Kaylıdere Kalesi Urartu Çanak Çömleği: 2018/2019 Yılı Kazıları

Yıl 2022, Sayı: 57, 157 - 172, 30.09.2022

Enisa Tayfur Sabahattin Erdoğan

https://doi.org/10.53568/yyusbed.1156719

Öz

Urartu Krallığının merkezi bölgesinin batısında yer alan Kayalıdere Kalesi Muş ili Varto ilçesinin 20 km kuzeybatısındadır. Kale ilk olarak 1956 yılında Burney’in bölgede yaptığı yüzey araştırmaları sırasında tespit edilmiş ve kale Burney tarafından 1965 yılında tek sezonluk bir kazı çalışması yapılmıştır. Uzun bir aranın ardından 2018 ve 2019 yılları arasında Alparslan II Barajı yapımı sırasında Kayalıdere Kalesi’nde temizlik ve sondaj çalışmalarını kapsayan kurtarma kazıları gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmada kurtarma kazıları sırasında ele geçirilen çanak çömlek buluntuları değerlendirilmiştir. Ana formlar arasında; çanak, çömlek, tepsi, pithos ve minyatür kaplar yer alır. Urartu Kaleleri’nin klasik özelliği olarak ön palana çıkan mühür baskısı, hiyeroglif ve piktogramlar Kayalıdere Kalesi’nde pithoslar ve bir libasyon kabı üzerinde de görülerek kalede özel üretimli kaplara işaret eder. Mal özelliklerine göre Kırmızı Perdahlı Mal, Kahve Kiremit Mal, Kiremit Astarlı Mal, Kahve Astarlı Mal, Krem Astarlı Mal, Krem Mal ve Gri Mal olmak üzere yedi farklı mal grubuna ayrılmıştır. Muş Havzası’nın yerel özelliği olarak beliren bitki ve saman katkı ayrıca taşçık katkı Kayalıdere Kalesi’nde yerel özellikler olarak ön plana çıkar.

Anahtar Kelimeler

Muş, Kayalıdere Kalesi, Orta Demir Çağ, Urartu seramiği

Kayalıdere Fortress Urartian Pottery: 2018/2019 Excavations

Öz

Kayalıdere Castle, located in the west of the central region of the Urartian Kingdom, is 20 km northwest of the Varto district of Muş province. The castle was first discovered in 1956 during Burney's survey of the region, and a one-season excavation was carried out by Burney in 1965. After a long break, rescue excavations including cleaning and drilling works were carried out at Kayalıdere Castle during the construction of Alparslan II Dam between 2018 and 2019. In this study, the pottery finds obtained during the salvage excavations were evaluated. Among the main forms; bowls, pots, trays, pithos and miniature vessels. The seal print, hieroglyphs and pictograms, which stand out as the classical features of the Urartian Castles, are also seen on the pithoi and a libation container in the Kayalıdere Castle, pointing to the specially produced pots in the castle. According to their characteristics, the ware is divided into seven different ware groups as Red Polished Ware, Brown Tile Ware, Tile Lined Ware, Brown Lined Ware, Cream Lined Ware, Cream Ware and Gray Ware. Plant and straw additives and grit additives, which appear as a local feature of the Muş Basin, stand out as local features in Kayalıdere Castle.

Anahtar Kelimeler

Muş, Kayalıdere castle, Middle ıron age, Urartian pottery

Kaynakça

• Barnett, R.D. (1974). The Hieroglyphic Writings of Urartu, Anatolian Studies Presented to Hans Gustav Güterbock on the occasion of his 65th Brithday, K.Bittel, Ph.H.J.Houwink ten Cate ,E.Reiner (Ed.), (s. 43-55). Nederlands Historisch-Archaelogisch Instituut.
• Belli, O. (1993). 1991 Yılı Anzaf Urartu Kaleleri Kazısı. 14. Kazı Sonuçları Toplantısı. (s.441-468). T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Belli, O. (2001). Excavations at Toprakkale (Rusahinili), Second Capital of the Urartian Kingdom”,Istanbul University’s Contributions to Archaeology in Turkey (1932-2000), O. Belli (Ed.), 184-190.
• Biber, H. (2018). Muş ili arkeolojik yüzey araştırmaları 2009-2014. Hiper Yayın.