Öğretmen Adaylarının Sınıf, Sınıfta Öğretmen ve Sınıfta Öğrenci Kavramlarına İlişkin Metaforik Algıları

Yıl 2021, Cilt: 18 Sayı: 1, 436 - 460, 15.07.2021

Rezzan Uçar Asiye Parlak Rakap

https://doi.org/10.33711/yyuefd.882474

Öz

Bu çalışmada öğretmen adaylarının "sınıf", "sınıfta öğretmen" ve "sınıfta öğrenci" kavramlarına yönelik algılarının metaforlar aracılığıyla belirlenmesi ve karşılaştırılması amaçlanmıştır. Çalışma 2017-2018 eğitim öğretim yılı güz döneminde, Doğu Anadolu Bölgesindeki bir büyükşehirde yer alan bir üniversitenin eğitim fakültesinde öğrenim gören farklı bilim dallarından 259 öğretmen adayının katılımıyla yapılmıştır. Katılımcıların belirlenmesinde amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Bu doğrultuda 3. ve 4. sınıfta öğrenim gören öğrencilerle çalışma yürütülmüştür. Araştırmanın verileri “sınıf ...... gibidir, çünkü ............”; "sınıfta öğretmen ...... gibidir, çünkü ............" ve “sınıfta öğrenci ...... gibidir, çünkü ............” ifadelerini içeren bir form aracılığı ile toplanmıştır. Yapılan içerik analizi sonucunda öğretmen adaylarının birinci kavrama yönelik belirledikleri metaforlarla ilgili temalar; sevgi şefkat yuvası olarak sınıf, üretim yeri olarak sınıf, bilgi ortamı olarak sınıf, farklılıkları barındıran ortam olarak sınıf; ikinci kavrama yönelik belirledikleri metaforlarla ilgili temalar; aile bireyi olarak öğretmen, şekillendiren öğretmen, öncü öğretmen ve üreten öğretmen; son kavrama yönelik belirledikleri metaforlarla ilgili temalar ise üreten/gelişen bir varlık olarak öğrenci, öğrenen bir varlık olarak öğrenci, aile bireyi olarak öğrenci, şekillenebilen bir varlık olarak öğrenci, korunmaya ihtiyacı olan bir varlık olarak öğrenci, farklılıkları barındıran bir varlık olarak öğrenci şeklinde belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sınıf, sınıfta öğretmen, sınıfta öğrenci, metafor

Kaynakça

• Akyol, C. (2017). Metaforların kullanım alanları ve faydaları. B. Kılcan (Ed.), Metafor ve eğitimde metaforik çalışmalar için bir uygulama rehberi içinde (s. 51-92). Ankara: Pegem Akademi.
• Bahar-Güner, Ö., Tunca, N., Alkın-Şahin, S., & Oğuz, A. (2015). Öğretmen adaylarının öğretmen eğitimcisine ilişkin metaforik algıları. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 5(4), 419-444. Doi: http://dx.doi.org/10.14527/pegegog.2015.023.
• Balcı, A. (1999). Metaphorical images of school: School perceptions of students, teachers, and parents from four selected schools (in Ankara) (Yayımlanmamış doktora tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Bredekamp, S. & Copple, C. (1997). Developmantally Appropriate Practice in Early Childhood Programs. NAEYC: Washington, DC., A.B.D.
• Can, N. (2013). Öğretmen liderliği. Ankara: Pegem Akademi.
• Casebeer, D. (2015). Mapping preservice teachers’ metaphors of teaching and learning. International Journal of Learning, Teaching and Educational Research, 12(3), 13-23.
• Cerit, Y. (2008). Öğretmen kavramı ile ilgili metaforlara ilişkin öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 693-712. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/256303
• Ertürk, R. (2017). İlkokul öğrencilerinin “öğretmen” kavramına ilişkin metaforik algıları. E- Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8(3), 1-15. Doi: 10.19160/ijer.285232
• Güneş, F. (2014). Sınıf yönetimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Hamre, B. K. & Pianta, R. C. (2001). Early teacher–child relationships and the trajectory of children’s school outcomes through eighth grade. Child Development, 72(2), 625– 638. Erişim adresi: http://www.jstor.org/stable/1132418
• Howes, C. & Ponciano, L. (2000). Child Care. Jaipaul L. Roopnarine & James E. Johnson (Ed.). Approaches to early childhood education içinde (s.39-53). New Jersey-Ohio, A.B.D.: Merrill Prentice Hall.
• Kalyoncu, R. (2013). Görsel sanatlar öğretmeni adaylarının “öğretmenlik” kavramına ilişkin metaforları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(20), 471-484. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/mkusbed/issue/19549/208424
• Kılıç, A. & Saruhan, H. (2006). Teknik eğitim fakültesi öğretmen adaylarının öğretmenlik becerileri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16, 407-417. Erişim adresi: http://dergisosyalbil.selcuk.edu.tr/susbed/article/view/537/517
• Kıral, Y. (2015). Öğretmen adaylarının algılarına göre öğretmen metaforları. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(1), 57-65. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/aduefebder/issue/33899/375286
• Koç, E. S. (2014). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmen ve öğretmenlik mesleği kavramlarına ilişkin metaforik algıları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(15), 47-72. Doi: 10.17679/iuefd.79408
• Levine, P. M. (2005). Metaphors and images of classrooms. Kappa Delta Pi Record, 41(4), 172-175. Erişim adresi: https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ724893.pdf
• MEB (2013). Okul öncesi eğitim programı. Ankara: MEB Basımevi.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber. (Çev. Ed.: S. Turan). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (2016). Nitel veri analizi: Genişletilmiş bir kaynak kitap. (Çev. Ed.: S. Akbaba Altun ve A. Ersoy). Ankara: Pegem Akademi.
• Nikitina, L. ve Furuoka, F. (2008). Measuring metaphors: A factor analysis of students’ conceptions of language teachers. Metaphoric.de, 15, 161-180. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/profile/Fumitaka_Furuoka/publication/229047756_Meas uring_Metaphors_A_Factor_Analysis_of_Students'_Conceptions_of_Language_Teach ers/links/0912f5114a1895ed4a000000.pdf
• Oktay, A. (2016). Türkiye’de okul öncesi eğitim, öğretmen ve öğretmen yetiştirme. Rengin Zembat (Ed.), Okul Öncesi Eğitime Giriş içinde (29-50). Ankara: Hedef CS.
• Özdemir, M. S. (2012). Eğitim programı kavramına ilişkin öğretmen adaylarının metaforik algıları. Kuramsal Eğitim Bilim Dergisi, 5(3), 369-393. Erişim adresi: https://keg.aku.edu.tr/arsiv/c5s3/c5s3m7.pdf
• Pianta, R. C. & Stuhlman, M. W. (2004). Teacher-child relationships and children's success in the first years of school. School Psychology Review, 33(3), 444-458. Doi: https://doi.org/10.1080/02796015.2004.12086261
• Polat, S. Apak, Ö. & Akdağ, M. (2013). Sınıf öğretmeni adaylarının akademisyen kavramına ilişkin algılarının metafor analizi yoluyla incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 57-78. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/92207
• Saban, A. (2004). Giriş düzeyindeki sınıf öğretmeni adaylarının “öğretmen” kavramına ilişkin ileri sürdükleri metaforlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 131-155. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/tebd/issue/26128/275216
• Saban, A. (2009, Bahar). Öğretmen adaylarının öğrenci kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 281-326. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/256272
• Sabol, T. J. ce Pianta, R. C. (2012) Recent trends in research on teacher–child relationships. Attachment & Human Development, 14(3), 213-231. Doi: 10.1080/14616734.2012.672262
• Sezen-Gültekin, G. & Gür-Erdoğan, D. (2016). Sınıf öğretmeni adaylarının sınıf yönetiminde liderlik, öğretmen ve öğrenci kavramlarına ilişkin metaforik algıları. International Journal of Social Sciences, 53, 433-446. Doi: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.2017.1931
• Shaw, D. M. & Mahlios, M. (2011). Literacy metaphors of pre-service teachers: do they change after instruction? Which metaphors are stable? How do they connect to theories? Journal of Education for Teaching, 37(1), 77-92.
• Şaban, A., Koçbeker, B. N. & Saban, A. (2006). An ınvestigation of the concept of teacher among prospective teachers through metaphor analysis. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 6(2), 509-522. Erişim adresi: https://web.a.ebscohost.com/ehost/pdfviewer/pdfviewer?vid=0&sid=a84dc0d0-5bb5- 495f-87fd-8b407638534f%40sessionmgr4007
• Şentürk, H. ve Oral, B. (2008). Türkiye'de sınıf yönetimi ile ilgili yapılan bazı araştırmaların değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7(26), 1-13. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/esosder/issue/6140/82377
• Tortop, H. S. (2013). Öğretmen adaylarının üniversite hocası hakkındaki metaforları ve bir değerlendirme aracı olarak metafor. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 3(2), 153-160. Doi: 10.5961/jhes.2013.070
• Turan, M., Yıldırım, E. ve Tıkman, (2016). Öğretmen adaylarının eğitim ve bazı temel kavramlara ilişkin metaforik algıları, Education Sciences (NWSAES), 11(4), 217- 242. Doi: http://dx.doi.org/10.12739/NWSA.2016.11.4.1C0663
• Türk Dil Kurumu (2018). Türk Dil Kurumu Sözlüğü Sınıf Kavramı, https://sozluk.gov.tr/?kelime=S%C4%B1n%C4%B1f. (Erişim tarihi: 19.12.2019).
• Uğurlu, C.T. (2016). Sınıf yönetimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Ulus, L. (2017). Okul öncesi öğretmeni. Zarife Seçer (Ed.), Okul Öncesi Eğitime Giriş içinde (s.137-162). Ankara: Eğiten.
• Yalçın-Wells, Ş. (2015). Görsel sanatlar öğretmeni adaylarının öğretmen ve sanatçı algısına ilişkin metafor analizi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(3), 160-175. Erişim adresi: http://www.efdergi.hacettepe.edu.tr/yonetim/icerik/makaleler/673-published.pdf
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldızlı, H., Acar-Erdol, T., Baştuğ, M. ve Bayram, K. (2018). Türkiye’de öğretmen kavramı üzerine yapılan metafor araştırmalarına yönelik bir meta-sentez çalışması. Eğitim ve Bilim, 43(193), 1-43. Doi: http://dx.doi.org/10.15390/EB.2018.7220
• Yılmaz, F. , Göçen, S. & Yılmaz, F. (2013). Öğretmen adaylarının öğretmen kavramına ilişkin algıları: bir metaforik çalışma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 151-164. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/mersinefd/issue/17382 /181569