Covid-19 Salgın Sürecinin Hukuki Sözleşmeler Üzerinde Etkisinin TBK m. 138 Bağlamında Değerlendirilmesi

Yıl 2020, Sayı: Salgın Hastalıklar Özel Sayısı, 339 - 358, 15.07.2020

Ulaş Koray Milanlıoğlu

Öz

Tüm Dünyayı etkisi altına alan Covid-19 epidemisi ülkemizde de çeşitli açılardan etkilerini göstermeye başlamaktadır. Özellikle hukuk alanında imzalanan sözleşmeler üzerinde etkilerin yargıda sürelerin durduğu tarih olan 15.06.2020 tarihinden sonra görülebileceği değerlendirilmektedir. Ahde vefa ilkesi Türk Borçlar Hukuku sistemi içerisinde sözleşmeler açısından göz önünde bulundurulan en önemli ilkelerin başında gelmektedir. Bu ilkenin özünü sözleşmenin taraflarca hayata geçirildikten sonra her durumda sözleşmeye riayet edilmesi ve sözleşme hükümlerine bağlı kalınması oluşturmaktadır. Ahde vefa ilkesinin sınırını taraflarca imza altına alınan sözleşmelerin değişen koşullara uygun hale getirilmesi olarak dile getirilebilecek uyarlama oluşturmaktadır. Sözleşmenin taraflarca bağıtlandığı tarihte geçerli olan şartların sözleşmenin yürürlüğe girmesinden sonra esaslı olarak değişmesi halinde sözleşmenin tarafları teşkil edenlerce sözleşmenin uyarlanması talep edebilecektir. Uyarlamanın hukuki anlamda geçerli olabilmesi için en önemli koşul değişikliğin öngörülemez ve tahmin edilemez nitelik taşımasıdır. Bu bağlamda Covid 19 pandemi süreci öngörülemezlik şartını ihtiva etmekte olup bu süreçte dahi esas amaç taraflar arasındaki sözleşme ilişkisinin mümkün olduğu kadar sürdürülmesini sağlamaktır.

Anahtar Kelimeler

Covid-19, Pandemi, Sözleşme

Kaynakça

• Acar, H. (2008). Uluslararası Sözleşme Hukukunda Mücbir Sebep (Force Majeure) Kavramı ve Hukuki Sonuçları. Kazancı Hakemli Hukuk Dergisi, 45-46, 7-23.
• Arat, A. (2006). Sözleşmenin Değişen Şartlara Uyarlanması. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Baysal, B. (2009). Sözleşmenin Uyarlanması. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
• Bingöl, F.I. (2008). Uluslararası Ticari Satım Sözleşmelerinde Mücbir Sebep. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Buz, V. (1998). Gabin Halinde Edimler Arasındaki Aşırı Oransızlığın Giderilerek Sözleşmenin Ayakta Tu¬tulması. BATİDER, C. XIX, (4), 53-82.
• Chong, Q, Karlsson, D., Sallmen, K., Wyss, R. (2020). Model Studies On The COVİD-19 Pandemic in Sweden. arXiv:2004.01575. 1-4
• Corsini, A., Bisciotti G.N., Eirale C., Volpi, P. (2020). Football Cannot Restart Soon During The COVİD-19 Emegency! A Critical Perspective From Italian Experience And A Call For Action. British Journal of Sport Medicine Published Online First: 24 March 2020, 1-2. http://dx.doi.org/10.1136/bjsports-2020-102306
• Davies, N.G., Kucharski, A.J., Eggo, R.M., Gimma, A., Edmunds, W.J. (2020). Effects of Non-Pharmaceutical Interventions On COVID-19 Cases, Deaths, and Demand For Hospital Services In The UK: A Modelling Study. The Lancet Public Health, 02 June 2020, https://doi.org/10.1016/S2468-2667(20)30133-X
• Eren, F. (2015). 6098 Sayılı Borçlar Kanununa Göre Hazırlanmış Borçlar Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Yetkin Yayınları.
• Gürsoy, K. T. (1950). Hususi Hukukda Clausula Rebus Sic Stantibus (Empre¬vizyon Nazariyesi). Ankara: Güney Matbaacılık ve Gazetecilik.
• İnal, H. T. (2014). 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’na Göre Borca Aykırılık Dönme ve Fesih. Ankara: Seçkin Yayıncılık
• İmre, Z. (1973). Türk Medeni Hukukuna Göre Hâkimin İkti¬sadi Meseleler Karşısında Durumu. K. Fikret Arık’a Armağan, 153-194.
• Kaplan, İ. (2007). Hâkimin Sözleşmeye Müdahalesi. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Kaya, Ü. (2016). Sözleşmenin Uyarlanmasında Sonradan Değişen Şartlar ve Öngörülemezlik İlkesi. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 22 (3), 1569-1593.
• Oğuzman, K., Öz, T. (2014) Borçlar Hukuku Genel Hükümler. İstanbul: Vedat Kitapçılık.
• Seliçi, Ö. (1976). Borçlar Kanununa Göre Sözleşmeden Doğan Sürekli Borç İlişkilerinin Sona Ermesi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Serozan, R. (2000). Karşılıklı Söz¬leşmelerde Baştan Dayatılmış veya Sonradan Oluşmuş Edimler Arası Dengesizliğin Uyarlama Yoluyla Düzeltilmesi. M. Kemal OĞUZMAN’ın Anısına Armağan, 1013-1030.
• Serozan, R. (2007). Sözleşmeden Dönme. İstanbul: Vedat Kitapçılık.
• Serozan, R. (2009) Borçlar Hukuku Genel Bölüm: İfa, İfa Engelleri, Haksız Zenginleşme, C. III. İstanbul: Filiz Yayınevi
• Şahin, H. (2019). Mücbir Sebep Nedeniyle Borcun İfa Edilememesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi /Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Tezcan, M. (2004). Clausula Rebus Sic Stantibus İlkesi ve Sözleşmenin Değişen Koşullara Uyarlanması. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Topuz, S. (2009). Türk-İsviçre ve Alman Borçlar Hukukunda Denge Bozulması ve İfa Güçlüğü Durumlarında Sözleşmeye Müdahale. Ankara: Yetkin Yayınları.
• Tunçomağ, K. (1966) Alman Hukukunda Borcun İfasında Aşırı Güçlük (Muamelenin Temeli) ile İlgili Objektif Görüşler. Journal of Istanbul University Law Faculty , 32 (2-4) , 884-905.
• Von Tuhr, A. (1953). Borçlar Hukukunun Umumi Kısmı (Cev. Edege, C.). C. I-II. İstanbul: Yeni Matbaa
• Yamamoto Telli G., Altun, D. (2020) Coronavirüs ve Çevrimiçi (Online) Eğitimin Önlenemeyen Yükselişi. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 3 (1), 25-34.
• Yavuz, N. (2013). 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Şerhi, C.I. Ankara: Adalet Yayınevi.