilmesi ve sürdürülebilir kalkınma bilincinin öğretmenler tarafından da sağlanması adına hizmet

Anahtar Kelimeler

Fen bilimleri dersi öğretim programı, sürdürülebilir kalkınma eğitimi

Analysis of the Science Curriculum in terms of Education for Sustainable Development

Öz

Kaynakça

• Alkış, S. (2008). Education for sustainable development in Turkey. Bildung für Nachaltige Entwicklung, 30 (2), 597‐608. Alkış, S. & Öztürk, M. (2007). Sustainable development in opinions of primary student teachers and pre‐service teacher education in Turkey. Geographiedidaktische Forschungen, 42, 134‐143. Ateş, H. (2018). Fen Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Sürdürülebilir Tüketim Davranışlarının ve Bilgi Düzeylerinin Araştırılması, Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(2),507-531. Ateş, H. & Gül, K. S. (2018). Investigating of Pre-Service Science Teachers’ Beliefs on Education for Sustainable Development and Sustainable Behaviors, International Electronic Journal of Environmental Education, (8)2, 105-122. Azapagic, A., Perdan, S., & Shallcross, D. (2005). How much do engineering students know about sustainable development? The findings of an international survey and possible implications for the engineering curriculum. European Journal of Engineering Education, 30(1), 1-19. Birleşmiş Milletler Eğitim Bilim ve Kültür Kurumu [UNESCO], (2017). Sürdürülebilir kalkınma için eğitim, http://www.unesco.org.tr/Pages/14/52/S%C3%BCrd%C3%BCr%C3%BClebilir-Kalk%C4%B1nma-%C4%B0%C3%A7in-E%C4%9Fitim adresinden 03.11.2018 tarihinde elde edilmiştir. Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı, (2016). Sustainable Development Goals, http://www.undp.org/content/undp/en/home/sustainable-development-goals.html adresinden 03.11.2018 tarihinde elde edilmiştir. Boon, H. (2011). Beliefs and education for sustainability in rural and regional Australia. Education in Rural Australia, 21(2009), 37–54. Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method, Qualitative Research Journal, 9 (2), 27-40. Büyüköztürk Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2008). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem-A Yayıncılık. Cebesoy, Ü. B., & Karışan, D. (2017). Fen bilgisi öğretmen adaylarının yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelik bilgilerinin, tutumlarının ve bu kaynakların öğretimi konusundaki öz-yeterlik algılarının incelenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 1377-1415. Council of the European Union. (2013). Commission Report Brussels. http://uni-ecoaula.eu/index.php/tr/2-uncategorised/892-3-suerdueruelebilir-kalk-nma-icin-avrupa-stratejisi-ve-eurostat-raporu adresinden 03.11.2018 tarihinde elde edilmiştir. Corney, G., & Reid, A. (2007). Student teachers’ learning about subject matter and pedagogy in education for sustainable development. Environmental Education Research, 13(1), 33–54. Çobanoğlu, O., & Türer, B. (2015). Fen Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Sürdürülebilir Kalkınma Farkındalıklarının Belirlenmesi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2015(5), 235-247. Demirbaş, Ö. Ç. (2011). Coğrafya dersi öğretim programında sürdürülebilir kalkınma. Uluslar arası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(2), 596-615. Dunlap, R. E., Van Liere, K. D., Mertig, A. G., & Jones, R. E. (2000). Measuring endorsement of the New Ecological Paradigm: A revised NEP scale. Journal of Social Issues, 56, 425–42. Gayford, C. (2001). Education for sustainability: an approach to the professional development of teachers. European Journal of Teacher Education, 24(3), 313-327. Gürbüz, H., Çakmak, M., & Derman, M. (2013). Biyoloji öğretmen adaylarının sürdürülebilir çevreye yönelik tutumları. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, (1), 144-149. Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli. (2007). Synthesis Report. Contribution of Working Groups I, II and III to the Fourth Assessment Report of the Inter- governmental Panel on Climate Change. Geneva: IPCC. Kalkınma Bakanlığı (2012). Türkiye Sürdürülebilir Kalkınma Raporu Geleceği Sahiplenmek, Ankara: Kalkınma Bakanlığı. Kaya, M. F., & Tomal, N. (2011). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’nın Sürdürülebilir Kalkınma Eğitimi Açısından İncelenmesi. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 1(2), 49-65. Ko, A., & Lee, J. (2003). Teachers’ perceptions of teaching environmental issues within the science curriculum: A Hong Kong perspective. Journal of Science Education and Technology, 12(3). Lourdel, N., Gondran, N., Laforest, V., & Brodhag, C. (2005). Introduction of sustainable development in engineers' curricula: Problematic and evaluation methods. International Journal of Sustainability in Higher Education, 6(3), 254-264. Miles, M. B. & Huberman, (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Sage. Milli Eğitim Bakanlığı (2005). İlköğretim Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programı. Ankara. Milli Eğitim Bakanlığı (2013). İlköğretim kurumları Fen Bilimleri Dersi (6, 7 ve 8. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara. Milli Eğitim Bakanlığı (2018). Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı (3,4,5,6,7. ve 8. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara. Nas, E R., & Çoruhlu, T. Ş. (2017). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Perspektifinden Sürdürülebilir Kalkınma Kavramı. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 562-580. Nordlund A. M. & Garvill J. (2003). Effects of values, problem awareness, and personal norm on willingness to reduce personal car use, Journal of environmental psychology, 23, 339–347. Oskamp, S. (2000). A sustainable future for humanity? How can psychology help?. American Psychologist, 55(5), 496. Sağdıç, A., & Şahin, E. (2015). Sürdürülebilir kalkınma eğitimine yönelik inançlar: Ölçek geliştirme çalışması, Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(3), 161–180. Sagdıç, A. & Şahin, E. (2016). An assessment of Turkish elementary teachers in the context of education for sustainable development. International Electronic Journal of Environmental Education, 6(2), 141-155. Sterling, S. (2010). Learning for resilience, or the resilient learner? Towards a necessary reconciliation in a paradigm of sustainable education. Environmental Education Research, 16(5-6), 511-528. Stokes, E., Edge, A., & West, A. (2001). Environmental Education in the Educational Systems of the European Union. Final Report. Centre for Educational Research London School of Economics And Political Science. Commissioned by the Environment Directorate-General of the European Commission. Strauss, A., & Corbin, J. M. (1990). Basics of qualitative research: Grounded theory procedures and techniques. Sage Publications, Inc. Summers, M., Corney, G., & Childs, A. (2004). Student teachers’ conceptions of sustainable development: the starting-points of geographers and scientists. Educational Research, 46(2), 163–182. Tanrıverdi, B. (2009). Sürdürülebilir çevre eğitimi açısından ilköğretim programlarının değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, 34 (151), 89-103. Teksöz, G., Şahin, E., & Ertepınar, H. (2010). Çevre okuryazarlığı, öğretmen adayları ve sürdürülebilir bir gelecek. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39, 307-320. UNEP (2007). Global Environment Outlook (GEO 4): Environment for Development. UNEP (United Nations Environment Programme): Valletta. Uyanık, G. (2016). Dönüşümsel öğrenme kuramına dayalı çevre eğitiminin çevre sorunlarına yönelik tutum ve duyarlılığa etkisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 760-784. Ürey, M. & Aydın, M. (2014). İlköğretim fen ve teknoloji dersi programında yer alan çevre konularına yönelik bir program analizi. e-Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(2), 7-20. Winter, C., & Firth, R. (2007). Knowledge about education for sustainable development: Four case studies of student teachers in English secondary schools. Journal of Education for Teaching, 33(3), 341–358. Yapıcı, M. (2003). Sürdürülebilir kalkınma ve eğitim. AKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (1), 223‐230. Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2017). Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayıncılık: Ankara. Yolcu, O. (2014). Cumhuriyetten (1923) Günümüze (2013) İlköğretim Birinci Kademe Hayat Bilgisi ve Fen Ve Teknoloji Öğretim Programlarının “Çevre Eğitimi” Açısından İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın Yücel, E. Ö., & Özkan, M. (2013). 2013 Fen Bilimleri Programının 2005 Fen ve Teknoloji Programıyla Çevre Konuları Açısından Karşılaştırılması. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(1), 237-265. Zachariou, A., & Valanides, N. (2006). Education for sustainable development: The impact of an out-door program on student teachers. Science education international, 17(3), 187–203.