Van’da Konut Üretim Faaliyetlerinin Kentsel Gelişmeye Etkileri (1927-2020)

Yıl 2021, Sayı: Van Özel Sayısı, 747 - 782, 20.04.2021

Zeynep Yılmaz Şimşek

Öz

Bu çalışmanın amacı, Van’da kentsel gelişim sürecinde yaşanan kritik eşiklerin kentte ortaya çıkardığı konut sorununa yönelik yapılan gecekondu, kooperatif, özel ve kamu konut üretimlerinin kentin mekânsal gelişim sürecine etkilerini ortaya koymaktır. 1990’lı yıllarda artan zorunlu göçlerin sebep olduğu konut ihtiyacına yönelik yapılan gecekonduların ortaya çıkardığı yeni mahalleler, 2011 depremleri sonrası yapılan TOKİ konutlarının yapıldığı mahalleler ve yeni açılan mahalleler kentin gelişim istikametine yön vermiş, yeni aksların ortaya çıkmasını sağlamıştır. Ayrıca 2012 yılında Van’ın Büyükşehir Belediyesi statüsüne getirilmesi ile birlikte il merkezine bağlı bütün köylerin ilin merkez mahallesi olması kentsel alan sınırını değiştirmiş ve genişletmiştir. Sadece demografik anlamda gerçekleşen bu değişim hareketi ile kentin kırsal karakteri daha da güçlendirilmiş ancak kentsel anlamda bir gelişme söz konusu olamamıştır. Çalışma nitel araştırma yöntemi kullanılarak yapılmış ve varılan sonuçlara göre: Van kentinin mekânsal gelişim sürecine etki eden göçler, depremler ve büyükşehir olma gibi faktörlerle beraber gelişen konut üretim faaliyetleri neticesinde kentsel alan sınırı değişime uğramıştır. Bu bağlamında çalışmada kentin değişen sosyal, ekonomik ve fiziki özellikleri ele alınarak değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Van kenti, konut, gecekondu, göç, büyükşehir olma, TOKİ

The Effect of Housing Production Activities in The Spatial Development Process of Van City (1927-2020)

Öz

The purpose of this study is to reveal the effects of shanty houses, cooperative, private, and public housing productions on the spatial development process of the city. The new neighborhoods created by the slums built for the housing need caused by the increasing forced migration in the 1990s, the neighborhoods where TOKI residences built after the 2011 earthquakes, and the newly opened neighborhoods have guided the development direction of the city and led to the emergence of new axes. In addition, with the bringing of Van to the status of Metropolitan Municipality in 2012, the fact that all the villages of the city center are the central neighborhoods of the city has changed and expanded the urban area boundary. With this demographic change movement, the rural character of the city has been further strengthened, but there has been no development in the urban sense. The study was conducted using the qualitative research method and according to the results: The urban area boundary has changed as a result of the housing production activities that have affected the spatial development process of the city of Van, such as migration, earthquakes, and being a metropolitan city. In this context, the changing social, economic, and physical characteristics of the city were evaluated in this study.

Anahtar Kelimeler

Van City, Housing, Slum, Immigration, Being a Metropolitan, TOKİ

Kaynakça

• Ağaoğlu, S., (2007), Van Şehir Dokusu Ve Tarihi Eserlerinin Tahrip Edilmesinde Ermenilerin Rolü, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (35), 311-339.
• Alaeddinoğlu, F., Sargın, S., ve Okudum, R. (2016). 2011 Van depremi ve kentsel nüfusta mekânsal farklılaşmalar. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, (39), 133-149.
• Alp, Ş., (2016). Geleneksel Van Bahçe Kimliğinin Temel Unsurları, Plant Dergisi, http://Www.Plantdergisi.Com/Yazi-Doc-Dr-Sevketalp-239.Html. Erişim: 13.02.2018.
• Deniz, O. (2009). Van kent merkezine yapılan göçler ve göçün kentsel gelişim üzerine etkisi, TÜCAUM V. Ulusal Coğrafya Sempozyumu Tam metni içinde, (s. 175-186).
• Deniz, O., Etlan, E. (2009). Kırdan kente göç ve göçmenlerin uyum süreci üzerine bir çalışma: Van örneği. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(2), 472-498.
• Deniz, O., Yıldız, M. Z., Parin, S. ve Erdoğan R. (2017). Deprem ve göç: 2011 Van depremi örneği, Social Sciences Studies Journal, 3(10), 1426-1444.
• Eriçok, A. (2019). Küreselleşme Bağlamında Van’ın Kent Turizmi Olanaklarının Değerlendirilmesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (44), 171-191.
• Evliya Çelebi Seyahatnamesi (Topkapı Sarayı Bağdat 305 yazmasının transkripsiyonu- Dizini). (2001). IV. Kitap. Yücel Dağlı, Seyit Ali Kahraman (Haz). İstanbul: YKM Yayınları.
• Harvey, D. (2013). Sosyal Adalet ve Şehir. Moralı, M. (Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• İzci, F. ve Turan, M. (2013). Türkiye’de Büyükşehir Belediyesi Sistemi Ve 6360 Sayılı Yasa İle Büyükşehir Belediyesi Sisteminde Meydana Gelen Değişimler: Van Örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18 (1), 117-152.
• Kalelioğlu, E. (1980). Şehir Coğrafyası Bakımından Van. (Yayımlanmamış Doçentlik Tezi) A.Ü. D.T.C.F. Ülkeler Coğrafyası Kürsüsü, Ankara.
• Kalkan, Y., Bozdoğan, S. ve Benek, S. (2019). 6360 Sayılı Kanunun Van İli Kırsal Alanının Gelişimine Etkisinin İncelenmesi. International Social Sciences Studies Journal, 5(44), 4996-5014.
• Kaypak, Ş. ve Yılmaz, V. (2017). Yeni Büyükşehir Uygulamasının Yerel Halk Üzerindeki Etkileri: Van Örneği. YYÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1 (4), 124-135.
• Kemeç, S. ve Kamacı, E. (2016). Van Kenti Makroform Gelişimi Ve Konut Stoğunda Değişim: 1980-2012 Dönemi. Suvat Parin (ed.), Van Kent Araştırmaları içinde (s. 54- 84). İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Keser, Ü. (2009). Van Kenti Ve Yapılar, Van Kent Sempozyumu. TMMOB Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Van İl Koordinasyon Kurulu Tam metni içinde (s. 34-52).
• Kılıç, O. (1994). Van Sancağı (1548-1648). (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Fırat Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
• Kızılaslan, E. (2001). Van Şehri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Konyar, E. (2015). Urartu Dönemi’nde Van Gölü Havzası’nda Evsel Mekanlar, Proje Kesin Raporu, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.
• Koyuncu, E. (2012). Yenilenen Yerel Yönetim Sisteminde Belediye ve İl Özel İdarelerinin Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Alacakları Payların Karşılaştırmalı Analizi, Kasım, www.tepav.org.tr, s. 6-7.
• Özer, A. (2009). Sosyo-ekonomik yapı, göç ve kentleşme bağlamında yerel yönetimler, Van örneği, Van Kent Sempozyumu, Van: TMMOB Van il Koordinasyon Kurulu, 65- 82.
• Öztürk, Ş. (1998). Mimari Açıdan Tarihi Van Evleri. Dünyada Van Dergisi, (12), Ankara, 26-28.
• Sami, K. (2009). Zoraki, Zorunlu Göç’ün Yarattığı Kentsel, Kültürel ve Mekansal Bellek Yıkımı: Van Kenti Toplumsal Ferasetin Neresinde?. Van Kent Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 01-02-03 Ekim, TMMOB Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Van İl Koordinasyon Kurulu, ss. 21-34.
• Seydioğulları, H. S. (2016). Yeni Yasal Düzenlemelerle Kentsel Dönüşüm. Planlama Dergisi, (26), 51-64.
• Şahin, G. (2015). 1926-1927 ve 1928 Türkiye Cumhuriyeti Devlet Salnâmelerinde Van Vilayeti, International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 1 (9), 429-444.
• Tuncel, M. (2012). Bugünkü Van. İslam Ansiklopedisi, (Cilt. 42, ss. 510-512).
• Tümtaş, M. S. ve Ergun, C. (2014). Göç ve Yoksulluk Kıskacında Yıkılan Bir Kent: Van, Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 5 (2), 1-23.
• Uğurlar, A. (2019). Van Kentsel Gelişimi ve Güncel Konut Piyasası İlişkisinin Değerlendirilmesi. İdealkent Dergisi, 27(10), 447-488.
• Yılmaz, M. (2012). 50 Yılda (1960-2010) Van İli’nde Kır-Şehir Nüfus Değişimi. Doğu Coğrafya Dergisi, (28), 33-56.
• Van Depremi Birinci Yılı Değerlendirme Raporu, 2013.
• Van (Merkez) Ve Çevresi İlave+Revizyon 1/ 1000 Uygulama İmar Planı Merkez Etabı Plan Açıklama Raporu, 2013
• https://www.houshamadyan.org/tur/haritalar/van-vilayeti/van-kaza/yerlesim-birimi/cografya.html-21.12.2020
• https://kilavuzu.com/rykov/10212/index.html 16.12.2020
• https://kilavuzu.com/rykov/10212/index.html16.12.2020
• http://www.spo.org.tr/genel/bizden_detay.php?kod=3941&tipi=4&sube=0, 15.06.2019
• https://www.toki.gov.tr/illere-gore-projeler 12.04.2019
• http://www.spo.org.tr/genel/bizden_detay.php?kod=3941&tipi=4&sube=0, 15.06.2019
• https://www.csb.gov.tr/van-i-bastan-basa-yeniledik-bakanlik-faaliyetleri-766, 15.06.2019