Examining the Effects of Night Work in the Healthcare, Tourism, and Private Security Sectors

Yıl 2025, Sayı: 70, 212 - 226, 21.12.2025

Rahmet Savaş , Esra Yoldaş Tamgüç

https://doi.org/10.53568/yyusbed.1752293

Öz

This study examines the relationships between daytime sleepiness, perceived stress levels, work-life balance, and job satisfaction among individuals working night shifts. The study population consists of individuals employed in night shifts across Turkey, while the sample includes workers from the tourism, private security, and healthcare sectors. Data collected from a total of 105 participants were analyzed. The survey form used in the study consists of five sections: demographic characteristics, the Epworth Sleepiness Scale (ESS), the Perceived Stress Scale, the Work-Life Balance Scale, and the Job Satisfaction Scale. Significant differences were observed between gender and perceived stress, job satisfaction, and work-life balance. In addition, perceived stress was found to differ significantly by age and sector. A positive relationship was identified between daytime sleepiness and perceived stress, while negative relationships were found between daytime sleepiness and both job satisfaction and work-life balance. Similarly, perceived stress showed significant negative correlations with job satisfaction and work-life balance. A significant relationship was also found between job satisfaction and work-life balance. By focusing on individuals working night shifts in the tourism, private security, and healthcare sectors, this study reveals the interrelations among various psychosocial variables related to work life and contributes to the existing literature in the field.

Anahtar Kelimeler

Night Shift Work , Sleepiness , Work-Life Balance , Job Satisfaction , Perceived Stress

Sağlık, Turizm ve Özel Güvenlik Sektöründe Gece Çalışmasının Etkilerinin İncelenmesi

Öz

Bu çalışmada, gece vardiyasında çalışan bireylerin gündüz uykululuk düzeyleri, algılanan stres düzeyleri, iş-yaşam dengesi ve iş doyumu arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Araştırmanın evrenini, Türkiye'de gece vardiyasında çalışan bireyler oluştururken; örneklem, turizm, özel güvenlik ve sağlık sektörlerinde gece vardiyasında görev yapan çalışanlardan seçilmiştir. Toplamda 105 katılımcıdan elde edilen veriler analiz edilmiştir. Araştırmada kullanılan anket formu beş bölümden oluşmaktadır: demografik özellikler, Epworth Uykululuk Ölçeği (EUÖ), Algılanan Stres Ölçeği, İş-Yaşam Dengesi Ölçeği ve İş Doyumu Ölçeği. Cinsiyet ile algılanan stres, iş doyumu ve iş-yaşam dengesi arasında anlamlı farklılıklar gözlemlenmiştir. Ayrıca, algılanan stres ile yaş ve sektör arasında da anlamlı farklılıklar bulunmuştur. Gündüz uykululuk düzeyi ile algılanan stres arasında pozitif yönlü; iş doyumu ve iş-yaşam dengesi ile negatif yönlü ilişkiler tespit edilmiştir. Benzer şekilde, algılanan stres ile iş doyumu ve iş-yaşam dengesi arasında negatif yönlü anlamlı ilişkiler bulunmuştur. İş doyumu ile iş-yaşam dengesi arasında da anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiştir. Turizm, özel güvenlik ve sağlık sektörlerinde gece vardiyasında çalışan bireyleri kapsayan bu çalışma, söz konusu alanlarda çalışanların iş yaşamına dair çeşitli psikososyal değişkenler arasındaki ilişkileri ortaya koyarak literatüre katkı sağlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Gece Çalışması , Uykululuk , İş Yaşam Dengesi , İş Doyumu , Algılanan Stres , Algılanan Stres

Etik Beyan

Araştırmacılar verilerin toplanmasında, analizinde ve raporlaştırılmasında her türlü etik ilke ve kurala özen gösterdiklerini beyan ederler. Bu çalışma, Esra YOLDAŞ TAMGÜÇ’ün, İstanbul Medeniyet Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İş Sağlığı ve Güvenliği Programındaki, “ Vardiyalı Gece Çalışmasının, Çalışanlar Üzerindeki Etkilerinin Değerlendirilmesi; Sağlık, Turizm ve Özel Güvenlik Sektöründe Uygulama” başlıklı yüksek lisans tezinden türetilmiştir. (Yoldaş,Savaş)

Kaynakça

• Acarer, Ü. (1992). Vardiyalı Çalışma Düzeninin İşletmelerdeki Yeri Ve Önemi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İü İşletme Fakültesi, İstanbul.
• Alagüney, M. E., Atacan, S. E., Atlı, K., Çalık Başaran, N., Başaran, N., Bilek, Ö., ... & Yüksel, M. (2020). İş Sağlığı Ve Güvenliği Meslek Hastalıkları.
• Apaydın, Ç. (2011). Öğretim üyelerinin işe bağımlılık düzeyi ile iş-yaşam dengesi ve iş-aile yaşam dengesi arasındaki ilişki. Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Yönetimi ve Politikası Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• Arslan, I. (2018). Bilinçli farkindalik, depresyon düzeyleri ve algilanan stres arasindaki ilişki. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 73-86.
• Arslan, M. (2012). İş-aile ve aile-iş çatışmalarının kadın çalışanların iş doyumları üzerindeki etkisi. Birey ve Toplum, 2(1), 99-114.
• Bacak, B., & Kazancı, E. (2014). Türk Çalışma Hayatında Vardiyalı Gece Çalışan İşçilerin Karşılaştığı Fizyolojik, Psikolojik Ve Sosyolojik Etkilerin Değerlendirilmesi. Hak İş Uluslararası Emek Ve Toplum Dergisi, 3(6), 132-149.
• Baycan, A. (1985). An analysis of the several aspects of job satisfaction between different occupational groups. Boğaziçi Üniversitesi SBE Doktora Tezi, İstanbul, 72-73.
• Bumin, G., Tatlı, İ. Y., Cemali, M., Kara, S., & Akyürek, G. (2019). Vardiyalı ve gündüz çalışan sağlık çalışanlarında uyku kalitesi, reaksiyon zamanı, stres ve iyilik halinin karşılaştırılması. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 6(3), 170-176.
• Çarıkçı, İ.H.(2004). Hizmet İşletmelerinde Çalışan Kamu ve Özel Sektör Personelinin İş Tatmininin Karşılaştırılması. Amme İdaresi Dergisi, 37(4), s.83-95.
• Duman, R., & Kaya, H. D. (2023). Vardiyalı ve Gece Çalışmanın Kadın Sağlığına Etkileri. Muş Alparslan Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(3), 61-69.
• Eskin, M., Harlak, H., Demirkıran, F., & Dereboy, Ç. (2013, October). Algılanan stres ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: güvenirlik ve geçerlik analizi. In New/Yeni Symposium Journal (Vol. 51, No. 3, pp. 132-140).
• Izci, B., Ardic, S., Firat, H., Sahin, A., Altinors, M., & Karacan, I. (2008). Reliability and validity studies of the Turkish version of the Epworth Sleepiness Scale. Sleep and Breathing, 12(2), 161-168.
• Kaynak, S., & Altay, B. (2022). HEMŞİRELERDE UYKU KALİTESİ. Samsun Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(3), 675-682.
• Köşgeroğlu N, Örsal Ö, Kaçan Y.C. (2016). Hemşirelerde uyku kalitesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi,19(3), 145-151.
• Moore Md, R. Y. (1997). Circadian Rhythms: Basic Neurobiology And Clinical Applications. Annual Review Of Medicine, 48(1), 253-266.
• Özdemir, P. G., Ökmen, A. C., & Yılmaz, O. (2018). Vardiyalı Çalışma Bozukluğu Ve Vardiyalı Çalışmanın Ruhsal Ve Bedensel Etkileri. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 10(1), 71-83.
• Öztürk, U., Yavuz, A., Kaya, M., & Yavuz, A. Vardiyalı Çalışmanın İşle Bütünleşme Algısı Ve İş-Yaşam Dengesi Üzerine Etkisi. Akademik İzdüşüm Dergisi, 8(2), 407-431.
• Roth T, Roehrs TA, Rosenthal L, et al. Normative and pathological aspects of daytime sleepiness. American Psychiatric Press. 1994;28:707-728.
• Turunç, Ö., ve Erkuş, A. (2010). “İş-Aile Yaşam Çatışmasının İş Tatmini ve Örgütsel Bağlılık Üzerine Etkileri: İş Stresinin Aracılık Rolü”, Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, C. 10, S. 19, ss. 415-440.
• Yıldız, A. N., Gedikli, F. G., & Küçükbiçer, B. (2012). Vardiyalı Çalışmalarda İş Sağlığı Ve Güvenliği Konuları. Ankara: Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu Yayını, Aydoğdu Ofset.
• Yüksel, S. (2006). Vardiyalı Çalışma Sistemi Ve Türk İş Mevzuatındaki Yeri (Master's Thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).