TikTok Uygulamasının Sanal Şöhretimsileri: Gıda Sektöründe Çalışan İşçilerin TikTok Paylaşımları ile Şöhreti Bulma Çabaları

Yıl 2021, Sayı: 54, 83 - 106, 31.12.2021

Şebnem Soygüder Baturlar Uğur Günay Yavuz

https://doi.org/10.53568/yyusbed.1052397

Öz

Sıradan insanların geleneksel medyada yer bulmaları çok zor iken 2000’ler sonrası yaygınlaşan yeni medya ile durum değişmiş, kendilerini gösterebilecekleri, şöhreti yakalayabilecekleri yeni platformlara (sosyal ağlara) sahip olmuşlardır. Kısaca sıradan insanın şöhreti yakalama olasılığı artmıştır. Birey bu platformda izleyenler üzerinde en fazla dikkat çekme, beğenilme, takdir edilme ve popülerlik kazanma, şöhreti yakalama gibi arzularla daha “farklı” veya “özel” olduğunu kanıtlama çabasına girmekte, bu doğrultuda içerik üretmekte, performanslarını takipçilerine sergilemekte ve paylaşmaktadır. Rojek’in şöhret sınıflandırmasında yer alan “şöhretimsiler”, günümüz yeni medyasında “sanal şöhretimsi” durumuna gelmiştir. Sanal şöhretimsilerin bu çabaları fenomen olmak içindir. Çalışma nitel bir araştırma yöntemidir. TikTok uygulaması üzerinden Ağustos 2020-Şubat 2021 tarihleri arasında (yedi ayda altı video) gıda sektöründe çalışan işçilerin çalıştıkları işyerlerinde gıda ürünleriyle birlikte sıra dışı, ilginç olma, beğeni alma çabası ile çekip paylaştıkları videolar ele alınmış ve değerlendirilmiştir. Bunun için amaca yönelik ve aynı zamanda medyaya da konu olan örnek videolar seçilmiştir. Bu videoların yayınlanmasının hemen ardından kullanıcıların takipçilerinden beğeni almasının yanı sıra, her birinin iş yerlerinin kapatılması, kimisinin işinden atılması veya yüksek meblağda cezalar kesilmesine rağmen her geçen gün bu tarz olumsuz kabul edilebilecek videoların yenilerinin çekilip paylaşılmasının dikkate değer bir konu olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

TikTok, sosyal medya, sanal şöhret, şöhretimsi

TikTok's Virtual Attributed Celebrities: The Efforts of Food Industry Workers to Find Fame with TikTok Shares

Öz

While it was very difficult for ordinary people to find a place in the traditional media in the past, with the new media that became wide spread after the 2000s, this situation has now changed andordinary citizens have new platforms (social networks) where they can show themselves and become famous. On this platform, the individual attempts to prove thats/he is "different" or "special" with the desire to get the most attention on the audience, to be liked, appreciated and to gain popularity or to become famous, s/he produces content in this direction, exhibits and shares her/his performances with followers. These efforts of virtual attributed celebrities are meant to be phenomena. The study is a qualitative research method. Through the TikTok application, between August 2020 and February 2021 (six videos in seven months), the videos that the workers in the food industry shot and shared with the food products in their workplaces, in an effort to be unusual, interesting and to be liked, were discussed and evaluated. For this reason, sample videos were selected to the purpose and can be an example to media at the same time. Within the scope of this study, among the videos shared in the last year, specific to the TikTok application, the videos, were made with food products, especially at the work place, that are thought to reveal the last point reached in the effort to be extraordinary, interesting and appreciated were discussed an devaluated. Immediately after the release of these videos, it is thought that’s a remarkable is sue to shoot and share new videos that can be deemed negative every day, despite the negative reactions of the users as well as the likes of their followers, the closure of their work places, the firing of some of their jobs or the imposition of high penalties.

Anahtar Kelimeler

TikTok, social media, virtual fame, sttributed celebrities

Kaynakça

• Akşam. (6.11.2020). Sakallı Kleopatra tutuklandı. Erişim adresi: https://www.aksam.com.tr/yasam/sakalli-kleopatra-tutuklandi/haber-1123846
• Akyazı, A. (2020). Sosyal Medyanın Şöhret Kültürüne Etkisi. İstanbul Üniversitesi Dergisi, 12 (3), 251-274.
• Atay, T. (2004). Yaşasın Meşhuriyet Çağı!. İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
• Cumhuriyet (28.09.2021). Konya’daki süt banyosu olayında yeni gelişme, Erişim adresi: https://www.cumhuriyet.com.tr/turkiye/konyadaki-sut-banyosu-olayinda-yeni- gelisme-1872549
• Çaycı, B. ve Aktaş, C. (2018). Medya Çağında Weberyen Karizma ve Şöhretin Anolojisi. Ekran Kültürü, TRT Akademi, 3 (6), 654-676.
• Flocker, M. (2007). Şöhret Oyunu. Eskinazi, R. (Çev.). İstanbul: Butik Yayınları.
• Habertürk (31.03.2021). TikTok’taki 'Blackout Challenge' yüzünden 12 yaşındaki çocuğun beyin ölümü gerçekleşti!, Erişim adresi: https://www.haberturk.com/TikToktaki- blackout-challenge-yuzunden-12-yasindaki-cocugun-beyin-olumu-gerceklesti-3023486
• Habermotto (29.09.2021). Şok şok şok mideniz bulanacak paketledikleri dönerlerden neler çıkmış neler işte tiktok dönercilerinin marifetleri, Erişim adresi: https://habermotto.com/sok-sok-sok-mideniz-bulanacak-paketledikleri-donerlerden-neler-cikmis-neler-iste-tiktok-donercilerinin-marifetleri/
• Idefix (10.04.2021). ‘TikTok’dan Para Kazanma’, Erişim adresi: https://www.idefix.com/ekitap/tiktok-dan-para-kazanma
• Kaya A.Y. ve Ata F. (2019). Sosyal Medya Hastalıkları. Tuba Livberber ve Salih Tiryaki (Ed.), Sosyal Medya Çalışmaları içinde (107-132), Konya: Literatürk Academia.
• Kemp S. (2020), Digital 2020: Turkey. https://datareportal.com/reports/digital-2020-turkey
• Niedzviecki, H. (2011). Ben Özelim. Erduran, S. (Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Pektaş Ö. (2013). Şan, Şöhret ve Paranın Bedeli. İstanbul: Destek Yayınevi.
• Rojek, C. (2003). Şöhret. Kunt Akbaş, S.- Kızıltuğ, K. (Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Pringle, H. (2008). Şöhret Satar. Yıldırım E. (Çev.). İstanbul: MediaCat Marka Yayınları.
• Serdaroğlu, C. (2020). Instagram: Bir Şöhret ve Kazanç Kapısı mı, Güvencesiz Çalışmaya Kayış mı?. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 3 (2), 1-6.
• Soygüder, Ş. (2003). Eyvah Paparazzi. İstanbul: Om Yayınevi.
• Sputniknews (01.02.2021). Süt banyosu' videosu nedeniyle hakkında iddianame hazırlanan Sayar: Artık bir lastikçide çalışıyorum, daha dikkatliyim, Erişim adresi: https://tr.sputniknews.com/turkiye/202102011043701918-sut-banyosu-videosu-nedeniyle-hakkinda-iddianame-hazirlanan-sayar/
• Şakı Aydın, O. (2018). Arenadan Ekrana Şöhret Kültürü. İstanbul: İmge Kitabevi.
• The U.S. Sun (20.04.2021). Dazhariaa, 18, shared TikTok saying ‘I’m annoyingy’all, this is my last post’ before she ‘hanged herself’, Erişim adresi: https://www.the- sun.com/news/2316266/dazhariaa-18-tiktok-last-post-before-hanged-herself/
• Takvim (05.02.2021). Süt banyosu ve dönerle danstan sonra bunu da gördük! Ekmeğe yaptıkları büyük tepki çekti! Fırında mide bulandıran görüntüler, Erişim adresi: https://www.takvim.com.tr/guncel/2021/02/05/sut-banyosu-ve-donerle-danstan-sonra-bunu-da-gorduk-ekmege-yaptiklari-buyuk-tepki-cekti-firinda-mide- bulandiran-goruntuler/4.
• Uhls, Y. ve Greenfield, P. (2011). The Value of Fame: Preadolescent Perceptions of Popular Media and Their Relationship to Future Aspirations, The Value of Fame: Preadolescent Perceptions of Popular Media and Their Relationship to Future Aspirations. Developmenta lPsychology. Advance online publication. Erişim adresi: file:///D:/Downloads/The_Value_of_Fame_Preadolescent_Perceptions_of_Pop.pdf
• Ünlü, D.G., Kuş O. ve Göksu O. (2020). “Videolarda Gerçek Hayattaki Gibi Değilim Rol Yapmaktayım”: TikTok Kullanıcılarının Benlik Performansları Üzerine Bir İnceleme. Uluslararası Intermedia e-Dergi, NO:7. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1164880
• Üyken, T. (2017). Ah bir şöhret olsam!. Esquire. Erişim adresi: https://www.esquire.com.tr/ilginc/info/2017/12/21/ah-bir-sohret-olsam.
• Yıldız M. (2017). Postmodern İletişim Süreçleri ve Sanal Şöhret. Middle Black Sea Journal of Communication Studies, 2 (1), 16-23.