Kentsel Dönüşüm Uygulamalarının Sosyal Unsurlara Etkisi Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2020, Sayı: 49, 339 - 368, 30.09.2020

Fatma Ökde Hasan Yaylı

Öz

Kentsel dönüşüm tüm dünyada ve ülkemizde güncelliğini koruyan bir konudur. Kentlerde meydana gelen birçok değişim, sorun ve gelişme, kentsel dönüşümü kaçınılmaz kılmaktadır. Bu noktada dönüşüm; kentte meydana gelen fiziksel değişim olmakla birlikte, arka planında birçok unsuru da (ekonomik, çevresel, yasal/yönetsel, sosyal) barındırmaktadır. Ülkemizde gerçekleştirilen dönüşüm uygulamalarının daha çok ekonomik ve fiziksel kaygılar doğrultusunda gerçekleştirildiği görülmektedir. Dönüşüm uygulamalarında sosyal unsurlar göz ardı edilmektedir. Bunun sonucunda gerçekleşen dönüşüm, yerinden edilmeyle sonuçlanmakta veya yaşanılan mekâna uyum gösterilmesinde zorlukların yaşanmasına neden olmaktadır. Ankara’nın Mamak İlçesinde nitel ve nicel araştırma tekniklerinden yararlanılarak yapılan araştırma kapsamında, kentlerde yaşam kalitesini oluşturan sosyal unsurlara ilişkin veriler, dönüşüm öncesi ve sonrası şeklinde analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda ortaya konulan bulgularda dönüşüm uygulamalarının kullanıcıların sosyal çevre kalitelerini oluşturan birçok göstergede (komşuluk ilişkileri, bağlılık ve aidiyet, yerinden edilme, katılım unsuru, güvenlik, yaşanılan çevreye ilişkin beklentiler) ciddi anlamda bir değişim yarattığı görülmüştür. Çalışma sonucunda halkın dönüşüm sürecine katılımının sağlanmasının, beklentilerin karşılanmasına katkı sağlayacağına, dönüşüm sonrası alanla daha iyi bütünleşmeye, sosyal ilişkileri güçlendirmeye ve yaşanılan alana duyulan güven duygusunun artmasına neden olacağı belirtilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kentsel dönüşüm, kentsel yaşam kalitesi, sosyal boyut, bağlılık/ aidiyet, komşuluk ilişkileri

Kaynakça

• Cansever, T. (2015). Bir Şehir Kurmak. İstanbul: Klasik Yayınlar.
• Emur, S. H. ve Onsekiz, D. (2007). Kentsel Yaşam Kalitesi Bileşenleri Arasında Açık ve Yeşil Alanların Önemi – Kayseri/Kocasinan İlçesi Park Alanları Analizi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22, 367-396.
• Ersoy, M. (2016). Kentsel Planlama Kuramları. Ankara: İmge Kitabevi.
• Ertaş, M. (2011). Kentsel Dönüşüm Çalışmalarında Sosyal Boyutun İncelenmesi, Ankara ve Londra Örnekleri. Selçuk Üniversitesi Teknik Online Dergisi, 10(1), 1-18.
• Evans, D. (1994). Enhancing Quality of Life in the population at Large. Social Indicators Reserch, 33(1-3), 47-88.
• Geray, C. (1998). Kentsel Yaşam Kalitesi ve Belediyeler. Türk İdare Dergisi, 421, 323-345.
• Glass, R (1964). London: Aspects of Change. London: McGibbon and Kee.
• Gür, M. (2014). Kentsel Dönüşüm Uygulamasında Yaşam Kalitesi Araştırması Ve Kavramsal Bir Model Önerisi: Bursa Doğanbey Örneği. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Uludağ üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• Keleş, R. (1998). Kentbilim Terimleri Sözlüğü. Ankara: İmge Kitabevi.
• Kamp I., Leidelmeijer, K., Marsman, G. ve Hollander, A. (2003). Urban Environmental Quality And Human Well-Being Towards A Conceptual Framework and Demarcation Of Concepts; A Literature Study. Landscape and Urban Planning, 65, 5-18.
• Marans, R. (2003). The Policy and Research Benefits of Quality Of Urban Life Studies. Istanbul International Conference On Quality of Urban Life Tam Metni İçinde (s. 73- 83).
• Marans. R. (2007). Kentsel Yaşam Kalitesinin Ölçülmesi. Türkoğlu, H.D. (Çev.). Mimarlık Dergisi, 335, Erişim: http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm? sayfa=mimarlik&DergiSayi=53&RecID=1326,13. (Erişim Tarihi: 13.04.2020)
• Nolan, A. ve Smith, J. (2010). A Glossary of Regeneration and Local Economic Development. Manchester: Centre for Local Economic Strategies.
• Oktay, D. ve Marans, R. (2010). Overall Quality of Urban Life and Neighbourhood Satisfaction: A Household Survey in the Walled City of Famagusta. Open House International, 35(3), 27-36.
• Okumuş, D. E. ve Eyüboğlu, E. E. (2015). Kentsel Dönüşüm Öncesi Kentsel Yaşam Kalitesi Araştırmasına Yönelik Yöntem Önerisi ve Ataşehir Barbaros Mahallesi Örneklemi. Planlama, 25(2), 93–106.
• Özden, P. (2016). Kentsel Yenileme. İstanbul: İmge Kitapevi.
• Polat, S. ve Neslihan, D. (2007). Kentsel Dönüşüm Kavramı Üzerine: Bursa’da Kükürtlü ve Mudanya Örnekleri. Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 12(1), 61-76.
• Punch, K. (2005). Sosyal Araştırmalara Giriş Nicel ve Nitel Yaklaşımlar. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Roberts, P. ve Hugh, S. (2000). Urban Regeneration A Handbook. London: Sage Publications.
• Sarı, V. İ. ve Kindap, A. (2018). Türkiye’de Kentsel Yaşam Kalitesi Göstergelerinin Analizi. Sayıştay Dergisi, 108, 39-72.
• Schneider, M. (1975). The Quality of Life in Large American Cities: Objective and Subjective Social İndicators. Social Indicators Research, 1(4), 495- 509.
• Shye, S. (1989). The Systemic Life Quality Model: A Basis for Urban Renewal Evaluation. Social Indicators Research, 21(4), 343-378.
• Shookner M. (1998). A Quality of Life In Ontario. CSLS Conference on the State of Living Standards and the Quality of Life in Canada Tam Metni İçinde (s.1-24).
• Sönmez, B. (2014). Soylulaştırmayı Yeni biçimleriyle Yerinden Edilmeyi Yeniden Düşünmek. Planlama Dergisi, 24(19), 42-53.
• Şenlier, N., Yıldız, R. ve Aktaş, D. (2007). Kocaeli Kenti Yaşam Kalitesi Değerlendirmesinde Öznel Algıların Belirlenmesi. GYTE Araştırma Projesi (Proje No.2006 A-18), Kocaeli.
• Tabachnick, B. ve Fidell, L. (2013). Using Multivariate Statistics. Boston: Pearson. Tekeli, İ. (2011). Kent, Kentli Hakları, Kentleşme ve Kentsel Dönüşüm. Ankara: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Thomas, S. (2003). A Glossary of Regeneration and Local Economic Development. Manchester: Local Economic Strategy Center.
• Tosun, E. (2010). Kentsel Yaşam Kalitesinin Arttırılmasına Yönelik Bir Araç Olarak Kentsel Dönüşüm Projelerinin Eleştirel Bir Bakışla Değerlendirilmesi, 21.Yüzyıl Kentleri. Bursa: Ekin Yayınları.
• Torunoğlu, E. (1997). Kentleşme-Çevre Sorunları ve Kentsel Yaşam Kalitesi, ve Kirlendi Dünya. Ankara: Öteki Yayınevi.
• Turok, I. (2004). Kentsel Dönüşümde Yeni Eğilimler ve Yönetişim. İstanbul Uluslararası Kentsel Dönüşüm Uygulamaları Sempozyumu Tam Metini içinde (s. 25-30).
• Türksever, E. ve Atalık, G. (2001). Possibilities And Limitations For The Measurement of The Quality of Life in Urban Areas. Social Indicators Research, 53(2), 163–187. Ülengin B., Ülengin F. ve Güvenç Ü. (2001). A Multidimensional Approach to Urban Quality of Life: The Case of Istanbul. European Journal of Operational Research, 130(2), 361-374.
• Wish, N. B. (1986). Are We Really Measuring the Quality of Life? Well Being Has Subjective Dimensions, As Well As Objective Ones. American Journal of Economics and Sociology, 45(1), 93-100.
• Yaman, M. (2011). Kentsel Dönüşüm Uygulamaları Ankara Büyükşehir Belediyesi: Dikmen Vadisi 3. Etap Örneği. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Yavuzçehre, P. S. ve Sülün E.T. (2006). Kentsel Yaşam Kalitesi ve Belediyeler: Denizli Karşıyaka Mahallesi Örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(4), 184-207.