Kimya Öğretmenlerine Yönelik Bir Söylem Analizi

Yıl 2020, Cilt: 17 Sayı: 1, 1338 - 1355, 25.12.2020

Emre Harun Karaaslan Yılmaz Sağlam

https://doi.org/10.33711/yyuefd.831100

Öz

Bakhtin’e göre metinlerde iki tür söylem vardır: Otoriter ve içten ikna edici (diyalojik) söylem. Otoriter söylemde tek bir ses duyulur; bu ses üstünlere ait olup tartışılmaz doğru kabul edilir ve ulaşılamazdır. Diğer taraftan diyalojik söylemde en az iki ses vardır; bu sesler bireylere ait olan özgün seslerdir. Bu çalışmanın amacı, lise kimya öğretmenlerinin yeni bir konuyu öğretirken derslerinde kullandıkları söylem dilinin otoriter ve diyalojik bakımdan incelenmesidir. Bu çalışma bir vaka araştırması olup sınıf-içi öğretmen-öğrenci diyalogları araştırmanın temel çalışma konusudur. Araştırmaya 10 gönüllü lise Kimya öğretmeni katılmıştır. Her bir öğretmen bir ders saati izlenip dersler ses cihazı ile kaydedilmiştir. Sonrasında ses kayıtları yazılı hale getirilerek analiz edilmiştir. Dedüktif yöntem kullanılarak öğretmenlerin sınıf-içi diyalogları otoriter ve diyalojik söylem bakımından analiz edilmiştir. Kimya öğretmenlerinin öğrenciler ile kurdukları diyalogların yaklaşık tamamının (%99) otoriter söylem dili olduğu araştırma sonunda görülmüştür. Bununla birlikte, bu söylem dilinin büyük bir bölümünde (%80) öğretmenlerin öğrencileri doğruya yönlendirdikleri, az bir kısmında ise öğrenci yanıtlarını yargıladıkları (%14) ya da görmezden geldikleri (%5) görülmüştür. Bu durum öğretmenlerin hala geleneksel öğretim yaklaşımlarını benimsediklerini ve bu yaklaşım temelinde öğretim yaptıklarını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

: Diyalojik söylem, otoriter söylem, , kimya öğretmenleri, diyalog

Kaynakça

• Bakhtin, M. M. (1981). The dialogic imagination: Four essays by M. M. Bakhtin. Ed. M. Holguist; trans. C. Emerson and M. Holquist. Austin: University of Texas.
• Barrue, C.,& Albe, V.(2013). Citizenship education and socioscientific issues: Implicit concept of citizenship in the curriculum, views of French middleschool teachers. Science and Education, 22, 1089-1114.
• Baştürk, S. ve Taştepe, M. (2013). Evren ve örneklem. S. Baştürk (Ed.), Bilimsel Araştırma Yöntemleri (129- 159). Ankara: Vize Yayıncılık.
• Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. Ankara: Siyasal Yayın Dağıtım
• Demirbağ, M.(2017). Otoriter ve diyalojik söylem tiplerinin fen bilgisi öğretmen adaylarının argüman gelişimine etkisi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültes iDergisi, 30(1), 321-340.
• Duman, G.ve Eren, A. (2014). Öğretmen adaylarının başarı amaçları, öğrenme stratejileri ve derslere katılımları: bir arabuluculuk analizi. K. Ü. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(3), 1047-1064.
• EEF. (July 2011). Dialogic Teaching, Education Endowment Foundation (EEF), Accessed 09.09.2019. Retrieved from https://educationendowmentfoundation.org.uk.
• Eryılmaz, A. (2013). Using of positive psychology on psychological counseling and guidance context on character strength and preventive services. The Journal of Happiness & Well-Being, 1(1), 1-20
• Eryılmaz, A. (2014). Üniversite öğrencileri için derse katılım ölçeklerinin geliştirilmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,7(2), 203-214
• Hajhosseiny, M. (2012). The effect of dialogic teaching on students' critical thinking disposition. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 69, 1358 – 1368.
• Güvenç, H. (2015). Etkin katılım ölçeği geliştirme ve uyarlama çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD),16(1), 255-267.
• Kaya, O.N.ve Kılıç, Z. (2010). Fen sınıflarında meydana gelen diyaloglar ve öğrenme üzerine etkileri. Kastamonu Eğitim Dergisi.19(1), 115-130.
• Kılınç, A., Demiral, U. Ve Kartal, T. (2017) Resistance to dialogic discourse in SSI teaching: Theimpacts of an argumentation-based workshop, teaching practicum and induction on a preservice science teacher. Journal of Research in Science Teaching. 54(6), 764-789.
• Kızkapan, O. ve Nacaroğlu, O. (2019). Fen bilimleri öğretmenlerinin merkezi sınavlara (LGS) ilişkin görüşleri. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 9(2), 701-719.
• Koğar, H.ve Yılmaz-Koğar, E. (2017). Öğretmenlerin matematik konularına yönelik hazırlık düzeylerinin matematik başarısı ile ilişkisi: TIMSS 2015 Türkiye ve Singapur örneği. Başkent University Journal of Education,4(2), 108-121.
• Lyle, S. (2008). Dialogic teaching: Discussing theoretical contexts and reviewing evidence from classroom practice. Language and Education, 22(3), 222-240.
• MEB (2005). İlköğretim 1-5 sınıf programları tanıtım el kitabı. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basımevi.
• MEB (2020). http://2023vizyonu.meb.gov.tr/ (erişim tarihi: 05.07.2020)
• Mercer, N., Dawes, L.& Staarman, J.K. (2009). Dialogic teaching in the primary science classroom. Language and Education, 23(4), 353-369.
• Mercer, N., Dawes, L., Wegerif, R.& Sams. C.(2004). Reasoning as a scientist: Ways of helping children to use language to learn science. British Educational Research Journal,30(3), 359-378.
• Mercer, N., Wegerif, R.& Dawes, L. (1999). Children's talk and the development of reasoning in the classroom. British Educational Journal, 25(1), 95-111.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis (p. 64). Thousands Oaks, CA: Sage.
• Mortimer, E.F.& Scott, P.H. (2003). Meaning making in secondary science classrooms. Maidenhead: Open University Press.
• Ormancı, Ü., Çepni, S.ve Ülger, B.B. (2018). Fen bilimleri öğretmenlerinin ortaöğretime geçiş ortak sınavları hakkındaki görüşleri. Academy Journal of EducationalSciences,2(1),1-15.
• Patton, M. Q. (2002). Variety in qualitative inquiry: Theoretical orientations. In C. D. Laughton, V. Novak, D. E. Axelsen, K. Journey & K. Peterson (Eds.), Qualitative research & evaluation methods (pp. 75–138). Thousands Oaks: Sage Publications.
• Saglam, Y., Kanadli, S., Karatepe, V., Gizlenci, E.A. & Goksu, P. (2015). Dialogic discourse in the classroom. International Journal of Education in Mathematics, Science and Technology, 3(4), 322-335.
• Scott, P.(2008). Talking a way to understanding in scence classroom. In N. Mercer & S. Hodgkinson (Eds.), Exploring talk in school: Inspired by the work of Douglas Barnes (pp. 17-36). Thousand Oaks, CA: Sage.3
• Sezer, Ş. (2018). Öğretmenlerin sınıf yönetimi tutumlarının öğrencilerin gelişimi üzerindeki etkileri: Fenomenolojik bir çözümleme. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 534-549
• Sürücü, A. ve Ünal, A. (2018). Öğrenci motivasyonunu artıran ve azaltan öğretmen davranışlarının incelenmesi. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(14), 253-295.
• Vygotsky, L. S. (1930). Mind and society. Cambridge, MA: Harvard University Press.
• Vygotsky, L. S. (1978). Mind in society: The development of higher psychological processes. Cambridge, MA: Harvard University Press.
• Wertsch, J.V. 1991. Voices of the Mind: A Sociocultural Approach to Mediated Action. Cambridge, Massachusetts: Harvard Universty Press.
• Yıldırır, H.E. ve Nakiboğlu, C. (2013). Kimya öğretmenleri ve öğretmen adaylarının argümantasyona dayalı kimya derslerinin hazırlığı ve uygulanması ile ilgili görüşleri. Türk Fen eğitimi Dergisi,10(3), 185-210.