Bilge Karasu'nun Kısmet Büfesi Adlı Eserinde Kuramsal Okur Modeli Bağlamında Olabilirlikler Labirenti
Öz
20.Yüzyılın ikinci yarısından itibaren eser incelemelerinde kullanılan yazar ve metin odaklı yaklaşımların giderek etkisi azalır, bunun yerine okur merkezli okumalar edebiyat eleştiri ve kuramları arasında önem kazanmaya başlar. Modern ve postmodern yazarlar kurguladıkları metinlerde bilinçli olarak bir takım boşluklar bırakırlar. İçeriksel ve biçimsel açıdan bırakılan bu tür boşlukların tamamlanışı okurun alılmama yetisine bırakılır. Modern Türk edebiyatının önemli yazarlarından biri olan Bilge Karasukaleme aldığı eserleriyle okuru merkeze alır. Kısmet Büfesi; okurun bakış açısını, hayal dünyasını ve yorum gücünü öncelemesi bakımından okur merkezli okumalariçinönemli bir örnek teşkil eder. Bu çalışma kuramsal okur modelinin ne olduğunu, yazarın anlattığı metni bir okur olarak nasıl yorumladığını araştırmaktadır. Kuramsal okur, olabilirlikler labirentinde her türlü olası durumu göz önünde bulundurarak metni yorumlayan bir konuma sahiptir. Kısmet Büfesi’ndeki öykülerin olasılıklara bağlı olarak kurgulandığını ve yazarın kuramsal okurun rolüne soyunduğunu ortaya koymak bu araştırmanın amacını oluşturmaktadır. İnceleme konusu olan öykülerde yazar tarafından gösterilen ve anlatılan her şeyin olabilirliği kadar olmayabilirliğinin de mümkün olması kurmaca düzlemdeki mutlak gerçeklik algısının kırıldığına işaret eder.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Aji, A. (2013). Dilde Özgürlük: Bilge Karasu’nun Eserlerinde Yenilikçi Atılımlar. Doğan Yaşat (Ed.), Bilge Karasu’yu Okumak, içinde (s.15-44), İstanbul: Metis Yayınları.
- Akatlı, F. (1997). Çağdaş Bir Penelope. Füsun Akatlı, Müge Gürsoy Sökmen (Ed.). Bilge Karasu Aramızda içinde (s.115-124). İstanbul: Metis Yayınları.
- Akman, İ. (2016). Bilge Karasu’nun Eserlerinde Postmodern Unsurlar (Basılmamış Doktora Tezi). Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır.
- Akman, İ. (2017). Bilge Karasu’nun Eserlerinin Postmodern Yazar ve Anlatıcı Bağlamında Analizi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 6(3), 1590-1606.
- Alan, İ. (2005). Bilge Karasu’nun Hikâyeciliği (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
- Eagleton, T. (2015). Edebiyat Nasıl Okunur. Elif, E. (Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Ergiydiren, S. (2007). Eleştirede Fenomolojik Yaklaşımlar. Ankara: Hece Yayınları.
- Erkman-Akerson, F. (2010). Edebiyat ve Kuramlar. İstanbul: İthaki Yayınları.
- Göktürk, A. (2012). Sözün Ötesi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Gürbilek, N. (1995). Yer Değiştiren Gölge. İstanbul: Metis Yayınları.
- Iser, W. (1978). The Act of Reading, A Theory of Aesthetic Response, Baltimore: The John Hopkins University Press.
- İleri, C. (2007). Yazının da Yırtıldığı Yer. İstanbul: Metis Yayınları.
- Karaca, E. Z. (2007). ‘Alımlama Estetiği’ İlkelerinin Ernesto Sábato’nun El Túnel Adlı Yapıtında Kavramsal Uygulaması (Basılmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Karasu, B. (2009). Susanlar. İstanbul: Metis Yayınları.
- Karasu, B. (1982). Kısmet Büfesi. İstanbul: Adam Yayıncılık.
- Karasu, B. (1982). Öteki Metinler. İstanbul: Metis Yayınları.
- Karasu, B. (2012). Narla İncire Gazel. İstanbul: Metis Yayınları.
- Karasu, B. (2017). Nasıl Yazıyorsam Öyleyimdir. İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınları.
- Moran, B. (2010). Türk Romanına Eleştirel Bir bakış 3. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Nabokov,V. (2014). Edebiyat Dersleri. Ayşe L.B., Fatih, Ö. (Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Sartre, J.P. (2014). Edebiyat Nedir? Bertan, O. (Çev.). İstanbul: Can Yayınları.
- Şişman, G. (2018). Bilge Karasu- İnsan ve Eser (Basılmamış Doktora Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
- Eco, U. (1991). Alımlama Göstergebilimi. Sema, R. (Çev.). İstanbul: Düzlem Yayınları.
- Eco, U. (2011). Anlatı Ormanlarında Altı Gezinti Kemal, A. (Çev.). İstanbul: Can Yayınları.
- Eco, U. (2011). Yorum ve Aşırı Yorum. Kemal A. (Çev.). İstanbul: Can Yayınları.
- Eco, U. (2001). Açık Yapıt. Pınar, S. (Çev.). İstanbul: Can Yayınları.
Öz
The approaches text-oriented and author used in the study of works have been losing their influence since the second half of the 20th century. Reader-centered readings acquire importance among literary criticism and theories. Modern and postmodern writers create some emptiness in their texts. Completion of such emptiness from the terms of contextual and formal lefts to the reader's power of interpretation Bilge Karasu, one of the important writers of modern Turkish literature is one of the writers who put the reader into the center of her works. Kısmet Büfesi reflects the reader's perspective and imagination therefore this work has an important place in reader-centered readings. This work researches the theoretical reader model and how the author interprets the text he narrates as a reader. The theoretical reader can have a condition that interprets every possible situation in the maze of possibilities. The aim of this research constitutes to reveal that the author is undermining the role of the theoretical reader and that are constructed depending on the possibilities of the stories in Kısmet Büfesi. In examined stories, it is concluded that anything which is shown and narrated by the author has the possibility of existence or impossibility also the fragility of absolute reality in fictional texts was concluded.
Kaynakça
- Aji, A. (2013). Dilde Özgürlük: Bilge Karasu’nun Eserlerinde Yenilikçi Atılımlar. Doğan Yaşat (Ed.), Bilge Karasu’yu Okumak, içinde (s.15-44), İstanbul: Metis Yayınları.
- Akatlı, F. (1997). Çağdaş Bir Penelope. Füsun Akatlı, Müge Gürsoy Sökmen (Ed.). Bilge Karasu Aramızda içinde (s.115-124). İstanbul: Metis Yayınları.
- Akman, İ. (2016). Bilge Karasu’nun Eserlerinde Postmodern Unsurlar (Basılmamış Doktora Tezi). Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır.
- Akman, İ. (2017). Bilge Karasu’nun Eserlerinin Postmodern Yazar ve Anlatıcı Bağlamında Analizi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 6(3), 1590-1606.
- Alan, İ. (2005). Bilge Karasu’nun Hikâyeciliği (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
- Eagleton, T. (2015). Edebiyat Nasıl Okunur. Elif, E. (Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Ergiydiren, S. (2007). Eleştirede Fenomolojik Yaklaşımlar. Ankara: Hece Yayınları.
- Erkman-Akerson, F. (2010). Edebiyat ve Kuramlar. İstanbul: İthaki Yayınları.
- Göktürk, A. (2012). Sözün Ötesi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Gürbilek, N. (1995). Yer Değiştiren Gölge. İstanbul: Metis Yayınları.
- Iser, W. (1978). The Act of Reading, A Theory of Aesthetic Response, Baltimore: The John Hopkins University Press.
- İleri, C. (2007). Yazının da Yırtıldığı Yer. İstanbul: Metis Yayınları.
- Karaca, E. Z. (2007). ‘Alımlama Estetiği’ İlkelerinin Ernesto Sábato’nun El Túnel Adlı Yapıtında Kavramsal Uygulaması (Basılmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Karasu, B. (2009). Susanlar. İstanbul: Metis Yayınları.
- Karasu, B. (1982). Kısmet Büfesi. İstanbul: Adam Yayıncılık.
- Karasu, B. (1982). Öteki Metinler. İstanbul: Metis Yayınları.
- Karasu, B. (2012). Narla İncire Gazel. İstanbul: Metis Yayınları.
- Karasu, B. (2017). Nasıl Yazıyorsam Öyleyimdir. İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınları.
- Moran, B. (2010). Türk Romanına Eleştirel Bir bakış 3. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Nabokov,V. (2014). Edebiyat Dersleri. Ayşe L.B., Fatih, Ö. (Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Sartre, J.P. (2014). Edebiyat Nedir? Bertan, O. (Çev.). İstanbul: Can Yayınları.
- Şişman, G. (2018). Bilge Karasu- İnsan ve Eser (Basılmamış Doktora Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
- Eco, U. (1991). Alımlama Göstergebilimi. Sema, R. (Çev.). İstanbul: Düzlem Yayınları.
- Eco, U. (2011). Anlatı Ormanlarında Altı Gezinti Kemal, A. (Çev.). İstanbul: Can Yayınları.
- Eco, U. (2011). Yorum ve Aşırı Yorum. Kemal A. (Çev.). İstanbul: Can Yayınları.
- Eco, U. (2001). Açık Yapıt. Pınar, S. (Çev.). İstanbul: Can Yayınları.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Tam Sayı |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Aralık 2020 |
| Gönderilme Tarihi | 25 Haziran 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 Sayı: 50 |
Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC) ile lisanslanmıştır.