QUR’AN AND SUNNAH AWARENESS IN THE VAN LAKE BASIN: A QUALITATIVE STUDY ON THEOLOGY ACADEMICS, TRADITIONAL SCHOLARS, RELIGIOUS OFFICIALS, AND RELIGIOUS CULTURE TEACHERS

Yıl 2025, Sayı: Van Gölü Havzası Özel Sayısı, 333 - 354, 30.10.2025

Rıdvan Kalaç , Mehmet Zeki Doğan

https://doi.org/10.53568/yyusbed.1678016

Öz

This study explores how knowledge of the Qur’an and Sunnah is transmitted through religious education in the Van Lake Basin and how different professional groups contribute to this process. The region has historically hosted both traditional madrasah education and modern theological instruction. Through a qualitative case study method, the research examines the perspectives and educational roles of twenty participants, including theology academics, traditional scholars (mudarris), religious officials, and teachers of religious culture. Semi-structured interviews were conducted to understand their approaches to interpreting and teaching Qur’anic and Sunnah knowledge. The data were analyzed using content analysis, revealing the dynamic interplay between traditional and modern educational methods. The findings aim to contribute to a better understanding of the region’s religious educational landscape and provide insights for future educational policy and curriculum development.

Anahtar Kelimeler

Qur’an and Sunnah , religious education , madrasah , theology academics , DKAB teachers , qualitative research

Van Gölü Havzasında Kur’ân ve Sünnet Bilinci: İlahiyat Akademisyenleri, Müderrisler, Din Görevlileri ve DKAB Öğretmenleri Üzerine Nitel Bir Araştırma

Öz

Bu çalışma, Van Gölü Havzası’nda Kur’an ve Sünnet bilgisinin eğitim yoluyla bireylere nasıl aktarıldığını ve farklı meslek gruplarının bu sürece nasıl katkı sunduğunu incelemektedir. Tarih boyunca hem geleneksel medrese eğitiminin hem de modern ilahiyat ve din öğretiminin birlikte varlık gösterdiği bu bölgede, Kur’an ve Sünnet merkezli bir dini anlayışın nasıl şekillendiği ve yaşatıldığı, nitel veri toplama yöntemlerinden durum çalışması ile araştırılmıştır. İlahiyat akademisyenleri, müderrisler, din görevlileri ve DKAB öğretmenlerinden oluşan yirmi katılımcı ile yapılan yarı yapılandırılmış görüşmeler neticesinde, her grubun Kur’an ve Sünnet bilgisine yaklaşımı, yorum biçimleri ve eğitim yöntemleri analiz edilmiştir. Elde edilen veriler içerik analizi yöntemiyle çözümlenmiş ve dini bilgi aktarımında geleneksel ve modern yöntemlerin etkileşimi ortaya konmuştur. Araştırma bulguları, bölgenin dini eğitim dokusunu daha iyi anlamaya ve yeni eğitim politikaları geliştirmeye katkı sunmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kur’an ve Sünnet , dini eğitim , medrese , ilahiyat akademisyenleri , DKAB öğretmenleri , nitel araştırma

Kaynakça

• Açıkgenç, A. (2018). Said Nursi̇. İçinde TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 35, ss. 565-572). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Aydın, M. Z. (2015). Ailede Ahlak Eğitimi. Timaş Yayınları.
• Ayhan, H. (2014). Türkiye’de Din Eğitimi. DEM Yayınları.
• Azamat, N. (1988). Abdülhaki̇m Arvâsî. İçinde Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (C. 1, ss. 211-212). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Bruce L., B., & Howard, L. (2019). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (E. C. Aybek, Çev.). Eğitim Yayınevi.
• Büyüköztürk, Ş., Aygün, Ö., Çakmak, E., & Karadeniz, Ş. (2018). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Creswell, J. W. (2017). Araştırma Deseni (Y. Dede, Çev.). Eğiten Kitap Yayınları.
• Creswell, J. W. (2020). Nitel Araştırma Yöntemleri (M. Bütün & S. Beşirdemir, Çev.). Siyasal Kitabevi.
• Çakın, K. (1997). İslam’da Hadis ve Sünnetin Yeri. Seba Yayınları.
• Çakın, K. (1998). Hadis İnkarcıları. Seba Yayınları. Ebû İshâk İbrahim b. Mûsa, eş-Ş. (1417). El-Muvâfakāt fî Usûli’ş-Şerîa. Dârü İbnü’l-Cevzî.
• Ecer, M. (2023a). Bir Anlatı Araştırması: Yüksek Din Öğretimi Kurumlarındaki Arapça Derslerinde Karşılaşılan Sorunlar. Yakın Doğu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 9(1), Article 1. https://doi.org/10.32955/neu.ilaf.2023.9.1.01
• Ecer, M. (2023b). İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Kur’an-ı Kerim Dersine Yönelik Motivasyonlarının İncelenmesi. Mevzu – Sosyal Bilimler Dergisi, Ö1-İslami İlimler Özel Sayısı, Article Ö1-İslami İlimler Özel Sayısı. https://doi.org/10.56720/mevzu.1343542
• Ecer, M. (2024). Türkiye’de Yaygın Din Eğitimi -1950 Sonrası- Bir Sözlü Tarih Çalışması. Eskiyeni Yayınları. Evliyalarımız/Van, Erişim 30 Mart 2025. http://www.evliyalarimiz.com/evliyalar/van
• ez-Zürkânî, M. A. (1996). Menâhilu’l-ʻirfân fi ʻulûmi’l-Kur’ân. Dâru’l-Kitâbi’l-ʻArabî.
• Gül, R. E. (2016). Sosyal Medyada Hadis Kullanımı -Facebook ve Twitter Özelinde-. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 30, 163-182.
• Gül, R. E. (2021). Sosyal Medyada Paylaşılan Hadislerin Dinî Yaşantıya Etkisi: Balıkesir Üniversitesi Öğrencileri Örneği. Journal of Media and Religion Studies, 4(2), 301-315. https://doi.org/10.47951/mediad.1016873
• Gül, R. E. (2021). Sosyal Medyada Paylaşılan Hadislerin Dinî Yaşantıya Etkisi (Lise Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma: Balıkesir Örneği). GİİAS Uluslararası Günümüzde İslami İlimler Algısı Sempozyumu I: Sünnet Algısı, 10-11 Haziran 2021, 228-241.
• Kalaç, R. (2022). Van Medrese Geleneğinde Hadis Eğitimi ve Müderrislerin Hadis/Sünnete Yaklaşımları. İçinde Türkiye’de Hadis Eğitimi (ss. 169-228). Palet Yayınları.
• Kalaç, R. (2023). Şark Müderrislerinin Hadis ve Sünnet Algıları: Van Örneği. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 30, 213-245. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sirnakifd/issue/77223/1239118
• Keskin, M. (2017). Doğu Medreseleri Ekseninde Eğitim-Öğretim Faaliyetleri: Gaziantep Örneği. Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 4(1), Article 1. https://dergipark.org.tr/tr/pub/siirtilahiyat/issue/43335/527263
• Mennâʻ, el-K. (2011). Mebâhis fi ʻUlumi’l-Kur’ân. Mektebetü’l-Meârifi lin-Neşri ve Tevzʻ.
• Pazarbaşı, E. (2003). Mehmed Efendi, Vanî. İçinde Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (C. 28, ss. 458-459). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Sancaklı, S. (2017). Hadis İnkarcılığı—Hadis Karşıtlarının İddiaları ve Cevaplar-. Rağbet Yayınları. Suyûṭî, C.-D. ʿAbdurraḥmân b. E. B. es-. (1996). El-İtkân fi ʻulumi’l-Kur’ân. Dâru İbn Kesîr.
• Uluçam, A. (1999). Van ve Çevresindeki Osmanlı Medreseleri ile Eğitim Öğretimdeki Yerleri. XIII. Türk Tarih Kongresi: Kongreye Sunulan Bildiriler, 3, 777-784.
• Yıldırım, E. (2020a). Hadislere Gerek Yok Söylemi. TDV Yayınları.
• Yıldırım, E. (2020b). Kur’an Bize Yeter Söylemi. TDV Yayınları.