Türkiye’deki 7. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabında Küreselleşme Olgusunun İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 18 Sayı: 1, 374 - 404, 15.07.2021

Samet Karakuş , Mehmet Akpınar

https://doi.org/10.33711/yyuefd.867034

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmanın amacı, küreselleşme olgusunun Türkiye’deki 7. sınıf Sosyal Bilgiler ders kitabında nasıl ele alındığını ortaya koymaktır. Bu kapsamda küreselleşmenin 7. sınıf Sosyal Bilgiler ders kitabındaki görsellerde ve içeriklerde nasıl işlendiği, “küresel”, “küreselleşme” ve “evrensel” kelimesinin kitapta ne sıklıkla yer aldığı incelenmiştir. İncelenen kitap 2019 yılında yayınlanan EKOYAY yayıncılığa ait Sosyal Bilgiler ders kitabıdır. Araştırmada doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada verilere kontrol listesi kullanılarak ulaşılmıştır. Elde edilen veriler içerik ve doküman analizi yoluyla çözümlenmiştir. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre 7. sınıf Sosyal Bilgiler ders kitabında yer alan 240 görselde ve 643 içerikte küreselleşmenin ele alındığı belirlenmiştir. Ders kitabındaki görsel ve içeriklerde küreselleşmenin en çok sosyokültürel en az ise ekonomi boyutunun işlendiği ortaya çıkmıştır. Küreselleşmenin ders kitabında görsel açıdan en çok “Türk Tarihinde Yolculuk” en az ise “Yaşayan Demokrasi” ünitesinde; içerik açısından ise en çok “Türk Tarihinde Yolculuk” en az ise “Ülkemizde Nüfus” ünitesinde ele alındığı tespit edilmiştir. Küreselleşmenin alt boyutları kapsamında ders kitabındaki içeriklerde en çok sosyokültürel, bilim ve teknoloji ile eğitim boyutlarının; görsellerde ise en çok sosyokültürel, bilim ve teknoloji ile siyasi boyutların ele alındığı saptanmıştır. Ders kitabının ünitelerinde “küresel” kelimesinin 51, “evrensel” kelimesinin ise 1 kez geçtiği belirlenmiştir. Küreselleşme olgusu farklı sınıf düzeyindeki kitaplar incelenerek ortaya konulmalıdır. Ayrıca ders kitaplarının içerik ve görsel yönden sosyokültürel boyutta olduğu gibi dikkat çekici ve somutlaştırıcı örneklerle zenginleştirilmesi küreselleşmenin anlaşılması açısından faydalı olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Küreselleşme, Sosyal bilgiler, Ders kitabı

Kaynakça

• Aslan, S. (2016). Küreselleşme olgusunun Sosyal Bilgiler eğitimine etkileri. Harran Maarif Dergisi, 1(1), 11-23.
• Azer, H. (2019). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu 7. sınıf Sosyal Bilgiler ders kitabı. Ankara: EKOYAY
• Balbağ, N.L. (2016). İlkokul Sosyal Bilgiler dersi bağlamında öğrenci ve öğretmenlerin küresel vatandaşlık algıları. Doktora tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Başer, E.H. (2015). Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının küresel sosyal sorumluluk düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya.
• Coşkun, S. (2011). Küreselleşme sürecinde tüketim toplumu ve tüketim kültürü. Yüksek lisans tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Çakar, M. (2008). Küreselleşmenin ilköğretim Sosyal Bilgiler ders kitaplarında yer alan konu ve kavramlar üzerindeki etkisi. Yüksek lisans tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Çakır, A. (2019). Ortaokul 5. sınıf Sosyal Bilgiler dersinde yer alan “küresel bağlantılar” öğrenme alanının öğretiminde görsel materyallerden yararlanmanın öğrenci başarısı üzerine etkisi (İstanbul ili Esenler ilçe örneği). Yüksek lisans tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sebahattin Zaim Üniversitesi, İstanbul.
• Çolak, K. (2015). Sosyal Bilgiler ile vatandaşlık ve demokrasi eğitimi derslerinde küresel vatandaşlık eğitimi. Doktora tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Durmuş, G. (2017). Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının küresel vatandaşlık ve çokkültürlü eğitime yönelik tutumlarının incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Amasya Üniversitesi, Amasya.
• Egüz, Ş. (2017). Sosyal Bilgiler dersindeki küresel eğitimle ilgili kazanımların iletişim teknolojileri kullanılarak öğretimi. Doktora tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Elçin, A.B. (2012). Küreselleşmenin tarihçesi. http://www.meritymm.com/wp-content/uploads/2013/05/kuresellesme.pdf adresinden 15.07.2020 tarihinde alınmıştır.
• Gedik, S. (2018). Sosyal bilgiler dersinde (sosyobilimsel bir konu olarak) küresel ısınma hakkında öğrenci görüşleri. Yüksek lisans tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ahi Evran Üniversitesi, Kırşehir.
• Genç, S.Z. (2017). Değişen değerler ve yeni eğitim paradigması (1. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Gökpunar, Ö. (2019). Küreselleşmenin 5. sınıf Sosyal Bilgiler ders kitaplarına yansıması. Yüksek lisans tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar.
• Göl, E. (2013). Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının küresel vatandaşlık tutum düzeylerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ahi Evran Üniversitesi, Kırşehir.
• Işık-Demirhan, E. (2018). Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin küresel bağlantılar öğrenme alanı kapsamında Türkiye’ye ilişkin algıları. Yüksek lisans tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Kan, Ç. (2009a). Sosyal Bilgiler eğitiminde küresel vatandaşlık. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 25-30.
• Kan, Ç. (2009b). Değişen değerler ve küresel vatandaşlık eğitimi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(3), 895-904.
• Koluman, S. (2011). İlköğretim 6. ve 7. sınıf Sosyal Bilgiler öğretim programında yer alan küresel bağlantılar öğrenme alanına yönelik öğretmen görüşleri: Balıkesir il örneği. Yüksek lisans tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
• Kılıç, A. ve Seven, S. (2007). Konu alanı ders kitabı incelemesi (6. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Kutsi, Ş. (2018). Anthony Giddens’ta küreselleşme ve ulus-devlet ilişkisi üzerine bir analiz. Yüksek lisans tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Meyers, J.P (2012). Rethinking the social studies curriculum in the context of globalization: Education for global citizenship in the U.S. Theory and Research in Social Education, 34(3), 370-394.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2018). Sosyal Bilgiler dersi öğretim programı (4, 5, 6 ve 7. sınıflar). Ankara.
• Özkan, S. (2020). Sınıf öğretmenlerinin Sosyal Bilgiler dersine ilişkin tutumları ve küresel vatandaşlık görüşleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bülent Ecevit Üniversitesi, Zonguldak.
• Öztürk, F. (2014). Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin küresel eğitim bilgi, deneyim ve uygulamaları. Yüksek lisans tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Palaz, T. (2017). Sosyal Bilgiler eğitiminde küresel sorunlar ve öğretimi. Doktora tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Sağlam, M., Vural, L. ve Akdeniz, C. (2011). Küreselleşmenin Türkiyede’ki ilköğretim Sosyal Bilgiler öğretim programı ve ders kitaplarında görülen yansımaları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(35), 001-015.
• Şeker, S. (2007). Yeni ilköğretim altıncı sınıf fen ve teknoloji dersi öğretim programının öğretmen görüşleri açısından değerlendirilmesi. Yüksek lisans tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Ulu, C. T. (2015). 6. ve 7. sınıf Sosyal Bilgiler öğretim programı ve ders kitabında küreselleşme olgusunun incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak Üniversitesi, Uşak.
• Ulusoy, M. (2015). Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin, öğretmen adaylarının, ilkokul ve ortaokul öğrencilerinin Sosyal Bilgiler öğretim programı küresel bağlantılar öğrenme alanına yönelik tutumlarının incelenmesi: Çeşitli değişkenler açısından. Doktora tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Ünlü, A. (2017). Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin küresel vatandaşlık ve sosyal bilgiler dersinde küresel vatandaşlık eğitimine yönelik algı ve görüşleri. Yüksek lisans tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya.1750
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin yayıncılık.
• Yiğit, K. (2019). Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin küresel sorunlara ilişkin görüşleri. Yüksek lisans tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Youngong Choi ve Yeji Kim (2018). Deconstructing neoliberalism in global citizenship discourses: an analysis of Korean social studies textbooks, Critical Studies in Education, 61(4), 464-479, doi:10.1080/17508487.2018.1501718
• Zing, Y. (2019). Eğitsel oyunlara dayalı Sosyal Bilgiler öğretiminde ilkokul öğrencilerinin küresel vatandaşlığa ilişkin algı ve görüşleri. Yüksek lisans tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.